Giáo án Vật lý khối 9 - Tiết 31, 32: Thực hành và kiểm tra thực hành: Chế tạo nam châm vĩnh cửu, nghiệm lại từ tính của ống dây có dòng điện

Tiết 31 - Tuần 16 Ngày soạn: Ngày giảng: Bài 29 : Thực hành và kiểm tra thực hành: Chế tạo nam châm vĩnh cửu, nghiệm lại từ tính của ống dây có dòng điện I. Mục tiêu : 1. Kiến thức : - Chế tạo được một đoạn dây thép thành nam châm ,biết cách nhận biết một vật có phải là nam châm hay không. - Biết dùng kim nam châm để xác định tên từ cực của ống dây có dòng điện chạy qua và chiều dòng điện chạy qua ống dây 2. Kỹ năng: - Biết làm việc tự lực để tiến hành có kết quả công việc thực hành ,biết xử lý và báo cáo kết quả thực hành theo mẫu ,có tinh thần hợp tác với các bạn trong nhóm - Rèn kỹ năng làm thực hành và viết báo cáo thực hành. 3. Thái độ : Rèn tính cẩn thận, trung thực, yêu thích môn học. II. Chuẩn bị : 1. Thầy : 2. Trò : + Đối với 1 nhóm HS: - 1 nguồn điện 3V và 1 nguồn điện 6V - 2 đoạn dây dẫn ,một bằng thép (có thể dùng kim khâu), một bằng đồng dài 3,5 cm , ĐK: 0,4mm - ống dây A khoảng 200 vòng, dây dẫn có ĐK: 0,2mm, quấn sẵn trên ống nhựa có ĐK cỡ 1cm. - ống dây B khoảng 300 vòng, dây dẫn có Đk 0,2 mm quấn sẵn trên ống bằng nhựa trong, ĐK cỡ 5 cm . Trên mặt ống có khoét 1 lỗ tròn ĐK 2 mm - 2 đoạn chỉ ni lon mảnh ,mỗi đoạn dài 15 cm - 1 công tắc, 1 giá thí nghiệm - 1 bút dạ để đánh dấu. + Đối với mỗi HS : kẻ sẵn 1 báo cáo thực hành III. Các hoạt động trên lớp : HĐ1: Tổ chức các tình huống học tập(8') 1. Tổ chức: Kiểm tra sĩ số, công tác chuẩn bị bài của HS (Mẫu báo cáo) 2. Kiểm tra bài cũ : Kiểm tra phần trả lời câu hỏi của HS ở mẫu báo cáo . 3.Bài mới: HĐ2: Chế tạo nam châm vĩnh cửu(15') GV: - Giao dụng cụ TN cho các nhóm, yêu cầu các nhóm kiểm tra về số lượng, chất lượng của các dụng cụ. - GV yêu cầu cá nhân HS nghiên cứu phần 1 .Chế tạo nam châm vĩnh cửu - Gọi 1,2 HS nêu tóm tắt các bước thực hiện. - GV yêu cầu HS thực hành theo nhóm .Theo dõi nhắc nhở ,uốn nắn hoạt động của HS các nhóm . -Dành thời gian cho HS ghi chép kết quả vào báo cáo thực hành. HĐ3: Nghiệm lại từ tính của ống dây có dòng điện(15') GV cho HS nghiên cứu phần 2 ,Nghiệm lại từ tính của ống dây có dòng điện chạy qua + GV vẽ Hình 29.2 lên bảng ,yêu cầu HS nêu tóm tắt các bước thực hành +Yêu cầu HS thực hành theo nhóm GV kiểm tra giúp đỡ HS I. Chuẩn bị (SGK) II. Nội dung thực hành : 1. Chế tạo nam châm vĩnh cửu: a. + Nối hai đầu ống dây A với nguồn điện 3V + Đặt đồng thời đoạn dây thép và dây đồng dọc trong lòng ống dây ,đóng công tắc điện khoảng 2 phút b. Mở công tắc, lấy các đoạn kim loại ra khỏi ống dây. + Thử từ tính để xác định xem đoạn kim loại nào đã trở thành nam châm c. Xác định tên cực của nam châm ,dùng bút dạ đánh dấu tên cực 2. Nghiệm lại từ tính của ống dây có dòng điện chạy qua . + Đặt ống dây B nằm ngang ,luồn qua lỗ tròn để treo nam châm vừa chế tạo ở phần 1 .Xoay ống dây sao cho nam châm nằm song song với mặt phẳng của các vòng dây + Đóng mạch điện + Quan sát hiện tượng ,nhận xét + Kiểm tra kết quả thu được HĐ4. Tổng kết tiết thực hành: (5') - HS thu dọn dụng cụ TN, vệ sinh lớp học - Hoàn thành báo cáo thực hành - Thu báo cáo thực hành . - Nêu nhận xét tiết thực hành về các mặt của từng nhóm: + Thái độ học tập + Kết quả thực hành HĐ5. Hướng dẫn về nhà : (2') - Ôn lại qui tắc nắm tay phải và qui tắc bàn tay trái. - Chuẩn bị các bài tập trong bài 30 SGK Tiết 32 - Tuần 16 Ngày soạn: Ngày giảng: Bài 30 : Bài tập vận dụng quy tắc nắm tay phải và quy tắc bàn tay trái I. Mục tiêu : 1. Kiến thức : - Vận dụng được qui tắc nắm tay phải xác định đường sức từ của ống dây khi biết chiều dòng điện và ngược lại . - Vận dụng được qui tắc bàn tay trái xác định chiều lực điện từ tác dụng lên dây dẫn thẳng có dòng điện chạy qua đặt vuông góc với đường sức từ hoặc chiều đường sức từ (Hoặc chiều dòng điện) khi biết hai trong ba yếu tố trên. - Biết cách thực hiện các bước giải bài tập định tính phần điện từ ,cách suy luận lô gíc và biết vận dụng kiến thức vào thực tế. 2. Kỹ năng: - Vận dụng hai qui tắc trên 3. Thái độ : Ham hiểu biết ,yêu thích môn học . II. Chuẩn bị : 1. Thầy : +Đối với GV: - Mô hình khung dây trong từ trường của nam châm 2. Trò : +Đối với nhóm HS: - 1 ống dây dẫn khoảng từ 500V- đến 700V ,ĐK=0,2mm - 1 thanh nam châm. - 1 Sợi dây mảnh dài 20 cm - 1 giá thí nghiệm, 1 nguồn điện 6V, 1 công tắc III. Các hoạt động trên lớp : 3. Bài mới: HĐ1: Tổ chức HS giải bài tập 1(15') - GV: Yêu cầu HS quan sát H30.1 HS đọc đề bài, nghiên cứu nêu các bước giải - Xác định chiều đường sức từ trong lòng ống dây . - Xác định tên cực của ống dây - Xét tương tác - Hướng dẫn HS thảo luận kết quả. - Cho HS hoạt động theo nhóm HS: Thực hiện lần lượt các yêu cầu của GV: - Dùng qui tắc nắm tay phải xđ cđst, tên cực của ống dây,tương tác giữa ôd và nam châm, làm TN kiểm tra. HĐ2: giải bài 2(10') - Yêu cầu HS đọc đề bài tập 2 . GV nhắc lại qui ước các kí hiệu O ; Å cho biết điều gì, luyện cách đặt bàn tay trái theo qui tắc phù hợp với mỗi hình vẽ để tìm lời giải cho BT 2 - GV gọi 2 HS lên bảng biểu diễn kết quả trên hình vẽ đồng thời giải thích các bước thực hiện tương ứng với các phần a,b,c của bài 2 .Yêu cầu HS khác chú ý theo dõi và nêu nhận xét . HĐ3: Giải bài 3(10') GV: Hướng dẫn tương tự như bài 2: Yêu cầu cá nhân HS giải BT 3; - Gọi 1 HS lên bảng chữa bài; 1 HS khác trình bày bài tại chỗ, HS còn lại nghe phần trình bày của bạn, đối chiếu với lời giải của mình, nhận xét, pháy biểu ý kiến. I.Làm tập 1: a. + Dùng qui tắc nắm tay phải xác định chiều đường sức từ trong lòng ống dây + Xác định được tên từ cực của ống dây + Xét tương tác giữa ống dây và nam châm đ Hiện tượng b. +Khi đổi chiều dòng điện ,dùng qui tắc nắm tay phải xác định lại chiều đường sức từ ở hai dầu ống dây + xác định được tên từ cực của ống dây + Mô tả tương tác giữa ống dây và nam châm c. TN kiểm tra: + Kết quả đúng như hiện tượng đã nêu. 2.Bài tập 2 : Kết quả thể hiện như hình vẽ: 3. Bài tập3 : a. Như hình vẽ: b - Cặp lực từ có tác dụng làm cho khung dây quay theo chiều ngược kim đồng hồ. c - Thay đổi chiều dòng điện HĐ4. Củng cố:( 5') - Nhắc lại các bước giải bài tập áp dụng quy tắc nắm tay phải và bàn tay trái. Phải biết 1;2 trong 3 yếu tố: + Chiều dòng điện. + Chiều đường sức từ; + Chiều lực từ. HĐ5. Hướng dẫn về nhà : (5') - Làm BT 30 SBT - Hướng dẫn HS làm BT 30.2 : + Để xác định chiều lực điện từ cần biết các yếu tố nào ? Trong trường hợp này chiều đường sức từ được xác định như thế nào(Hướng dẫn HS vẽ đường sức từ đi ra từ cực Bắc của nam châm)