Giáo án Vật lý khối 8 Bài 19: Các chất được cấu tạo như thế nào?

Ngày soạn: 20/09/2012 Tuần: 23 Ngày dạy: 25/09/2012 Tiết: 23 CHƯƠNG II-NHIỆT HỌC Bài 19: CÁC CHẤT ĐƯỢC CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO? I.MỤC TIÊU: Học xong bài này học sinh phải đạt được: 1. Kiến thức: Nêu được các chất đều được cấu tạo từ các phân tử, nguyên tử và giữa các phân tử, nguyên tử có khoảng cách (B). Kể được một số hiện tượng chứng tỏ vật chất được cấu tạo một cách gián đoạn từ các hạt riêng biệt, giữa chúng có khoảng cách (H). Bước đầu nhận biết được thí nghiệm mô hình và chỉ ra được sự tương tự giữa thí nghiệm mô hình và hiện tượng cần giải thích (B), (V). 2. Kĩ năng: Dùng hiểu biết về cấu tạo hạt của vật chất để giải thích một số hiện tượng thực tế, đơn giản. 3. Thái độ: Yêu thích môn học có ý thức vận dụng kiến thức đã học giải thích một số hiện tượng vật lí đơn giản trong thực tế cuộc sống. II. CHUẨN BỊ: 1. Chuẩn bị của giáo viên: - Giáo án. - Các tài liệu liên quan đến bài học. - 2 bình chia độ có GHĐ: 100 cm3, ĐCNN: 2 cm3, trong đó: + 1 bình đựng 50cm3 ngô. + 1 bình đựng 50cm3 gạo. 2. Chuẩn bị của học sinh: - Đọc trước bài 19 : ‘‘Các chất được cấu tạo như thế nào’’ III. PHƯƠNG PHÁP:(chủ đạo). Nêu và giải quyết vấn đề. Đàm thoại.... IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: 1. Ổn định lớp: (1 phút) 2. Kiểm tra bài cũ : Bỏ qua. 3. Bài mới: + Giới thiệu mục tiêu chương 2 : (2 phút). Ở tiết trước chúng ta đã tìm hiểu xong chương 1 : Cơ học, bắt đầu từ hôm nay chúng ta bước sang chương mới chương 2 : Nhiệt học. Ở chương trình lớp 6 thì chúng ta đã tìm hiểu qua về phần nhiệt học, về sự giãn nở vì nhiệt của các chất, sự nóng chảy, sự bay hơi, sự đông đặc....sang chương trình lớp 8 thì ta sẽ đi tìm hiểu về sự cấu tạo của các chất, nhiệt năng, nhiệt lượng và một số định luật tổng quát của tự nhiên. + Tổ chức tình huống học tập :(4 phút). Trước khi vào bài mới cô có câu hỏi nhỏ dành cho cả lớp: Khi mà ta bơm căng quả bóng cao su hoặc quả bóng bay rồi buộc thật chặt sau một thời gian thì các em thấy quả bóng cao su hay quả bóng bay nó như thế nào ? Gọi HS trả lời. Để xem câu trả lời của bạn có đúng hay không và nếu đúng thì được giải thích như thế nào ta vào bài học ngày hôm nay bài 19 : ‘‘Các chất được cấu tạo như thế nào’’. Hoạt động của GV Hoạt động của HS ND ghi bảng Hoạt động 1: Tìm hiểu về cấu tạo của các chất. (14 phút) Bây giờ các em hãy quan sát viên phấn này hay là cây thước của các em và cho cô biết chúng có liền một khối hay không ? Gọi HS trả lời. Để xem câu trả lời của bạn có đúng hay không ta đi tìm hiều phần I. Vào thời điểm nào người ta nghĩ rằng mọi vật không liền một khối ? Gọi HS trả lời. GV nhận xét. Đến khi nào con người mới chứng minh được các chất được cấu tạo từ các hạt riêng biệt ? Gọi HS trả lời. GV nhận xét. Treo hình 19.2, giới thiệu kính hiển vi hiện đại cho HS biết kính này có thể phóng to lên hàng triệu lần. Tiếp tục treo hình 19.3 giới thiệu cho HS biết hình ảnh của các nguyên tử Silic. Qua hình 19.3 ta thấy vật chất được cấu tạo như thế nào? Chính vì các hạt rất nhỏ nên mắt thường không thể nhìn thấy được, thông báo những hạt này gọi là nguyên tử, phân tử. Dựa vào thông tin phần I và nhớ lại kiến thức về cấu tạo của các chất đã học ở môn hoá 8 hãy cho cô biết nguyên tử là gì ? phân tử là gì ? Nhận xét. Yêu cầu HS nhắc lại, cả lớp ghi bài vào vở. Nhấn mạnh : Vì nguyên tử và phân tử đều vô cùng nhỏ bé nên các chất nhìn có vẽ như liền một khối. Thông báo phần ‘‘Có thể em chưa biết’’ ở cuối bài. Lắng nghe. Trả lời Cách đây trên hai nghìn năm, người ta đã nghĩ rằng vật chất không liền một khối mà được cấu tạo từ các hạt riêng biệt nhỏ bé. Mãi đến đầu thế kỉ XX, con người mới chứng minh được bằng thí nghiệm sự tồn tại của các hạt riêng biệt cấu tạo nên mọi vật. Quan sát. Quan sát. Vật chất được cấu tạo từ các hạt riêng biệt nhỏ bé Nguyên tử là hạt chất nhỏ nhất. Phân tử là một nhóm các nguyên tử kết hợp lại. Nhắc lại, cả lớp ghi bài vào vở I. Các chất có được cấu tạo từ các hạt riêng biệt không? Các chất được cấu tạo từ các hạt riêng biệt được gọi là nguyên tử, phân tử. + Nguyên tử là hạt chất nhỏ nhất. + Phân tử là một nhóm các nguyên tử kết hợp lại. Vì nguyên tử và phân tử đều vô cùng nhỏ bé nên các chất nhìn như có vẻ liền một khối. Hoạt động 2 : Tìm hiểu về khoảng cách giữa các phân tử. (15 phút) Yêu cầu HS quan sát hình 19.3, các em thấy các nguyên tử Silic đựơc sắp xếp như thế nào có kín khít hay không ? Vậy giữa các nguyên tử, phân tử của các chất nói chung có khoảng cách hay không ? Để trả lời câu hỏi này ta sang phần II. Yêu cầu HS làm thí nghiệm như C1, nhưng thay cát bằng gạo. Yêu cầu các nhóm HS tập trung thảo luận cách thực hiện thí nghiệm. Kiểm tra theo từng buớc. Sau đó các nhóm nhận dụng cụ thí nghiệm, tiến hành thí nghiệm. Hướng dẫn HS khai thác thí nghiệm mô hình. + Tính tổng thể tích của hỗn hợp trước khi trộn gạo và ngô. + Nhận xét thể tích hỗn hợp sau khi trộn gạo và ngô so với tổng thể tích ban đầu của gạo và ngô. Treo bảng phụ (ghi kết quả) để so sánh. + Tại sao thể tích hỗn hợp không đủ 100cm3 ? Ta có thể coi mỗi hạt gạo, mỗi hạt ngô là mỗi nguyên tử của 2 chất khác nhau. Dựa vào giải thích ở C1 để giải thích câu hỏi đặt ra ở đầu bài ? Sửa chữa những sai sót cho HS nếu cần và yêu cầu HS tự ghi phần trả lời câu hỏi C1 vào vở. Lưu ý : Nhấn mạnh cho HS giữa các phân tử, nguyên tử có khoảng cách, khoảng cách này rất nhỏ chỉ khi dùng kính hiển vi hiện đại mới thấy rõ. Tích hợp : Hiện nay có một số nhà máy, xí nghiệp đã thải trực tiếp nước thải ra môi trường mà chưa qua xử lí nó đã làm cho nguồn nước ngầm của chúng ta bị ô nhiễm. Tại sao nguồn nước ngầm lại bị ô nhiễm ? Gọi HS trả lời. GV nhận xét : Vì giữa các lớp đất có khoảng cách nên các chất thải đã len lỏi vào những khoảng cách đó xuống các mạch nước ngầm làm cho mạch nước ngầm của chúng ta bị ô nhiễm, ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Vậy chúng ta phải có ý thức bảo vệ môi trường : Không vứt rác bừa bãi, tuyên truyền với mọi người xung quanh cùng bảo vệ môi trường. Quan sát hình 19.3 và trả lời : Các nguyên tử Silic không sắp xếp kín khít mà giữa chúng có khoảng cách. Lắng nghe. Hoạt động nhóm, thảo luận và nêu các bước tiến hành thí nghiệm. Tiến hành thí nghiệm. Tổng thể tích bằng 100cm3 Thể tích hỗn hợp của gạo và ngô nhỏ hơn thể tích ban đầu của cát và ngô. Vì giữa các hạt ngô có khoảng cách nên khi đổ gạo vào ngô, các hạt gạođã xen vào những khoảng cách này làm cho thể tích của hỗn hợp nhỏ hơn tổng thể tích của ngô và gạo. Vì thành bóng cao su được cấu tạo từ các phân tử cao su giữa chúng có khoảng cách, các phân tử khí trong bóng chui qua các khoảng cách này ra ngoài làm cho bóng xẹp dần. Ghi vào vở câu trả lời của C1. II. Giữa các phân tử có khoảng cách hay không? 1. Thí nghiệm mô hình. C1: Vì giữa các hạt ngô có khoảng cách nên khi đổ gạo vào ngô, các hạt gạo đã xen vào những khoảng cách này làm cho thể tích của hỗn hợp nhỏ hơn tổng thể tích của ngô và gạo. 2. Kết luận. Giữa các nguyên tử, phân tử có khoảng cách. Hoạt động 3 : Vận dụng – ghi nhớ. (5 phút) Tổ chức cho HS làm việc cá nhân, đọc và trả lời C3, C4, C5 SGK. Gọi HS nhận xét sau đó GV chỉnh sửa và thống nhất kết quả với lớp. Gọi HS đọc phần ghi nhớ của bài học. Làm việc cá nhân. Nhận xét và ghi kết quả C3, C4, C5 vào vở. Đọc phần ghi nhớ III. Vận dụng : C3: Vì khi khuấy lên các phân tử đường xen vào khoảng cách giữa các phân tử nước cũng như các phân tử nuớc xen vào khoảng cách giữa các phân tử đường. C4: Xem trong phần II. C5: các phân tử không khí có thể xen vào khoảng cách giữa các phân tử nước. 3. Củng cố: (4 phút). Các chất được cấu tạo từ đâu ? Tại sao khi đổ rượu vào nước thì thể tích hỗn hợp giảm ? Lấy một số ví dụ thực tế chứng tỏ giữa các phân tử có khoảng cách ? 4. Dặn dò: (1 phút). Về nhà học bài, đọc trước bài mới. Làm bài tập trong SBT 19.3, 19.4, 19.5 trang 25, 26. Rút kinh nghiệm sau tiết dạy. Nội dung.