Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 - Tuần 25 - Năm học 2022-2023 - Đỗ Bích Phương

Ngày soạn : Tiết 121: Văn bản : NÓI VỚI CON - Y Phương - I. Mục tiêu cần đạt: 1. Kiến thức: HS nắm được - Những nét khái quát về tác giả và tác phẩm. - Tình cảm thắm thiết của cha mẹ đối với con cái. - Tình yêu và niềm tự hào về vẻ đẹp, sức sống mãnh liệt của quê hương. - Hình ảnh và cách diễn đạt độc đáo của tác giả trong bài thơ. 2. Kĩ năng: - Đọc - hiểu văn bản thơ trữ tình. - Phân tích cách diễn tả độc đáo, giàu hình ảnh, gợi cảm của thơ ca miền núi. 3. Thái độ, tình cảm: GD niềm tự hào với sức sống mạnh mẽ bến bỉ của dân tộc mình. 4. Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, phân tích, giải quyết vấn đề, thưởng thức văn học thẩm mĩ, tương tác. II. Chuẩn bị của thầy và trò: 1. Thầy : Chuẩn kiến thức, SGK, SGV Ngữ văn 9 tâp II, soạn bài, ảnh t/g, phiếu học tập. 2. Trò : Soạn bài theo hg dẫn. III. Tiến trình lên lớp: 1. ỔN định lớp: 2. Kiểm tra: ? Đọc thuộc lòng bài thơ “Sang thu” và khái quát nội dung bài thơ ? 3. Các hoạt động dạy - học: A. Hoạt động 1: khởi động - Mục tiêu : Tạo tâm thế, định hướng chú ý cho HS. - Phương pháp; kĩ thuật : Đàm thoại, gợi dẫn; động não. ? Có nhiều bài thơ, ca dao đã thể hiện t/c và sự mong ước lớn lao của cha mẹ dành cho con cái, hãy đọc một số câu, bài mang nội dung,ý nghĩa đó? - HS: trả lời... - GV: Chốt dẫn vào bài (Lòng thương yêu con cái, ước mong thế hệ sau tiếp nối xứng đáng, phát huy truyền thống của tổ tiên, của quê hương vốn là một tình cảm cao đẹp của con người Việt Nam từ xưa đến nay. Bài thơ “Nói với con” của nhà thơ Y Phương cũng nằm trong nguồn cảm hứng rộng lớn, phổ biến ấy nhưng tác giả lại có cách nói xúc động của riêng mình. Đều tạo nên cái riêng, động đáo ấy là gì ? Chúng ta cùng tìm hiểu bài thơ). B. Hoạt động 2: hình thành kiến thức. - Mục tiêu : HS nắm được vài nét về tác giả, thể loại và xuất xứ của văn bản và giá trị nội dung, nghệ thuật của văn bản. - Phương pháp; kĩ thuật dạy học : Vấn đáp, pt, thuyết trình, nêu và giải quyết vấn đề, động não. Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt * GV cho hs quan sát ảnh t/g Y Phương. I. Tìm hiểu chung văn ? Nêu những nét chính về Y Phương ? bản : - Y Phương nhập ngũ năm 1968, phục vụ trong quân đội 1. Tác giả : đến 1981 chuyển về công tác tại sở văn hoá thông tin - Y Phương tên khai sinh Cao Bằng. Từ năm 1982 - 1985, học tại trường viết văn là Hứa Vĩnh Sước, sinh Nguyễn Du. Năm 1986 về công tác tại sở văn hoá thông 1948 ; người dân tộc Tày tin Cao Bằng và từ năm 1991 là Phó giám đốc sở văn ở Trùng Khánh, Cao hoá thông tin. Từ 1993 đến nay ông giữ chức chủ tịch Bằng. hội văn học nghệ thuật Cao Bằng. Đảng viên đảng cộng - Thơ ông thể hiện tâm sản việt nam. Hội viên hội nhà văn Việt Nam (1988). hồn chân thật mạnh mẽ Tác phẩm chính: Người hoa núi (kịch bản sân khấu, và trong sáng, cách tư 1982); Tiếng hát tháng giêng (thơ, 1986); Lửa hồng một duy giàu hình ảnh của góc(thơ in chung, 1987); Lời chúc (thơ 1991); Đàn then con người miền núi. (thơ 1996). Nhà thơ đã được nhận giải A, cuộc thi thơ tạp chí văn nghệ Quân đội ; Giải thưởng loại A giải thưởng văn học 1987 của hội nhà văn Việt Nam. - Thơ ông có cách diễn tả độc đáo, giàu h/a cụ thể của thơ ca miền núi. Song cũng giàu chất suy tư trải nghiệm về lẽ sống, đạo lí làm người, gắn bó với quê hg đất nước. 2. Văn bản: ? Bài thơ được sáng tác vào thời gian nào ? - Sáng tác năm 1980 -Nhà thơ Y Phương tâm sự : “Vợ chồng chúng tôi sinh cô con gái đầu lòng vào giữa năm 1979. Bài thơ “Nói với con” tôi viết năm 1980. Đó là thời kì đất nước ta gặp vô vàn khó khăn. - Nhan đê bài thơ là Nói với con, đó là lời tâm sự của tôi với đứa con gái đầu lòng. Tâm sự với con còn là tâm sự với chính mình... Muốn sống đàng hoàng như một con người, tôi nghĩ phải bám vào văn hoá. Phải tin vào những giá trị đích thực vĩnh cửu của văn hoá. Chính vì thế, qua bài thơ ấy, tôi muốn nói rằng chúng ta phải vư- ợt qua sự ngặt nghèo, đói khổ bằng văn hoá”. - GV Hướng dẫn HS : đọc to, rõ ràng, chính xác, giọng ấm áp, yêu thương, ngọt ngào. - Thể thơ : tự do - GV : đọc mẫu ; gọi 2 h/s đọc (có nx cách đọc). - PTBĐ: Biểucảm, miêu ? Bài thơ được st theo thể thơ nào? Phương thức biểu tả, tự sự. đạt? ? Văn bản có thể thành mấy phần? ND mỗi phần? - Bố cục : 2 phần. (1): Từ đầu -> “đẹp nhất trên đời” : Con lớn trong tình yêu thương, sự nâng đỡ của cha mẹ, trong cuộc sống lao động nên thơ của quê hương. (2) Còn lại : Lòng tự hào về sức sống mạnh mẽ, bền bỉ, về truyền thống cao đẹp của quê hương và niềm mong ước con hãy kế tục xứng đáng truyền thống ấy -> Bố cục lô gic, chặt chẽ. ? Sự phát triển của ý thơ có gì đặc biệt? II. Đọc- hiểu văn bản: -> Đi từ tình cảm gia đình -> tình cảm của quê hương; 1. Nói với con về tình từ kỉ niệm gần gũi thiết tha-> lẽ sống. cảm cội nguồn: ? Cảm hứng chủ đạo của bài thơ này là gì? * Tình cảm gia đình: * HS đọc lại phần 1. ? Nội dung khái quát của đoạn thơ em vừa đọc? ? Bốn câu thơ đầu người cha nói với con về điều gì? -> Tình cảm cội nguồn - Tình cảm gia đình . ? Tình cảm đó được diễn tả bằng những h/a nào? - Tình gia đình: Chân phải bước tới cha hai bước tới tiếng cười . ? Em có nhận xét gì về cách nói đó ? - Cách nói cụ thể, dân dã, nhưng cũng rất độc đáo, sáng tạo. Là cách nói của người miền núi. ? Thông qua cách nói ấy em hình dung được điều gì ? - Đứa trẻ nhỏ đang tập đi trong niềm vui mừng của cha mẹ - Cách liệt kê: Chân phải bước tới cha Chân trái bước tới mẹ Một bước chạm tiếng nói Hai bước tới tiếng cười Chân trái, chân phải, một bước, hai bước khiến ta hình dung các bước đi chập chững của đứa con nhỏ. * HS thảo luận theo bàn (3p): Nhận xét gì về các hình ảnh, cách diễn đạt và nghệ thuật ở 4 câu thơ trên? Tác dụng của các h/a và cách diễn đạt đó ? - hệ thống từ ngữ giầu giá trị tạo hình - thủ pháp liệt kê: + tiếng nói, tiếng cười, tới cha, tới mẹ: -> tái hiện h/a một em bé đang tập nói, tập đi -> gia đình hạnh phúc êm ấm - nhịp thơ 2/3 với cấu trúc đối xứng: tạo âm điệu không khí tươi vui gia đình hạnh phúc. -> Lời thơ giản dị, mộc mạc, h/a cụ thể giàu sức gợi -> Hình ảnh người con đang lớn lên trong vòng tay yêu - Con lớn lên từng ngày thương của cha mẹ. trong tình yêu thg, sự GV: Cách tả kể đứa trẻ lẫm chẫm tập đi, tập nói, lớn lên nâng đỡ và mong chờ từng ngày trong tình yêu thương, trong sự nâng đón và của cha mẹ. mong chờ của cha mẹ. Với các hình ảnh cụ thể, cách diễn đạt dường như ô lý song lại tạo ra sự độc đáo, đặc sắc trong tư duy và cách diễn đạt người miền núi -> Tạo không khí gia đình đầm ấm, quấn quýt. * Tình cảm quê hương: ? Qua cách nói đó ta có cảm nhận như thế nào về cuộc sống gia đình của họ? - Cuộc sống gia đình êm ấm, hạnh phúc . ?Vậy người cha muốn nói với con mình điều gì? - lời đầu tiên mà người cha muốn nói với con - Nhắc nhở con về tình cảm ruột thịt, cội nguồn sinh dưỡng của mỗi người ? Ngoài 4 câu thơ trên, còn có câu thơ nào cũng nói về cuộc sống gia đình hạnh phúc, đầm ấm ? - “Cha mẹ trên đời” -> Cha mẹ mãi thương yêu nhau => Cuộc sống gia đình thật hạnh phúc. Tất cả mọi hành động của con đều được cha mẹ chăm chút, mừng vui đón nhận. GV chuyển ý : Con được lớn trong tình yêu thương sự nâng đỡ của cha mẹ, bên cạnh đó con còn được lớn, trưởng thành từ đâu nữa ? -> Tình cảm của quê hương. ?Câu thơ nào trong đoạn 1 thể hiện rõ điều này ? « Người đồng mình...ơi » ? Em hiểu « Người đồng mình » là những ai, có thể thay thế từ này bằng những từ nào khác ? Nhận xét về cách nói ? - Người đồng mình : Người sống cùng miền đất, quê hương tỏc giả => cách núi mộc mạc mang tính địa phương của người dân tộc Tày. -> có thể thay bằng các từ : người bản mình, người buôn mình, người quê mình ? Những hình ảnh nào nói về tình cảm quê hương? -Hình ảnh mộc mạc: Đan lờ cài hoa, vách nhà ken câu hát . -Lời nói chân tình: Rừng cho hoa, con đường cho những tấm lòng . ? các hình ảnh: Đan lờ cài hoa, vách nhà ken câu hát có ý nghĩa gì? - Đan, cài, ken: gợi sự gắn bó, quấn quýt trong lao động - Con được trưởng thành làm ăn trong cuộc sống lao ? Những hình ảnh đó gợi một cuộc sống như thế nào? động, trong thiên nhiên - CS LĐ cần cù, đoàn kết, tươi vui. Đó là vể đẹp của thơ mộng và nghĩa tình cuộc sống lđ và sinh hoạt tinh thần, của truyền thống của quê hương. dân tộc . * Hãy theo dõi hai câu thơ “Rừng cho hoa.. tấm lòng” ? Em cảm nhận như thế nào về hình ảnh: Rừng cho hoa, con đường cho những tấm lòng. -Hoa: vẻ đẹp của thiên nhiên, tấm lòng: vẻ đẹp của tình người. Những vẻ đẹp đó là tự nguyện, có sẵn ở nơi đây. ? Cái hay ở 2 câu thơ? (T/g sử dụng nghệ thuật nhân hóa) - rừng cho hoa : tả thực vẻ đẹp của rừng hoa mà thiên nhiên ban tặng - con đường...lòng : gợi liên tưởng con đường trở về nhà, về bản, gợi đến tấm lòng t/c của người đồng mình. ? Người cha còn nói với con về ngày cưới cha mẹ, chi tiết này gợi một cuộc sống như thế nào ở quê hương? -Con người yêu thương nhau trong sáng và hạnh phúc . ? Từ đó em cảm nhận điều người cha muốn nói với con là gì? ? Vì sao người cha lại nói với con về một quê hương như vậy? -Muốn dạy dỗ con tình cảm cội nguồn, tình yêu quê => Nhắc nhở con về tình hương . cảm ruột thịt, cội nguồn ? Từ lời dạy con của người cha giúp ta hiểu thêm điều sinh dưỡng của mỗi gì về tình cảm của người cha đối với quê hương? người. - Rất yêu quê hương, tự hào về quê hương mình. *GV bình : Lời thơ mộc mạc nhưng ý thơ thật sâu xa. Rừng núi quê hương thật thơ mộng, nghĩa tình. Quê hương không chỉ có những con người giàu tình yêu thương. Mà thiên nhiên nơi đây cũng vô cùng đẹp và ý nghĩa. Vẻ đẹp của thiên nhiên không chỉ là màu sắc, cái ta thấy mà còn đem đến cho đứa trẻ những thứ cần để lớn khôn : rừng chở che ; con đường mở lối. Đó là sự nuôi dưỡng con người cả về tâm hồn và lối sống. Lời nhắc nhở ân tình như lời bài ca dao : Gập ghềnh xuống biển lên non Con đg tình nghĩa ai còn nhớ chăng. ? Qua phân tích em hiểu điều người cha muốn nhắc nhở con mình điều gì ? GV: Vậy người cha nói với con về sức sống của con người quê hương như thế nào? Nói với con như vậy để làm gì? Giờ sau chúng ta tìm hiểu tiếp phần 2 C. Hoạt động 3 : Luyện tập - Mục tiêu : HS củng cố kiến thức bài học. - Phương pháp; kĩ thuật : Nêu và giải quyết vấn đề; động não - Thời gian : 4 phút. * GV nêu yêu cầu bài tập III. Luyện tập: * Hs đọc làm theo yêu cầu ? Qua bài học em có suy nghĩ gì về t/c gia đình đối với mỗi con người? D. Hoạt động 4: vận dụng - Mục tiêu :Vận dụng kiến thức đã học vào làm bài tập - Phương pháp/ kĩ thuật : Nêu và giải quyết vấn đề, gợi dẫn; động não. - Thời gian : 2 phút. Viết đoạn văn khoảng 10 câu trình bày suy nghĩ của em về t/c gia đình. 4. Củng cố: GV khái quát lại nd bài học. 5. Dặn dò : Về học, nắm nội dung bài ; soạn kĩ vb để giờ sau học tiếp. ............................................................................................................................. Ngày soạn : Tiết 122: Văn bản : NÓI VỚI CON (tiếp) - Y Phương - I. Mục tiêu cần đạt: 1. Kiến thức: HS nắm được - Tình cảm thắm thiết của quê hương đối với con cái và những mong ước của cha mẹ. - Tình yêu và niềm tự hào về vẻ đẹp, sức sống mãnh liệt của quê hương. - Hình ảnh và cách diễn đạt độc đáo của tác giả trong bài thơ. 2. Kĩ năng: - Đọc - hiểu văn bản thơ trữ tình. - Phân tích cách diễn tả độc đáo, giàu hình ảnh, gợi cảm của thơ ca miền núi. 3. Thái độ, tình cảm: GD niềm tự hào với sức sống mạnh mẽ bến bỉ của dân tộc mình. 4. Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, phân tích, giải quyết vấn đề, thưởng thức văn học thẩm mĩ, tương tác. II. Chuẩn bị của thầy và trò: 1. Thầy : Chuẩn kiến thức, SGK, SGV Ngữ văn 9 tâp II, soạn bài, phiếu học tập. 2. Trò : Soạn bài theo hg dẫn. III. Tiến trình lên lớp: 1. ỔN định lớp: 2. Kiểm tra: Trong giờ. 3. Các hoạt động dạy - học: A. Hoạt động 1: khởi động - Mục tiêu : Tạo tâm thế, định hướng chú ý cho HS. - Phương pháp; kĩ thuật : Đàm thoại, gợi dẫn; động não. ? Đọc lại 4 câu thơ đầu của bài thơ: Nói với con? Vì sao lời mở đầu người cha lại muốn nói với con về t/c g/đ? - HS: trả lời... - GV: Chốt dẫn vào bài (Tuy tấm lòng cha mẹ có yêu thg, bao dung đến bao nhiêu thì với con cũng vẫn là chưa đủ. Con vẫn cần đến bầu sữa tinh thần thứ 2. Đó là quê hg...) B. Hoạt động 2: hướng dẫn h/s tiếp nhận văn bản. - Mục tiêu : HS nắm đc tình cảm thắm thiết của quê hương đối với con cái và những mong ước của cha mẹ. Tình yêu và niềm tự hào về vẻ đẹp, sức sống mãnh liệt của quê hương. - Phương pháp; kĩ thuật dạy học : Vấn đáp, pt, thuyết trình, nêu và giải quyết vấn đề, động não. Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt GV chuyển ý : “Người đồng mình”cũng có những I. Tìm hiểu chung văn đức tính cao đẹp gì ? Người cha mong ước gì ở con bản : mình, để giải đáp điều này, chúng ta tiếp tục tìm hiểu II. Đọc- hiểu văn bản: phần cũn lại của văn bản. 1. Nói với con về tình * Đọc đoạn thơ 2. cảm cội nguồn: ? Trong các câu thơ trên, người cha đã nói với con 2. Nói với con về truyền về những đức tính gì của người đồng mình ? thống quê hương và Cao đo nỗi buồn mong ước của cha mẹ: Xa nuôi chí lớn ? “ Cao đo nỗi buồn”là ntn? ->C/s còn nhiều khó khăn gian khổ. ? Nếu so với người miền xuôi thì người miền núi có gì khác? ? Hiện nay Đảng và Nhà nước ta đã có chính sách gì để người miền núi tiến kịp người miền xuôi? ? Song họ có thái độ sống ntn? -> Nuôi chí lớn. - Lấy cái cụ thể núi cái trừu tượng ; Câu thơ đăng đối như tục ngữ đúc kết một thái độ, một bản lĩnh. Gợi sức sống mạnh mẽ, phóng khoáng của người đồng mình. - Họ sống vất vả, gian nan nhưng phóng khoáng, mạnh mẽ, giàu chí khí, can trường, dũng cảm. ? Từ đó, người cha mong muốn ở con điều gì ? Đọc: Người đồng mình tuy thô sơ da thịt... ? Tác giả sd nghệ thật gì qua câu thơ trên? - tương phản: thô sơ da thit>< chẳng mấy ai nhỏ bé ? NT tương phản gợi cho em hình dung ntn về con - Sự can trường, dũng người nơi đây? cảm, có ý chí vượt gian -> Mộc mạc, chân chất, khỏe mạnh mà không hề yếu khổ, yêu quý, gắn bó với đuối mảnh đất quê hương ? Hình dáng như vậy, song ý chí và tâm hồn họ ra sao? ? Ở các câu thơ này, người cha tiếp tục nói với con về những đức tính gì của người đồng mình ? - Người đồng mình tuy thô (Gợi ý: Em hiểu các câu thơ trên như thế nào) sơ về hình dáng nhưng ko - Họ là những con người mộc mạc nhưng giàu chí khí, nhỏ bé về tâm hồn, nghị niềm tin, cần cù, nhẫn nại.-> Đức tính của “người lực. Luôn sống tình nghĩa đồng mình” giàu chí khí, niềm tin, không nhỏ bé về thủy chung và có khát tâm hồn về ý chí và mong ước xây dựng quê hương. vọng xd quê hg. Chính họ đã làm nên quê hương với truyền thống với phong tục tập quán tốt đẹp. ? Em hiểu như thế nào về 2 câu : Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hg Còn quê hg thì làm phong tục. Cách nói AD->Sức sống bền bỉ, bản sắc văn hóa. ? Theo dõi khổ thơ tiếp người cha đã kuyeen con điều gì? “ Dẫu làm sao....cực nhọc” ? Tác giả sd nghệ thuật gì qua đoạn thơ trên? Tác dụng? - điệp từ “sống” -> tô đậm mong ước mãnh liệt của cha dành cho con.h/a ẩn dụ, phép liệt kê : đá gập - Cha mong con phải có ghềnh, thung nghèo đói” -> gợi không gian sống hiểm nghĩa tình, biết tự hào với trở khó làm ăn canh tác, c/s nhiều vất vả gian khổ đói truyền thống của quê hg. nghèo. Sống có niềm tin. Kế tục - h/a so sánh “sống như sông..” -> gợi về c/s bình dị xứng đáng truyền thống gắn bó với thiên nhiên.. của quê hương, tự tin - thủ pháp đối: “lên thác > c/s vất vững bước trên đường đời. vả, lam lũ nhọc nhằn. III. Tổng kết: ? Từ những đức tính quý báu này của người đồng 1. NT mình, người cha mong ước ở con điều gì ? - Giọng thơ tâm tình tha Lên đường... thiết. Không bao giờ nhỏ bé - Ngôn ngữ gian dị; h/a -> Người cha mong muốn con biết tự hào về truyền thơ vừa cụ thể, vừa mang thống quê hương, dặn dò con cần tự tin mà vững bước tính khái quát cùng 1 số trên đường đời biện pháp tu từ. - Tự hào về quê hương, mong con kế tục xứng đáng truyền thống quê hương. ? Em có nhận xét gì về những đặc sắc nghệ thuật của bài thơ ? 2. ND - Giọng điệu thiết tha, trìu mến. * Ghi nhớ: sgk/74 - Xây dựng các hình ảnh cụ thể mà có tính khách quan, mộc mạc mà vẫn giàu chất thơ. - Bố cục chặt chẽ, dẫn dắt tự nhiên. ? Nêu nd của BT? Giáo viên chốt ý, học sinh đọc ghi nhớ. C. Hoạt động 3 : Luyện tập - Mục tiêu : HS củng cố kiến thức bài học. - Phương pháp; kĩ thuật : Nêu và giải quyết vấn đề; động não * GV nêu yêu cầu bài tập IV. Luyện tập: * Hs đọc, thảo luận theo bàn(2p), làm theo yêu cầu. - Điều lớn lao nhất mà người cha muốn ? Qua bài thơ, em cảm nhận truyền cho con chính là lòng tự hào về sức được tình cảm của người cha sống mạnh mẽ, bền bỉ, về truyền thống cao dành cho con như thế nào ? đẹp của quê hương và niềm tự tin khi bước Điều lớn lao nhất mà cha muốn vào đời. truyền cho con là gì. D. Hoạt động 4: vận dụng - Mục tiêu :Vận dụng kiến thức đã học vào làm bài tập - Phương pháp/ kĩ thuật : Nêu và giải quyết vấn đề, gợi dẫn; động não. - Thời gian : 2 phút. Viết đoạn văn (khoảng 10- 12 câu) trình bày suy nghĩ của em sau khi học xong bài thơ? 4. Củng cố: ? Mượn lời người cha nói với con nhà thơ Y Phương đã nhắn gửi đến người đọc điều gì qua bài thơ ? 5. Dặn dò : Về học thuộc bài thơ ; nắm nd bài. Xem trước bài : Sang thu Ngày soạn : Tiết 123: Văn bản: SANG THU - Hữu Thỉnh - I. Mục tiêu cần đạt: 1. Kiến thức:HS nắm được - Những nét khái quát về tác giả tác phẩm. - Những cảm nhận tinh tế của nhà thơ về sự biến đổi của đất trời từ cuối hạ sang thu. - Vẻ đẹp của thiên trong khoảnh khắc giao mùa và những suy nghĩ mang tính triết lí của tác giả. 2. Kĩ năng: - Đọc- hiểu một văn bản thơ trữ tình hiện đại. - Thể hiện những suy nghĩ cảm nhận về một hình ảnh thơ, một khổ thơ, một tác phẩm thơ. 3. Thái độ, tình cảm : Bồi dưỡng tình cảm, tâm hồn yêu thiên nhiên, cảm nhận sự chuyển đổi tinh tế của thiên nhiên. 4. Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, phân tích, giải quyết vấn đề, thưởng thức văn học thẩm mĩ, tương tác. II. Chuẩn bị của thầy và trò: 1. Thầy : Chuẩn kiến thức, SGK, SGV Ngữ văn 9 tâp II, soạn bài, ảnh t/g, phiếu học tập. 2. Trò : Soạn bài theo hg dẫn. III. Tiến trình lên lớp: 1. ỔN định lớp: 2. Kiểm tra: ? Đọc thuộc lòng bài thơ “Viếng lăng Bác” và khái quát nội dung bài thơ ? 3. Các hoạt động dạy - học: A. Hoạt động 1: khởi động - Mục tiêu : Tạo tâm thế, định hướng chú ý cho HS. - Phương pháp; kĩ thuật : Đàm thoại, gợi dẫn; động não. - Thời gian : 2 phút ? Kể tên một số bài thơ, văn viết về mùa thu mà em biết? - HS: trả lời... - GV: chốt, dẫn vào bài (Mùa thu là nguồn cảm hứng bất tận của thi nhân. Khoảnh khắc giao mùa hạ - thu đã đọng lại ở bao vần thơ từ cổ chí kim. Với Sang thu, nhà thơ Hữu Thỉnh góp một cái nhìn, một cảm nhận tinh tế, mới mẻ về thời điểm nên thơ này. Bài thơ miêu tả khung cảnh vùng đồng bằng Bắc Bộ khi thu vừa chớm đến. Bài học hôm nay ta sẽ cùng tìm hiểu sự cảm nhận tinh tế của Hữu Thỉnh qua bài thơ Sang thu). B. Hoạt động 2: hướng dẫn h/s luyện tập. - Mục tiêu : HS nắm được vài nét về tác giả, thể loại và xuất xứ của văn bản,vị trí, thể loại, bố cục và phương thức biểu đạt của bài thơ. Nắm được giá trị nội dung, nghệ thuật của văn bản. - Phương pháp; kĩ thuật dạy học : Vấn đáp, pt, thuyết trình, nêu và giải quyết vấn đề; động não. Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt * Cho hs quan sát ảnh tác giả. I. Tìm hiểu chung văn ? Dựa vào chú thích sách giáo khoa, em hãy giới thiệu bản: về nhà thơ Hữu Thỉnh ? 1. Tác giả: - Bút danh khác: Vũ Hữu, Tên khai sinh: Nguyễn Hữu Thỉnh, sinh ngày 15 tháng 2 năm 1942 Quê: làng Phú - Nguyễn Hữu Thỉnh Vinh, xã Duy Phiên, huyện Tam Dương (nay là huyện (1942) – Quê Vĩnh Phúc. Tam Đảo), tỉnh Vĩnh Phúc. Hữu Thỉnh sinh ra trong một - Là nhà thơ trưởng gia đình nông dân có truyền thống hiếu học. Chỉ thực sự thành trong cuộc kháng được đi học từ sau hoà bình lập lại (1954). Tốt nghiệp chiến chống Mỹ cứu phổ thông (1963). Sau 1975 học Đại học văn hoá. Từ nước. 1982 : Cán bộ biên tập, Trưởng ban thơ, Phó tổng biên - Thơ trong sáng, sâu tập tạp chí Văn nghệ Quân đội. Từ 1990 đến nay, lắng, giàu suy tưởng. chuyển sang Hội nhà văn Việt Nam, làm Tổng biên tập tuần báo Văn nghệ. Hiện nay là Bí thư Đảng bộ cơ quan Hội Nhà văn Việt Nam. - Tác phẩm chính : Âm vang chiến hào (in chung); Đường tới thành phố (trường ca); Từ chiến hào tới thành phố (trường ca – thơ ngắn); Khi bé Hoa ra đời (thơ thiếu nhi, in chung) . Ngoài ra còn viết nhiều bút kí văn học, viết báo. - Các giải thưởng chính : Giải 3 cuộc thi báo Văn nghệ 1973; Giải A cuộc thi thơ báo văn nghệ 1975 – 1976; Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam năm 1980. - Ông viết nhiều, viết hay về những con người, cuộc sống ở nông thôn, về mùa thu - Ba tập thơ tiêu biểu: + Từ chiến hào đến thành phố + Trường ca biển 2. Văn bản: + Thư mùa đông - Bài thơ sáng tác 1976, ? Hoàn cảnh sáng tác BT? in lần đầu trên báo Văn - GV hướng dẫn HS đọc : đọc to, rõ, chính xác, giọng nghệ năm 1977. nhẹ nhàng, nhịp chậm, khoan thai, trầm lắng và thoáng - Được tuyển vào tập suy tư. “Từ chiến hào tới thành - GV, HS đọc, nhận xét cách đọc của HS. phố”. - Thể thơ: 5 chữ ? Bài thơ được sáng tác theo thể thơ nào? - Phương thức biểu đạt: ? Phương thức biểu đạt chính? Miêu tả kết hợp với biểu ? Nêu bố cục của bài thơ? cảm. Bố cục: 3 phần - Bố cục : gồm 3 phần - Khổ 1: Những tín hiệu báo thu về - Khổ 2 : Quang cảnh đất trời sang thu II. Đọc- hiểu văn bản: - Khổ 3 : Những biến đổi trong lòng cảnh vật và suy ngẫm của nhà thơ. 1/ Tín hiệu của mùa GV chuyển: thu: HS đọc khổ 1 ? Trong câu thơ thứ nhất từ nào diễn tả trạng thái cảm nhận của nhà thơ ? Đó là trạng thái gì ? - Bỗng : ngạc nhiên đến ngỡ ngàng trước sự thay đổi của thời tiết tác động đến cảm giác bản thân. ? Thi sĩ bỗng nhận ra mùa thu qua những hình ảnh nào và bằng những giác quan nào? - Hương ổi ( Khứu giác) - Gió se (Xúc giác) - Sương (Thị giác) ? Con người cảm nhận mùa thu từ hương ổi. Điều đó có nghĩa gì ? - Thu được cảm nhận từ nơi làng quê, trong cảm nhận của người sống gắn bó với làng quê, với người dân miền Bắc th́ cây ổi, quả ổi là thứ cây, quả gần gũi, quen thuộc. ? Để miêu tả trạng thái của “hương ổi” trong gió, nhà thơ sử dụng động từ nào? Giá trị biểu đạt của từ đó ? - Phả: hương ổi chủ động tỏa ra thành luồng mạnh mẽ, nồng nàn hòa vào trong gió, lan tỏa khắp không gian. ? Theo em, có thể thay từ “phả” bằng các từ: bay, hòa, lan, tỏa,.. được không? Vì sao? (HS thảo luận theo bàn, trả lời) Gv: có thể thay bằng các từ khác như: hòa, trộn, lan, tỏa...nhưng giá trị biểu đạt không đặc sắc, không gợi tả hết sự chủ động, mức độ nồng nàn mạnh mẽ của mùi hương ổi chín đầu mùa trong gió se. ? Em hiểu từ từ gió se như thế nào? Nêu cảm nhận của em về câu thơ này ? - Gió se : gió heo may hơi lạnh - Hương ổi phả vào trong gió se : mùi hương ổi tỏa vào trong gió se lạnh làm thức dậy cả không gian vườn ngơ. => Sự cảm nhận tinh tế qua các giác quan, cách dùng từ gợi tả -> Những dấu hiệu thể hiện sự biến đổi của đất trời sang thu ? Cách miêu tả hình ảnh sương có gì đặc biệt ? Nhà thơ đã sử dụng nghệ thuật nào? - sương chùng chình : sương chuyển động chậm chạp qua ngõ xóm. - Nghệ thuật : nhân hóa, từ láy gợi hình -> Sương như - Thu được cảm nhận từ có tâm hồn, chuyển động một cách thong thả, chậm rãi nơi làng quê qua những như muốn tận hưởng những khoảnh khắc chớm thu đầy hình ảnh gần gũi, quen quyến rũ. thuộc. GV chốt: 2/ Quang cảnh đất trời GV : Thu sang trong những biểu hiện của hương ổi, gió sang thu se nơi ngõ xóm. Gv: Cách miêu tả của Hữu Thỉnh thật độc đáo bằng nhiều giác quan, từ thính giác, xúc giác đến thị giác đặc biệt sự cảm nhận của tác giả không phải là mùi hương của cốm, không phải mùi thơm của hoa cau ngào ngạt, cũng không phải mùi thơm ngan ngát của hoa bưởi, mà là mùi hương dìu dịu của ổi chín phả vào trong gió. Mùi hương ấy gợi cái bất chợt trong cảm nhận, gợi sự vận động nhẹ nhàng của gió, ngoài ra còn gợi lên tình cảm của tác giả vói quê hương nói riêng và của tất cả những người con nông thôn Bắc Việt nói chung. * Thảo luận theo bàn (2p): Tại sao trong câu thơ thứ tư tác giả không viết “Ôi mùa thu đã về !” mà lại viết Hình như thu đã về ? - “Hình như” thành phần tình thái : thể hiện sự cảm nhận - Sự chuyển động của của tác giả có một chút chưa thật rõ ràng, chưa thật chắc đất, của cảnh vật từ hạ chắn vì mùi hương được cảm nhận nhẹ nhàng, thoáng sang thu nhẹ nhàng mà qua. rõ rệt. ? Các từ “Bỗng” “hình như” muốn diễn tả sự cảm nhận của tác giả như thế nào? - Cảm xúc bâng khuâng, xao xuyến. Sự cảm nhận của tác giả có một chút chưa thật rõ ràng, chưa thật chắc chắn vì còn ngỡ ngàng, ngạc nhiên. Đúng là cảm xúc của thời điểm chuyển giao. ? Từ các hình ảnh phân tích trên em có cảm nhận gì về tâm hồn nhà thơ trước mùa thu ? - Nhạy cảm; yêu thiên nhiên, tiết thu và cuộc sống nơi làng quê => Sự biến đổi của đất trời nơi làng quê khi mùa thu bắt đầu tới được cảm nhận bằng một tâm hồn nhạy cảm, gắn bó với cuộc sống nơi làng quê. ?Qua khổ thơ đầu, em có nhận xét gì về những tín hiệu báo thu sang và sự cảm nhận của nhà thơ? GV chốt GV bình: Cũng là sự bất chợt nhận ra cái biến chuyển của mùa thu nhưng với Hữu Thỉnh cái biến chuyển ấy nó ngọt ngào, nhẹ nhàng chứ không ồn ả nóng bỏng như Xuân Diệu “Đây mùa thu tới, mùa thu tới Với áo mơ phai dệt lá vàng” GV: Cảm xúc ấy tiếp tục lan tỏa, mở ra trong cái nhìn xa hơn, rộng hơn. Cái nhìn ấy được thể hiện như thế nào... => Cảnh vật đất trời HS đọc khổ thơ thứ 2. sang thu chuyển biến ? Đất trời sang thu được tác giả cảm nhận qua những nhẹ nhàng mà vẫn rõ hình ảnh thơ nào ? Phạm vi không gian có đặc điểm rệt khiến con người gì? ngây ngất, say sưa - Sông; Chim; Đám mây GV: Từ không gian nhỏ hẹp của vườn cây làng quê bắc bộ tác giả hướng tầm mắt ngắm nhìn cảnh đất trời sang thu để khẳng định cho lời phán đoán sau giây phút ngỡ ngàng. ? Nhà thơ đã miêu tả hình ảnh “sông” và “chim” 3.Những biến đổi trong bằng các từ ngữ nào ? Em hiểu gì về giá trị biểu đạt lòng cảnh vật và suy của các từ ngữ đó ? ngẫm của nhà thơ. - Sông dềnh dàng: nước chảy chậm, êm đềm, hiền hòa, lững lờ - Chim vội vã: bay nhanh, bay gấp, khẩn trương, hối hả HS thảo luận nhóm - Hình thức: cặp đôi - ND: Bằng những hiểu biết về tính chất đặc điểm thiên nhiên theo mùa ở miền bắc. Em có thể lý giải hiện tượng “sông được lúc dềnh dàng”, “chim bắt đầu vội vã” lúc giao mùa từ hạ sang thu? - Thời gian: 2 phút HS trả lời, nhận xét, GV chốt ý HS trả lời: -Mặt nước lớn dâng lên nhưng không cuộn chảy mà lặng lẽ, phẳng lặng. -Đó là mặt nước của thời tiết sang thu, không còn cuộn chảy, vẩn đục như mặt sông mùa hại mưa nhiều. -Cách chim chiều, đập nhanh hơn, gấp hơn bình thường. -Sang thu, ngày ngắn hơn, chiều đến sớm hơn. ?Theo em, từ “dềnh dàng” và “vội vã” thuộc loại từ nào? Quan hệ ý nghĩa ra sao? Sự chuyển biến của cảnh vật lúc này có đặc điểm gì? - Nghệ thuật : từ láy gợi hình, nhân hóa, đối lập => Cảnh vật có sự vận động rõ ràng từ hạ sang thu - Dềnh dàng và vội vã là hai từ láy tạo thành một cặp đối lập. Chính sự đối lập ấy đã khiến nhà thơ cảm nhận được sự vận động rõ ràng hơn của cảnh vật sang thu. ?Hình ảnh “đám mây” được miêu tả có gì độc đáo? Nhà thơ đã sử dụng nghệ thuật gì? Em hiểu như thế nào về hình ảnh “đám mây mùa hạ vắt nửa mình sang thu”? - đám mây mùa hạ: đám mây còn sót lại trên bầu trời chuyển dần từ hạ sang thu. - Phép liên tưởng độc đáo, nhân hóa. => Cảnh vật di chuyển nhẹ nhàng, sinh động, đám mây trở thành dấu gạch nối giữa khoảnh khắc giao mùa. ? Em có nhận xét gì về cảnh vật đất trời sang thu và tâm trạng của nhà thơ ? GV chốt : Gv : Khổ thơ đã cho chúng ta cảm nhận rõ hơn một bức tranh mùa thu vùng đồng bằng bắc bộ. Đó là bức tranh có không gian dài theo con sông, rộng theo cánh chim, cao của bầu trời. Đất trời sang thu nhẹ nhàng mà vẫn rõ rệt. Hữu Thỉnh đã vẽ một bức tranh thu hoàn chỉnh bằng nghệ thuật ngôn từ và những cảm xúc vô cùng tinh tế. => Nhà thơ quan sát Chuyển ý : Trời đất sang thu còn có sự biến đổi ntn nữa, chăm chú, tinh tế, tỉ mỉ chúng ta cùng tìm hiểu khổ thơ cuối của văn bản. trước sự biến đổi của ?Thu đã sang. Nhà thơ còn phát hiện ra sự biến đổi cảnh vật. Đồng thời bộc nào của những hiện tượng : nắng và mưa lúc sang lộ suy ngẫm có tính triết thu? lí sâu sắc về cuộc đời - Nắng : vẫn còn con người. - Mưa : đã vơi dần ? Em có nhận xét gì về vị trí các phó từ trong hai câu III. Tổng kết: thơ? Sự sắp xếp từ ngữ đó cho thấy điều gì về mức độ 1. Nghệ thuật: của các hiện tượng? - Thể thơ 5 chữ, giọng - Các phó từ được đảo lên đầu câu: Vẫn còn ; đã vơi dần thơ nhẹ nhàng; sáng tạo - Đặc điểm thời tiết của mùa hạ vẫn còn nhưng mức độ trong việc sử dụng từ giảm dần khi sang thu ngữ. Gv : Nắng của mùa thu không còn là ánh nắng gay gắt - Cảm nhận tinh tế. như của mùa hạ nữa, mưa cũng giảm dần không nhiều - Ngôn từ gợi cảm cùng và nặng hạt như mưa mùa hạ. Dường như, tác giả có thể 1 số biện pháp tu từ độc đong, đếm được độ đậm nhạt, nhiều ít của nắng, của đáo. mưa lúc giao mùa. 2. Nội dung: ? Có ý kiến cho rằng hai câu thơ cuối ngoài ý nghĩa tả * Ghi nhớ : sgk/ 71 thực còn có ý nghĩa ẩn dụ? Gv chia 2 nhóm thảo luận : + Nhóm 1 : Nghĩa tả thực của hai câu cuối ? + Nhóm 2 : Nghĩa ẩn dụ của hai câu cuối ? - Tả thực: hàng cây không còn bị bất ngờ, giật mình bởi tiếng sấm. - Ân dụ: con người từng trải thì càng bĩnh tĩnh, vững vàng trước những biến động bất thường của ngoại cảnh, cuộc đời. *Ý nghĩa tả thực: - Sấm là hiện tượng thiên nhiên thường xuất hiện khi có mưa lớn. - Hàng cây đứng tuổi : hàng cây cổ thụ lâu năm *Ý nghĩa ẩn dụ : - Sấm là những vang động bất thường của ngoại cảnh, những khó khăn, thử thách, trong cuộc sống. - Hàng cây đứng tuổi là con người từng trải có nhiều kinh nghiệm sống. ? Ngoài ẩn dụ tác giả còn sử dụng nghệ thuật nào khác ? Tác dụng ? - Nghệ thuật: nhân hóa (hàng cây đứng tuổi) => Nhấn mạnh suy ngẫm đầy triết lý của nhà thơ. Từ những biến đổi trong thiên nhiên, trời đất sang thu liên tưởng đến những thay đổi trong cuộc đời con người. ? Khổ thơ thứ 3 cho thấy điều gì trong cách quan sát thiên nhiên của tác giả ? Nhận xét về suy ngẫm gửi gắm của nhà thơ ? GV chốt : Gv : Hai câu bài thơ với hai hình ảnh “sấm” và “hàng cây đứng tuổi”, tác giả đã gửi gắm đến chúng một suy ngẫm đầy triết lí : Hình ảnh hàng cây đứng tuổi là hàng cây đã trải qua nhiều hạ, .. - Nếu đặt bài thơ vào hoàn cảnh sáng tác năm 1976 khi đất nước vừa bước ra khỏi chiến tranh ? Nét đặc sắc về NT của bài thơ này là gì ? - Hình ảnh trong sáng, giàu sức biểu cảm, gợi suy tưởng. - Biện pháp tu từ : ẩn dụ, nhân hoá. - Từ láy gợi hình, gợi cảm. ? Bài thơ đem đến cho em cảm nhận ntn về thời điểm giao mùa từ hạ sang thu và về thi sĩ nhân vật trữ tình trong Sang thu? - Thiên nhiên ở thời điểm giao mùa có những biến chuyển nhẹ nhàng mà rõ rệt. - Nhà thơ có cảm nhận tinh tế, tấm lòng thiết tha, trân trọng vẻ đẹp của quê hương xứ sở cùng với những suy ngẫm sâu lắng về con người, cuộc đời. HS đọc ghi nhớ: sgk C. Hoạt động 3 : Luyện tập - Mục tiêu : HS củng cố kiến thức bài học. - Phương pháp; kĩ thuật : Nêu và giải quyết vấn đề; động não * GV nêu yêu cầu bài tập IV. Luyện tập: ?Hình ảnh hai câu thơ kết bài vừa mang ý tả thực lại Làm BT (sgk) vừa mang tính ẩn ẩn dụ sâu xa. Hãy chỉ rõ và nêu tác dụng của những hình ảnh có tính ẩn dụ đó. –“sấm”: chỉ những vang động bất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời. -“hàng cây đứng tuổi”: chỉ những con người từng trải -Tác dụng: góp phần thể hiện suy ngẫm chiêm nghiệm của nhà thơ: khi con người đã trưởng thành, đã trải nghiệm trong đường đời thì bản lĩnh càng vững vàng hơn trước những tác động bất thường của ngoại cảnh và những vang động của cuộc đời. * Hs đọc làm theo yêu cầu D. Hoạt động 4: vận dụng - Mục tiêu :Vận dụng kiến thức đã học vào làm bài tập - Phương pháp/ kĩ thuật : Nêu và giải quyết vấn đề, gợi dẫn; động não. Viết đoạn văn khoảng 10 câu trình bày cách hiểu của em về hai câu thơ cuối bài " Sang thu” (Hữu Thỉnh)? 4. Củng cố: GV khái quát lại nd bài học. 5. Dặn dò : Về học thuộc bài thơ ; nắm nội dung bài. .......................................................................................................... Ngày soạn :03/3/2020 Ngày giảng : 06/3/2020 Tiết 135: ÔN TẬP VỀ THƠ I. Mục tiêu cần đạt: 1. Kiến thức: Giúp hs: Hệ thống và củng cố các nội dung kiến thức về các văn bản thơ đã học ở lớp 9. 2. Kĩ năng: Tổng hợp, hệ thống hóa kiến thức. 3. Thái độ: GD ý thức tự giác, tích cực trong học tập. 4. Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, phân tích, giải quyết vấn đề, tương tác, khái quát, tổng hợp, thưởng thức văn học thẩm mĩ. II. Chuẩn bị của GV và HS:: 1. Giáo viên: Lập kế hoạch dạy học, chuẩn bị máy chiếu, phiếu học tập cho học sinh, tài liệu tham khảo. 2. Học sinh:soạn bài ôn tập trong sách giáo khoa theo hướng dẫn của giáo viên. III. Tiến trình lên lớp: 1. ỔN định lớp: 2. Kiểm tra: ? Đọc thuộc lòng bài “Mây và Sóng”? Nội dung ý nghĩa của bài thơ? 3. Các hoạt động dạy - học: A. Hoạt động 1: khởi động - Mục tiêu : Tạo tâm thế, định hướng chú ý cho HS. - Phương pháp; kĩ thuật : Đàm thoại, gợi dẫn; động não. - Thời gian : 2 phút ? Kể tên các văn bản thơ mà em đã được học ở lớp 9 họ kỳ I? - HS: trả lời... - GV: Chốt dẫn vào bài... * Điều chỉnh, bổ sung :......................................................................................... ............................................................................................................................. ...... B. Hoạt động 2: hình thành kiến thức. - Mục tiêu : HS thống kê được tên các văn bản thơ, nhớ được h/c sáng tác, nd và NT của các bài thơ đã học. PT được một số h/a, câu thơ đặc sắc. - Phương pháp; kĩ thuật dạy học : Vấn đáp, pt, thuyết trình, nêu và giải quyết vấn đề, so sánh, thảo luận; động não. - Thời gian : 25 phút I. Hệ thống kiến thức: 1. Lập bảng thống kê các văn bản thơ hiện đại Việt Nam đã học ở lớp 9 trong học kỳ I. TT Tên bài Tác giả Năm Thể Tóm tắt nội dung Đặc sắc thơ ST thơ nghệthuật. 1 Đồng Chính 1948 Tự do Vẻ đẹp chân thực giản Chi tiết, hình ảnh chí Hữu dị của anh bộ đội thời tự nhiên bình dị, chống Pháp và tình cô đọng gợi cảm. đồng chí sâu sắc, cảm động 2 Đoàn Huy 1958 7 Vẻ đẹp tráng lệ, giàu Từ ngữ giàu hình thuyền Cận chữ màu sắc lãng mạn của ảnh sử dụng các đánh cá thiên nhiên, vũ trụ và biện pháp ẩn dụ, con người lao động nhân hoá. mới. 3 Con cò Chế 1982 Tự do Ca ngợi tình mẹ và ý Vận dụng sáng tạo Lan nghĩa lời ru đối với ca dao. Biện pháp Viên cuộc sống con người. ẩnh dụ, triết lí sâu sắc. 4 Bếp lửa Bằng Việt 1963 Tự do Tình cảm bà cháu và Hồi tưởng kết hợp (7 chữ hình ảnh người bà giàu với cảm xúc, tự sự, và 8 tình thương, giàu đức hi bình luận. chữ) sinh. 5 Bài thơ về Phạm 1969 Tự do Vẻ đẹp hiên ngang, dũngNgôn ngữ bình dị, tiểu đội xeTiến Duật cảm của người lính lái giọng điệu và hình không xe Trường Sơn. ảnh thơ độc đáo. kính 6 Khúc hát Ng. Khoa 1971 Tự do Tình yêu thương con và Giọng thơ tha thiết, ru những Điềm ước vọng của người mẹ hình ảnh giản dị, gần em bé lớn dân tộc Tà Ôi trong cuộcgũi. lên lưng kháng chiến chống Mĩ. mẹ. 7 Ánh trăng Ng. Duy 1978 5 chữ Gợi nhớ những năm Từ ngữ, hình ảnh tháng gian khổ của bình dị mà giàu ý người linh, nhắc nhở nghĩa b/tg , giọng thái độ sống “Uống thơ tâm tình thấm nước nhơ nguồn”. thía. 2. Ghi lại tên các bài thơ theo từng giai đoạn dưới đây: (GV: chiếu các g/đ; hs điền tên văn bản) + 1945 – 1954 : Đồng chí. + 1954 – 1964 : Đoàn thuyền đánh cá, Bếp lửa, Con cò. + 1964 – 1975: BT về tiểu đội xe không kính, Khúc hát ru ..bé lớn lên trên lưng mẹ. + Sau 1975 : Ánh trăng, Mùa xuân nho nhỏ, Viếng lăng Bác, Nói với con, Sang thu. 3. Nhận xét về những điểm chung và nét riêng trong nội dung và cách biểu hiện tình mẹ con trong các bài thơ (GV: phát phiếu học; HS thảo luận theo bàn (5p) trả lời) - Giống nhau: ca ngợi tình mẹ con đằm thắm, thiêng liêng. - Khác nhau: Khúc hát ru Con cò Mây và sóng Thể hiện sự thống nhất của tình yêu Khai thác và phát Hoá thân vào lời trò con với lòng yêu nước, gắn bó với triển hình tượng con chuyện hồn nhiên, cách mạng và ý chí chiến đấu của cò trong ca dao hát ru ngây thơ của em bé người mẹ dân tộc Tà ôi trong hoàn để ngợi ca tình mẹ và với mẹ để thể hiện cảnh gian khổ ở chiến khu Tây Thừa ý nghĩa của lời hát tình yêu mẹ thắm Thiên trong thời kì kháng chiến ru. thiết của trẻ thơ. chống Mĩ. 4. Nhận xét về hình ảnh người lính và tình đồng đội của họ trong các bài thơ : Đồng chí, Bài thơ về tiểu đội xe không kính, ánh trăng. (GV: phát phiếu học; HS thảo luận theo bàn (5p) trả lời) - Điểm chung: Ba bài thơ đều viết về người lính cách mạng với vẻ đẹp trong cách sống và tâm hồn họ. - Khác nhau: Đồng chí viết về người lính ở thời kì đầu đầu cuộc kháng chiến chống Pháp. Xuất thân từ nông dân nơi những làng quê nghèo khó, tình nguyện và hăng hái ra đi chiến đấu. Tình đồng chí của những người đồng đội dựa trên cơ sở cùng chung cảnh ngộ, cùng chia sẻ những gian lao, thiếu thốn và cùng lí tưởng chiến đấu. Bài thơ tập trung thể hiện vẻ đẹp và sức mạnh của tình đồng chí ở những người lính cách mạng. Bài thơ về tiểu đội xe không kính khắc hoạ hình ảnh những chiến sĩ lái xe trên tuyến đường Trường Sơn trong thời kì kháng chiến chống Mĩ. Bài thơ làm nổi bật tinh thần dũng cảm, bất chấp khó khăn nguy hiểm, tư thế hiên ngang, niềm lạc quan và ý chí chiến đấu giải phóng miền Nam của người chiến sĩ lái xe – một hình ảnh tiêu biểu cho thế hệ trẻ trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Ánh trăng nói về những suy ngẫm của người lính đã đi qua cuộc chiến tranh, nay sống giữa thành phố, trong hoà bình. Bài thơ gợi lại những kỉ niệm gắn bó của người lính với đất nước, với đồng đội trong những năm tháng gian lao của thời chiến tranh, để từ đó nhắc nhở về đạo lí nghĩa tình, thuỷ chung. * Điều chỉnh, bổ sung: C. Hoạt động 3 : Luyện tập - Mục tiêu : HS củng cố kiến thức bài học. - Phương pháp; kĩ thuật : Nêu và giải quyết vấn đề; động não - Thời gian : 10 phút. * GV nêu yêu cầu bài tập II. Luyện tập: ?Nhận xét bút pháp xây dựng hình ảnh trong các - Bài Đồng chí : hình ảnh “Đầu súng trăng treo” ở bài thơ : cuối bài rất đẹp và giàu ý nghĩa biểu tượng, nhưng * HS thảo luận trả lời. cũng rất thực, và tác giả đã bắt gặp trong những đêm phục kích địch ở rừng. - Bài Đoàn thuyền đánh cá lại chủ yếu dùng bút pháp tượng trưng, phóng đại với nhiều liên tưởng, tưởng tượng, so sánh mới mẻ độc đáo. - Bài Đồng chí : hình ảnh “Đầu súng trăng treo”. - Bài Đoàn thuyền đánh cá.