Ôn tập môn Ngữ văn 12 - Đề 25

ĐỀ 25 Câu 1 (2đ): Nêu những nhận xét chính về quan điểm sáng tác nghệ thuật của Hồ Chí Minh. Quan điểm đó giúp anh (chị) hiểu sâu sắc thêm thơ văn của người như thế nào? Câu 2 (3đ): Trình bày cách hiểu của anh (chị) về ý kiến sau của nữ sĩ Pháp, bà Đơ Xtan (1766- 1817): “Hiểu biết thấu đáo sẽ tha thứ được tất cả, con người sẽ trở nên biết khoan dung”. Câu 3 (5đ): Phân tích nghệ thuật trào phúng trong chương “Hạnh phúc của một tang gia” (trích tiểu thuyết “Số đỏ” của Vũ Trọng Phụng. ĐỊNH HƯỚNG LÀM BÀI Câu 1 (2đ): Nêu những nhận xét chính về quan điểm sáng tác nghệ thuật của Hồ Chí Minh. Quan điểm đó giúp anh (chị) hiểu sâu sắc thêm thơ văn của người như thế nào? 1- Yêu cầu cảu đề bài: - Trình bày ngắn gọn quan điểm sáng tác văn học nghệ thuật của Hồ Chí Minh. - Phân tích ngắn gọn quan điểm sáng tác này để rút ra được đặc điểm văn thơ Hồ Chí Minh. => Viết ngắn gọn, đúng trọng tâm. 2- Định hướng làm bài - Hồ Chí Minh coi văn học nghệ thuật là một vũ khí chiến đấu lợi hại phụng sự cho sự nghiệp cách mạng. Người quan niệm “Văn hoá nghệ thuật cũng là một mặt trận. Anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy”. Nay ở trong thơ nên có thép Nhà thơ cũng phải biết xung phong. (Cảm tưởng đọc “Thiên gia thi”) - Hồ Chí minh luôn coi trọng tính chân thật và tính dân tộc của văn học. + Về nội dung: phải miêu tả cho hay, cho chân thật, cho hùng hồn hiện thực phong phú của đời sống cách mạng và phải giữ tình cảm chân thật, chú ý phát huy cốt cách của dân tộc. + Về nghệ thuật: có ý thức giữ ginfn sự trong sáng của tiếng Việt, viết giản dị, dễ hiểu, không cầu kì xa lạ. Nhưng phải đề cao tính sáng tạo của người nghệ sĩ. - Khi cầm bút, bao giờ Hồ Chí Minh cũng xuất phát từ mục đích và đối tượng tiếp nhận để qui định nội dung và hình thức cho tác phẩm: “Viết cho ai?”, “Viết để làm gì?”, “Viết cái gì?”, “Viết như thế nào?”. Người vận dụng phương châm đó theo nhiều cách khác nhau, vì thế những tác phẩm của người chẳng những có tư tưởng sâu sắc, nội dung thiết thực mà còn có hình thức nghệ thuật sinh động, đa dạng. Câu 2 (3đ): Trình bày cách hiểu của anh (chị) về ý kiến sau của nữ sĩ Pháp, bà Đơ Xtan (1766- 1817): “Hiểu biết thấu đáo sẽ tha thứ được tất cả, con người sẽ trở nên biết khoan dung”. 1- Yêu cầu của đề bài: Xác định nội dung cần bình luận trong ý kiến của nữ văn sĩ Pháp: Trình độ nhận thức của con người cao thì sẽ giúp con người trở nên khoan dung và độ lượng. Nhận xét này nêu bật tầm quan trọng của sự hiểu biết hay nói rộng ra là tầm quan trọng của nhận thức, của trình độ nhận thức. 2- Định hướng làm bài MỞ BÀI - Dẫn dắt nhận xét của nữ văn sĩ Pháp: “Hiểu biết thấu đáo sẽ tha thứ được tất cả, con người sẽ trở nên biết khoan dung”. - Nhận xét này hàm chứa trong nó một vai trò quan trọng của sự hiểu biết hay nói rộng ra là nhận thức, trình độ nhận thức. THÂN BÀI a- Giải thích khái niệm: - “Hiểu biết”: là quá trình tích luỹ và chuyển hoá kiến thức về các vấn đề khác nhau trong cuộc sống, là quá trình đi từ tiếp nhận để chuyển thành biết- như một năng lực của con người. - “Hiểu biết thấu đao”: Hiểu tường tận vấn đề, phân tích kĩ lưỡng vấn đề ở cả hai mặt tốt và xấu. => Hiểu biết thấu đáo thì sẽ tha thứ được tất cả, con người sẽ trở nên biết khoan dung, điểu này hoàn toàn đúng. Bởi con người có hiểu biết sẽ phân tích vấn đề ở nhiều khía cạnh, ở nhiều mặt, sẽ có những hành động và cư sử hợp lí, hợp tình. - Tại sao Hiểu biết thấu đáo thì sẽ tha thứ được tất cả, con người sẽ trở nên biết khoan dung: + Hiểu biết thấu đáo có chức năng sáng tạo lập niềm tin giữa người với người, dẫn đến sự hoà hợp giữa các cộng đồng, các dân tộc. + Hiểu biết thấu đáo tạo nên sự hoà giải cần thiết, sự dung hoà khả dĩ giữa những trường hợp đối kháng, giúp cho cuộc sống trở nên bình ổn hơn, cho con người tin cậy nhau hơn. b- Làm thế nào để sống khoan dung, để tha thứ tất cả: - Tuy nhiên sự khoan dung không phải là sự đánh đồng tất cả, không có nghĩa là coi tốt- xấu, thiện – ác như nhau mà sự phân biệt ở các phạm trù đạo đức này đã được phân biệt rõ ràng nhờ vào sự hiểu biết thấu đáo, nghĩa là có sự phân lập phải- trái phân minh, công- tội rõ ràng, sự thực hiện công lí theo qui luật nhân quả đã được thực hiện. - Cần chú ý nguyên tắc khao dung của toàn dân tộc: “Đánh kẻ chạy đi chứ không ai đánh kẻ chạy lại”, một khi ng]ời phạm tội đã thực sự hối cái, thực sự ăn năn nên mở rộng vòng tay đón thành viên lầm lạc trở về bằng sự đối xử chân thành, không phân biệt, tạo điều kiện cho người đó lập công chuộc tội (VD…) - Con người phải nỗ lực vươn lên học hỏi, tích luỹ những điều hay lẽ phải để đạt đến những hiểu biết thấu đáo, mà một khi đã hiểu biết thấu đáo, con người ta có thể biết tha thứ và khoan dung. KẾT BÀI Hiểu biết thấu đáo dẫn đến ứng xử khoan dung, độ lượng, khiến cho cuộc sống tốt đẹp hơn. Do vậy, ngay từ bây giờ cần phải tích cực học tập và rèn luyện để có tri thức về các vấn đề trong cuộc sống, để trở nên khoan dung. Câu 3 (5đ): Phân tích nghệ thuật trào phúng trong chương “Hạnh phúc của một tang gia” (trích tiểu thuyết “Số đỏ” của Vũ Trọng Phụng. 1- Yêu cầu: Tập trung phân tích nghệ thuật trào phúng trong chương “Hạnh phúc của một tang gia”. Trước hết cần giải thích về nghệ thuật trào phúng cũng như vai trò, ý nghĩa của nó. Sau đó tập trung khám phá mâu thuẫn của đoạn trích. 2- Định hướng làm bài: MỞ BÀI - Giới thiệu đoạn trích: Hạnh phúc của một tang gia là tựa đề chương XV của tiểu thuyết Số đỏ. Ở chương này, Vũ Trọng Phụng miêu tả đám tang của cụ cố tổ, qua đó dựng lên một màn hài kịch với mâu thuẫn trào phúng, chân dung biếm hoạ có giá trị tố cáo sâu sắc. = > Làm nên giá trị chương XV chính là nghệ thuật trào phúng độc đáo của Vũ Trọng Phụng. THÂN BÀI a- Giới thiệu về nghệ thuật trào phúng: - Trào phúng là nghệ thuật gây ra tiếng cười mang ý nghĩa phê phán xã hội. Để gây được tiếng cười trào phúng, điều quan trọng nhất là tạo được tình huống mâu thuẫn và tổ chức truyện làm nổi bật mâu thuẫn. b- Mâu thuẫn trào phúng trong đoạn trích: - Cuối chương XIV, theo lời nhờ vả của ông Phán, cháu rể cụ cố tổ, Xuân tóc đỏ đã chào ông Phán mọc sừng! Lời chào đó đã khiến cụ cố tổ tức uất vì có cô cháu gái hư hỏng và lên cơn bệnh đến nỗi sắp chết. Xuân sợ hãi, bỏ hạy như một thằng ăn cắp. Nhưng mọi người lại tưởng hắn là thầy thuốc chính hiệu vì giận nên đã quên hết lương tâm nghề nghiệp. Trong khi Xuân sợ hãi trốn tránh, cả gia đình cụ cố tổ lại mang ơn vì làm cho cụ cố tổ chết. => Cái chết đáp ứng cho mọi thành viên trong gia đình, vì từ đây họ có thể chia nhau cái gia tài kếch xù. Như vậy, một kẻ có tội như Xuân ngờ đâu lại trở thành có đại công với gia đình. Xuân càng trốn chạy sợ tội thì danh dự lại càng to thêm. Thật nực cười, đúng như tác giả viết, đó là một bài học cho những kẻ nào dám bảo một người như Xuân là con nhà hạ lưu, ma cà bông, vô học, vô lại, nhặt ban quần… - Mâu thuẫn trào phúng còn thể hiện ngay trong nhan đề chương truyện. Tang gia gắn với đau khổ, mất mát nhưng ở đây lại diễn ra nghịch cảnh, mọi người trong nhà đều hạnh phúc, mà niềm hạnh phúc ấy lại diễn ra muôn màu muôn vẻ. + Cụ cố Hồng hiếu danh, thích được già để mọi người gọi là cụ, sung sướng tưởng tượng ra cảnh mặc áo xô gai, chống gậy lụ khụ vừa ho khạc, vừa khóc mếu để được khen: úi kìa, con gia nhớn đã già thế kia à! + Vợ chồng Văn Minh và ông Typn vui mừng vì đây là dịp tốt để lăng xê các mốt quần áo tang và chờ chúc thư đã đi vào thực hành. + Ôn Phán nhận thấy cái sừng có giá trị vì ông sẽ được thêm vài nghìn đồng trong phần chia gia tài. + Cô tuyết sung sướng có dịp mặc bộ y phục ngây thơ, để chứng tỏ mình còn trong trắng và thể hiện khuôn mặt buồn rất đúng mốt. + Cậu tú Tân nhân dịp thể hiện tài nghệ chụp ảnh. - Cái chết của cụ cố tổ không chỉ làm cho những thành viên trong gia đình cụ cố Hồng vui sướng mà còn mang hạnh phúc đến những ngoài gia đình. Cảnh sát bỗng có việc làm và có tiền. Bạn bè của cụ cố Hồng có dịp khoe các huân chương và khoe râu ria. Gia đình, phố phường tưng bừng, huyên náo như ngày hội. Bọn con cháu vô tâm, ai cũng sung sướng thoả thích…Người ta tưng bừng, vui vẻ đi đưa giấy cáo phó, gọi phường kèn, thuê xa đám ma… => Với mâu thuẫn trên, đặc biệt là việc miêu tả tỉ mỉ niềm hạnh phúc của mọi người trước cái chết của cụ cố tổ, Vũ Trọng Phụng đã lột tả bộ mặt thật của xã hội lố lăng, chuộng hình thức, không chút tình người, vạch trần chân tướng của những hạng người mang danh thượng lưu trí thức, văn minh nhưng thực chất là cặn bã, quái thai của xã hội. Đó là chưa kể đến việc lợi dụng đám tang để giải quyết việc hôn nhân cô Tuyết hòng xoa đi tiếng xấu hư hỏng một nửa của cô. c- Chi tiết trào phúng: Để tô dậm ý nghĩa trào phúng, nhà văn đã xây dựng và chọn lọc được nhiều chi tiết ấn tượng: - Cảnh đám ma được tổ chức rất động, rất to nhưng tất cả người đi đưa ma không ai chú ý đến người chết. Người thì trò chuyện về vợ con, nhà cửa, về một cái tủ mới sắm, cái áo mới mua, người thì tận dụng cơ hội đưa ma để chọc ghẹo, cười tình hoặc bình phẩm, chê bai nhau. => Nhà văn đã phải đau lòng bình luận: Đám ma to tát có thể làm cho người chết trong quan tài cũng phải mỉm cười sung sướng, nếu không thì gật gù cái đầu. Miêu tả hình thức đám tang với mọi nghi thức long trọng, tác giả đã làm nổi bật cái cần có mà lại không có của đám tang này là tình người. - Cậu tú Tân điên người, bà Văn Minh xốt ruột, ông Typn bực mình,… mọi người điên lên. Hoá ra người ta xốt ruột không vì người chết mà vì cái xác ấy không mau chóng được chon để họ được hưởng hạnh phúc của một tang gia. - Mỉa mai thay là cậu tú Tân bắt mọi người phải đóng kịch để chụp hình: người phải chống gậy, gục đầu, người phải lau nước mắt… => Nếu coi đoạn trích là một tấn bi hài kịch thì mỗi người là một vài hề trình độ. - Cuối cùng phải nói đến cảnh ông Phán mọc sừng oặt người đi, khóc thảm thiết trên tay Xuân. Mỉa mai thay, đúng lúc xót thương đến cao độ cũng là lúc ông Phán thanh toán song phẳng số tiền thuê Xuân bằng cách giúi vào tay Xuân một cái giấy bạc năm đồng gấp tư… d- Ngôn ngữ trào phúng, bát pháp phong đại: Vũ Trọng Phụng có sự kết hợp ngôn ngữ trái ngược trong một câu văn để làm bật lên sự vô nghĩa lí của cuộc đời. VD: tác giả gọi nhà đám là bầy con cháu chí hiếu chỉ nóng ruột đem chon cho chóng cái xác chết của cụ cố tổ. Hoặc tác giả miêu tả: Thật là một đám ma to tát có thể làm cho người chết nằm trong quan tài cũng phải… KẾT BÀI - Khẳng định lại một lần nữa nghệ thuật trào phúng của đoạn trích. - Đám tang của cụ cố tổ đã được miêu tả bằng nghệ thuật trào phúng điêu luyện khiến cho người ta phải mỉm cười nhưng là nụ cười xót xa cho sự giả dối. Đoạn trích đã vạch trần bộ mặt giả rối của giới thượng lưu đương thời. ĐỀ 26 Câu 1 (2đ): Bản “Tuyên ngôn độc lập” của Hồ Chí Minh được mở đầu như thế nào? Anh/ chị hãy phân tích ý nghĩa của cách mở đầu như vây? Câu 2 (3đ): Câu 2 (3đ): H·y viÕt mét bµi v¨n ng¾n (kho¶ng 600 tõ) nªu ý kiÕn cña anh (chÞ) vÒ c©u nãi sau: “T×nh yªu quª h­¬ng b¾t ®Çu trong gia ®×nh” (Bai-c¬n- Theo danh ng«n b¸ch khoa tõ ®iÓn. Câu 3 (5đ) Phân tích vẻ đẹp của hình tượng rừng xà nu trong truyện ngắn “Rừng xà nu” của Nguyễn Trung Thành ĐỊNH HƯỚNG LÀM BÀI Câu 1: 1- Yêu cầu: Trả lời trực tiếp câu hỏi: Bản Tuyên ngôn độc lập được mở đầu bằng những câu khẳng định quyền con người trích dẫn trong Tuyên ngôn độc lập của Hoa Kì 1776 và Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền của Pháp 1791. Sau đó, nêu ra ý nghĩa của sự mở đầu này. 2- Định hướng: - Giới thiệu cách mở đầu của bản Tuyên ngôn độc lập được mở đầu bằng những câu khẳng định quyền con người trích dẫn trong Tuyên ngôn độc lập của Hoa Kì 1776 và Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền của Pháp 1791. - Ý nghĩa của cách mở đầu: + Trong bối cảnh lịch sử phức tạp, nghiêm trọng lúc bấy giờ, các đế quốc nhất là đế quốc Pháp đang lăm le xâm lược nước ta, không công nhận nền độc lập mà dân tộc ta vừa giành được. Tuyên ngôn độc lập trở thành vũ khí sắc bén chống lại âm mưu xâm lược đó của chúng. + Từ quyền con người được đưa ra trong hai văn kiện lịch sử đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã “suy rộng ra” quyền các dân tộc: “Tất cả các dân tộc trên thế giới sinh ra đều bình đẳng”, đây là vấn đề sống còn với vận mệnh của dân tộc lúc bấy giờ. + Việc dẫn Tuyên ngôn độc lập của Hoa Kì và Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền của Pháp chính là xác lập tiền đề, chuẩn bị cơ sở vững chắc cho lập luận ở phần dưới. + Việc trích dẫn này có ý nghĩa “lấy gậy ông đập lưng ông”, đó là cách chặn bọn thực dân xâm lược một cách có ý nghĩa nhất. Câu 2 (3đ): H·y viÕt mét bµi v¨n ng¾n (kho¶ng 600 tõ) nªu ý kiÕn cña anh (chÞ) vÒ c©u nãi sau: “T×nh yªu quª h­¬ng b¾t ®Çu trong gia ®×nh” (Bai-c¬n- Theo danh ng«n b¸ch khoa tõ ®iÓn) 1- yªu cÇu cña ®Ò bµi: a- VÒ kiÕn thøc: * Gi¶i thÝch c©u danh ng«n: t×nh yªu b¾t nguån tõ cuéc sèng gia ®×nh nghÜa lµ nh­ thÕ nµo? - T¹i sao t×nh yªu quª h­¬ng l¹i b¾t ®Çu tõ gia ®×nh. * LÊy c¸c dÉn chøng tõ trong v¨n ch­¬ng vµ trogn ®êi sèng (lµ chñ yÕu) ®Ó minh häa. * Tõ ®ã häc sinh rót ra bµn luËn vÒ vai trß cña gia ®×nh, kh¼ng ®Þnh ý nghÜa c©u danh ng«n vµ rót ra bµi häc cho b¶n th©n. b- VÒ kÜ n¨ng: - §©y lµ mét d¹ng bµi nghÞ luanaj vÒ mét vÊn ®Ò t­ t­ëng ®¹o lÝ trong mét c©u danh ng«n. BiÕt kÕt hîp chñ yÕu c¸c thao t¸c gi¶i thÝch, chøng minh, b×nh luanaj, hiÓu biÕt thùc tÕ vµ nh÷ng suy nghiÖm cña b¶n th©n ®Ó lµm s¸ng tá ý kiÕn cña m×nh. - Hµnh v¨n ch«i ch¶y, kÕt cÊu m¹ch l¹c. 2- LËp dµn ý: A- Më bµi - Giíi thiÖu vÊn ®Ò nghÞ luËn: t×nh yªu quª h­¬ng b¾t ®Çu tõ cuéc sèng gia ®×nh. B- Thân bµi: a- Gi¶i thÝch: - “T×nh yªu quª h­¬ng b¾t ®Çu trong gia ®×nh” cã nghÜa gia ®×nh lµ céi nguån n¶y në t×nh yªu quª h­¬ng, ®Êt n­íc vµ d©n téc. - V× gia ®×nh lµ n¬i ®Çu tiªn ta biÕt yªu th­¬ng, chia sÎ, nh­êng nhÞn, biÕt hi sinh v× ng­êi kh¸c. - Mçi gia ®×nh ®Òu g¾n víi mét miÒn quª cô thÓ, nh÷ng con ng­êi cô thÓ, yªu gia ®×nh lµ nÒn t¶ng cña nh÷ng t×nh yªu lín h¬n. * Gia ®×nh lµ c¸i n«i nu«i d­ìng t©m hån con ng­êi, båi d­ìng nh©n c¸ch con ng­êi. Nãi nh­ £-ren-bua “Lßng yªu n­íc ban ®Çu lµ lßng yªu tÇm th­êng nhÊt: yªu c¸i c©y trång ë tr­íc nhµ, yªu c¸i phè nhá ®æ ra s«ng, yªu vÞ th¬m chua m¸t cña tr¸i lª mïa thu hay mïa cá th¶o nguyªn cã h¬i r­îu m¹nh…” b- Ph©n tÝch nh÷ng dÉn chøng trong ®êi sèng hoÆc trong v¨n häc ®Ó chøng minh nhËn ®Þnh trªn: - Nh÷ng thanh niªn t×nh nguyÖn lªn ®­êng chiÕn ®Êu mang theo nçi nhí quª h­¬ng, nhí ng­êi th©n nh­ mét hµnh trang tinh thÇn t¹o nªn søc m¹nh giÕt giÆc lËp c«ng ( Nh÷ng ng­êi lÝnh trong bµi th¬ “§ång chÝ” cña ChÝnh H÷u, “T©y TiÕn” cña Quang Dòng, chÞ Sø trong tiÓu thuyÕt “Hßn §Êt”, chÞ em ChiÕn ViÖt trong “Nh÷ng ®øa con trong gia ®×nh, §Æng Thïy Tr©m, anh NguyÔn V¨n Th¹c…) - Nh÷ng c©u danh ng«n t­¬ng ®ång “Gia ®×nh lµ céi nguån yªu th­¬ng”, “T×nh yªu gia ®×nh lµ mÇm mèng duy nhÊt cña t×nh yªu quª h­¬ng vµ c¸c nh©n ®øc x· héi” “Lßng yªu nhµ, yªu lµng xãm, yªu quª h­¬ng trë nªn lßng yªu Tæ quèc”. c- Bµn luËn vÒ nhËn ®Þnh: - C©u danh ng«n kh¼ng ®Þnh vÒ vai trß quan träng cña gia ®×nh. Gia ®×nh lµ tÕ bµo cña x· héi, gi¸o dôc t×nh yªu gia ®×nh lµ gi¸o dôc t×nh yªu quª h­¬ng ®Êt n­íc. “NÕu muèn cã tinh thÇn bæn phËn ®©m rÕ trong cèt tñy vµ biÕn thµnh nguån sèng th× ta h·y nhê gia ®×nh” (Xi-m«ng) §©y lµ mét nhËn ®Þnh hoµn toµn chÝnh x¸c cã chiÒu s©u kh¸i qu¸t vµ ý nghÜa triÕt lÝ. Rót ra bµi häc cho c«ng t¸c gi¸o dôc: Muèn th¾p s¸ng ngän löa t×nh yªu ®Êt n­íc, yªu d©n téc , tr­íc hÕt cÇn trau dåi, båi ®¾p t×nh yªu gia ®×nh trong mçi tr¸i tim con ng­êi. C- KÕt luËn: - Kh¼ng ®Þnh ý nghÜa cña c©u danh ng«n. - Liªn hÖ víi b¶n th©n: yªu quÝ, tr©n träng vµ x©y ®¾p tæ Êm gia ®×nh m×nh, ®ã lµ viÖc lµm ®Çu tiªn, thiÕt thùc vµ ý nghÜa gãp phÇn x©y dùng Tæ quèc. Câu 3 (5đ): Phân tích vẻ đẹp của hình tượng rừng xà nu trong truyện ngắn “Rừng xà nu” của Nguyễn Trung Thành A- MB: - Nhµ v¨n NguyÔn Trung Thµnh, t¸c gi¶ truyÖn ng¾n Rõng xµ nu vµo kho¶ng gi÷a n¨m 1965. T¸c phÈm ®­îc ®¸nh gi¸ lµ mèc son cña v¨n häc ViÖt Nam thêi kh¸ng chiÕn chèng MÜ. - TruyÖn ng¾n ph¶n ¸nh nçi ®au ghª gím cña mét con ng­êi vµ nçi ®au cña lín lao cña bu«n lµng, d©n téc ®· th«i thóc d©n lµng ®øng lªn tÓ tù gi¶i phãng quª h­¬ng ®Êt n­íc. - Qua ®ã, t¸c gi¶ ®· ph¶n ¸nh tinh thÇn chiÕn ®Êu bÊt khuÊt cña nh©n d©n T©y Nguyªn vµ con ®­êng tÊt yÕu cña d©n téc trong cuéc ®Êu tranh chèng ®Õ quèc MÜ. - Næi bËt trong truyÖn ng¾n Rõng xµ nu lµ h×nh ¶nh rõng xµ nu, c©y xµ nu t­îng tr­ng cho phÈm chÊt cña d©n lµng X«-Man, T©y Nguyªn. B- Th©n bµi: 1- H×nh t­îng c©y xµ nu: - T¸c gi¶ thÓ hiÖn t×nh yªu s©u s¾c, say mª cña m×nh ®èi víi rõng xµ nu, lo¹i c©y t­îng tr­ng cho ng­êi T©y Nguyªn kiªn c­êng bÊt khuÊt: Rõng xµ nu hiÖn lªn víi mét vÎ ®Ñp hoµn h¶o cña bøc tranh thiªn thiªn nói rõng T©y Nguyªn. Më ®Çu t¸c phÈm, ng­êi ®äc bÞ cuèn hót vµo c¶n rõng xµ nu bÞ b«m ®¹n giÆc MÜ tµn ph¸ d÷ déi nh­ng vÉn trµn ®Çy søc sèng. Lµng ë trong tÇm ®¹i b¸c cña ®ån giÆc, chóng nã b¾n thµnh lÖ, mâi ngµy hai lÇn hoÆc buæi s¸ng sím vµ xÕ chiÒu, hoÆc ®øng bang vµ xÈm tèi, hoÆc nöa ®ªm vµ trë gµ g¸y… HÇu hÕt ®¹n ®¹i b¸c ®Òu r¬i vµo ngän ®åi xµ nu, c¹nh con n­íc lín. C¶ rõng hµng v¹n c©y, kh«ng cã c©y nµo lµ kh«ng bÞ th­¬ng. Cã nh÷ng c©y bÞ chÆt ®øt nöa th©n m×nh ®æ µo µo nh­ mét trËn b·o. ë chç vÕt th­¬ng nhùa øa ra trÇn trÒ, th¬m ngµo ng¹t, long lanh d­íi n¾ng hÒ gay g¾t, råi dÇn dÇn bÇm l¹i, ®en vµ ®Æc quyÖn thµnh tong côc m¸u lín. Trong rõng Ýt cã lo¹i c©ysinh s«i n¶y në kά nh­ vËy. C¹nh mét c©y xµ nu míi gôc ng·………..Cø thÕ hai, ba n¨m nay, rõng xµ nu ­ìn tÊm ngùc lín cña m×nh che chë cho d©n lµng…. §øng trªn ®åi xµ nu Êy tr«ng ra xa, ®ªn shÕt tÇm m¾t còng kh«ng thÊy g× kh¸c ngoµi nh÷ng ®åi xµ nu nèi tiÕp nhau ch¹y tíi ch©n trêi. => Nh÷ng c©u v¨n dµo d¹t c¶m xóc thÓ hiÖn sù kh©m phôc, ngîi ca. t¸c gi¶ t¹o ra tr­íc m¾t ng­êi ®äc vÎ ®Ñp k× thó cña thiªn nhiªn nói rõng T©y Nguyªn vµ t×nh yªu s©u s¾c say mª cña m×nh ®èi víi c©y xµ nu, lo¹i c©y t­îng tr­ng cho tinh thÇn ®Êu tranh anh d÷ng, kiªn c­êng cña con ng­êi T©y Nguyªn. Víi nghÖ thuËt t¹o h×nh, t¸c gi¶ ®· miªu t¶ rõng xµ nu hiÖn lªn víi nh÷ng ®­êng nÐt h×nh khèi, mµu s¾c, h­¬ng vÞ vµ ¸nh s¸ng rÊt riªng t¹o nªn nh÷ng liªn t­ëng bÊt ngê, thó vÞ. Rõng xµ nu t­îng tr­ng cho søc sèng cña d©n lµng x« Ma còng nh­ bao thÕ hÖ con ng­êi cña d©n lµng ®ang sinh s«i n¶y në, nèi tiÕp nhau. C©u v¨n më ®Çu: Lµng ë trong tÇm ®¹i b¸c. => T¸c gi¶ ®· t¹o lªn sù ®èi lËp: sù sèng>< mèi ®e do¹diÖt vong. Rõng xµ nu ®Ñp nh­ng trong thö th¸ch ®au th­¬ng: Rõng xµ nu cã hµng v¹n c©y, kh«ng cã c©y nµo kh«ng bÞ th­¬ng. T¸c gi¶ quan s¸t rÊt tØ mØ, thÓ hiÖn c¶m ®au xãt pha lÉn tù hµo: Cã nh÷ng c©y bÞ chÆt ®øt ngang m×nh ®æ µo µo nh­ mét trËn b·o, ë chç vÕt th­¬ng nhùa øa ra trµn trÒ, th¬m ngµo ng¹t, long lanh d­íi n¾ng hÌ gay g¾t, råi bÇm l¹i, ®en vµ ®Æc quyÖn thµnh tong côc m¸u lín. Cã nh÷ng c©y con nõa ngang tÇm ng­êi ®· bÞ ®¹i b¸c chÆt ®øt lµm ®«i. ë nh÷ng c©y ®ã nhùa cßn trong, chÊt dÇu cßn laâng, vÕt th­¬ng kh«ng lµnh ®­îc,cø loÐt m·i ra, n¨m m­êi h«m th× c©y chÕt. Nh­ng còng cã nh÷ng c©y v­ît lªn cao b»ng ®Çu ng­êi, cµnh l¸ xum xuª nh­ con chim non ®· ®ñ l«ng mao, l«ng vò, vÕt th­¬ng cña chóng chãng lµnh trªn mét c¬ thÓ c­êng tr¸ng => Nçi ®au bëi bom ®¹n MÜ g©y ra cho mçi c©y mét kh¸c. H×nh ¶nh rõng xµ nu t­îng tr­ng cho cuéc ®Êu tranh ®au th­¬ng vµ anh dòng cña ®ång bµo T©y Nguyªn chèng kÎ thï x©m l­îc. - Bªn c¹nh viÖc miªu t¶ rõng xµ nu bÞ tµn ph¸ ®au th­¬ng th× c¶m høng chñ ®¹o cña nhµ v¨n lµ ngîi ca chø kh«ng ph¶i lµ c¶m høng ®au th­¬ng. MÆc dï bÞ tµn ph¸ d÷ déi nh­ vËy nh­ng ®¹n ®¹i b¸c cña kÎ thï vÉn kh«ng huû diÖt ®­îc chóng mµ sù sèng vÉn bÊt diÖt: Trong rõng Ýt cã lo¹i c©y sinh s«i n¶y në khoÎ nh­ vËy. C¹nh mét c©y xµ nu míi ng· ®· cã bèn, n¨m c©y con mäc lªn, ngän xanh rên, h×nh nhän mòi tªn lao th¼ng lªn bÇu trêi… Nã phãng th¼ng lªn ®Ó tiÕp lÊy ¸nh n¾ng, ¸nh s¸ng mÆt trêi… => Rõng xµ nu ®­îc NguyÔn Trung Thµnh miªu t¶ nh­ mét ®iÖp khóc xanh bÊt tËn, ng©n vang më ra tr­íc m¾t vµ l¾ng ®äng s©u xa trong t©m hån ng­êi ®äc. Ngßi bót ca ngîi vÎ ®Ñp thiªn nhiªn, ca ngîi cuéc sèng cña t¸c gi¶ t¹o nªn søc sèng chÊt nh©n v¨n s©u ®Ëm cña thiªn truyÖn ng¾n nµy. - Miªu t¶ rõng xµ nu, t¸c gi¶ ®· sö dông triÖt ®Ó phÐp tu tõ nh©n ho¸: Rõng xµ nu ­ìn tÊm ngùc lín che chë cho d©n lµng => Èn dô vÇ thiªn nhiªn T©y Nguyªn nh­ mét ng­êi mÑ hiÒn che chë cho d©n lµng, cho nh÷ng con ng­êi kiªn c­êng ®ang chiÕn ®Êu b¶o vÖ cho bu«n lµng. Hay ®ã chÝnh lµ biÓu t­îng cña nh÷ng con ng­êi ®ang chiÕn ®Êu ®Ó b¶o vÖ bu«n lµng. - Më ®Çu vµ kÕt thóc thiªn truyÖn ng¾n, t¸c gi¶ ®Òu nh¾c ®Õn h×nh ¶nh rõng xµ nu (2 lÇn, chØ kh¸c ch÷ ®åi vµ ch÷ rõng): §øng ë ®åi xµ nu c¹nh con n­íc lín, nh×n ®Õn hót tÇm m¾t còng kh«ng thÊy g× kh¸c ngoµi nh÷ng ®åi xµ nu nèi tiÕp nhau ch¹y tíi ch©n trêi. => T¸c dông : T¹o ra h×nh t­îng nghÖ thuËt mang tÝnh ®iÓn h×nh víi lèi kÕt cÊu võa ®ãng, võa më => ng­êi ®äc liªn t­ëng r¨ng søc m¹nh quËt c­êng Êy kh«ng chØ dõng l¹i ë d©n lµng X« Man mµ nã cßn ph¸t triÓn réng kh¾p ë ®ång bµo t©y Nguyªn vµ c¸c d©n téc ViÖt nam. - NguyÔn Trung Thµnh ®· x©y dung h×nh ¶nh rõng xµ nu thµnh h×nh t­îng nghÖ thuËt song song víi c¸c h×nh t­îng nh©n vËt tiªu biÓu cña d©n lµng X« Man. 2- H×nh t­îng rõng xµ nu ®­îc x©y dung thµnh mét biÓu t­îng cña cuéc sèng ®au th­¬ng nh­ng kiªn c­êng vµ bÊt khuÊt cña ®ågn bµo t©y Nguyªn: - Tõ biÓu t­îng thiªn nhiªn, rõng xµ nu më réng thµnh biÓu t­îng cuéc sèng con ng­êi: +C©y xµ nu hiÖn diÖn trong ®êi sèng h»ng ngµy cña d©n lµng X« Man:Ngän löa xµ nu bËp bïng trong bÕp mçi nhµ; trong ®èng löa lín cña nhµ ­ng, n¬i tËp trung cña d©n lµng; nhùa xµ nu rùc ch¸y gi÷a ®ªm tr­êng, khãi xµ nu quÐt den tÊm b¶ng cho anh QuyÕt d¹y Mai vµ TNó häc ch÷… + C©y xµ nu con tham dù vµo chuyÖn träng ®¹i cña lµng: §uèc xµ nu ch¸y trª tay cô MÕt vµ d©n lµng trong ®ªm vµo rõng lÊy gi¸o m¸c chuÈn bÞ cho ®ång khëi. §ªm ®ªm d©n lµng mµi vò khÝ d­íi ¸nh ®uèc xµ nu. GiÆc ®èt m­êi ®Çu ngãn tay TNó b»ng giÎ tÈm dÇu xµ nu. Löa xµ nu soi râ x¸c lò lÝnh chÕt ngæn ngang quanh ®èng löa lín gi÷a lµng… - TruyÖn ng¾n Rõng xµ nu: ta liªn t­ëng ®Õn sù g¾n bã sang ®«i gi÷a c¸c løa xµ nu víi c¸c thÕ hÖ d©n lµng X« Man.Nh÷ng c©y lín võa ng· xuèng th× c©y con ®· mäc lªn. ANh QuyÕt hi sinh cã Tnó thay thÕ, Mai ng· xuèng cã DÝt lín lªn. Khi Tnó bÞ qu©n giÆc tra tÊn d· man th× cô MÕt ®· kªu gäi tÊt c¶ c¸c thanh niªn trong lµng mçi ng­êi mét c©y rùa s¸ng lo¸ng x«ng lªn tÊn c«ng qu©n giÆc. .. - Sau khi Tnó ®i lùcl­îng th× bÐ Heng ®· lín lªn thay anh lµm c«ng viÖcliªn l¹c víi c¸ch m¹ng. - D©n lµng X« Man nh­ rõng xµ nu, d­íi m­a bom b·o ®¹n cña kÎ thï vÉn kiªn c­êng bÊt khuÊt, víi søc sèng bÊt diÖt kh«ng mét søc m¹nh tµn b¹o nµo cã thÓ huû diÖt. KL NguyÔn Trung Thµnh ®· miªu t¶ thµnh c«ng h×nh t­îng rõng xµ nu , c©y xµ nu víi nhiÒu tÇng ý nghÜa: võa t¶ thùc, võa t­îng tr­ng T¹o nªn vÎ ®Ñp ®éc ®¸o cña h×nh t­îng nghÖ thuËt tiªu biÓu. C©y xµ nu, rõng xµ nu thùc sù trë thµnh linh hån cña t¸c phÈm. C¶m høng chñ ®¹o, bót ph¸p nghÖ thuËt l·ng m¹n giµu tÝnh sö thi c¶u nhµ v¨n ®­îc kh¬i nguån tõ chÝnh h×nh t­îng ®ã.