Kinh nghiệm một số biện pháp chỉ đạo trong quản lí hoạt động dạy học ở trường THCS

Kinh nghiệm Một số biện pháp chỉ đạo trong quản lí hoạt động dạy học ở trường THCS Phần A : đặt vấn đề I. Lí do chọn đề tài. 1.Về mặt lí luận: Giáo dục đào tạo đóng vai trò chủ yếu trong việc giữ gìn, phát triển và truyền bá nền văn minh nhân loại. Trong thời đại của cuộc cách mạng khoa học công nghệ hiện nay, tiềm năng trí tuệ trở thành động lực chính cho sự tăng tốc của sự phát triển. Giáo dục đào tạo được coi là nhân tố quyết định của sự thành bại của mỗi quốc gia trên trường quốc tế và sự thành đạt của mỗi người trong cuộc sống của mình. Mỗi quốc gia, mỗi con người có khẳng định được vị trí của mình hay không thì điều này phụ thuộc rất nhiều vào khả năng học tập của dân chúng.Vì vậy, hiện nay không chỉ Việt Nam mà nhiều nước trên thế giới đã đặt giáo dục vào vị trí quốc sách hàng đầu. Mục tiêu chung của toàn Đảng, toàn dân ta là xây dựng một nước Việt Nam hoà bình, dân chủ và giàu mạnh. Vì vậy giáo dục đóng vai trò chủ đạo trong việc hình thành nhân cách, phát triển toàn diện, làm nền tảng cho việc đạt được các mục tiêu về nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực và phát hiện bồi dưỡng nhân tài. Hơn nữa, trong lịch sử phát triển của giáo dục và nhà trường , dạy học tồn tại như một hiện tượng xã hội đặc biệt, đó là một quá trình hoạt động phối hợp giữa người dạy và người học mà nhờ đó mỗi cá nhân có thể làm phong phú vốn học vấn của mình bằng kho tàng trí tuệ của nhân loại thông qua quá trình dạy học. Nói cách khác hoạt động dạy học là hoạt động đặc trưng, là con đường giáo dục cơ bản, chuẩn tắc nhất trong việc thực hiện mục đích giáo dục toàn diện. Như vậy, hiệu quả dạy học sẽ góp phần tạo nên hiệu quả giáo dục. Một trong những yếu tố góp phần tạo nên hiệu quả của hoạt động dạy học ở nhà trường đó chính là những biện pháp quản lí của Hiệu trưởng. Hiệu trưởng là người chịu trách nhiệm trước nhà nước về việc tổ chức thực hiện có hiệu quả mục tiêu giáo dục của nhà trường nói riêng và của ngành nói chung, tạo nên hiệu quả giáo dục góp phần phát triển nền giáo dục Quốc gia. Xuất phát từ vai trò và ý nghĩa to lớn của công tác giáo dục đòi hỏi người cán bộ quản lí giáo dục phải quan tâm đúng mức đến việc chỉ đạo các hoạt động của nhà trường đặc biệt là hoạt động dạy học – hoạt động có vai trò quyết định đến kết quả giáo dục và đào tạo của nhà trường, góp phần thực hiện bằng được mục tiêu giáo dục của Đảng và nhà nước đã đề ra. 2. Về mặt thực tiễn. Để thực hiện và đạt được đầy đủ, triệt để các yêu cầu của công tác giáo dục đã đề ra quả là một trách nhiệm hết sức to lớn. Nó đòi hỏi người cán bộ quản lí phải biết liên tục tìm tòi, học hỏi cả về cơ sở lí luận cùng với kinh nghiệm thực tế được đúc rút qua quá trình làm việc thì mới có thể đưa được khâu quản lí hoạt động dạy học đạt hiệu quả cao từ việc lập kế hoạch, điều hành, kiểm tra đánh giá, tổng kết rút kinh nghiệm...hoạt động dạy của thầy và hoạt động học của trò. Trong khi đó thực tế nhiều cán bộ quản lí hiện nay chưa đáp ứng được yêu cầu của công tác quản lí, còn nặng về chỉ đạo hoặc làm việc theo kinh nghiệm, chưa thích ứng với sự phát triển của thời đại.Phần lớn cán bộ quản lí ở các trường THCS đều trưởng thành từ giáo viên Cao đẳng, Đại học không qua đào tạo quản lí hoặc có đào tạo thì cũng chỉ qua những lớp ngắn hạn ( 4 tháng ) do vậy công tác quản lí thiếu toàn diện thậm chí lúng túng. Sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước đang đặt ra cho ngành giáo dục - đào tạo một vai trò to lớn trong việc bồi dưỡng và phát triển nguồn nhân lực. Do đó công tác quản lí dạy học của Hiệu trưởng cũng cần phải có sự đáp ứng phù hợp. Hơn nữa, trong xu thế phát triển hiện nay, công nghệ thông tin cũng như nhiều ứng dụng khác của công nghệ thông tin được đưa vào giảng dạy thì việc nâng cao năng lực quản lí dạy học của Hiệu trưởng là cần thiết. Xuất phát từ những lí do trên tôi đã nghiên cứu đề tài “Một số biện pháp chỉ đạo trong quản lí hoạt động dạy học ở trường THCS”. II. Mục đích của nghiên cứu Hoạt động dạy và học là hoạt động chủ đạo và là hoạt động trung tâm của mỗi nhà trường. Mọi hoạt động khác diễn ra cũng chính là nhằm góp phần tăng cưòng, hỗ trợ, thúc đẩy cho hoạt động chính này đạt hiệu quả cao nhất. Bởi thế, việc đi sâu vào nâng cao hiệu quả trong quản lí dạy học là nhằm nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường, nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục của Đảng và nhà nước giao phó. Phần B : giải quyết vấn đề I.Vai trò của công tác quản lý trong nhà trường 1. Khái niệm về quản lý : Quản lí là sự tác động có ý thức của chủ thể quản lí nhằm điều khiển, hướng dẫn các quy trình xã hội, hành vi hoạt động của con người để đạt tới mục tiêu phù hợp với ý chí của nhà quản lí và phù hợp với quy luật khách quan. 2. Các chức năng của quản lí: - Chức năng lập kế hoạch: là đặt ra 1 chương trình hành động cho một bộ máy. Bởi vì để đạt tới mục tiêu, bộ máy nào cũng cần xác định cho mình những bước đi (công việc cụ thể) để tiến tới mục tiêu. - Chức năng tổ chức: Đây là chức năng sắp xếp, bố trí bộ máy theo một trật tự nhất định. + Sắp xếp mối quan hệ giữa các bộ phận trong bộ máy. + Bố trí, sắp xếp con người như bổ nhiệm, tuyển chọn, đào tạo, sử dụng con người phù hợp với yêu cầu công việc và phù hợp với năng lực, sở trường công tác. - Chức năng điều hành thúc đẩy: Nhà quản lí tác động để điều hành, điều chỉnh những hoạt động của bộ máy. Đó chính là những mệnh lệnh quyết định. - Chức năng kiểm tra điều chỉnh: + Kiểm tra trước khi làm để lường trước việc thực hiện mục tiêu. + Kiểm tra trong quá trình thực hiện nhiệm vụ để xem làm đúng hay sai. + Kiểm tra kết quả của hoạt động xem đã đạt được mục tiêu đến đâu. - Chức năng dự báo: Người quản lí phải có khả năng lường trước sự phát triển của các sự vật (của bộ máy). Thực chất chức năng này nằm ngay trong chức năng lập kế hoạch. Trong những chức năng trên, mỗi chức năng đảm nhiệm vị trí vai trò nhất định song giữa chúng luôn có mối quan hệ mật thiết. Chính vì vậy đòi hỏi người quản lí phải biết quan tâm coi trọng đều tất cả các chức năng, có như vậy mới chỉ đạo thực hiện đạt mục tiêu. Các chức năng quản lý được cụ thể bằng sơ đồ sau : Tổ chức Lập kế hoạch Điều hành Kiểm tra 3. Đối tượng nguồn quản lí: Gồm 3 thành phần: - Con người: là đối tượng quản lí chủ yếu. - Môi trường: môi trường tự nhiên ,moi trường xã hội tác động trực tiếp đến hoạt động của con người. - Các phương tiện kĩ thuật: trường lớp, nhà xưởng, trang thiết bị... 4.Vai trò của quản lí. Quản lí đảm bảo trật tự kỉ cương xã hội của bộ máy, chống lại sự lộn xộn, sắp xếp điều chỉnh các hoạt động xã hội đạt tới độ tối ưu. a. Quản lí giáo dục: Là một hệ thống những tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của những người làm công tác quản lí giáo dục để làm cho hệ thống giáo dục vận hành theo đường lối và nguyên tắc giáo dục, thực hiện được tính chất của nhà trường XHCN Việt Nam mà tiêu biểu là hội tụ quá trình dạy học – giáo dục thế hệ trẻ đáp ứng yêu cầu kinh tế xã hội. b.Quản lí hoạt động dạy học: Quản lí hoạt động dạy học là việc chú ý quan tâm đến từng nhân tố tham gia vào quá trình dạy học tạo điều kiện cho quá trình này được vận hành một cách tối ưu. Quản lí dạy học là quản lí theo mục tiêu, quản lí theo kế hoạch, quản lí hoạt động giáo dục, quản lí nội dung phương pháp dạy học, quản lí tài chính, cơ sở vật chất. b.1.Đặc điểm cơ bản của hoạt động dạy học: Có 2 hoạt động đồng thời diễn ra đó là hoạt động dạy của thầy và hoạt động học của trò. Vậy quản lí hoạt động dạy học là phải quản lí tốt các hoạt động dạy của giáo viên và hoạt động học của học sinh. Có nghĩa là người quản lí tạo điều kiện về mặt vật chất cũng như tinh thần đầy đủ nhằm giúp người giáo viên làm tốt công tác dạy học, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để học sinh học tốt. Dạy học bao gồm 3 nhiệm vụ lớn: Một là: hình thành hệ thống tri thức phổ thông hiện đại phù hợp với thực tiễn Việt Nam. Hai là: hình thành ở học sinh một hệ thống những kĩ năng phát triển năng lực nhận thức, đặc biệt là năng lực tư duy sáng tạo. Ba là: trên cơ sở đó hình thành thế giới quan khoa học và những phẩm chất của con người mới. b.2. Bản chất của quá trình dạy học Chính là quá trình nhận thức độc đáo của học sinh. Nhận thức của học sinh phải có sự giúp đỡ của giáo viên. Do vậy thầy dạy tốt là thầy giúp học sinh học tốt. “Người thầy giáo giỏi là người dẫn học sinh đi tìm chân lí. Người thầy giáo tồi là người mang chân lí đến cho học sinh”. Từ đó người quản lí hoạt động dạy học phải có phương pháp – cách tổ chức, kiểm tra đánh giá cả hoạt động của thầy và trò. III. Thực trạng công tác quản lý ở trường THCS hiện nay. 1. Đặc điểm tình hình : a. Khó khăn: - Nhiều trường THCS chưa đảm bảo diện tích theo yêu cầu, đa số là phải học 2 ca. CSVC chưa đảm bảo thiếu nhiều các phòng chức năng, phòng học bộ môn... - Nhiều thôn xóm còn ở xa địa bàn trường, cha mẹ học sinh chủ yếu là làm nông nghiệp, đời sống còn khó khăn, trình độ dân trí không đồng đều. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến tầm nhìn và trình độ nhận thức về trách nhiệm làm cha mẹ đối với việc học tập của con cái. -Trình độ giáo viên tuy đã được chuẩn hoá 100% nhưng trình độ năng lực không đồng đều, nhiều đối tượng đào tạo khác nhau như chuyên tu, tại chức... một số loại hình giáo viên còn thiếu hoặc làm kiêm nhiệm,cơ cấu đội ngũ GV chưa phù hợp môn thừa môn thiếu. Vì vậy nó sẽ làm hạn chế rất nhiều đến hiệu suất bài soạn và hiệu quả của giờ dạy. b.Thuận lợi: *Về phía giáo viên: - Anh chị em giáo viên yêu nghề mến trẻ, yên tâm phấn khởi về mặt tư tưởng, nhiệt tình với công việc, có tinh thần trách nhiệm cao, có nếp sống văn minh, có tinh thần đoàn kết thương yêu đùm bọc giúp đỡ nhau trong công tác cũng như trong đời sống. Nhiều giáo viên có khả năng giảng dạy tốt liên tục là CSTĐ, giáo viên dạy giỏi cấp tỉnh, cấp huyện. * Về phía học sinh: Học sinh chăm ngoan, ý thức đạo đức tốt, ham học, có ý thức tự quản tốt, chất lượng các môn văn hoá khá cao, đều về thực chất.Nhiều học sinh có ý thức phấn đấu trở thành học sinh giỏi cấp huyện ,cấp tỉnh . * Về cơ sở vật chất: Được sự quan tâm của Đảng và chính quyền địa phương những năm gần đây đã tập trung đầu tư hàng tỷ đồng xây dựng cơ sở vật chất phục vụ cho dạy và học như: xây dựng các phòng học, phòng chức năng bộ môn kiên cố, đúng quy định, khang trang có đủ phương tiện bàn ghế, ánh sáng, quạt, bảng chống loá... và các đồ dùng hiện đại theo hướng trường chuẩn Quốc gia. 2 .Thực trạng của công tác quản lí dạy học ở trường THCS. a. Thực trạng: - Hiện nay ở một số trường trình độ quản lý chưa được đồng đều. Nhiều cán bộ quản lý chưa được đào tạo có bài bản theo chuẩn , quản lý chủ yếu bằng kinh nghiệm mà kinh nghiệm chưa nhiều.Trong việc chỉ nđạo dạy học ngày nay người cán bộ quản lí phải biết căn cứ vào tình hình, đặc thù của học sinh để định ra được mục tiêu, chỉ tiêu phấn đấu vừa phù hợp với mục tiêu chỉ tiêu chung của ngành giao cho lại vừa không bị xa rời ( hoặc thấp quá, hoặc cao quá) so với khả năng nhận thức của học sinh. - Thực tế sau 4 năm thay sách đổi mới về nội dung chương trình, phương pháp dạy học mới đòi hỏi người cán bộ quản lí, giáo viên phải luôn học hỏi, tìm tòi vận dụng linh hoạt trong chương trình chỉ đạo cũng như áp dụng, phải tự bồi dưỡng thường xuyên để nâng cao chất lượng. Song bên cạnh đó một số giáo viên việc đổi mới trong soạn giảng chưa rõ nét, còn phụ thuộc nhiều vào phương pháp giảng dạy cũ, ngại sử dụng hoặc chưa biết sử dụng phương tiện đồ dùng dạy học hiện đại. - Các tổ chuyên môn đã đi sâu vào thảo luận một số chuyên đề về đổi mới công tác dạy – học nhưng mới chỉ dừng lại ở phần lí thuyết, việc áp dụng vào thực tế chưa được khả thi đôi lúc còn mang tính hình thức. - Các trường THCS tổ chức tốt các đợt hội giảng từ cấp trường đến cấp huyện. Nhiều trường, nhiều giáo viên đã mạnh dạn đổi mới phương pháp soạn giảng bằng giáo án điện tử nhưng học sinh quá quen với nếp học thụ động cũ nên rất khó phá vỡ. Để làm quen với phương pháp mới cần phải có thời gian. Chính vì vậy chất lượng giáo dục toàn diện của học sinh đại trà chưa cao, chưa đáp ứng được với yêu cầu đổi mới hiện nay, chất lượng mũi nhọn đã có nhưng chưa đạt yêu cầu ... b. Nguyên nhân: - Sự quan tâm, đầu tư của các bậc phụ huynh đối với học tập của con cái còn thấp so với nhu cầu học tập chung của xã hội. - Trình độ, năng lực nhận thức của học sinh còn hạn chế. - Cán bộ quản lí nhiệt tình có uy tín với tập thể nhưng ít nhiều còn hạn chế , hầu như chỉ đạo quản lí bằng kinh nghiệm thực tiễn. - Điều kiện cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động dạy học chưa đồng bộ, thiết bị dạy học thiếu tính chính xác, tiếp cận với phương tiện dạy học hiện đại còn hạn chế... IV. Các biện pháp chỉ đạo trong việc quản lý dạy học 1.Biện pháp về mặt tổ chức: - Thực hiện cuộc vận động “ Nói không với tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục” của Bộ trưởng Bộ giáo dục - Đào tạo, nhà quản lý trước hết phải là người đi đầu trong việc hưởng ứng cuộc vận động này. Hơn thế người quản lý là người tổ chức, vạch kế hoạch để giáo viên, học sinh, cha mẹ học sinh ủng hộ và thực hiện đảm bảo yêu cầu dạy thực chất, học thực chất, đánh giá chính xác công bằng đối với giáo viên và học sinh . - Quản lí hoạt động dạy học là phải biết quản lí theo mục tiêu. Bởi vì mục tiêu có vị trí đặc biệt trong quản lí giáo dục. Quản lí theo mục tiêu ngày nay được xem như một hệ thống toàn diện. Nó bao gồm quá trình xây dựng xác định các mục tiêu, vạch kế hoạch, tổ chức và giám sát quá trình thực hiện các kế hoạch nhằm đạt được mục tiêu đã xác định. Thực tiễn cho thấy,trong quản lí mà người quản lí không định ra được mục tiêu, không bắt đầu mọi việc làm để đạt mục tiêu thì nhiều việc làm sẽ tốn công nhưng vô ích. - Quản lí hoạt động dạy học là phải biết quản lí theo kế hoạch chương trình. Thực tiễn trong công việc đã giúp cho các nhà khoa học rút ra được nguyên lí: nhiệm vụ quan trọng của nhà quản lí không chỉ làm cho mọi người biết rõ các mục tiêu của hoạt động cần đạt tới mà còn biết chỉ đạo tổ chức họ nắm được cách thức tiến hành các công việc theo một kế hoạch nhất định để đạt được mục tiêu. Trong chỉ đạo, người quản lí phải chỉ cho giáo viên thấy rõ họ phải hoàn thành cái gì; công việc được phối hợp làm cùng với ai; thời gian bắt đầu khi nào; công việc được bắt đầu từ đâu. Điều đáng nói hơn cả trong biện pháp nhằm tăng tính hiệu quả về mặt tổ chức đó là việc dừng lại chăm lo tới công việc quản lý dạy và học trong nhà trường . - Quản lý hoạt động dạy là phải quản lý chặt chẽ việc thực hiện chương trình , kế hoạch dạy học . Một kinh nghiệm cho thấy để quản lý khâu này trước tiên người quản lý phải là người tìm hiểu , nghiên cứu kĩ càng để nắm được đầy đủ vững vàng cấu tạo chương trình . Thường xuyên có những thông tin cập nhật kịp thời và trực tiếp chỉ đạo với những sửa đổi bổ sung chương trình ở từng môn học . Người quản lí hoạt động dạy học phải có tổ chức hướng dẫn các tổ chuyên môn và giáo viên có nếp xây dựng kế hoạch giảng dạy , soạn giáo án ... Người quản lí phải biết sắp xếp thời khoá biểu , chương trình , kế hoạch để quản lí giờ học trên lớp . Theo dõi việc thực hiện chương trình của giáo viên thường xuyên bằng nhiều con đường, biện pháp khác nhau để kịp thời sửa chữa . Quản lí tốt, chặt chẽ hoạt động dạy của giáo viên thông qua việc dự giờ thăm lớp trực tiếp của giám hiệu, qua báo cáo kết quả dự giờ của các tổ trưởng chuyên môn, qua hồ sơ dự giờ theo quy định của giáo viên với giáo viên và có thể qua việc kiểm tra bài soạn, các mẫu báo cáo hoặc đối chiếu lịch báo giảng với sổ ghi đầu bài với vở ghi của học sinh. - Quản lí tốt hoạt động của học sinh chính là sự quan tâm xây dựng nếp học tốt. Cần biết căn cứ vào thực trạng ý thức – thái độ, động cơ học tập của học sinh để định ra những quy định chung. Phải biết động viên kịp thời những học sinh cố gắng trong học tập đạt thành tích cao. Người quản lí phải biết phối hợp các lực lượng giáo dục để nâng cao thành tích học tập của học sinh. Người quản lí phải có sự chỉ đạo sát sao trong việc đổi mới phương pháp giảng dạy của giáo viên theo hướng phát huy tính tích cực độc lập sáng tạo của học sinh; quan tâm đến việc bồi dưỡng phương pháp học tập bộ môn cho học sinh; quan tâm tổ chức bồi dưỡng học sinh giỏi, phụ đạo học sinh yếu dưới nhiều hình thức đa dạng: mở câu lạc bộ, phân công rõ trách nhiệm cho giáo viên bồi dưỡng đội ngũ học sinh giỏi, phân công giáo viên kèm phụ đạo học sinh yếu. Riêng học sinh khối 9 ở tháng ôn tập cuối năm cần huy động sự cộng đồng trách nhiệm của nhiều giáo viên nhằm kiểm tra, động viên học sinh ôn tập tốt. Xây dựng các cặp cùng học, lấy học sinh khá giỏi làm nhân tố giúp đỡ học sinh yếu. Hình thành cho học sinh ý thức tự học, tự tìm tòi nghiên cứu những vấn đề mới lạ qua bài giảng để phát hiện học sinh giỏi. - Quản lí tốt các điều kiện vật chất, kĩ thuật phục vụ cho việc dạy và học. Bấy lâu nay các nhà quản lí đã đưa ra tiêu chí cần quản lí tốt cơ sở vật chất, trang thiết bị đồ dùng dạy học nhưng chưa quan tâm đến sự quản lí tốt việc sử dụng phương tiện kĩ thuật phục vụ cho dạy và học. Để làm tốt công việc này người quản lí ngoài việc đưa ra quy định có tính nguyên tắc: chống dạy chay trong các giờ học, còn phải biết kiểm tra - đánh giá tính hiệu quả trong việc thực hiện sử dụng các trang thiết bị đó như thế nào. Trong giáo án phải ghi rõ tên đồ dùng, sử dụng ở mục nào? nhằm mục đích gì? Phát động, phát huy khả năng sáng tạo của đội ngũ giáo viên và học sinh qua phong trào thi làm giáo cụ trực quan. Có kế hoạch kiểm tra, kiểm kê sự thiếu hụt, sự bảo quản đồ dùng dạy học của giáo viên nhất là cán bộ chuyên trách. 2. Biện pháp về mặt nhân lực: Cách tổ chức dù có sáng tạo khoa học đến đâu nhưng nếu thiếu vai trò chủ đạo của đội ngũ giáo viên thì không thể đạt được kết quả vì họ vừa là chủ thể vừa là khách thể của đối tượng quản lí. Mọi quy định đặt ra trong khâu tổ chức chỉ mãi là lí thuyết. Điều đáng bàn ở đây là người quản lí muốn quản lí hoạt động dạy học đạt hiệu quả cao cần phải biết quan tâm đến việc bồi dưỡng, xây dựng đội ngũ giáo viên: giỏi về chuyên môn, vững vàng về nghiệp vụ và có lối sống, tác phong làm việc khoa học. Để làm được công việc nêu trên, người quản lí trước tiên phải là người giỏi về chuyên môn, nghiệp vụ, thực sự là tấm gương sáng về lối sống, tác phong. - Quan tâm đến việc tổ chức bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên bằng nhiều con đường: Tổ chức sinh hoạt chuyên đề, hội giảng; tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên được đi học các hệ tại chức, chuyên tu để mở mang nâng cao trình độ. Tham dự các chuyên đề bồi dưỡng thường xuyên của Phòng giáo dục - đào tạo và Sở giáo dục - đào tạo. Tăng cường dự giờ rút kinh nghiệm của đồng nghiệp nhất là những giờ hội giảng của các cấp . - Xây dựng được nếp nghĩ “ dám nói dám làm ” trong công việc hàng ngày để phát huy tính dân chủ trong giáo viên nhằm xây dựng tập thể vững mạnh. - Người quản lí phải biết lắng nghe, tôn trọng, ghi nhận ý kiến đóng góp của giáo viên. Kịp thời điều chỉnh bổ sung vào kế hoạch, chỉ đạo thực hiện những điều đóng góp đúng đắn xuất phát từ quyền lợi tập thể vì cái chung, vì sự tồn tại phát triển của nhà trường. 3. Biện pháp đánh giá trong quản lí dạy học: Đánh giá là một yếu tố rất quan trọng trong việc quản lí dạy học ở nhà trường. Nó giúp cho người quản lí biết được các mục tiêu mà mình đặt ra có đạt được hay không. Người quản lí có thể rút ra được kết luận từ sự đánh giá để cải tiến các công tác của mình. Để đánh giá có hiệu quả, người cán bộ quản lí phải: - Xác định được đối tượng đánh giá: Ví dụ: Đánh giá thái độ học tập hay phương pháp học tập của học sinh.hoặc đánh giá kết quả giờ dạy của giáo viên hay đánh giá việc chấm trả bài của giáo viên - Xác định được các tiêu chí của đánh giá: Người quản lí phải đặt ra những tiêu chí cụ thể của từng công việc trong hoạt động dạy học của nhà trường để giáo viên và học sinh thực hiện. Người quản lí dựa vào những tiêu chí đó để kiểm tra, đánh giá đúng đối tượng. Ví dụ: Đánh giá một giờ dạy tốt là một giờ như thế nào? Người quản lí phải căn cứ vào các tiêu chí quy định trong phiếu dự giờ để cho điểm xếp loại đúng quy định. Hoặc đánh giá một giáo viên dạy tốt là như thế nào?... Tất cả việc kiểm tra đánh giá giáo viên và học sinh của người quản lí phải dựa vào những tiêu chí quy ước để thực hiện, tuyệt đối không được đánh giá xếp loại chung chung hoặc theo cảm tính chủ quan. - Người quản lí phải biết lựa chọn các phương pháp đánh giá cho phù hợp. Ví dụ: Muốn đánh giá trình độ học tập của học sinh , ta không kiểm tra lí thuyết mà kiểm tra việc làm bài tập của học sinh, để qua đó đánh giá được việc nắm kiến thức bài học, kĩ năng vận dụng kiến thức, kĩ năng phân tích tổng hợp... của học sinh. 4.Biện pháp xây dựng thông tin trong quản lí dạy học: Thông tin rất cần thiết và quan trọng trong tất cả các giai đoạn của quá trình quản lí. Việc quản lí bắt đầu từ việc thu thập thông tin và kết thúc là việc xử lí các thông tin đó và ra quyết định quản lí. Quá trình quản lí dạy học là quá trình xác định mục tiêu, xây dựng kế hoạch chương trình và tổ chức thực hiện. Tất cả những công việc đó không thể có được nếu không có thông tin kịp thời, đầy đủ và chính xác. Thông tin làm cho người quản lí có cơ sở khoa học, tăng cường tính hiệu quả và là một yếu tố không thể thiếu được trong xã hội thông tin ngày nay. Vì thế, người cán bộ quản lí phải coi trọng việc xây dựng thông tin trong công tác quản lí nói chung, trong quản lí dạy học nói riêng. - Người quản lí phải chủ động nắm bắt được các hướng của thông tin. + Thông tin từ cấp trên ( Sở Giáo dục- đào tạo hoặc Phòng giáo dục - đào tạo) xuống trường. Dạng phổ biến nhất là các văn bản, chỉ thị, công văn hướng dẫn việc thực hiện tiến hành triển khai công việc như: Văn bản, chỉ thị hướng dẫn nhiệm vụ năm học; văn bản, chỉ thị về việc dạy thêm học thêm; công văn hướng dẫn tổ chức kiểm tra chất lượng các bộ môn văn hoá cuối kì , cuối năm ... + Thông tin từ cấp dưới lên (từ các tổ, nhóm chuyên môn, từ giáo viên... lên ban giám hiệu). Dạng thức phổ biến của dạng thông tin này là các báo cáo, những bản góp ý xây dựng, cả những lời kêu ca phàn nàn từ phía đối tượng quản lí. Người quản lí phải biết tạo ra thông tin nhiều chiều và phải khai thác những dạng thông tin mà cấp dưới báo cáo chưa đầy đủ, tạo điều kiện cho cấp dưới tự do phát biểu ý kiến về các mặt như: Việc phân công chuyên môn hợp lí hay không hợp lí, kế hoạch chỉ đạo dạy học đến các tổ nhóm chuyên môn, việc đánh giá xếp loại giáo viên và học sinh hoặc việc xử lí giáo viên hay học sinh vi phạm quy chế chuyên môn... - Người quản lí phải biết xây dựng hệ thống thông tin: + Xây dựng mạng lưới thu thập thông tin để có được những báo cáo đầy đủ về tình hình dạy học của nhà trường qua các tổ trưởng chuyên môn, nhóm trưởng bộ môn, lớp trưởng, lớp phó phụ trách học tập của lớp... Chú ý cả những thông tin chính thức và những thông tin không chính thức để xem xét, phân tích và có biện pháp xử lí thông tin cho kịp thời. + Lựa chọn những thông tin có giá trị để phục vụ cho hoạt động dạy học có hiệu quả. + Phải xử lí thông tin. Muốn xử lí thông tin phải chính xác hoá các thông tin thu được, phải làm rõ thông tin thêm tính đầy đủ, phải biết mã hoá thông tin để tiện sử dụng, làm cho thông tin có hiệu quả hơn. Nó thể hiện ở việc kiện toàn hồ sơ chỉ đạo hoạt động dạy học như: Kế hoạch năm – tháng – tuần – kiểm tra giáo viên và học sinh – theo dõi sĩ số – theo dõi kết quả giáo dục mũi nhọn – kết quả 2 mặt giáo dục... Tất cả đều phải được ghi chép, sắp xếp, phân loại, mã hoá một cách khoa học để khi cần sử dụng là sử dụng được ngay. Tóm lại, trên đây là một số biện pháp chỉ đạo hoạt động dạy học mà tôi đã đúc rút qua việc áp dụng thực hiện ở trường THCS . Nhìn chung, nề nếp dạy học của nhà trường ngày càng được duy trì, chất lượng dạy và học của nhà trường từng bước được nâng lên rõ rệt. V. Kết quả áp dụng kinh nghiệm : Qua 3 năm áp dụng kinh nghiệm “ Một số biện pháp chỉ đạo trong quản lý dạy và học ở trường THCS “ tôi thấy chất lượng giáo dục của nhà trường có những bước tiến đáng kể . Chất lượng giáo dục năm sau, cao hơn năm trước . Cụ thể như sau : Đối với giáo viên: Năm học Tổng số giáo viên Kết quả xếp loại chuyên môn GV giỏi tỉnh GV giỏi huyện GV giỏi trường Gv xếp loại khá GV xếp loại TB 2004-2005 29 1 13 14 2 0 2005-2006 30 0 14 14 2 0 2006-2007 30 1 12 15 2 0 Đối với học sinh: a. Chất lượng học sinh giỏi Năm học Học sinh đạt giải cấp tỉnh Học sinh đạt giải cấp huyện Xếp thứ trong huyện 2004-2005 28 76 1 2005-2006 36 69 1 2006-2007 34 70 1 Chất lượng hai mặt giáo dục : Năm học Học lực Hạnh kiểm Giỏi Khá TB Yếu Tốt Khá TB Yếu 2004-2005 39% 58% 3% 0% 84% 16% 0 % 0% 2005-2006 41% 57% 2% 0% 87% 13% 0% 0% 2006-2007 43% 57% 0 % 0% 70% 28% 2% 0% Phần c: Kết luận – Kiến nghị I.Kết luận: Trong công tác quản lý, quản lí hoạt động dạy học là công việc vô cùng quan trọng . Nhà trường có hoàn thành nhiệm vụ hay không, được xếp loại tốt hay không trong tầm nhìn của các cấp lãnh đạo chính là từ kết quả hoạt động dạy học.