Ngữ văn 6 năm học 2013 - 2014

Tuần 4 TiÕt 13 Ngµy so¹n: 6/9/2013 H­íng dÉn ®äc thªm. V¨n b¶n: SỰ TÍCH HỒ GƯƠM (Truyền thuyết) I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT - Hiểu và cảm nhận được nội dung, ý nghĩa của truyền thuyết Sự tích Hồ Gươm. - Hiểu được vẻ đẹp của một số hình ảnh, chi tiết kì ảo giàu ý nghĩa trong truyện. II. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỸ NĂNG 1. Kiến thức - Nhân vật, sự kiện trong truyền thuyết Sự tích Hồ Gươm. - Truyền thuyết địa danh. - Cốt lõi lịch sử trong một tác phẩm thuộc chuỗi truyền thuyết về người anh hùng Lê Lợi và cuộc khởi nghĩa Lam Sơn. 2. Kỹ năng: - Đọc – hiểu văn bản truyền thuyết. - Phân tích để thấy được ý nghĩa sâu sắc của một số chi tiết tưởng tượng trong truyện. - Kể lại được truyện. 3. Thái độ : Tôn trọng những sự thật lịch sử mà trong truyện đề cập III.CHUẨN BỊ: 1. Gíáo viên: - Soạn bài, tìm hiểu tài liệu, tranh ảnh vê Hồ Gươm. - Phương pháp: Thuyết trình, nêu vấn đề, đọc diễn cảm, bình - Kỹ thuật: động não 2. Học sinh: - Soạn bài. IV. CÁC BƯỚC LÊN LỚP: 1. Ổn định tổ chức ; 2. Kiểm tra bài cũ: Trình bày ý nghĩa của truyện Sơn Tinh, Thuỷ Tinh 3. Bài mới : Hà Nội có Hồ Gươm Nước xanh như pha mực Bên hồ ngọn tháp bút Viết thơ lên trời cao. Giữa lòng Hà Nội, Hồ Gươm đẹp như một lẵng hoa lộng lẫy và duyên dáng. Những tên gọi đầu tiên của hồ là: hồ Lục Thủy, hồ Tả Vọng, hồ Thủy Quân. Đến TK XV, hồ mang tên là hồ Gươm hay hồ Hoàn Kiếm, bởi nó gắn với sự tích nhận gươm, trả gươm của người anh hùng đất Lam Sơn: Lê Lợi. Hoạt động của Gv-Hs Nội dung cần đạt HĐ1: HS tìm hiểu chung về văn bản * GV hướng dẫn đọc- Gọi hs đọc bài. ? Giải thích các từ: bạo ngược ,thiên hạ, tùy tòng, phó thác, Tả Vọng, Hoàn Kiếm. ? Tóm tắt các sự việc chính. Kể tóm tắt các sự việc chính: - Giặc Minh đô hộ, nghĩa quân Lam Sơn nổi dậy nhưng thất bại, Long Quân quyết định cho mượn gươm thần. - Lên Thận được lưỡi gươm dưới nước. - Lê Lợi được chuôi gươm trên rừng, trta vào nhau vừa như in. - Từ ngày có gươm thần nghĩa quân đánh đâu thắng đấy, quét sạch quân thù. - Đât nước thanh bình, Lê Lợi lên làm vua, Long Quân cho đòi lại gươm thần. - Vua trả gươm tại hồ Tả Vọng, từ đó hồ Tả Vọng mang tên Hồ Gươm hay hồ hoàn kiếm. GV: - Lê Lợi là linh hồn của cuộc kháng chiến chống quân Minh TK15 - Đâu là loại truyền thuyết giải thích nguồn gốc lịch sử của một địa danh : Hồ Gươm - Sự tích Hồ Gươm là một trong những Tt tiêu biểu nhất về hồ Hoàn Kiếm và Lê Lợi ? Văn bản được chia làm mấy phần. - P1: từ đầu...trên đất nước: Long Quân cho nghĩa quân mượn gươm thần - P2: còn lại: Long Quân đòi lại gươm thần. HĐ2: HS hiểu chi tiết tác phẩm - Phương pháp: Nêu vấn đề, bình, vấn đáp. - Kỹ thuật: Động não... ? Long Quân cho nghĩa quân Lam Sơn mượn gươm thần trong hoàn cảnh nào? ? Long Quân cho nghĩa quân mượn gươm bằng cách nào. ? Việc Lê Thận được gươm ở dưới nước, LL được gươm ở trên rừng, và khi hai nửa được chắp lại ( vừa như in) thành thanh gươm báu, điều đó có ý nghĩa gì? - Thanh gươm thể hiện ý nguyện đoàn kết chống giặc ngoại xâm của nhân dân và khả năng cứu nước có ở khắp nơi. ? Khi LL đến nhà LT, ông thấy xuất hiện điều kì lạ gì? ? Chi tiết thanh gươm phát sáng có ý nghĩa gì? Phân tích ý nghĩa 2 từ “thuận thiên”. * GV: - Thanh gươm phát sáng ở góc nhà tối( nhà LT)-> cuộc khởi nghĩa chống quân Minh không phải bắt nguồn từ triều đình mà bắt nguồn từ ND( cuộc K/N Lam Sơn le lói từ trong dân). Thanh gươm toả sáng như thúc giục lên đường, nó như có sức mạnh tập hợp mọi người xung quanh LL... đó là ánh sáng của chính nghĩa. - Thuận thiên: Thuận theo ý trời, gươm được trao cho LL-> đề cao anh hùng LL và đề cao t/c chính nghĩa của cuộc k/c chống quân Minh. ? Trước và sau khi có gươm thế lực của nghĩa quân thế nào. ? Theo em,đó là sức mạnh của con người hay sức mạnh của gươm thần ? I. Đọc và tìm hiểu chung. 1.Đọc : 2. Chú thích : 3.Tóm tắt : 4. Bố cục :2 phần : II- Tìm hiểu chi tiết : 1. Long Quân cho nghĩa quân mượn gươm thần: * Hoàn cảnh: - Giặc Minh đô hộ. - Nghĩa quân Lam Sơn nhiều lần nổi dậy khởi nghĩa nhưng đều thất bại. * Cách Long Quân cho nghĩa quân mượn gươm thần: - Lê Thận nhận được lưỡi gươm dưới biển. - Lê Lợi nhân được chuôi gươm trên rừng. - Gươm tra vào vừa như in ->kì lạ. * Thanh gươm thần kì: - Sáng rực, lạ kì. - Trên thanh gươm khắc 2 chữ “ thuận thiên” -> Chi tiết tưởng tượng kì ảo. Trước khi có gươm Sau khi có gươm - Non yếu. - Trốn tránh . - Ăn uống khổ sở thiếu thốn - Sức mạnh tăng tiến. - Xông xáo tìm địch. - Chiếm được kho lương của địch, đầy đủ vật chất. àSức mạnh của toàn dân đoàn kết trên dưới một lòng tham gia đánh giặc cứu nước. ? Long Qu©n ®ßi g­¬m thÇn trong hoµn c¶nh nµo. ? ThÇn ®ßi g­¬m vµ vua tr¶ g­¬m gi÷a c¶nh ®Êt n­íc h¹nh phóc, yªn b×nh. §iÒu ®ã cã ý nghÜa g×? ? Bøc tranh trong sgk minh häa c¶nh g×? - LL tr¶ g­¬m cho Rïa vµng ? VËy truyÒn thuyÕt STHG cã ý nghÜa g× ? ? Trong truyÖn xuÊt hiÖn h×nh ¶nh Rïa Vµng ®ßi g­¬m. Em cßn biÕt truyÒn thuyÕt nµo xuÊt hiÖn h×nh ¶nh rïa vµng? - TT vÒ An D­¬ng V­¬ng: ThÇn Kim Quy gióp vua x©y thµnh, chÕ ná thÇn. H§3: Tæng kÕt toµn v¨n b¶n ? NÐt ®Æc s¾c trong NT kÓ truyÒn thuyÕt nµy lµ g×? ? C¸c yÕu tè k× ¶o nµy cã ý nghÜa ntn?. - Rïa vµng lµ con vËt linh thiªng lu«n ®­îc x©y dùng thµnh c¸c nh©n vËt trong truyÖn cæ . ? ý nghÜa truyÒn thuyÕt Sù tÝch Hå G­¬m. - HS ®äc ghi nhí sgk. H§3: HS th¶o luËn ? TruyÒn thuyÕt STHG rÊt ®Ëm yÕu tè lÞch sö, theo em ®ã lµ yÕu tè nµo? - Tªn ng­êi thËt: LL, LT - Tªn ®Þa danh thËt: Lam S¬n, Hå T¶ Väng, Hå G­¬m - Thêi k× lÞch sö cã thËt: K/N chèng qu©n Minh ®Çu TKXV 2. Long Qu©n ®ßi g­¬m thÇn : - GiÆc tan, ®Êt n­íc thanh b×nh.Vua c­ìi thuyÒn rång d¹o trªn hå T¶ Väng. - G­¬m chØ dïng ®Ó ®¸nh giÆc. - Ph¶n ¸nh t­ t­ëng quan ®iÓm yªu hßa b×nh cña d©n téc ta. §¸nh dÊu vµ kh¼ng ®Þnh chiÕn th¾ng cña nghÜa qu©n Lam S¬n. - Gi¶i thÝch nguån gèc cña Hå G­¬m hay Hå Hoµn kiÕm III. Tæng kÕt 1. NghÖ thuËt - C¸c yÕu tè k× ¶o xen lÉn yÕu tè hiÖn thùc 2. Néi dung - Gi¶i thÝch tªn Hå Hoµn KiÕm hay Hå G­¬m. - ThÓ hiÖn kh¸t väng hoµ b×nh cña d©n téc. - §Ò cao tÝnh chÊt toµn d©n, tÝnh chÊt chÝnh nghÜa cña cuéc khëi nghÜa Lam S¬n *Ghi nhí :(sgk ) III.LuyÖn tËp: - §äc diÔn c¶m, tãm t¾t truyÖn. 4. Cñng cè: - Long Qu©n ®ßi g­¬m thÇn. - Em thÝch nhÊt chi tiÕt nµo?V× sao. 5. HDHT - Häc bµi vµ bµi tËp. - LuyÖn tËp ®äc diÔn c¶m vµ kÓ l¹i truyÖn b»ng lêi v¨n cña m×nh - Tãm t¾t truyÖn. - Ph©n tÝch ý nghÜa mét vµi chi tiÕt t­ëng t­îng trong truyÖn - So¹n bµi: Chủ đề và dàn bài của bài văn tự sự. 6. Điều chỉnh: ................................................................................................................ TiÕt 14 Ngµy so¹n: 6/9/2013 Chñ ®Ò vµ dµn bµi cña bµi v¨n tù sù I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT - Hiểu thế nào là chủ đề và dàn bài của bài văn tự sự. - Hiểu mối quan hệ giữa sự việc và chủ đề. II. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỸ NĂNG 1. Kiến thức - Yêu cầu về sự thống nhất trong một văn bản tự sự. - Những biểu hiện của mối quan hệ giữa chủ đề, sự việc trong bài văn tự sự. 2. Kỹ năng: Tìm chủ đề, dàn bài và viết được phần mở bài cho bài văn tự sự. 3- Thái độ :Ý thức tìm hiểu chủ đề và lập dàn bài trong văn bản tự sự. III. ChuÈn bÞ: 1. Gi¸o viªn: - So¹n bµi, ®äc s¸ch gi¸o viªn vµ s¸ch bµi so¹n. - Ph­¬ng ph¸p: Nªu vÊn ®Ò, vÊn ®¸p - Kü thuËt: ®éng n·o 2. Häc sinh: + So¹n bµi C. C¸c b­íc lªn líp 1. æn ®Þnh tæ chøc. 2. KTBC: - Nªu ®Æc ®iÓm cña sù viÖc vµ nh©n vËt trong v¨n tù sù? 3-- Bài mới: Giới thiệu bài: Muốn hiểu một bài văn tự sự, trước hết người đọc cần nắm được chủ đề của nó, sau đó là tìm hiểu bố cục của bài văn. vậy, chủ đề là gì? Bố cục có phải là dàn ý không? Làm thế nào để có thể xác định được chủ đề và dàn ý của tác phẩm tự sự? Bài học hôm nay sẽ giúp các em giải đáp được vấn đề đó. Hoạt động của thầy và trò Mục tiêu cần đạt Hoạt động 1: Hướng dẫn tìm hiểu khái niệm chủ đề và dàn bài của bài văn tự sự. HĐ 1a. Hướng dẫn tìm hiểu chủ đề của bài văn tự sự. - Học sinh đọc bài văn mẫu SGK. ? Bài văn này thuộc kiểu văn bản nào? Vì sao? - Bài văn tự sự – Kể chuyện. ? Truyện kể về ai? Sự việc gì? - Danh y Tuệ Tĩnh cứu giúp chữa bệnh cho người dân nghèo. ? Việc Tuệ Tĩnh ưu tiên chữa trị trước cho chú bé con nhà nông dân gãy đùi nói lên phẩm chất gì của người thầy thuốc? - Y đức của người thầy thuốc: Hết lòng thương yêu, cứu giúp người bệnh. ? Chủ đề là vấn đề chủ yếu, là ý chính mà người kể muốn thể hiện trong văn bản. Vậy theo em chủ đề của câu chuyện này là gì? - Ca ngợi y đức của người thầy thuốc – danh y Tuệ Tĩnh. *GV: Đó cũng chính là vấn đề chính, là ND chính mà người viết muốn nói đến trong văn bản này. và nó chính là chủ đề của văn bản. ? Vậy, theo em chủ đề của bài văn tự sự là gì? ? Chủ đề của bài văn được thể hiện trực tiếp trong những câu văn nào? Những câu văn ấy nằm ở đoạn nào của bài văn? - Chủ đề của bài văn được thể hiện trực tiếp ở hai câu đầu của bài đó là: T là danh y lỗi lạc... giúp đỡ người bệnh. ? Tên (nhan đề) của bài văn thể hiện chủ đề của bài văn. Cho các nhan đề sau, (các nhan đề sgk) em hãy chọn nhan đề nào thích hợp và nêu lý do? - Chọn nhan đề đầu vì nó nhắc tới 3 nhân vật chính của truyện; Chọn nhan đề thứ 2 vì nó khái quát phẩm chất của TT – nhân vật chủ chốt của truyện; Chọn nhan đề thứ 3 vì lý do giống như với nhan đề thứ 2, nhưng lại dùng từ Hán Việt nên trang trọng hơn; Không thể chọn nhan đề thứ 4 vì quá chung chung -> Một chủ đề có thể có những cách gọi tên khác nhau, nhằm khái quát những khía cạnh khác nhau. ? Chủ đề của văn bản có thể nằm ở những vị trí nào trong văn bản? ? Có những cách thể hiện chủ đề như thế nào? ? Bài văn trên chưa có nhan đề, em hãy chọn nhan đề mà SGK đã cho để đặt tên cho truyện? - Cả ba nhan đề đều thích hợp, nhưng mỗi nhan đề có sắc thái khác nhau: + Nhan đề 1. Nêu lên tình huống bắt buộc phải lựa chọn, qua đó thể hiện phẩm chất cao đẹp của danh y Tuệ Tĩnh. + Nhan đề 2. Nhấn mạnh tới khía cạnh tình cảm của Tuệ Tĩnh. + Nhan đề 3. Nói tới đạo đức nghề nghiệp của danh y Tuệ Tĩnh (Dùng từ HV nên trang trọng hơn) *GV: Nói tóm lại chủ đề là vấn đề chủ yếu, quan trọng được người viết (tác giả, nhà văn) khắc sâu và tô đậm trong toàn bộ thế giới hình tượng của tác phẩm. ? Giữa nhan đề (tên truyện) và chủ đề của truyện có mối liên hệ nào không? - Cho HS đọc Ghi nhớ. HĐ1b: Hướng dẫn tìm hiểu dàn bài của bài văn tự sự. - HS quan sát lại bài văn. ? Bài văn trên có mấy phần? Mỗi phần mang tên gọi là gì? ? Phần mở bài nói về điều gì? * Mở bài: Giới thiệu về Tuệ Tĩnh và y đức của ông ? Nhiệm vụ của phần thân bài là gì? Bài văn kể về các sự việc gì? * TB: Kể diễn biến sự việc: - Một nhà quý tộc nhờ chữa bệnh, ông chuẩn bị đi. - Con một người nông dân bị gãy đùi. - Tuệ Tĩnh quyết định quyết định chữa cho người nông dân trước. - Vợ chồng người nông dân lạy tạ mong được đền ơn nhưng ông không nhận. ? Phần kết bài nói về điều gì? *KB: - Ông lại tiếp tục đi chữa bệnh. ? Tất cả chuỗi sự việc trên đã chứng minh được điều gì? Thể hiện được điều gì của văn bản? - Cả chuỗi sự việc trên đã chứng minh được tấm lòng của danh y Tuệ Tĩnh. Ai nguy hiểm hơn thì chữa trước, lại không màng trả ơn, đó chính là thái độ hết lòng cứu giứp người bệnh của ông. Cả chuỗi sự việc thể hiện chủ đề của văn bản. ? Vậy dàn bài của văn tự sự gồm mấy phần? Nhiệm vụ của từng phần? HS Hình thành sơ đồ tư duy: ? Dàn bài có tên gọi khác nào không? - Dàn bài – Bố cục – Dàn ý. ? Trong một bài văn, bố cục – dàn ý có quan trọng không? Vì sao? - GV chốt lại phần ghi nhớ và cho học sinh đọc ghi nhớ SGK. Hoạt động 2. Hướng dẫn luyện tập. - Học sinh đọc truyện. ? Chủ đề của truyện nhằm biểu dương và chế giễu gì? Sự việc nào thể hiện tập trung cho chủ đề? ? Hãy chỉ ra ba phần: Mở bài, thân bài, kết bài? ? Truyện này với truyện về Tuệ Tĩnh có gì giống nhau về bố cục và khác nhau? c. So sánh với truyện Tuệ Tĩnh: Truyện Tuệ Tĩnh MB: Nói rõ ngay chủ đề KB: Có sức gợi bài hết mà thầy thuốc lại bắt dầu một cuộc chữa bệnh mới. * Chủ đề: Tấm lòng y đức cao đẹp của Tuệ Tĩnh Truyện Phần thưởng MB: Chỉ giới thiệu tình huống KB: Viên quan bị đuổi ra, còn người nông dân được thưởng. * Chủ đề: Tố cáo tên cận thần tham lam băng cách chơi khăm nó một vố. ? Sự việc trong thân bài thú vị ở chỗ nào? ? Đánh giá cách mở bài, kết bài ở hai truyền thuyết STTT – Sự tích Hồ Gươm? ? Có mấy cách mở bài? ? Có mấy cách kết bài? *GV: Lưu ý HS: Tuy nhiên vẫn có các cách mở bài và kết bài khác nhau tuỳ theo sự sáng tạo của người viết. *Củng cố: Chủ đề là gì? Dàn bài của văn tự sự gồm mấy phần? Nội dung từng phần? I. Chủ đề và dàn bài của bài văn tự sự. 1. Chủ đề của bài văn tự sự: - Chủ đề là vấn đề chủ yếu mà người viết muốn đặt ra trong văn bản. Chủ đề còn có thể gọi là ý chủ đạo, ý chính của bài văn. - Về vị trí trong bài văn, chủ đề có thể nằm ở: + Trong phần đầu thậm chí ngay trong câu mở đầu. + Trong phần cuối, thậm chí ngay trong câu cuối; + Trong phần giữa bài; + Toát lên từ toàn bộ nội dung truyện mà không nằm hẳn trong câu nào; + Ở ngay tên truyện. - Cách thể hiện chủ đề: + Thể hiện qua lời phát biểu. + Thể hiện qua việc làm của nhân vật. - Mối quan hệ giữa nhan đề và chủ đề: Nhan đề phải phù hợp với chủ đề. *Ghi nhớ - SGK 2. Dàn bài của bài văn tự sự: *Gồm 3 phần: a. Mở bài: Giới thiệu chung về nhân vật và sự việc. b. Thân bài: Kể diễn biến của sự việc. c. Kết bài: kể kết cục của sự việc. * Trong một bài văn, để cho đầy đủ, mạch lạc, nhất thiết cần xây dựng dàn bài với 3 ý lớn rồi dựa vào đó mà triển khai bài viết chi tiết. *Ghi nhớ sgk. II. Luyện tập: Bài 1. a. Chủ đề truyện: Biểu dương lòng dũng cảm, tố giác thói gian tham của bọn cận thần nhà vua. Đồng thời chế giễu thói tham lam để gánh hậu quả của bọn người xấu. * Câu văn thể hiện sự việc đó: Vậy xin bệ hạ ....... hai mươi lăm roi. b. Ba phần của bài văn tự sự: - Mở bài: Câu văn đầu; - Thân bài: Những câu văn giữa; - Kết bài: Câu văn cuối. c. Điểm khác và giống: *Giống truyện Tuệ Tĩnh về bố cục 3 phần: mở, thân, kết. Kể theo trình tự thời gian. Ít hành động nhiều đối thoại. * Khác: - Nhân vật trong Phần thưởng ít hơn. - Chủ đề trong "Tuệ Tĩnh" nằm ngay ở phần đầu (MB) còn trong Phần thưởng lại nằm ở sự suy đoán của người đọc. - Kết thúc trong Phần thưởng bất ngờ, thú vị hơn. d. Sự việc trong phần thân bài thú vị ở chỗ: - Viên quan đòi người nông dân chia một nửa phần thưởng của nhà vua, không ngờ đó là 25 roi, không ngờ người nông dân dùng mưu trí như vậy để trừng phạt hắn. Bài 2: - Mở bài: + Trong truyện STTT: Nêu tình huống Hùng Vương chuẩn bị kén rể, chưa giới thiệu rõ câu chuyện sắp sảy ra. + Trong truyện Sự tích Hồ Gươm: Cũng nêu tình huống nhưng đã giới thiệu rõ hơn cái ý cho mượn gươm tất sẽ dẫn tới việc trả gươm sau này. -> Có hai cách mở bài. + Giới thiệu chủ đề của câu chuyện. + Kể tình huống nảy sinh câu chuyện. - Kết truyện STTT: nêu sự việc tiếp diễn, kết thúc truyện theo lối vòng tròn, chu kì, lặp lại -> Trận đại chiến giữa hai thần không bao giờ hoàn toàn kết thúc; Sự tích Hồ Gươm: Nêu sự việc kết thúc, kết truyện trọn vẹn hơn. -> Có hai cách kết bài: + Kể sự việc kết thúc câu truyện. + Kể sự việc tiếp tục sang chuyện khác như vẫn đang tiếp diễn. 4- H­íng dÉn häc tËp: - Häc bµi, thuéc ghi nhí. - Hoµn thiÖn bµi tËp. - T×m chñ ®Ò cña c¸c truyÖn: Th¸nh Giãng, B¸nh... nãi râ c¸ch thÓ hiÖn chñ ®Ò cña tõng truyÖn? - LËp dµn ý cho hai truyÖn trªn? x¸c ®Þnh râ 3 phÇn , c¸c phÇn më vµ kÕt cã g× gièng vµ kh¸c nhau? Theo em, mçi truyÖn hay nhÊt, hÊp dÉn nhÊt lµ ë chç nµo? - ChuÈn bÞ lµm bµi viÕt sè 1: - Tham kh¶o c¸c ®Ò sau ®©y: §Ò 1: KÓ l¹i mét truyÖn truyÒn thuyÕt b»ng lêi v¨n cña em. §Ò 2: kÓ l¹i mét kØ niÖm mµ em nhí nhÊt håi cßn häc ë TiÓu häc. 5- §iÒu chØnh kÕ ho¹ch : .......................................................................................... ................................................................ TiÕt 15,16: Ngµy so¹n: 7/9/2013. T×m hiÓu ®Ò vµ c¸ch lµm bµi v¨n tù sù. I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT Biết tìm hiểu đề và cách làm bài văn tự sự. II. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỸ NĂNG 1. Kiến thức - Cấu trúc, yêu cầu của đề văn tự sự (qua những từ ngữ được biểu đạt trong đề) - Tầm quan trọng của việc tìm hiểu đề, lập dàn ý khi làm bài văn tự sự. - Những căn cứ để lập ý và lập dàn ý. 2. Kỹ năng: - Tìm hiểu đề: đọc kĩ đề, nhận ra những yêu cầu của đề và cách làm một bài văn tự sự. - Bước đầu biết dùng lời văn của mình để viết bài văn tự sự. 3- Thái độ :Ý thức tìm hiểu chủ đề và lập dàn bài trong văn bản tự sự. III. ChuÈn bÞ: -Gv: + So¹n bµi + §äc s¸ch gi¸o viªn vµ s¸ch bµi so¹n. + B¶ng phô viÕt c¸c ®Ò v¨n - Hs: + So¹n bµi IV. C¸c b­íc lªn líp: 1. æn ®Þnh tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò: Chñ ®Ò lµ g×? Dµn bµi cña bµi v¨n tù sù gåm mÊy phÇn? Lµm bµi tËp 2 3. Bµi míi. §Ó viÕt mét bµi v¨n hoµn chØnh tr­íc hÕt chóng ta ph¶i t×m hiÓu ®Ò, sau ®ã lµ lËp dµn ý. VËy lµm thÕ nµo ®Ó chóng ta lµm ®­îc nh÷ng c«ng viÖc trªn? TiÕt häc h«m nay sÏ gióp c¸c em hiÓu râ ®iÒu ®ã. Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung cÇn ®¹t Ho¹t ®éng 1. H­íng dÉn t×m hiÓu ®Ò v¨n tù sù. - HS ®äc 5 ®Ò bµi, GV ghi ®Ò lªn b¶ng phô. ? C¸c ®Ò bµi trªn cã ph¶i lµ ®Ò tù sù kh«ng? - Lµ ®Ò v¨n tù sù v× nã ®Òu chøa néi dung tù sù. ? Lêi v¨n ®Ò 1 nªu ra nh÷ng yªu cÇu g×? Nh÷ng ch÷ nµo trong ®Ò cho em biÕt ®iÒu ®ã? - KiÓu bµi: KÓ chuyÖn – Tù sù. - Néi dung: C©u chuyÖn em thÝch. - Ph¹m vi: B»ng lêi v¨n cña em (1 c©u chuyÖn). *§Ò 2 t­¬ng tù ®Ò 1. ? C¸c ®Ò 3,4,5,6 kh«ng cã tõ kÓ cã ph¶i lµ ®Ò tù sù kh«ng? V× sao? - C¸c ®Ò 2,3,4,5 kh«ng cã tõ kÓ nh­ng vÉn lµ ®Ò tù sù v× vÉn yªu cÇu cã viÖc, cã chuyÖn vÒ ngµy th¬ Êu, ngµy sinh nhËt, quª em ®æi míi, em ®· lín nh­ thÕ nµo. ? Tõ träng t©m trong mçi ®Ò trªn lµ tõ nµo? H·y g¹ch d­íi vµ cho biÕt ®Ò yªu cÇu lµm næi bËt ®iÒu g×? - C¸c tõ träng t©m cña tõng ®Ò: ChuyÖn ng­êi b¹n tèt, kû niÖm Êu th¬, sinh nhËt em, quª ®æi míi, em ®· lín. ? C¨n cø vµo c¸c tõ träng t©m cña mçi ®Ò trªn yªu cÇu ph¶i lµm næi bËt nh÷ng vÊn ®Ò g×? - §Ò a: Nh÷ng lêi nãi, viÖc lµm chøng tá ng­êi b¹n Êy lµ rÊt tèt; - §Ò b: Mét c©u chuyÖn kû niÖm khiÕn em kh«ng thÓ quªn; - §Ò c: Nh÷ng sù viÖc vµ t©m tr¹ng cña em trong ngµy sinh nhËt; - §Ò d: Sù ®æi míi cô thÓ ë quª em; - §Ò e: Nh÷ng biÓu hiÖn vÒ sù lín lªn cña em (thÓ chÊt, tinh thÇn....) ? §Ò nµo kÓ ng­êi? §Ò nµo kÓ viÖc? §Ò nµo cã tÝnh chÊt nghiªng vÒ t­êng thuËt? + §Ò a, e: KÓ vÒ ng­êi + §Ò b: KÓ vÒ viÖc + §Ò c, d: T­êng thuËt. ? Qua ®ã em nhËn thÊy ®Ò tù sù gåm cã nh÷ng d¹ng nµo? ? C¸c d¹ng ®Ò trªn cã ý nghÜa ntn ®èi víi ng­êi viÕt? - §Ò hiÖn: yªu cÇu kÓ, t­êng thuËt s¸t nh­ chuyÖn vèn cã, nh­ ®· x¶y ra. - §Ò Èn: Cho phÐp tù sù tù do h¬n. Cã thÓ kÕt hîp tù sù víi tr÷ t×nh, miªu t¶, nghÞ luËn vµ cã thÓ ph¸t huy søc t­ëng t­îng cña m×nh. ? Qua t×m hiÓu c¸c ®Ò bµi trªn, em nhËn thÊy ®Ò v¨n tù sù cã ®Æc ®iÓm g×? Ho¹t ®éng 2. H­íng dÉn t×m hiÓu c¸ch lµm bµi v¨n tù sù. - Gi¸o viªn ghi ®Ò bµi lªn b¶ng phô cho HS quan s¸t. ? §Ò bµi chñ yÕu kÓ ng­êi kÓ viÖc hay t­êng thuËt? - KÓ viÖc – mét c©u chuyÖn ? Yªu cÇu vÒ néi dung lµ g×? - Mét c©u chuyÖn em thÝch. ? Yªu cÇu kÓ vÒ h×nh thøc lµ g×? - KÓ b»ng lêi v¨n cña em ? Bµi lµm thuéc kiÓu v¨n b¶n nµo? – Tù sù. ? Qua ®ã em nhËn thÊy viÖc t×m hiÓu ®Ò cã môc ®Ých lµ g×? ? Em ®· t×m hiÓu ®Ò b»ng c¸ch nµo? - Tìm hiểu yêu cầu của đề văn tự sự được thể hiện qua những lời văn được diễn đạt trong đề (xác định nội dung tự sự, cách thưứctrình bày) - HS ®äc Ghi nhí 1, SGK. ? Trong c¸c c©u chuyÖn ®· häc em thÝch nhÊt chuyÖn nµo? - GV lÊy vÝ dô chuyÖn Th¸nh Giãng. ? Em thÝch nh©n vËt nµo? + Nh©n vËt Th¸nh Giãng. ? G¾n víi nh©n vËt Th¸nh Giãng em chän sù viÖc nµo? - Sù viÖc: + Sù ra ®êi k× l¹. + §ßi ®i ®¸nh giÆc. + ¡n khoÎ lín nhanh, v­¬n vai thµnh tr¸ng sÜ,. + Ra trËn giÕt giÆc, nhæ tre lµm vò khÝ, + Th¾ng giÆc vµ bay th¼ng vÒ trêi. ? Em chän chuyÖn ®ã nh»m biÓu hiÖn chñ ®Ò g×? + Chñ ®Ò: Ca ngîi ng­êi anh hïng chèng x©m l¨ng trong buæi ®Çu dùng n­íc cña d©n téc ? VËy lËp ý cã môc ®Ých lµ g×? – T×m c¸c ý lín cho bµi v¨n s¾p viÕt. ? C¸ch lËp ý nh­ thÕ nµo? - Häc sinh ®äc ghi nhí 2 SGK. ? Em ®· lËp dµn ý cho bµi v¨n nµo ch­a? ? Môc ®Ých cña viÖc lËp dµn ý lµ g×? ? Em lËp dµn ý b»ng c¸ch nµo? ? Víi chñ ®Ò"Th¸nh Giãng ®¸nh giÆc ¢n", em sÏ kÓ nh­ thÕ nµo? – KÓ tõ chç chó bÐ nghe sø gi¶ rao… ? Em dù ®Þnh më ®Çu nh­ thÕ nµo? - Më bµi: Giíi thiÖu thêi gian, nh©n vËt Th¸nh Giãng vµ sù viÖc ®¸nh giÆc. ? Em sÏ kÓ chuyÖn Th¸nh Giãng ®¸nh giÆc ¢n nh­ thÕ nµo? - Th©n bµi: + GiÆc ¢n x©m l­îc Th¸nh Giãng cÊt tiÕng nãi ®ßi ®¸nh giÆc. + Giãng ¨n khoÎ, lín nhanh. + Cã ngùa s¾t, roi s¾t... giãng v­¬n vai lín dËy vµ ra trËn. + Giãng ®¸nh tan giÆc vµ bay vÒ trêi. ? Em sÏ kÕt thóc truyÖn ra sao? - KÕt bµi: Vua phong t­íc hiÖu vµ lËp ®Òn thê. ? V× sao ta l¹i b¾t ®Çu vµ kÕt thóc nh­ trªn? - Chñ ®Ò trªn yªu cÇu kh«ng kÓ viÖc ng­êi mÑ thô thai, mang thai. Kh«ng kÓ sù tÝch tre ®»ng ngµ, lÔ héi Giãng. ? T¹i sao l¹i ph¶i giíi thiÖu ®êi Hïng V­¬ng? - NÕu kh«ng truyÖn kh«ng biÕt x¶y ra bao giê, kh«ng cã nh©n vËt -> kh«ng kÓ ®­îc, nÕu kÓ ®­îc còng kh«ng cã lÝ. ? VËy thÕ nµo lµ lËp dµn ý? ? Sau khi lËp dµn bµi, b­íc tiÕp theo trong qu¸ tr×nh lµm bµi lµ g×? ? Môc ®Ých cña viÖc viÕt bµi v¨n lµ g×? ? ViÕt bµi v¨n b»ng c¸ch nµo? ? ViÕt b»ng lêi v¨n cña em lµ thÕ nµo? - Lµ suy nghÜ kü cµng råi viÕt ra b»ng chÝnh lêi v¨n cña m×nh, kh«ng sao chÐp SGK hoÆc cña ng­êi kh¸c, bÊt kÓ lµ ai. NÕu cÇn viÖn dÉn ph¶i ®Æt trong ngoÆc kÐp. ? Trong khi viÕt bµi v¨n em cßn cÇn l­u ý ®iÒu g×? *GV: Trong mét bµi v¨n nÕu më ®Çu thÝch hîp th× sÏ kÓ c©u chuyÖn ®­îc dÔ dµng. PhÇn kÕt truyÖn cÇn thÓ hiÖn râ ý nghÜa cña c©u chuyÖn. ? B­íc cuèi cïng trong qu¸ tr×nh lµm mét bµi v¨n lµ g× ? Bµi häc h«m nay cÇn ghi nhí ®iÒu g×? H·y nªu c¸ch lµm bµi v¨n tù sù? - HS ®äc toµn bé phÇn ghi nhí SGK. Ho¹t ®éng 3. H­íng dÉn luyÖn tËp. ? ViÕt phÇn më bµi cho bµi v¨n tù sù víi néi dung em ®· chän? - Häc sinh tr×nh bµy miÖng, cho häc sinh nhËn xÐt; gi¸o viªn söa ®o¹n më bµi cña häc sinh. - GV nªu mét sè c¸ch viÕt më bµi cho häc sinh tham kh¶o. ? Em sÏ lËp dµn ý cho ®Ò bµi trªn nh­ thÕ nµo? HS thùc hiÖn theo nhãm bµn. GV nhËn xÐt kÕt qu¶. I. T×m hiÓu ®Ò v¨n tù sù. 1. KÓ mét c©u chuyÖn em thÝch b»ng lêi v¨n cña em. 2. KÓ chuyÖn vÒ mét ng­êi b¹n tèt. 3. Kû niÖm ngµy th¬ Êu. 4. Ngµy sinh nhËt cña em. 5. Quª em ®æi míi. 6. Em ®· lín råi. -> §Ò v¨n tù sù cã chøa néi dung tù sù. *C¸c d¹ng ®Ò tù sù: - §Ò hiÖn: Cã yªu cÇu râ nh­ kÓ chuyÖn, t­êng thuËt… - §Ò Èn: chØ nªu ra mét ®Ò tµi cña c©u chuyÖn, nªu ra néi dung trùc tiÕp cña c©u chuyÖn. C¸ch diÔn ®¹t cña ®Ò gièng nhan ®Ò cña mét bµi v¨n. *§Æc ®iÓm: - §Ò v¨n tù sù th­êng cã tõ kÓ, t­êng thuËt... Khi kh«ng cã nh÷ng tõ nµy nh­ng b¶n th©n ®Ò ®· chøa ®ùng néi dung tù sù. - §Ò v¨n tù sù th­êng kÓ vÒ ng­êi, vÒ viÖc hoÆc t­êng thuËt l¹i sù viÖc. II. C¸ch lµm bµi v¨n tù sù. Gåm 4 b­íc, mçi b­íc cã thao t¸c riªng. §Ò: KÓ mét c©u chuyÖn em thÝch b»ng lêi v¨n cña em. 1. T×m hiÓu ®Ò: a. Môc ®Ých: §Ó n¾m v÷ng yªu cÇu cña ®Ò bµi. X¸c ®Þnh b­íc ®Çu h­íng lµm bµi v¨n. b. Ph­¬ng ph¸p: - §äc kü ®Ò, g¹ch d­íi tõ träng t©m thÓ hiÖn yªu cÇu, néi dung cña ®Ò bµi. - Gi¶i nghÜa c¸c tõ khã (nÕu cã). 2. LËp ý: a. Môc ®Ých: Lµ x¸c ®Þnh néi dung sÏ viÕt theo yªu cÇu cña ®Ò bµi. Cô thÓ lµ t×m nh©n vËt, sù viÖc (chuyÖn), diÔn biÕn, kÕt qu¶ vµ ý nghÜa cña c©u chuyÖn. b. Ph­¬ng ph¸p: CÇn x¸c ®Þnh râ: - Sù viÖc g× (chuyÖn g×) - Nh©n vËt nµo? - ThÓ hiÖn chñ ®Ò g×? 3. LËp dµn ý cho bµi v¨n tù sù: a. Môc ®Ých: S¾p xÕp néi dung (chuçi sù viÖc) cña bµi viÕt, gióp ng­êi ®äc hiÓu ý ®Þnh cña ng­êi viÕt. b. Ph­¬ng ph¸p: - Dùa vµo c¸c ý ®· t×m ®­îc ë phÇn lËp ý ®Ó s¾p xÕp theo c¸c phÇn: + Më bµi – Më truyÖn: giíi thiÖu nh©n vËt vµ sù viÖc. + Th©n bµi – Th©n truyÖn: kÓ diÔn biÕn sù viÖc. + KÕt bµi – kÕt truyÖn: - X¸c ®Þnh tr×nh tù c¸c sù viÖc: ViÖc g× kÓ tr­íc, viÖc g× kÓ sau (x¸c ®Þnh chç b¾t ®Çu vµ kÕt thóc c©u chuyÖn) *Ghi nhí: 4,5 sgk. 4. ViÕt bµi v¨n: a. Môc ®Ých: Gióp ng­êi ®äc thÊy ®äc thÊy ®­îc toµn bé c©u chuyÖn. b. Ph­¬ng ph¸p: - Dùa vµo bè côc cña bµi v¨n tù sù, dùa vµo dµn bµi ®· lËp ®Ó triÓn khai c¸c ý thµnh ®o¹n v¨n, liªn kÕt thµnh bµi v¨n theo bè côc ba phÇn. + MB vµ KB chØ viÕt 1 ®o¹n v¨n. + TB: cÇn t¸ch mçi sù viÖc thµnh mét ®o¹n v¨n. - ViÕt = lêi v¨n cña m×nh. - CÇn x¸c ®Þnh träng t©m cña bµi v¨n - Chó ý tr¸nh sai lçi chÝnh t¶, lçi ng÷ ph¸p. 5. §äc vµ kiÓm tra l¹i bµi v¨n: - §äc, so¸t l¹i bµi ®Ó kiÓm tra lçi. - Söa lçi, bæ sung (nÕu cÇn thiÕt) III. LuyÖn tËp: 1. ViÕt phÇn më bµi cho ®Ò bµi ®· chän: * C¸c c¸ch më bµ