Kế hoạch bài dạy Tin học 7 - Tiết 4, Bài 4: Một số chức năng của hệ điều hành - Năm học 2022-2023 - Nguyễn Viết Hùng

Ngày soạn:30/9/2022 TIẾT 4: BÀI 4: MỘT SỐ CHỨC NĂNG CỦA HỆ ĐIỀU HÀNH I. MỤC TIÊU 1. Mục tiêu Sau bài học này, HS sẽ: - Biết được hệ điều hành là một phần mềm đặc biệt, làm những việc khác với phần mềm ứng dụng. - Phân biệt được hệ điều hành với phần mềm ứng dụng. - Nêu được tên một số phần mềm ứng dụng đã sử dụng. - Biết được các biện pháp cơ bản cần thực hiện để bảo vệ an toàn dữ liệu. 2. Năng lực - Năng lực chung: • Tự chủ và tự học: biết lắng nghe và chia sẻ ý kiến cá nhân với bạn, nhóm và GV. Tích cực tham gia các hoạt động trong lớp. • Giao tiếp và hợp tác: có thói quen trao đổi, giúp đỡ nhau trong học tập; biết cùng nhau hoàn thành nhiệm vụ học tập theo sự hướng dẫn của thầy cô. • Giải quyết vấn đề và sáng tạo: biết phối hợp với bạn bè khi làm việc nhóm, có sáng tạo khi tham gia các hoạt động tin học. - Năng lực riêng: • Giải thích được sơ lược chức năng điều khiển và quản lí của hệ điều hành, qua đó phân biệt được hệ điều hành với phần mềm ứng dụng. • Nêu tên một số phần mềm ứng dụng đã sử dụng. 3. Phẩm chất - Có ý thức trách nhiệm đối với việc sử dụng thông tin. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Đối với giáo viên - SGK, SGV, SBT Tin học 7. - Máy tính, máy chiếu. 2. Đối với học sinh - SGK, SBT Tin học 7. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG a. Mục tiêu: Tạo tâm lí và kích thích sự tò mò của HS trước khi vào bài học chính. b. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS đọc thông tin và trả lời câu hỏi. c. Sản phẩm học tập: HS trả lời được câu hỏi phần Khởi động. d. Tổ chức thực hiện: Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập - GV nêu câu hỏi: Hệ điều hành là một loại phần mềm đặc biệt. Tên gọi đó gợi cho em điều gì về chức năng của loại phần mềm này? Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập - HS trả lời câu hỏi - GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết). Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận - GV trả lời theo cách hiểu của mình: Hệ điều hành là một loại phần mềm đặc biệt. Tên gọi đó gợi cho em về chức năng của loại phần mềm này là điều hành và kiểm soát mọi hoạt động của máy tính. - GV mời HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung. Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập - GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức. - GV dẫn dắt HS vào bài học: Để biết ngoài các chức năng em vừa nêu, hệ điều hành còn có thể làm được gì, chúng ta sẽ cùng nhau đi tìm hiểu trong bài học ngày hôm nay – Bài 4: Một số chức năng của hệ điều hành. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC Hoạt động 1: Hệ điều hành khởi động và kiểm soát mọi hoạt động của máy tính a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS nắm được: - Chức năng khởi động và điều khiển mọi hoạt động trong máy tính của hệ điều hành. - Phần mềm ứng dụng và hệ điều hành. b. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS đọc thông tin SGK.13 và trả lời câu hỏi. c. Sản phẩm học tập: HS nêu và ghi được vào vở cách làm việc của hệ điều hành khi máy tính khởi động và kiểm soát mọi hoạt động; một số hệ điều hành thông dụng; phần mềm ứng dụng. d. Tổ chức hoạt động: HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS DỰ KIẾN SẢN PHẨM Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ 1. Hệ điều hành khởi động và kiểm - GV yêu cầu HS đọc thông tin mục 1 – SGK soát mọi hoạt động của máy tính tr.13, thảo luận nhóm và trả lời câu hỏi: Em hãy * Trả lời câu hỏi Thảo luận nhóm: cho biết hệ điều hành làm việc như thế nào khi - Khi bật máy tính: hệ điều hành được chúng ta bật máy tính cho đến khi tắt máy tính? nạp từ ổ đĩa cứng lên bộ nhớ trong RAM - GV tiếp tục đặt câu hỏi: Em hãy kể tên một số và sẽ kiểm tra tất cả các thành phần của hệ điều hành mà em biết? hệ thống, đảm bảo chúng sẵn sàng hoạt - GV giới thiệu và chiếu hình ảnh của các hệ điều động. hành: - Khi tắt máy tính: chúng ta phải chờ + Hệ điều hành dành cho máy tính: Windows, một khoảng thời gian ngắn máy tính mới MacOS, Linux, ngừng hẳn hoạt động. * Trả lời câu hỏi cá nhân: - Theo em, những phần mềm đó là phần mềm ứng dụng. - Trong quá trình làm việc, hệ điều hành kiểm soát mọi thao tác em làm với máy Hệ điều hành MacOS. tính như: nháy chuột, gõ bàn phím, cắm USB, → Hệ điều hành làm trung gian giữa em với các phần mềm ứng dụng. Hệ điều hành Windows Hệ điều hành Linux. + Hệ điều hành dành cho điện thoại thông minh: Android, iOS, Giao diện hệ điều hành iOS Giao diện hệ điều hành Android - GV yêu cầu HS quan sát những hình ảnh sau và trả lời câu hỏi: Theo em, những phần mềm dưới đây là hệ điều hành hay phần mềm ứng dụng? Theo em hệ điều hành và phần mềm ứng dụng có mối quan hệ như thế nào? - GV mở rộng: Có hai loại phần mềm: phần mềm ứng dụng và phần mềm hệ thống + Phần mềm ứng dụng giúp người dùng giải quyết một vấn đề cụ thể hoặc thực hiện một công việc cụ thể. Các phần mềm soạn thảo văn bản, tạo bài trình chiếu, làm bảng tính điện tử, là các ví dụ về phần mềm ứng dụng. + Phần mềm hệ thống điều phối các hoạt động và chức năng của phần cứng và phần mềm, đồng thời nó điều khiển các hoạt động của phần cứng máy tính. Hệ điều hành của máy tính là một ví dụ của phần mềm hệ thống. Hệ điều hành kiểm soát phần cứng máy tính và hoạt động như một giao diện với các chương trình ứng dụng. - GV kết luận: Hệ điều hành tự động chạy sau khi bật máy tính; khởi động máy tính để sẵn sàng bắt đầu làm việc; kiểm soát mọi hoạt động giao tiếp giữa người dùng và máy tính; thu dọn dữ liệu, kết thúc các chương trình và tắt máy khi nhận lệnh. Bước 2: HS thực hiện n, hiệm vụ học tập - HS đọc thông tin SGK.13, thảo luận nhóm và trả lời câu hỏi. - GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận - GV mời đại diện HS trả lời câu hỏi. - GV mời HS khác nhận xét, bổ sung. Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập - GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức và kết luận - GV chuyển sang nội dung mới. Hoạt động 2: Hệ điều hành quản lí người dùng máy tính a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS biết được chức năng của hệ điều hành trong việc quản lí thông tin người dùng. b. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS đọc thông tin mục 2 – SGK 14 và trả lời câu hỏi. c. Sản phẩm học tập: HS nêu và ghi được vào vở khái niệm tài khoản người dùng và hệ điều hành quản lí người dùng ra sao. d. Tổ chức hoạt động: HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS DỰ KIẾN SẢN PHẨM Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập 2. Hệ điều hành quản lí người dùng - GV yêu cầu HS đọc thông tin mục 2 – SGK tr.14 máy tính và trả lời câu hỏi: Có thể có nhiều người sử dụng - Có thể có nhiều người sử dụng máy tính. máy tính được không? Hệ điều hành quản lí người - Hệ điều hành quản lí mỗi người dùng như thế nào để đảm bảo tính riêng tư? dùng bằng một tài khoản máy tính để - GV giới thiệu: Tài khoản người dùng là một cặp đảm bảo tính riêng tư. tên đăng nhập kèm mật khẩu đã quen thuộc. - GV kết luận: Hệ điều hành kiểm soát người dùng đăng nhập máy tính thông qua các tài khoản. Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập - HS đọc thông tin SGK.14 và trả lời câu hỏi. - GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết. Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận - GV mời đại diện HS trả lời câu hỏi. - GV mời đại diện HS khác nhận xét, bổ sung. Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập - GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức. - GV chuyển sang nội dung mới. Hoạt động 3: Hệ điều hành quản lí các phần mềm ứng dụng và các tệp dữ liệu a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS biết được chức năng của hệ điều hành trong việc quản lí các phần mềm ứng dụng và các tệp dữ liệu. b. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS đọc thông tin mục 3 – SGK 14 và trả lời câu hỏi. c. Sản phẩm học tập: HS nêu và ghi được vào vở các thao tác khi hệ điều hành quản lí phần mềm ứng dụng và các tệp dữ liệu d. Tổ chức hoạt động: HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS DỰ KIẾN SẢN PHẨM Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập 3. Hệ điều hành quản lí các phần mềm ứng dụng và các tệp dữ liệu * Trả lời câu hỏi Hoạt động: - GV đặt câu hỏi: Em hãy kể tên một số biểu tượng Một số biểu tượng phần mềm ứng thường thấy trên màn hình nền máy tính và cho biết dụng trên màn hình nền máy tính đó có phải là phần mềm ứng dụng không? thường thấy như Word, PowerPoint, - GV yêu cầu HS đọc thông tin mục 3 – SGK tr.14 Excel, và trả lời câu hỏi: Hệ điều hành quản lí phần mềm * Trả lời câu hỏi cá nhân: ứng dụng như thế nào? Hệ điều hành cho phép cập nhật phần - GV giới thiệu thêm: mềm ứng dụng lên phiên bản mới + Khi nhấn nút Start, toàn bộ các phần mềm ứng hơn, thực hiện việc cài đặt mới hay gỡ dụng có trong máy tính sẽ được hiển thị trong một bỏ phần mềm ứng dụng; biểu tượng danh sách trên màn hình. của phần mềm ứng dụng sẽ xuất hiện + Trên thanh nhiệm vụ Taskbar có biểu tượng File thêm hoặc biến mất. Explorer để mở cửa sổ của trình quản lí hệ thống tệp. Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập - HS đọc thông tin SGK.14, quan sát Hình 1 và trả lời câu hỏi. - GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết. Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận - GV mời đại diện HS trả lời câu hỏi. - GV mời đại diện HS khác nhận xét, bổ sung. Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập - GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức và kết luận - GV chuyển sang nội dung mới. Hoạt động 4: Hệ điều hành hỗ trợ an toàn dữ liệu a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS nêu được ví dụ về biện pháp bảo vệ dữ liệu như sao lưu, phòng chống virus, b. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS đọc thông tin mục 4 – SGK 14 và trả lời câu hỏi. c. Sản phẩm học tập: HS nêu và ghi được vào một số cách sao lưu và các phần mềm diệt virus. d. Tổ chức hoạt động: HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS DỰ KIẾN SẢN PHẨM Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập 4. Hệ điều hành hỗ trợ an toàn dữ - GV yêu cầu HS đọc thông tin mục 4 – SGK tr.15, liệu thảo luận nhóm và trả lời câu hỏi: a) Phòng chống virus: + Nhóm 1: Em hãy nêu một số phần mềm diệt virus - Một số phần mềm diệt virus mà em mà em biết. biết là: Windows Defender, Bkav, + Nhóm 2: Em hãy kể tên một số cách sao lưu dữ Avast Free Antivirus, AVG liệu dự phòng mà em biết. Khi máy tính em bị mất AntiVirus Free, Avira Free Antivirus, dữ liệu hoặc hỏng phần cứng, em làm thế nào để Bitdefender Antivirus Free, lấy lại dữ liệu? Kaspersky Antivirus, - GV giới thiệu: b) Sao lưu dự phòng: + Các hệ điều hành nói chung đều có hỗ trợ phòng - Một số cách sao lưu dữ liệu dự chống virus. Hệ điều hành Windows 10 có Trung phòng mà em biết là: sao lưu vào ổ tâm an ninh Windows Defender với tính năng cứng ngoài, USB, thẻ nhớ, đĩa quang, phòng chống virus. sao lưu nhờ công nghệ đám mây, + Nếu máy tính chưa có phần mềm phòng chống - Khi máy tính em bị mất dữ liệu hoặc virus, chúng ta cần cài thêm phần mềm diệt virus hỏng phần cứng, em sẽ khôi phục lại như đã nêu trên. dữ liệu từ bản sao lưu. + Bản sao lưu dự phòng lưu trữ hiện trạng của máy tính tại thời điểm sao lưu. - GV hướng dẫn HS đọc phần Tóm tắt bài học – SGK tr.15 để tổng kết lại bài học. Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập - HS đọc thông tin SGK.15 và trả lời câu hỏi. - GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết. Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận - GV mời đại diện HS trả lời câu hỏi. - GV mời đại diện HS khác nhận xét, bổ sung. Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập - GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức và kết luận - GV chuyển sang nội dung mới. C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS củng cố kiến thức đã học. b. Nội dung: GV nêu nhiệm vụ; HS trả lời để luyện tập các kiến thức đã học. c. Sản phẩm học tập: HS trả lời câu hỏi SGK tr.15 d. Tổ chức hoạt động: Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập - GV nêu yêu cầu: Bài 1. Hãy kể tên và nêu sơ lược chức năng một số phần mềm ứng dụng mà em biết. Bài 2. Hãy nêu một số chức năng đặc biệt của hệ điều hành mà phần mềm ứng dụng không có. Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập - HS làm việc cá nhân, dựa vào kiến thức đã học để trả lời câu hỏi. - GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết. Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận - GV mời đại diện HS trình bày trước lớp: Bài 1. Chức năng của một số phần mềm ứng dụng mà em biết là: + Microsoft Word: Soạn thảo văn bản. + Microsoft Excel: Trình bày thông tin dưới dạng bảng và tính toán. + Microsoft PowerPoint: Phần mềm trình chiếu. + Zoom: Phần mềm học trực tuyến. + Google Chrome: Trình duyệt web. Bài 2. Một số chức năng đặc biệt của hệ điều hành mà phần mềm ứng dụng không có là: + Khởi động và kiểm soát mọi hoạt động của máy tính, làm trung gian giữa người dùng với các phần mềm ứng dụng. + Quản lí các tài khoản người dùng máy tính, các phần mềm ứng dụng và các tệp dữ liệu có trong máy tính. + Sao lưu dữ liệu khi máy tính gặp sự cố. - GV mời đại diện HS khác nhận xét, bổ sung. Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập - GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức. D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS củng cố kiến thức đã học. b. Nội dung: GV nêu nhiệm vụ; HS vận dụng kiến thức đã học, kiến thức thực tế để trả lời câu hỏi. c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS trong phần Vận dụng SGK tr.15 d. Tổ chức hoạt động: Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập - GV yêu cầu HS thảo luận nhóm và thực hiện các bài tập sau: Hãy tìm hiểu và trả lời các câu hỏi sau: 1. Máy tính em đang dùng đã có phần mềm phòng chống virus nào chưa? 2. Hệ điều hành mà em biết có các lựa chọn sao lưu nào? Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập - HS vận dụng kiến thức đã học, kiến thức thực tế để trả lời câu hỏi. - GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết. Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận - GV mời đại diện HS trả lời: 1. Máy tính em đang dùng đã có phần mềm phòng chống virus, đó là phần mềm Windows Defender. 2. Hệ điều hành mà em biết có các lựa chọn sao lưu: + Sao lưu vào ổ đĩa ngoài. + Sao lưu thông qua mạng Internet. + Sao lưu bằng điện toán đám mây như Google Drive, Dropbox, OneDrive. - GV mời đại diện HS khác nhận xét, bổ sung. Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập - GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, kết thúc tiết học. E. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ: - Ôn lại kiến thức đã học. - Hoàn thành bài tập phần Câu hỏi tự kiểm tra – SGK tr.15 - Đọc và tìm hiểu trước Bài 5: Thực hành khám phá trình quản lí hệ thống tệp.