Ôn tập học kì I – Phần Văn học 7

ÔN TẬP HỌC KÌ I – PHẦN VĂN HỌC STT Tên văn bản Tên tác giả Thể loại văn học Nội dung chính Nghệ thuật chính 1 Cổng trường mở ra Lí Lan Văn bản nhật dụng - Bài văn thể hiện tâm trạng của người mẹ trong đêm không ngủ trước ngày khai trường đầu tiên của con. -Thể hiện niềm tin tưởng vào tương lai tốt đẹp của con. - Tin tưởng vào nền giáo dục , vào nhà trường - Thể hiện tình yêu con của người mẹ quan tâm tới sự học hành của con Lời văn trong sáng, nhẹ nhàng như lời tâm tình nhỏ nhẹ mà sâu lắng. - Từ ngữ giàu hình ảnh gợi cảm 2 Mẹ tôi Ét-môn-đô A-mi-xi Văn bản nhật dụng - Thông qua bức thư của người cha gửi cho con , tác giả muốn nhắc nhở mọi người : Phải biết yêu quý kính trọng cha mẹ - người đã sinh thành nuôi dưỡng ta khôn lớn trưởng thành - Lời văn sâu lắng giàu cảm xúc như một lời tâm sự sâu sắc của một người cha dành cho con 3 Cuộc chia tay của những con búp bê Khánh Hoài Truyện ngắn - Truyện kể về cuộc chia tay đẫm nước mắt, đầy đau xót của hai anh em Thành Thủy khi cha mẹ li hôn. Qua đó tác giả gửi đến người đọc thông điệp: - Tổ ấm gia đình là vô cùng quan trọng đối với trẻ thơ. Mọi người cố gắng bảo vệ và giữ gìn , không nên vì bất kì lí do gì làm tổn thương đến những tình cảm tự nhiên, trong sáng ấy. - Bố cục truyện được kể theo thời gian và không gian chặt chẽ, mạch lac. - Lời kể chân thành dản dị giàu cảm xúc . - Miêu tả tâm lí nhân vật sát hợp 4 Những câu hát về tình cảm gia đình Ca dao Bài 1: Bài ca dao ca ngợi công lao của cha mẹ, bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến cha mẹ người đã sinh thành nuôi dưỡng ta khôn lớn trưởng thành. -Nhắc nhở chúng ta phải biết đền đáp công ơn đó của cha mẹ Bài 4: - Bài ca dao là tiếng hát về tình anh em keo sơn gắn bó, thiêng liêng. Bài ca dao khuyên chúng ta phải biết yêu thương đùm bọc giúp đỡ anh em trong gia đình. Sự đoàn kết của các con mang đến niềm vui niềm hạnh phúc cho cha mẹ và gia đình. Bài 1: Sử dụng thành công nghệ thuật so sánh ( Công cha-núi ngất trời; nghĩa mẹ- nước ngoài biển đông), điệp hình ảnh (núi, biển), ẩn dụ (cù lao ) Bài 4: Sử dụng các biện pháp nghệ thuật: điệp ngữ ( cùng), so sánh (anh em – tay chân), hoán dụ (hai thân) 5 Những câu hát về tình yêu quê hương đất nước Ca dao Bài 1: Thông qua lời đối đáp của chàng trai và cô gái về các danh lam thắng cảnh trên đất nước ta ,nhân dân ta muốn thể hiện: - Giới thiệu với mọi người về đất nước ta , thiên nhiên tươi đẹp, giàu truyền thống lịch sử, văn hóa có một bản sắc riêng. - Sự hiểu biết của mình về kiến thức địa lí, lịch sử - Lòng tự hào, yêu mến về các danh lam , thắng cảnh, văn hóa, lịch sử dân tộc. Bài 2: - Ca ngợi vẻ đẹp của cánh đồng lúa quê hương - Ca ngợi vẻ đẹp của người lao động đã làm nên vẻ đẹp của cánh đồng. - Thể hiện lòng yêu mến, tự hào về vẻ đẹp của quê hương và người lao động Bài 1 Bài ca dao có hình thức hỏi đáp khá phổ biến của ca dao dân ca tạo nên sức hấp dẫn . Bài 2: Sử dùng đảo, điệpcác từ láy để làm nổi bật vẻ đẹp của cánh đồng. - Dùng nghệ thuật so sánh (thân em – chẽn lúa đòng đòng) tương phản ( cô gái – cánh đồng) để ca ngợi vẻ đẹp của cô thôn nữ. 6 Những câu hát than thân Ca dao Bài 2: Mượn hình ảnh ẩn dụ về cuộc đời và số phận của các con vật , tác giả muốn: - Nói lên nỗi khổ của những người lao động trong xã hội phong kiến. - Lên án xã hội Pk đã trà đạp lên cuộc đời và số phận của những người ở tầng lớp dưới của xã hội - Thể hiện sự cảm thông thương xót cho những số phận bất hạnh đó. Bài 3: - Bài ca dao nói về cuộc đời và số phận của người phụ nữ trong xã hội phong kiến . Họ bị vùi dập, bị xô đẩy, bị trà đạp, long đong , lật đật , chịu rất nhiều đắng cay khổ cực - Lên án tố cáo xã hội phong kiến bất công trà đạp lên cuộc đời và số phận người phụ nữ - Thể hiện sự cảm thông thương xót với cuộc đời người phụ nữ Bài 2: Dùng điệp ngữ (thương thay) để nói lên tình cảm của tác giả dành cho những người bất hạnh trong xã hội - Loạt các hình ảnh ẩn dụ đại diện cho mỗi loại người trong xã hội + Con tằm: đứa ở, làm thuê + Con cuốc: ngươi ngheoflong đong kiếm sống + Con hạc: người phiêu bạt tha hương cầu thực + Con cuốc: người chịu oan khuất. Bài 3: Nghệ thuật so sánh( thân em- trái bần trôi), ẩn dụ (sóng , gió) 7 Những câu hát châm biếm Ca dao Bài 1: - Giới thiệu bức chân dung nhân vật “chú tôi” với mục đích cầu hôn cho “chú tôi”. Chú tôi có tài ăn, tài uống, tài ngủ , tài hưởng thụ, tài lười biếng. - Tạo nên tiếng cười mua vui hài hước dí dỏm, phê phán nhẹ nhàng những thói hư tật xấu trong xã hội. Bài 2: Bài ca dao là lời phán của thày bói cho người đi xem số . Lời phán của thày là những lời nói dựa, nói nước đôi, hiển nhiên ai cũng biết. Qua đó: - Tạo nên tiếng cười mua vui - Phê phán những kẻ hành nghề mê tín dị đoan, lợi dụng lòng tin của mọi người để kiếm tiền. - Phê phán những người mê tín dị đoan. Bài 1: NT ẩn dụ ( con cò), điệp ngữ (hay), liệt kê ( tửu tăm , nước chè đặc, ngủ trưa, ước ngày mưa, ước đêm thừa trống canh) Bài 2: Dùng phương thức lấy gậy ông lại đạp lưng ông để tạo nên tiếng cườ mua vui. 8 Nam quốc sơn hà Tương truyền của Lí Thường Kiệt Thơ - Thất ngôn tứ tuyệt Bài thơ là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của nước ta, hùng hồn tuyên bố nước ta là một nước độc lập tự chủ - Thể hiện lòng tự hào nền độc lập của dân tộc - Tố cáo tội ác của lũ giặc vô cớ xâm lược nước ta - Cảnh cáo kẻ thù nếu xâm phạm vào nước sẽ chuốc lấy thất bại - Quyết tâm bảo vệ nền độc lập của dân tộc - Thể thơ đường luật thất ngôn tứ tuyệt, lời ít ý nhiều - Giọng thơ hùng hồn đanh thép truyền cảm 9 Phò giá về kinh Trần Quang khải Thơ – Ngũ ngôn tứ tuyệt - Bài thơ ca ngợi những chiến công lừng lẫy của dân tộc ta. - Thể hiện tự hào dân tộc về những chiến công đó. - Thể hiện khát vọng hòa bình và quyết tâm xây dưng đất nước giàu đẹp hơn - Thể hiện niềm lạc quan tin tưởng vào tương lai tốt đẹp của đất nước ta . Đất nước ta sẽ trường tồn cùng với thời gian. - Thể thơ đường luật ngũ ngôn tứ tuyệt lời ít ý nhiều - Giọng thơ hào hùng sảng khoái phơi phới niềm lạc quan tin tưởng. 10 Bánh trôi nước Hồ Xuân Hương Thơ - thất ngôn tứ tuyệt Bài thơ vịnh chiếc trôi nước, một món ăn dân gian của người Việt. Mượn hình ảnh chiếc bánh trôi nước tác giả nói về cuộc đời và số phận của người phụ nữ Việt nam. Qua đó tác giả: - Ca ngợi những vẻ đẹp của người phụ nữ: đẹp cả về hình thức lẫn phẩm chất - Nói lên nỗi khổ của người phụ nữ dưới xã hội phong kiến - Lên án xã hội phong kiến trọng nam khinh nữ trà đạp lên cuộc đời và số phận của người phụ nữ. - Cảm thông , thương xót, bênh vực với những nỗi khổ của người phụ nữ - Thể thơ đường luật thất ngôn tứ tuyệt, lời ít ý nhiều - Lời thơ mộc mạc, giàu hình ảnh, gợi cảm - Sử dụng thành công nghệ thuật ẩn dụ - Sử dụng sáng tạo ngôn ngữ dân gian, góp phần Việt hóa thơ Đường. 11 Qua đèo ngang Bà huyện Thanh Quan Thơ - Thất ngôn bát cú - Bài thơ tả cảnh sắc thiên nhiên ở đèo Ngang vào lúc bóng xế tà : đẹp, hoang vắng và man mát buồn. - Bài thơ tả tâm trạng của người phụ nữ xa quê : buồn, cô đơn, nhớ gia đình, nhớ quê hương và lo lắng cho nhiệm vụ sắp tới. - Bài thơ được viết theo thể thơ đường luật thất ngôn bát cú. - Lời thơ trang nhã, giàu hình ảnh gợi cảm. - Bài thơ sử dụng rất thành công các biện pháp nghệ thuật đối , đảo, từ láy, nhân hóa ẩn dụ và chơi chữ. 12 Bạn đến chơi nhà Nguyễn Khuyến Thơ - thất ngôn bát cú Bài thơ nói về một cuộc đón tiếp bạn của nhà thơ Nguyễn Khuyến . - Bài thơ là tiếng cười đùa vui hóm hỉnh, thân mật, sâu sắc mà tế nhị. - Qua đó tác giả muốn thể hiện một quan niệm về tình bạn đẹp : trong sáng thanh cao , không vụ lợi . Tình bạn đó vượt qua mọi khó khăn trở ngại, vượt thời gian, vượt cả những lễ nghi thông thường, keo sơn gắn bó, cảm thông chia sẻ với nhau. - Bài thơ được viết theo thể thơ đường luật thất ngôn bát cú. - Ngôn ngữ thơ mộc mạc giản dị gần với đời sống của nhân dân. Ông góp phần vào việc phát triển ngôn ngữ dân tộc và Việt hóa thơ Đường 13 Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh Lí Bạch Thơ Ngũ ngôn tứ tuyệt - Bài thơ ca ngợi vẻ đẹp của đêm trăng sáng - Bài thơ thể hiện tâm trạng nhớ quê hương trong một đêm trăng đó - Qua đó ông thể hiện tình yêu quê hương tha thiết cháy bỏng của mình. - Thể thơ đường luật ngũ ngôn tứ tuyệt, lời ít ý nhiều - Sử dụng rất thành công nghệ thuật đối. 14 Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê Hạ Tri Chương Thơ - Thất ngôn tứ tuyệt Bài thơ thể hiện tâm trạng của nhà thơ khi trở về quê hương sau nhiều năm xa cách. Đó là tâm tyrangj buồn hụt hẫng khi bị coi là khách trên chính quê hương mình. Qua đó ông thể hiện tình yêu quê hương tha thiết cháy bỏng của mình. - Thể thơ đường luật thất ngôn tứ tuyệt, lời ít ý nhiều 15 Cảnh khuya Hồ Chí Minh Thơ - Thất ngôn tứ tuyệt - Bài thơ tả cảnh sắc thiên nhiên núi rừng Việt Bắc và tâm trạng của Bác trong đêm đó - Bác là người yêu thiên nhiên , có tâm hồn nhạy cảm, sống chan hòa cùng với thiên nhiên -Bác là người yêu nước , lo lắng cho vận mệnh tổ quốc - Bác là người có phong thái sống ung dung lạc quan, luôn luôn làm chủ mọi hoàn cảnh. - Thể thơ đường luật thất ngôn tứ tuyệt, lời ít ý nhiều, giàu hình ảnh gợi cảm. - Sử dụng thành công nghệ thuật so sánh ( tiếng suối- tiếng hát xa), nhân hóa (trăng), điệp ngữ (chưa ngủ) 16 Rằm tháng giêng Hồ Chí Minh Thơ - Thất ngôn tứ tuyệt - Bài thơ tả cảnh họp bàn quân sự trong đêm trăng Rằm tháng Giêng. - Bác là người yêu thiên nhiên , có tâm hồn nhạy cảm, sống chan hòa cùng với thiên nhiên -Bác là người yêu nước , lo lắng cho vận mệnh tổ quốc - Bác là người có phong thái sống ung dung lạc quan, luôn luôn làm chủ mọi hoàn cảnh.. Ở Bác chất thép và chất tình luôn hòa quyện làm một. - Thể thơ đường luật thất ngôn tứ tuyệt, lời ít ý nhiều giàu hình ảnh gợi cảm. - Sử dụng thành công nghệ nhân hóa (nguyệt mãn thuyền), điệp ngữ (xuân) 17 Tiếng gà trưa Xuân Quỳnh Thơ ngũ ngôn - Bài thơ thể hiện cảm nhận của người lính khi nghe âm thanh của tiếng gà trên đường ra mặt trận . - Thể hiện tinhfcamr của người lính dành cho bà, dành cho gia đình, quê hương đất nước. - Thể thơ ngũ ngôn , giàu hình ảnh, giàu cảm xúc. - Sử dụng thành công các biện pháp nghệ thuật điệp ngữ( tiếng gà trưa, nghe), ẩn dụ Nghe xao động nắng trưa, bàn chân đỡ mỏi, gọi về tuổi thơ) 18 Một thứ quà của lúa non: Cốm Thạch Lam Tùy bút Văn trữ tình - Bài văn giới thiệu về Cốm - một thứ quà riêng biệt của đất nước , là thức dâng của những cánh đồng bát ngát xanh , mang trong hương vị tất cả cái mộc mạc, giản dị thanh khiết của đồng quê nội cỏ An Nam . - Qua đó , tác giả bày tỏ tình yêu quê hương đất nước, lòng tự hào về văn hóa ẩm thực của người Việt. - Lời văn trang nhã, nhẹ nhàng, giàu hình ảnh , gợi cảm Mùa xuân của tôi Vũ Bằng Tùy bút Văn trữ tình - Bài văn đã tái hiện lại cảnh sắc thiên nhiên của mùa xuân Bắc Việt thông qua nỗi nhớ của tác giả. Qua nỗi nhớ mùa xuân đó thể hiện tình yêu mùa xuân , quê hương tha thiết của nhà văn khi xa quê Lời văn mượt mà, giàu hình ảnh, giàu cảm xúc, gợi cảm. Sử dụng rất thành công biện pháp so sánh