Giáo án Vật lý 9 tiết 29: Lực điện từ

Ngày soạn:12/12/2012 Tiết : 29 Lực điện từ I. Mục tiêu : 1. Kiến thức : - Mô tả được TN chứng tỏ tác dụng của lực điện từ lên đoạn dây dẫn thẳng có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường. - Vận dụng được quy tắc bàn tay trái biểu diễn lực từ tác dụng lên dòng điện thẳng đặt vuông góc với đường sức từ khi biết chiều đường sức từ và chiều dòng điện. 2. Kỹ năng : - Kỹ năng mắc mạch điện theo sơ đồ, sử dụng biến trở và các dụng cụ điện. - Vẽ và xác định chiều đường sức từ của nam châm 3. Thái độ : Cận thận, trung thực, yêu thích môn học. II. Chuẩn bị : - Mỗi nhóm học sinh một nam châm chữ U, nguồn điện 6V, 1 đoạn dây AB bằng đồng = 2,5mm, dài 3cm , 1 biến trở 2A-20, 1 công tắc, 1 giá TN, 1 ampeke. - Gv: Bảng vẽ phóng to H 27.1,27.2 SGK Bảng phụ vẽ hìng C2, C3, C4. III. Tiến trình bài dạy : Hoạt động của thầy Hoạt động của trò *Hoạt động 1: Gv gọi 1 học sinh trình bày TN, chứng tỏ dòng điện có tác dụng từ . - ĐVĐ: Dòng điện tác dụng lực từ lên kim nam châm, vậy ngược lại nam châm có tác dụng lực từ lên dòng điện hay không? + Gọi Hs nêu dự đoấn + Gv: Chúng ta sẽ cùng nghiên cứu bài học hôm nay để tìm ra câu trả lời cho bài mới. Hs lên bảng trình bày. Hs khác nhận xét Hs nêu dự đoán *Hoạt động 2 : TN về tác dụng của từ trường lên dây dẫn có dòng điện. - Y/c Hs nghiên cứu TN H 27.1 (SGK/73). Gv treo H 27.1 Hs nêu mục đích, dụng cụ, cách làm TN. - Giao dụng cụ cho các nhóm - Gv Lưu ý Hs cách bố trí Tn đoạn dây dẫn AB phải đặt sâu vào trong lòng nam châm chữ U không để dây dẫn chạm vào nam châm. - Gọi Hs trả lời c1 so sánh dự đoán ban đầu để rút ra kết luận I. Tác dụng của từ trường lên dây dẫn có dòng điện. 1. Thí nghiệm. - Mục đích TN - Dụng cụ TN. - Tiến hành TN. - Nhận xét: + Hs làm Tn theo nhóm, quan sát hiện tượng xảy ra khi đóng khoá K. + KL: Khi đóng khoá K đoạn dây dẫn AB bị hút vào trong lòng nam châm chữ U ( hoặc bị đẩy ra ngoài nam châm). Như vậy từ trường tác dụng lực điện từ lên dây dẫn AB có dòng điện chạy qua. - Hs ghi phần KL vào vở *Hoạt động 3 : Tìm hiẻu chiều của lực điện từ. * Từ kq TN ta thấy dây dẫn AB bị hút hoặc bị đẩy ra ngoài 2 cực của nam châm. Tức là chiều của lực điện từ trong TN của từng nhóm khác nhau. Vậy theo em chiều của lực điện từ phụ thuộc vào yếu tố nào? Gv Cần làm TN như thế nào để kiểm tra. Gv Hướng dẫn Hs làm TN1. KT sự phụ thuộc của chiều lực điện từ vào chiều dòng điện chạy qua dây dẫn AB. - Tương tự Hs làm TN2. Kiểm tra sự phụ thuộc của chiều lực điện từ vào chiều đường sức từ bằng cách đổi vị trí của cực nam châm chữ U. Gv qua 2 TN ta có kl gì? * Gv Vậy làm thế nào để xác định chiều lực điện từ khi biết chiều dòng điện chạy qua dây dẫn và chiều của đường sức từ? - Gv yêu cầu Hs đọc thông báo mục 2 ( SGK/74) - Gv treo H 27.2, yêu cầu Hs kết hợp hìng vẽ để hiểu rõ quy tắc. - Gv rèn cho Hs hiểu rõ quy tắc bàn tay trái theo các bước sau( minh hoạ H 27.2) + Đặt bàn tay trái sao cho các đường sức từ vuông góc và có chiều hướng vào lòng bàn tay. + Quay bàn tay trái xung quanh một đường sức từ ở giữa lòng bàn tay để ngón tay giữa chỉ chiều dòng điện + Choãi ngón tay cái vuông góc với ngón tay giữa. Lúc đó ngón tay cái chỉ chiều của lực điện từ. - Hs vận dụng đối chiếu với chiều dòng điện của dây dẫn AB trong TN nêu trên. II. Chiều của lực điện từ, quy tắc bàn tay trái. 1. Chiều của lực điện từ Hs nêu dự đoán có thể. - Chiều dòng điện chạy qua dây dẫn và cách đặt nam châm ( chiều của đường sức từ) - Hs nêu các TN kiểm tra. - Hs làm Tn theo nhóm. + Đổi chiều dòng điện chạy qua dây dẫn AB, đóng khoá K quan sát hiện tượng và nêu được KL khi đổi chiều dòng điện chạy qua dây dẫn AB thì chiều lực điện từ thay đổi. - Hs làm TN 2 theo nhóm + Đổi chiều đường sức từ, đóng khoá K quan sát hiện tượng và nêu được KL: Khi đổi chiều đường sức từ thì chiều lực điện từ thay đổi. + KL chung cho 2 TN. Chiều của lực điện từ tác dụng lên dây dẫn AB phụ thuộc vào chiều dòng điện chạy qua dây dẫn và chiều của đường sức từ 2. Quy tắc bàn tay trái. - Cá nhân nghiên cứu mục 2. Hs theo dõi hướng dẫn của Gv để ghi nhớ và vận dụng quy tắc trên lớp Hs vận dụng quy tắc ban tay trái để kiểm tra lực điện từ trong TN và đối chiếu với kq đã quan sát được. *Hoạt động 4: Vận dụng, củng cố, HĐVN. - Gv: chiều của lực điện từ phụ thuộc vào yếu tố nào? Nêu quy tắc bàn tay trái. - Gv hỏi? Nếu đồng thời đổi chiều dòng điện qua dây dẫn và chiều đường sức từ thì chiều lực điện từ có bị thay đổi không? làm TN kiểm tra. - Hướng dẫn Hs vận dụng C2, C3, C4, mỗi câu yêu cầu Hs vận dụng quy tắc ban ftay trái và nêu các bước. - Xác định chiều đường sức từ ( từ cực của nam châm) khi biết chiều dòng điện chạy qua dây dẫn và chiều lực điện từ tác dụng lên dây dẫn. - Gv cho đọc phần " có thể em chưa biết" * Hướng dẫn về nhà. - Học thuộc quy tắc bàn tay trái, vận dụng vào BT 27(SBT) III. Vận dụng. - Hs trả lời. - Hs trả lời. Đổi chiều dòng điện chạy qua dây dẫn AB đồng thời đổi chiều đường sức từ đóng khoá K quan sát hiện tượng và rút ra được KL: Nếu đồng thời đổi chiều như vậy thì chiều lực điện từ không thay đổi. - Cá nhân Hs hoàn thành C2, C3, C4, vào vở. C2. Trong đoạn dây dẫn AB dòng điện chuyền đi từ B đến A. - Muốn biết chiều dòng điện chạy qua dây dẫn cần biết chiều đường sức từ , chiều lực điện từ.Vận dụng quy tắc bàn tay trái như sau: Đặt bàn tay trái sao cho các đường sức từ hướng vào lòng bàn tay, ngón tay cái choãi ra 90o chỉ chiều lực điện từ thì ngón tay giữa hướng theo chiều dòng điện trong dây dẫn. C3. Đường sức từ của nam châm có chiều đi từ dưới lên trên. - Vận dụng quy tắc: Đặt bàn tay trái sao cho chiều từ cổ tay đến ngón tay giữa hướng theo chiều dòng điện trong dây dẫn, ngón tay cái choãi ra 900 chỉ chiều của lực điện từ, khi đó đường sức từ có hướng vào lòng bàn tay. * Hs đọc " có thể em chưa biết" (SGK/ 75). * Ghi nhớ: SGK/75 *Rút kinh nghiệm: