Giáo án Vật lý 9 bài 25: Sự nhiễm từ của sắt, thép, nam châm điện - Trường THCS Liêng Trang

Tuần : 15 Ngày soạn : 22/11/2013 Tiết : 29 Ngày dạy : 25/11/2013 BÀI 25 : SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP – NAM CHÂM ĐIỆN I . Mục tiêu : 1.Kiến thức : - Mô tả được cấu tạo của nam châm điện và nêu được lõi sắt có vai trò làm tăng tác dụng từ. - Giải thích vì sao người ta dùng lõi sắt non để chế tạo nam châm điện . - Nêu được 1 số ứng dụng của nam châm điện và chỉ ra tác dụng của nam châm điện trong những ứng dụng này. 2. Kĩ năng : - Giải thích được hoạt động của nam châm điện . 3. Thái độ : - Thực hiện an toàn điện, yêu thích môn học. II. Chuẩn bị : 1. Giáo viên: - Đọc bài và chuẩn bị các tài liệu liên quan. - 1 ống dây khoảng 500 hoặc 700 vòng, 1 la bàn hoặc kim nam châm đứng trên giá thẳng đứng, 1 giá thí nghiệm, 1 biến trở , 1 nguồn điện, 1 ampe kế, 1 công tắc, 5 đoạn dây dài khoảng 50cm , 1 lõi sắt non, 1 lõi thép có thể đặt vừa trong lòng ống dây, 1 ít đinh sắt . 2. Học sinh : - Học trước bài ở nhà. - Làm bài tập ở nhà.. III. Tổ chức hoạt động dạy và học : 1. Ổn định lớp : Kiểm tra sĩ số vệ sinh lớp . 9A1……….. 9A2…………. 9A3………….. 9A4………….. 9A5…………… 9A6………….. 2. Kiểm tra bài cũ : Kiểm tra 15 phút ĐỀ BÀI: Câu 1: Phát biểu quy tắc nắm tay phải ? (4đ) Câu 2: Vận dụng để xác định chiều đường sức từ trong các trường hợp sau(6đ) A B N S Đáp án: Câu 1:Phát biểu đúng nội dung quy tắc (4đ) Câu 2:Mỗi hình đúng 2đ 3. Tiến trình: GV tổ chức các hoạt động Hoạt động của học sinh Kiến thức cần đạt Hoạt động 1 :Giới thiệu bài mới - Ta đã biết : Sắt và thép là vật liệu từ. Vậy sắt , thép nhiễm từ có giống nhau không ? Tại sao lõi của Nam châm điện là sắt non mà không phải là thép à Bài mới . - HS lắng nghe Hoạt động 2: Làm thí nghiệm về sự nhiễm từ của săt và thép. - Quan sát hình 25.1, nghiên cứu mục 1 SGK và trả lời + Mục đích của thí nghiệm ? + Nhận dạng và nêu dụng cụ thí nghiệm ? + Cách tiến hành thí nghiệm ? . Làm thí nghiệm và trả lời C1. * Lưu ý bố trí thí nghiệm : Để kim nam châm đứng thăng bằng rồi mới đặt cuộn dây sao cho trục kim nam châm song song với mặt ống dây. Sau đó mới đóng mạch điện ? Quan sát , so sánh góc lệch của kim nam châm . +Khi cuộn dây có lõi sắt ? +Khi cuộn dây không có lõi sắt ? +Rút ra nhận xét C1? -Nếu có nhóm sai : Giáo viên yêu cầu nhóm đó làm lại thí nghiệm. Giáo viên giám sát à chỉ ra cái sai à đưa ra nhận xét đúng . - Cá nhân quan sát , nhận dạng dụng tự thí nghiệm - Hoạt động nhóm bố trí thí nghiệm như hình 25.1 (SGK) và yêu cầu của SGK . -Thu thập thông tin của giáo viên àBố trí thí nghiệm cho chính xác -Đại diện nhóm báo cáo kết quả C1. -Các nhóm khác nhận xét . -Thu thập thông tin à hoàn tất C1. I.Sự nhiểm từ của sắt và thép 1. Thí nghiệm a.Thí nghiệm 1 :(SGK) *Nhận xét : - Khi đóng công tắc K , kim nam châm bị lệch đi so với phương ban đầu . - Khi đặt lõi sắt hoặc thép vào trong lòng cuộn dây, đóng khoá K góc lệch của kim nam châm lớn hơn so với trường hợp không có lõi sắt và thép à Chứng tỏ lõi sắt hoặc thép làm tăng tác dụng từ của ống dây có dòng điện . Hoạt động 3 : Làm thí nghiệm ngắt dòng điện chạy qua ống dây, sự nhiễm từ của sắt non và thép có gì khác nhau, rút ra kết luận về sự nhiễm từ của sắt thép. Quan sát hình 25.2 và nghiên cứu mục 2 (SGK) rồi trả lời các câu hỏi sau : +Mục đích của thí nghiệm ? +Nhận dạng và nêu dụng cụ thí nghiệm +Cách tiến hành thí nghiệm ? ? Bố trí thí nghiệm như hình 25.2 và làm các bước theo các yêu cầu của SGK. C1. - Hướng dẫn thảo luận chung cả lớp, các nhóm à đưa ra đáp án đúng ? Qua thí nghiệm 25.1, 25.2 rút ra kết luận về sự nhiễm từ của sắt và thép . - Giáo viên thông báo về sự nhiễm từ của sắt và thép khi đặt trong từ trường . àChính sự nhiễm từ của sắt non và thép khác nhau nên người ta dùng sắt non để chế tạo nam châm điện, thép để chế tạo nam châm điện . - Cá nhân quan sát hình 25.2 và SGK trả lời các câu hỏi của Giáo viên . - Hoạt động nhóm bố trí và làm thí nghiệm hình 25.2 (SGK) - Quan sát hiện tượng xảy ra với đinh sắt trong 2 trường hợp + Ngắt dòng điện qua ống dây quan sát sự nhiểm từ của sắt non + Sự nhiểm từ của thép khi ngắt dòng điện qua ống dây - Đại diện nhóm nêu kết quả C1. - Các nhóm nhận xét - Hoàn thiện câu trả lời đúng của C1. - Hoàn thiện kết luận vào vở . b.Thí nghiệm 2 :(SGK) *Nhận xét : C1: Khi ngắt dòng điện đi qua ống dây , lõi sắt non mất hết từ tính, còn lõi thép vẫn giữ được từ tính . 2.Kết luận : - Sắt, thép , Niken , cô ban và các vật liệu từ khác đặt trong từ trường đều bị nhiễm từ. - Sỡ dĩ lõi sắt hoặc lõi thép làm tăng tác dụng từ của ống dây vì khi đặt trong từ trường thì lõi sắt, thép bị nhiễm từ và trở thành 1 nam châm nữa. Hoạt động 4: Tìm hiểu nam châm điện. ? Làm C2. - Hướng dẫn : Chú ý đọc và nêu ý nghĩa của dòng chữ nhỏ : 1A –22 - W ? Đọc thông tin mục II và trả lời + Cách làm tăng lực từ của nam châm điện lên 1 vật ? ? Làm C3 và giải thích. - Quan sát hình 25.3, đọc thông tin SGK làm C2. - Cá nhân đọc thông tin làm C3. C3: - Nam châm b mạnh hơn a - Nam châm d mạnh hơn a - Nam châm e mạnh hơn b và d . II.Nam châm điện : - Cấu tạo gồm : - 1 ống dây dẫn trong có lõi sắt C2: Con số ( 1000, 1500) cho biết ống dây có thể sử dụng với số vòng dây khác nhau , tuỳ theo cách chọn để nối 2 đầu ống dây với nguồn điện . - Dòng chữ : 1A - 22 W: ống dây được dùng với dòng điện có cường độ là 1A, điện trở của ống dây là 22W. Hoạt động 5:Vận dụng Cho hs suy nghĩ và làm C4,C5,C6 Gọi hs suy nghĩ và trả lời Khi chạm vào đầu thanh nam châm thì mũi kéo đã bị nhiễm từ và trở thành cái gì? Lợi thế của nam châm điện? Nhận xét câu trả lời Học sinh làm C4,C5,C6 C6: Lợi thế của nam châm điện - Có thể chế tạo nam châm điện cực mạnh bằng cách tăng số vòng dây và tăng cường độ dòng điện đi qua ống dây . - Chỉ cần ngắt dòng điện đi qua ống dây là nam châm điện mất hết từ tính . - Có thể thay đổi tên từ cực của nam châm điện bằng cách đổi chiều dòng điện qua ống dây III.Vận dụng C4 : Khi chạm vào đầu thanh nam châm thì mũi kéo đã bị nhiễm từ và trở thành 1 nam châm . Mặt khác kéo làm bằng thép nên sau khi không còn tiếp xúc với nam châm nữa, nó vẫn giữ được từ tính lâu dài C5: Chỉ cần ngắt dòng điện đi qua ống dây của nam châm. IV. Củng cố : - Nêu kết luận về sự nhiễm từ của sắt và thép . - Cách làm tăng lực từ của nam châm điện lên 1 vật ? V. Hướng dẫn về nhà : - 25.1 à 25.4 (SBT) - Học bài , soạn bài mới . VI. RÚT KINH NGHIỆM: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… THỐNG KÊ CHẤT LƯỢNG BÀI KIỂM TRA STT >5 <5 0-3 8-10 SL % SL % SL % SL % 9A1 9A2 9A3 9A4 9A5 9A6