Giáo án Vật lý khối 9 - Tiết 51, 52: Sự tạo ảnh trên phim trong máy ảnh

Ngày soạn 7- 03-2006 Tuần 26 Tiết 51 : Sự tạo ảnh trên phim trong máy ảnh I) Mục tiêu : 1) Kiến thức : - Nêu và chỉ ra được hai bộ chính của máy ảnh là vật kính và buồng tối. - Nêu và giải thích được đặc điểm của ảnh hiện trên phim của máy ảnh. - Dựng được ảnh của vật được tạo trong máy ảnh. 2) Kỹ năng: - Biết tìm hiểu kĩ thuật đã được ứng dụng trong kĩ thuật ,cuộc sống. 3) Thái độ : - Say mê hứng thú khi hiểu được tác dụng của ứng dụng. II) Chuẩn bị : 1) Thầy: - Một máy ảnh bình thường 2) Trò: - Mô hình máy ảnh III) Các hoạt động trên lớp : 1) Tổ chức: (2') Kiểm tra sĩ số ,công tác chuẩn bị bài của HS 2) Kiểm tra bài cũ : (7') -HS1: - Vật đặt ở vị trí nào thì TKHT tạo được ảnh hứng trên màn ,độ lớn của vật không đổi ,độ lớn của ảnh phụ thuộc vào những yếu tố nào ? ĐVĐ : Như SGK . 3)Bài mới - yêu cầu HS đọc tài liệu và trả lời câu hỏi: + Bộ phận quan trọng của máy ảnh là gì ? + Vật kính là thấu kính gì? Vì sao? + Tại sao phải có buồng tối ? HS có thể không hiểu vì sao có buồng tối và gv nên động viên HS đặt lại câu hỏi với GV là " Buồng tối là gì"? - Yêu cầu HS tìm hiểu các bộ phận trên máy ảnh thật hoặc mô hình sơ đồ . - Vị trí của ảnh phải nằm ở bộ phận nào? - Yêu cầu HS trả lời C1 (Gọi HS trung bình) + Yêu cầu HS khá nhận xét . HS yếu nhắc lại. Chú ý : ở máy ảnh bình thường thì ảnh nhỏ hơn vật ,còn ở máy ảnh điện tử chụp những vật nhỏ như côn trùng ,phân tử thì ảnh to hơn vật. - Yêu cầu HS vẽ ảnh (chú ý phim PQ có trước) - Yêu cầu HS tự tính tỉ số chiều cao của ảnh với chiều cao của vật dựa vào các D đồng dạng . - Yêu cầu tự rút ra kết luận ảnh của vật đặt trước máy ảnh có đặc điểm gì? - Yêu cầu HS chỉ vào sơ đồ - yêu cầu 1 HS lên tóm tắt đầu bài ,vẽ hình ,tính toán 10' 10' 9' I) Cấu tạo của máy ảnh : 1. Cấu tạo : Hai bộ phận quan trọng là vật kính và buồng tối - Vật kính là TKHT để tạo ra ảnh thật hứng trên màn ảnh . - Buồng tối để không cho ánh sáng ngoài lọt vào ,chỉ có ánh sáng của vật sáng truyền vào tác động lên phim 2.Hoạt động : Đặt vật sáng trước máy ảnh sao cho ảnh của vật hiện lên trên phim: II) ảnh của một vật trên phim: 1) Trả lời các câu hỏi : C1: ảnh trên phim là ảnh thật ,ngược chiều và nhỏ hơn vật . C2: Hiện tượng thu được ảnh thật của vật thật chứng tỏ vật kính của máy ảnh là TKHT 2) Vẽ ảnh của một vật đặt trước máy ảnh C3: 3. Kết luận : ảnh trên phim là ảnh thật ,ngược chiều và nhỏ hơn vật III Vận dụng C5 : Hãy tìm hiểu một máy ảnh để nhận ra vật kính ,buồng tối và chỗ đặt phim C6: Cho h=1,6m ,d = 3m d' = 0,06m ------------------- Tính h' =? Giải 4. Củng cố: (4') - Nêu các bộ phận quan trọng của máy ảnh? - Đặc điểm của ảnh của vật đặt trước máy ảnh ? - Đọc phần có thể em chưa biết . 5) Hướng dẫn về nhà : (3') - Học thuộc phần ghi nhớ cuối bài . - Học bài và làm bài tập 47 (SBT) Ngày soạn 7- 03 -2006 Tuần 26 Tiết 52 : ôn tập I) Mục tiêu : 1) Kiến thức : - Ôn tập và hệ thống hoá những kiến thức về hiện tượng khúc xạ ánh sáng, thấu kính hội tụ, thấu kính phân kì ,ảnh của một vật tạo bởi TKPK và TKHT .Sự tạo ảnh trên phim trong máy ảnh - Luyện tập thêm và vận dụng các kiến thức vào một số trường hợp cụ thể 2) Kỹ năng: - Rèn được khả năng tổng hợp ,khái quát kiến thức đã học 3) Thái độ : Khẩn trương ,tự đánh giá được khả năng tiếp thu kiến thức đã học II) Chuẩn bị : 1) Thầy : 2) Trò : Kiến thức từ đầu chương quang học đến bài sự tạo ảnh trên phim trong máy ảnh III) Các hoạt động trên lớp : 1) Tổ chức: (2') Kiểm tra sĩ số ,công tác chuẩn bị bài của HS 2) Kiểm tra bài cũ : Trong quá trình ôn tập 3)Ôn tập: - Yêu cầu 1 HS nêu ví dụ về hiện tượng khúc xạ ánh sáng . - Nhắc lại góc tới ,góc khúc xạ - Quan hệ giữa góc khúc xạ và góc tới khi truyền tia sáng từ không khí vào nước và ngược lại ? - Thấu kính như thế nào thì gọi là TKHT .Nêu 2 cách nhận dạng TKHT ? - Tia tới // trục chính cho tia ló như thế nào? - Tia tới đi qua tiêu điểm đ Tialó ? - Nêu đặc điểm của ảnh khi vật đặt ở các vị trí khác nhau . + d > 2f + d = 2f + f<d < f + d < f - Nêu cách dựng ảnh của vật AB vuông góc với trục chính ,A thuộc trục chính . - Nêu hai cách nhận dạng TKPK ? - Nêu đặc điểm của ảnh của vật tạo bởi TKPK ? - Gọi 1 HS lên bảng vẽ đường truyền tia sáng để xác định vị trí TK . - Gọi 1 HS lên bảng vẽ 23' 15' I) Lí thuyết : 1) Hiện tượng khúc xạ ánh sáng : - Tia sáng truyền từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác thì bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường .Hiện tượng đó gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng - Khi tia sáng truyền từ không khí sang nước + Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới + Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới - Khi tia sáng truyền từ nước sang không khí + Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới + Góc khúc xạ lớn hơn góc tới . 2) Quan hệ giữa góc tới và góc khúc xạ : - Khi ánh sáng truyền từ không khí sang thuỷ tinh (Hay nước) + Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới + Góc tới tăng(giảm) góc khúc xạ cũng tăng (giảm). 3) Thấu kính hội tụ: - Chùm tia tới song song cho chùm tia ló hội tụ tại 1 điểm - TKHT có phần rìa dày hơn phần giữa Đường truyền của ba tia sáng đặc biệt qua TKHT : + Tia tới đến quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo phương của tia tới + Tia tới // với trục chính thì tia ló qua tiêu điểm + Tia tới qua tiêu điểm thì tia ló // trục chính 4) ảnh của một vật tạo bởi TKHT . - Vật đặt ngoài khoảng tiêu cự cho ảnh thật ,ngược chiều với vật .Khi vật đặt rất xa thấu kính thì ảnh thật có vị trí cách thấu kính một khoảng bằng tiêu cự - Vật đặt trong khoảng tiêu cự cho ảnh ảo ,lớn hơn vật và cùng chiều với vật . - Muốn dựng ảnh A'B' của AB qua thấu kính(AB ^ D ,A ẻD) ,chỉ cần dựng ảnh B' của B bằng cách vẽ đường truyền của hai tia sáng đặc biệt ,sau đó từ B' hạ ^ D ta có ảnh A' của A 5) Thấu kính phân kì : - TKPK có phần rìa dày hơn phần giữa - Cho chùm tia tới // (D) của TKPK cho chùm tia ló loe rộng . 6) ảnh của một vật tạo bởi TKPK : - vật sáng đặt ở mọi vị trí trước TKPK luôn cho ảnh ảo ,cùng chiều và nhỏ hơn vật và luôn nằm trong khoảng tiêu cự của TK 7) Sự tạo ảnh trên phim trong máy ảnh : ảnh trên phim là ảnh thật ngược chiều và nhỏ hơn vật . II) Bài tập : 1) Bằng cách vẽ hãy xác định quang tâm o và tiêu điểm F ,F' của TK trên B' B D A' A 2)- Bằng cách vẽ hãy xác định quang tâm 0 ,hai tiêu điểm F,F' của TK đã cho S . D 4. Củng cố: (3') - Đường truyền của ba tia sáng đặc biệt qua TKHT ? - ảnh của một vật qua TKHT và qua TKPK ? 5) Hướng dẫn về nhà : (2') - Xem lại bài tiết sau kiểm tra 1 tiết.