Ôn tập Vật lý lớp 9 - Học kỳ 2

ÔN TẬP VẬT LÝ LỚP 9 - HỌC KỲ 2 A – Lý thuyết cơ bản n1 là số vòng dây của cuộn sơ cấp I – Máy biến thế : n2 là số vòng dây cuộn thứ cấp 1 – Công thức máy biến thế : Trong đó U1 là HĐT đặt vào 2 đầu cuộn sơ cấp U2 l à HĐT đặt vào 2 đầu cuộn thứ cấp 2 – Nguyên tắc hoạt động của máy biến thế : Dựa vào hiện tượng cảm ứng điện từ. Khi đặt vào 2 đầu cuộn sơ cấp một hiệu điện thế xoay chiều thì từ trường do dòng điện xoay chiều tạo ra ở cuộn dây này đổi chiều liên tục theo thời gian, nhờ lõi sắt non mà từ trường biến đổi này khi xuyên qua tiết diện thẳng của cuộn dây thứ cấp sẽ tạo ra một hiệu điện thế xoay chiều ở 2 đầu cuộn dây thứ cấp này. Chính vì lý do này mà máy biến thế chỉ hoạt động được với dòng điện xoay chiều, dòng điện một chiều khi chạy qua cuộn dây sơ cấp sẽ không tạo ra được từ trường biến đổi. 3- Ứng dụng của máy biến thế : Máy biến thế có thể thay đổi điện áp ( HĐT) một cách tuỳ ý, chính vì vậy mà máy biến thế được sử dụng vô cùng rộng rãi trong đời sống và trong khoa học kĩ thuật. Đáng kể nhất là sử dụng máy biến thế trong truyền tải điện năng đi xa bằng dây dẫn, trong trường hợp này máy biến thế làm giảm đến mức rất thấp sự hao phí điện năng. II - Truyền tải điện năng đi xa : 1 – Công suất hao phí khi truyền tải điện PHP là công suất hao phí do toả nhiệt trên dd PHP = trong đó à là công suất điện cần truyền tải ( W ) R là điện trở của đường dây tải điện ( W ) U là HĐT giữa hai đầu đường dây tải điện 2 - Giảm hao phí điện năng khi truyền tải : Dựa vào công thức trên, nếu muốn giảm hao phí điện năng khi ta cần truyền tải một công suất điện à không đổi thì sẽ có các cách sau : a) Giảm điện trở của dây tải điện, điều này đồng nghĩa với việc chế tạo dây dẫn có tiết diện lớn ( R tỉ lệ nghịch với S ) Þ Tốn rất nhiều vật liệu làm dây dẫn và dây dẫn khi đó có khối lượng rất lớn Þ Trụ đỡ dây dẫn sẽ tăng lên cả về số lượng lẫn mức độ kiên cố. Nói chung, phương án này không được áp dụng. b) Tăng hiệu điện thế U giữa hai đầu đường dây tải điện, điều này thật đơn giản vì đã có máy biến thế. Hơn nữa, khi tăng U thêm n lần ta sẽ giảm được công suất hao phí đi n2 lần. c) Trong thực tế, người ta tính toán để kết hợp một cách phù hợp cả hai phương án trên. III - Sự khúc xạ ánh sáng : N 1 – Định luật khúc xạ ánh sáng : S a) Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tạo bởi tia tới và pháp KKhí tuyến tại điểm tới , tia khúc xạ nằm ở bên kia mặt phân cách giữa I 2 môi trường Nước b) Khi góc tới tăng thì góc khúc xạ cũng tăng và ngược lại 2 - Một số lưu ý cần có : N’ K + Khi tia sáng đi từ không khí vào nước, góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới + Khi tia sáng đi từ nước qua môi trường không khí thì góc khúc xạ lớn hơn góc tới. Khi góc tới > 480 30’ thì không có tia khúc xạ từ nước vào không khí và khi đó xảy ra hiện tượng phản xạ toàn phần. + Trong cả hai trường hợp, nếu góc tới bằng 00 thì góc khúc xạ cũng bằng 00. Tia sáng đi qua 2 môi trường mà không bị đổi hướng. 3 - Ảnh của một vật trong hịên tượng khúc xạ : a) Nhìn một vật trong nước từ không khí : Mắt Ta thấy vị trí của ảnh được đưa lên gần mặt phân cách hơn. Điều này rất cần KKhí lưu ý vì khi quan sát đáy của một hồ Nước nước trong bằng mắt ta sẽ thấy hồ rất nông, nếu không biết bơi mà nhào Vị trí ảnh xuống thì rất nguy hiểm. Vật b) Nhìn một vật ngoài không khí từ trong nước : Vị trí ảnh Vật Có một số loài cá ở châu phi sống dưới nước nhưng có biệt tài là bắn tia nước rất chính xác KKhí vào những con côn trùng đang dạo chơi trên Nước những cành cây gần mặt nước, khi lũ côn trùng rớt xuống nước thì … Quả là rất tài. Mắt 4 – Phân biệt hiện tượng khúc xạ và phản xạ ánh sáng a) Giống nhau + Đường truyền của tia sáng đều bị gãy khúc khi gặp mặt phân cách giữa 2 môi trường. + Tia khúc xạ và tia phản xạ đều cùng nằm trong mặt phẳng chứa tia tới và pháp tuyến. + Tia khúc xạ và tia phản xạ đều cùng nằm bên kia đường pháp tuyến tại điểm tới so với tia tới b) Khác nhau Hiện tượng phản xạ Hiện tượng khúc xạ Góc tới luôn bằng góc phản xạ Góc tới không bằng góc khúc xạ Tia sáng phản xạ bị hắt trở lại môi trường cũ Tia khúc xạ xuyên qua mặt phân cách và tiếp tục truyền thẳng trong môi trường thứ 2 Tia phản xạ nằm cùng phía với tia tới đối với mặt phân cách giữa 2 môi trường Tia khúc xạ và tia tới nằm 2 bên mặt phân cách giữa 2 môi trường IV - Thấu kính hội tụ - Phân Kỳ : 1 - Thấu kính - Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính: a) So sánh 2 loại thấu kính: (bổ sung hình vẽ đầy đủ như trang 10) Nội dung Thấu kính hội tụ (TKHT) Thấu kính phân kỳ (TKPK) Cấu tạo: Là vật trong suốt giới hạn bởi 2 mặt cong hoặc 1 mặt cong và 1 mặt phẳng. - Phần rìa mỏng hơn phần giữa. - Phần rìa dày hơn phần giữa. Trục chính (); Quang tâm (O); Tiêu điểm F, F’ nằm cách đều về hai phía thấu kính; Tiêu cự f = OF = OF’. Các tia sáng đặc biệt: - Tia tới đi qua quang tâm cho tia ló tiếp tục truyền đi thẳng – không bị đổi hướng. - Tia tới song song với trục chính cho tia ló đi qua tiêu điểm (F’ sau TK) - Chùm tia tới song song với trục chính cho tia ló hội tụ tại tiêu điểm F’. - Tia tới song song với trục chính cho tia ló kéo dài đi qua tiêu điểm (F trước TK) - Chùm tia tới song song với trục chính cho chùm tia ló phân kì có đường kéo dài đi qua tiêu điểm F. - Tia sáng đi qua tiêu điểm (F) cho tia ló song song với trục chính. -o- S O F F’ S O F F’ Cách dựng ảnh của vật AB đặt vuông góc với trục chính của TK - Sử dụng hai trong ba tia sáng đặc biệt (tia sáng đi qua quang tâm và tia sáng song song với trục chính) dựng ảnh của điểm sáng giới hạn vật không nằm trên trục chính (dựng ảnh B’ của B), từ điểm ảnh B’ kẻ đường vuông góc với trục chính để xác định ảnh A’ của A. b) So sánh đặc điểm ảnh tạo bởi thấu kính: (bổ sung hình vẽ đầy đủ như trang 10) Vị trí của vật Thấu kính hội tụ (TKHT) Thấu kính phân kỳ (TKPK) Vật ở rất xa TK: Ảnh thật, cách TK một khoảng bằng tiêu cự (nằm tại tiêu điểm F’) Ảnh ảo, cách thấu kính một khoảng bằng tiêu cự (nằm tại tiêu điểm F’) Vật ở ngoài khoảng tiêu cự (d>f) - d > 2f: ảnh thật, ngược chiều, nhỏ hơn vật. - d = 2f: ảnh thật, ngược chiều, độ lớn bằng vật (d’ = d = 2f; h’ = h) - 2f > d > f: ảnh thật, ngược chiều, lớn hơn vật. - Ảnh ảo, cùng chiều, nhỏ hơn vật. Vật ởtiêuđiểm: - Ảnh thật nằm ở rất xa thấu kính. (Sửa lại hình vẽ cho đúng ) - Ảnh ảo, cùng chiều nằm ở trung điểm của tiêu cự, có độ lớn bằng nửa độ lớn của vật. (Sửa lại hình vẽ cho đúng ) Vật ở trong khoảng tiêu cự (d<f) - Ảnh ảo, cùng chiều và lớn hơn vật. - Ảnh ảo, cùng chiều và nhỏ hơn vật. (Sửa lại hình vẽ cho đúng ) 2 - Dụng cụ quang học: a) So sánh máy ảnh - mắt - kính lúp: (bổ sung hình vẽ đầy đủ như trang 10) Nội dung: Máy ảnh Mắt Kính lúp Công dụng: - Ghi lại hình ảnh của vật trên phim. Lưu nhanh hình ảnh của mọi vật xung quanh và truyền về não – nhìn Dùng để quan sát các vật nhỏ. (Vật cần quan sát đặt trong khoảng tiêu cự) Bộphậnchính: - Vật kính (TKHT) - Thể thuỷ tinh (TKHT) Kính lúp là thấu kính hội tụ có tiêu cự ngắn - Phim - Màng lưới (võng mạc) Số bội giác G = 25/f: cho biết độ phóng đại. - Buồng tối Đặcđiểm ảnh: Ảnh thật, ngược chiều với vật, nhỏ hơn vật. Ảnh ảo, cùng chiều, lớn hơn vật. Độ lớn của ảnh b) Sự điều tiết của mắt - Tật của mắt: (bổ sung hình vẽ đầy đủ như trang 10) vật ở xa vật ở gần Nhìn rõ mà không điều tiết: - Điểm xa mắt nhất có thể nhìn rõ khi không điều tiết gọi là điểm cực viễn Cv. - Khoảng cách từ mắt đến điểm cực viễn gọi là khoảng cực viễn. - Điểm gần mắt nhất có thể nhìn rõ khi không điều tiết gọi là điểm cực cận Cc. - Khoảng cách từ mắt đến điểm cực cận gọi là khoảng cực cận. Cách điều tiết, đặc điểm ảnh, tiêu cự. - Thể thuỷ tinh phải dẹp xuống để tiêu cự tăng lên để nhìn rõ vật. - Ảnh nhỏ khi vật càng xa. - Thể thuỷ tinh phải căng phồng lên để tiêu cự giảm xuống để nhìn rõ vật. - Ảnh lớn dần khi vật càng gần. Tật của mắt: - Mắt chỉ nhìn được những vật ở xa mà không nhìn được những vật ở gần - Mắt lão (viễn thị) - Khoảng cực cận tăng hơn so với mắt thường. - Mắt chỉ nhìn thấy những vật ở gần mà không nhìn được những vật ở xa - Mắt cận (cận thị) - Khoảng cực viễn ngắn hơn so với mắt thường. Cách khắc phục; - Đeo thấu kính hội tụ (có tiêu điểm trùng với điểm cực cận) để tạo ảnh ảo xa thấu kính hơn (ảnh ảo nằm ngoài khoảng cực cận) Cc F F’ - Đeo thấu kính phân kỳ (có tiêu điểm trùng với điểm cực viễn) để tạo ảnh ảo gàn thấu kính hơn (ảnh ảo nằm trong khoảng cực viễn) Cv F (Sửa lại hình vẽ cho đúng ) 3 - Ánh sáng trắng và ánh sáng màu: - Ánh sáng do mặt trời và các đèn dây tóc nóng sáng phát ra ánh sáng trắng. - Có một số nguồn sáng màu như đèn led, lửa gas – hàn. - Có thể tạo ra nguồn sáng màu bằng cách chiếu chùm sáng trắng qua các tấm lọc màu. - Tấm lọc màu nào thì ít hấp thu ánh sáng màu đó, hấp thu nhiều ánh sáng màu khác. 4 - Sự phân tích ánh sáng trắng: - Có thể phân tích chùm sáng trắng thành những chùm sáng màu khác nhau, bằng cách cho chùm sáng trắng đi qua lăng kính hoặc cho phản xạ trên mặt ghi đĩa CD. - Dùng tấm lọc màu để phân tích ánh sáng trắng thành ánh sáng màu (theo màu của tấm lọc) - Phân định chùm sáng trắng thành chùm sáng màu khác nhau gồm 7 màu chính: đỏ, cam, vàng, lục, lam, chàm, tím. (3 màu cơ bản: đỏ -lục – lam) 5 - Trộn các ánh sáng màu: - Trộn 2 hay nhiều chùm sáng màu là chiếu đồng thời các ánh sáng đó vào cùng một chỗ trên màn ảnh màu trắng. - Khi trộn 2 hay nhiều ánh sáng màu với nhau để được một màu khác hẳn. - Trộn 3 màu cơ bản là đỏ, lục, lam hoặc các màu trong dãy 7 màu ta sẽ được ánh sáng trắng. 6 - Màu sắc các vật dưới ánh sáng trắng và ánh sáng màu: - Dưới ánh sáng trắng, vật có màu nào thì có ánh sáng màu đó truỳên đến mắt. - Vật màu trắng có khả năng tán xạ tất cả các ánh sáng màu. - Vật có màu nào thì tán xạ tốt ánh sáng màu đó nhưng tán xạ kém ánh sáng màu khác. - Vật màu đen không có khả năng tán xạ bất kì ánh sáng màu nào. 7 - Các tác dụng của ánh sáng: - Ánh sáng chiếu vào vật làm vật nóng lên à tác dụng nhiệt của AS. - Ánh sáng có thể gây ra một số biến đổi nhất định của các sinh vật à tác dụng sinh học của AS. - Tác dụng của ánh sáng lên pin mặt trời à tác dụng quang điện của AS. è Ánh sáng có năng lượng, năng lượng đó có thể chuyển hoá thành các dạng năng lượng khác. B – Bài tập luyện tập : I – Các bài tập định tính : Neâu keát luaän veà hieän töôïng khuùc xaï aùnh saùng khi tia saùng truyeàn töø khoâng khí sang nöôùc? Khi ta nhìn xuoáng suoái, ta thaáy hình nhö suoái caïn hôn. Nhöng khi ta böôùc xuoáng thì suoái saâu hôn. Haõy giaûi thích hieän töôïng ñoù ? Neâu caùch nhaän bieát thaáu kính hoäi tuï? Thaáu kính phaân kyø ? Neâu caùch döïng aûnh cuûa moät vaät saùng AB ñaët vuoâng goùc vôùi truïc chính cuûa moät thaáu kính HT Laäp coâng thöùc tính tieâu cöï cuûa thaáu kính hoäi tuï trong tröôøng hôïp d > f. Neâu ví duï chöùng toû aùnh saùng coù mang naêng löôïng ? Haõy neâu moät soá öùng duïng veà taùc duïng nhieät cuûa aùnh saùng vaø giaûi thích vì sao veà muøa ñoâng ta thöôøng maëc aùo maøu saãm coøn muøa heø ta laïi thöôøng maëc aùo maøu saùng? Neâu thí nghieäm chöùng toû trong chuøm aùnh saùng traéng coù chöùa nhieàu chuøm aùnh saùng maøu khaùc nhau ? So saùnh aûnh aûo cuûa moät vaät taïo bôûi thaáu kính hoäi tuï vaø thaáu kính phaân kyø. Vì sao ngöôøi ta khoâng theå duøng nguoàn ñieän moät chieàu ñeå chaïy maùy bieán theá ? Neâu caùc ñieàu kieän ñeå coù theå coù doøng ñieän caûm öùng ? Vieát coâng thöùc tính coâng suaát hao phí ñieän naêng khi truyeàn taûi ñieän ? Neâu caùc bieän phaùp ñeå coù theå laøm giaûm hao phí naøy ? Theo em bieän phaùp naøo seõ khaû thi vaø vì sao ? II - Các bài luyện tập vẽ hình - Dựng ảnh : Bài 1 : Hình vẽ dưới đây cho biết xy là trục chính của một thấu kính, S là điểm sáng và S’ là ảnh của điểm sáng qua thấu kính đã cho: S x y S’ a/ Ảnh S’ của điểm S là ảnh thật hay ảnh ảo ? Vì sao ? Thấu kính trên là loại thấu kính gì ? b/ Trình bày cách vẽ để xác định quang tâm O, các tiêu điểm F và F’ của thấu kính? ( có thể vẽ hình trên đề ) Bài 2 : Cho xy là trục chính của một thấu kính, S’ là ảnh của điểm sáng S qua thấu kính (Hvẽ) S’ S x y a/ Ảnh S’ của điểm S là ảnh thật hay ảnh ảo ? Vì sao ? Thấu kính trên là loại thấu kính gì ? b/ Trình bày cách vẽ để xác định quang tâm O, các tiêu điểm F và F’ của thấu kính? ( có thể vẽ hình trên đề ) Bài 3 : Cho xy là trục chính của một thấu kính, S’ là ảnh của điểm sáng S qua thấu kính (Hvẽ) S S’ x y a/ Ảnh S’ của điểm S là ảnh thật hay ảnh ảo ? Vì sao ? Thấu kính trên là loại thấu kính gì ? b/ Trình bày cách vẽ để xác định quang tâm O, các tiêu điểm F và F’ của thấu kính? ( có thể vẽ hình trên đề ) Bài 4 : Dựng ảnh của vật sáng AB trong mỗi hình sau B B F’ ( ∆ ) F A F O F’ O A ( ∆ ) Bài 5 : Cho bíêt A’B’ là ảnh của AB qua một thấu kính, A’B’ // AB và cùng vuông góc với trục chính của thấu kính ( Hvẽ ). Cho biết TK này là TK gì ? B A’ A B’ Hãy trình bày cách vẽ để xác định quang tâm O, trục chính, các tiêu điểm F và F’ của Tkính ? Bài 6 : Cho bíêt A’B’ là ảnh của AB qua một thấu kính, A’B’ // AB và cùng vuông góc với trục chính của thấu kính ( Hvẽ ). Cho biết TK này là TK gì ? Hãy trình bày cách vẽ để xác định quang tâm O, trục chính, các tiêu điểm F và F’ của Tkính ? A’ A B B’ Bài 7 : Cho bíêt A’B’ là ảnh của AB qua một thấu kính, A’B’ // AB và cùng vuông góc với trục chính của thấu kính ( Hvẽ ). Cho biết TK này là TK gì ? Hãy trình bày cách vẽ để xác định quang tâm O, trục chính, các tiêu điểm F và F’ của Tkính ? B B’ A’ A III - Một số bài tập tham khảo : ( bổ sung hình vẽ đầy đủ như trang 10 ) Bài 1 : Vật sáng AB được đặt vuông góc với trục chính của thấu kính hội tụ.có tiêu cự f = 12cm. Điểm A nằm trên trục chính và cách thấu kính một khoảng d = 6cm, AB có chiều cao h = 1cm.Hãy dựng ảnh A’B’ của AB rồi tính khoảng cách từ ảnh đến thấu kính và chiều cao của ảnh trong hai trường hợp: Bài làm : AB= 1cm, AB vuông góc trục chính B’ f = OF =OF/ = 12cm B I d=OA = 6cm a, Dựng ảnh A/B/ A’ A O F’ b, ta có ( g –g ) ( mà OI = AB) (2) Từ 1 và 2 ta có : (3) Mà F/A/ = OA/+ OF/ Hay Thay số ta có. . Vây khoảng cách của ảnh là 12cm, chiều cao của ảnh là 2cm Bài 2 : Đặt một vật sáng AB, có dạng một mũi tên cao 0,5cm, vuông góc với trục chính của một thấu kính hội tụ và cách thấu kính 6cm. Thấu kính có tiêu cự 4cm a. Hãy dựng ảnh A’B’của vật AB theo đúng tỉ lệ xích. b. Tính khoảng cách từ ảnh tới thấu kính và chiều cao của ảnh A’B’ Bài làm :F’ F A A’ B B’ I 0 Cho biết (0,25điểm) AB = h = 0,5cm; 0A = d = 6cm 0F = 0F’ = f = 4cm a.Dựng ảnh A’B’theo đúng tỉ lệ b. 0A’ = d’ = ?; A’B’ = h’ =? b. Ta có DAB0 ~ DA'B'0 ( g . g ) (1) Ta có D0IF’~ DA'B'F’ ( g . g ) mà 0I = AB (vì A0IB là hình chữ nhật) A’F’ = 0A’ – 0F’ nên (2) Từ (1) và (2) suy ra hayThay số: Bài 3 : Vật sáng AB được đặt vuông góc với trục chính của thấu kính có tiêu cự f = 12cm. Điểm A nằm trên trục chính và cách thấu kính một khoảng d = 6cm, AB có chiều cao h = 4cm. Hãy dựng ảnh A’B’ của AB rồi tính khoảng cách từ ảnh đến thấu kính và chiều cao của ảnh trong hai trường hợp: + Thấu kính là TK hội tụ + Thấu kính là TK Phân kỳ Bài làm : h=AB= 4cm, AB vuông góc trục chính f = OF =OF/ = 18cm d=OA = 36cm b, Tính OA/ =?, A/B/ =? ( Xét trường hợp TK là TK phân kỳ ) a, Ảnh là ảnh ảo , nhỏ hơn vật ta có ( g –g ) Þ ( mà OI = AB) (2) Từ 1 và 2 ta có : (3) Mà FA/ = OF-OA/ Hay Thay số ta có. Bài 4 : Vaät saùng AB ñaët caùch maøn chaén M moät khoaûng ( cm ). Giöõa vaät saùng vaø maøn chaén ngöôøi ta ñaët moät thaáu kính hoäi tuï (L) sao cho truïc chính cuûa thaáu kính truøng vôùi ñöôøng thaúng noái ñieåm A ñeán maøn M, khi di chuyeån thaáu kính giöõa vaät vaø maøn chaén ngöôøi ta thaáy coù hai vò trí cuûa thaáu kính maø ôû ñoù aûnh cuûa AB cho bôûi thaáu kính hieän roõ treân maøn chaén. a.Goïi d ( cm ) laø khoaûng caùch töø vaät tôùi thaáu kính. Haõy xaùc ñònh 2 vò trí treân theo d ? b.Aùp duïng khi cho f = 12cm ; = 60cm . Döïng aûnh theo 2 vò trí naøy ? Bài làm : Giaû söû ta döïng ñöôïc aûnh sau a. ( M ) B I F’ A’ A F O Hình đã ký hiệu đầy đủ (L) B’ Theo ñeà ta coù : AA’ = ( cm ) Þ Neáu ñaët OA = d thì OA’ = - d Goïi OF = OF’ = f laø tieâu cöï cuûa thaáu kính hoäi tuï ∆ OAB ∆ OA’B’ ( g – g ) Þ Û (1) ∆ F’OI ∆ F’A’B’ ( g – g ) Þ Û Û (2) Töø (1) & (2) Þ Û d ( - f – d ) = f ( - d ) d . - d. f – d2 = f. - f. d d2 – d. + f. = 0 ; Ta coù : ∆ = 2 – 4 . f Vì coù 2 vò trí cuûa thaáu kính ñeàu cho aûnh roõ neùt treân maøn chaén neân Pt baäc 2 theo d phaûi coù 2 nghieäm phaân bieät Û ∆ ³ 0 Û 2 – 4 . f ³ 0 Û ³ 4 f Þ Khoaûng caùch töø vaät ñeán maøn chaén phaûi lôùn hôn hoaëc baèng 4 laàn tieâu cöï cuûa thaáu kính. Vaäy hai vò trí cuûa thaáu kính töông öùng vôùi 2 khoaûng caùch töø thaáu kính ñeán vaät nhö sau : d1 = vaø d2 = b. Phaàn aùp duïng tính vaø döïng aûnh töï laøm. IV - Các bài tập luyện tập Bài 1 : Một thấu kính hội tụ có tiêu cự f = 18cm, vật sáng AB đặt vuông góc với trục chính xy của thấu kính ( A Î xy ) sao cho OA = d = 10cm . a/ Vẽ ảnh của AB qua thấu kính ? b/ Tính khoảng cách từ vật đến ảnh ? c/ Nếu AB = 2cm thì độ cao của ảnh là bao nhiêu cm ? Bài 2 : Một vật sáng AB hình mũi tên cao 6cm đặt trước một thấu kính, vuông góc với trục chính (∆) và A Î (∆) . Ảnh của AB qua thấu kính ngược chiều với AB và có chiều cao bằng 2/3 AB : a) Thấu kính này là thấu kính gì ? Vì sao ? b) Cho biết ảnh A’B’ của AB cách thấu kính 18cm. Vẽ hình và tính tiêu cự của thấu kính ? c) Người ta di chuyển vật AB một đoạn 5cm lại gần thấu kính ( A vẫn nằm trên trục chính ) thì ảnh của AB qua thấu kính lúc này thế nào ? Vẽ hình , tính độ lớn của ảnh này và khoảng cách từ ảnh đến TKính ? Bài 3 : Đặt vật AB = 18cm có hình mũi tên trước một thấu kính ( AB vuông góc với trục chính và a thuộc trục chính của thấu kính ). Ảnh A’B’của AB qua thấu kính cùng chiều với vật AB và có độ cao bằng 1/3AB : Thấu kính này là thấu kính gì ? Vì sao ? Ảnh A’B’ cách thấu kính 9cm. Vẽ hình và tính tiêu cự của thấu kính ? Di chuyển vật một đoạn 3cm lại gần thấu kính thì ảnh của AB lúc này như thế nào ? Vẽ hình, tính độ lớn của ảnh này và khoảng cách từ ảnh đến vật lúc đó ? Bài 4 : Một vật sáng AB hình mũi trên được đặt vuông góc với trục chính và trước một thấu kính ( A nằm trên trục chính ). Qua thấu kính vật sáng AB cho ảnh thật A’B’ nhỏ hơn vật : Thấu kính này là thấu kính gì ? Vì sao ? Cho OA = d = 24cm ; OF = OF’ = 10cm. Tính độ lớn của ảnh A’B’ Đặt một gương phẳng ngay tại F’ nằm giữa ảnh và thấu kính. Hãy vẽ ảnh của AB qua hệ T.Kính – Gương ? Di chuyển vật AB lại gần thấu kính ( A vẫn nằm trên trục chính và AB vuông góc với trục chính ) thì ảnh của nó qua hệ T.Kính – Gương di chuyển thế nào ? Baøi 5: Cuoän sô caáp cuûa moät maùy bieán theá coù 1000 voøng, cuoän thöù caáp coù 5000 voøng ñaët ôû moät ñaàu ñöôøng daây taûi ñieän ñeå truyeàn ñi moät coâng suaát ñieän laø 10 000kW. Bieát hieäu ñieän theá ôû hai ñaàu cuoän thöù caáp laø 100kV. Tính hieäu ñieän theá ñaët vaøo hai ñaàu cuoän sô caáp ? Bieát ñieän trôû cuûa toaøn boä ñöôøng daây laø 100W. Tính coâng suaát hao phí do toûa nhieät treân ñöôøng daây ? Baøi 6: Moät vaät AB coù ñoä cao h = 4cm ñaët vuoâng goùc vôùi truïc chính cuûa moät thaáu kính hoäi tuï tieâu cöï f = 20cm vaø caùch thaáu kính moät khoaûng d = 2f. ( xeùt 2 tröôøng hôïp : Ñieåm A thuoäc vaø ko thuoäc truïc chính cuûa thaáu kính ) Döïng aûnh A’B’ cuûa AB taïo bôûi thaáu kính ñaõ cho ? Vaän duïng kieán thöùc hình hoïc, tính chieàu cao h’ cuûa aûnh vaø khoaûng caùch d’ töø aûnh ñeán kính Baøi 7: Ñaët vaät saùng AB vuoâng goùc vôùi truïc chính cuûa thaáu kính hoäi tuï coù tieâu cöï f = 25cm. Ñieåm A naèm treân truïc chính, caùch thaáu kính moät khoaûng d = 15cm. AÛnh cuûa AB qua thaáu kính hoäi tuï coù ñaëc ñieåm gì? Döïng aûnh ? Tính khoaûng caùch töø aûnh ñeán vaät vaø ñoä cao h cuûa vaät. Bieát ñoä cao cuûa aûnh laø h’ = 40cm. Baøi 8: Moät vaät cao 1,2m khi ñaët caùch maùy aûnh 2m thì cho aûnh coù chieàu cao 3cm. Tính: Khoaûng caùch töø aûnh ñeán vaät luùc chuïp aûnh ? Döïng aûnh ? Tieâu cöï cuûa vaät kính ? Baøi 9: Duøng moät kính luùp coù tieâu cöï 12,5cm ñeå quan saùt moät vaät nhoû. Muoán coù aûnh aûo lôùn gaáp 5 laàn vaät thì : Ngöôøi ta phaûi ñaët vaät caùch kính bao nhieâu? Döïng aûnh ? Tính khoaûng caùch töø aûnh ñeán vaät ? Baøi 10: Moät ngöôøi duøng moät kính luùp coù tieâu cöï 10cm ñeå quan saùt vaät nhoû cao 0,5cm, vaät ñaët caùch kính 6cm. Haõy döïng aûnh cuûa vaät qua kính luùp vaø cho bieát aûnh ñoù laø aûnh thaät hay aûnh aûo? Tính khoaûng caùch töø aûnh ñeán kính. AÛnh cuûa vaät ñoù cao bao nhieâu? Baøi 11 : Moät vaät AB cao 12cm ñöôïc ñaët tröôùc moät thaáu kính phaân kyø sao cho A Î truïc chính vaø AB ^ truïc chính. Ngöôøi ta thaáy neáu ñaët AB caùch thaáu kính 20cm thì aûnh cuûa noù qua thaáu kính cao baèng vaät. Döïng aûnh naøy vaø tính tieâu cöï cuûa thaáu kính ? Baøi 12 : Ñaët 1 moät AB coù daïng moät muõi teân daøi 1 cm , vuoâng goùc vôùi truïc chính cuûa moät thaáu kính hoäi tuï vaø caùch thaáu kính 36 cm , thaáu kính coù tieâu cöï 12 cm . Haõy döïng aûnh cuûa vaät theo tæ leä xích ( tuyø em laáy ) cho bieát tính chaát cuûa aûnh? Em haõy tính khoaûng caùch töø aûnh ñeán thaáu kính vaø chieàu cao cuûa aûnh ? Baøi 13 : Ngöôøi ta chuïp aûnh moät caây caûnh coù chieàu cao laø 1,2 meùt ñaët caùch maùy aûnh 2 meùt , phim ñaët caùch vaät kính cuûa maùy laø 6 cm . Em haõy veõ hình vaø tính chieàu cao cuûa aûnh treân phim ? Bài 14 : VËt AB =5cm, ®Æt vu«ng gãc víi trôc chÝnh cña mét thÊu kÝnh héi tô tiªu cù f=20cm, ë sau thÊu kÝnh, c¸ch thÊu kÝnh 20cm. X¸c ®Þnh vÞ trÝ, tÝnh chÊt, ®é cao cña ¶nh vµ vÏ ¶nh. Bài 15 : Cho hình vẽ dưới đây, biết xy là trục chính, A’B’ là ảnh của AB qua một thấu kính. Hãy : Cho biết thấu kính là loại thấu kính gì ? Vì Sao ? Vẽ và nói rõ cách vẽ để xác định quang tâm O, các tiêu điểm F ; F’ của thấu kính ? Cho f = 20cm, OA = 30cm và A’B’ = 12cm. Tính OA’ và độ lớn của vật AB ? B x A’ y A B’ Bài 16 Một điểm sáng S nằm trong nước như hình vẽ. Hãy vẽ tiếp đường đi của hai tia sáng : Tia (1) hợp với mặt nước một góc 600 và tia (2) hợp với mặt nước một góc 400 ? Không khí Mặt phân cách 400 _ _ 600 (2) (1) Nước S Bài 17 Một vật sáng AB hình mũi tên được đặt trước một thấu kính hội tụ (L) và AÎ trục chính xy, AB cách thấu kính một đoạn OA = d = 20cm. Thấu kính có tiêu cự OF = OF’ = 15cm Dựng ảnh A’B’ của vật AB và nói rõ cách dựng ? Vật AB = h = 10cm. Tính chiều cao của ảnh A’B’ ( tính h’ ) và khoảng cách từ ảnh đến thấu kính ? ( tính OA’= d’ ) Cố định vật AB và di chuyển thấu kính dọc theo trục chính, đến cách vật một đoạn x cm thì người ta thu được ảnh ảo A1B1 của vật AB , Biết A1B1 cao gấp 3 lần vật AB . Tìm x ? ĐỀ1 MOÂN Thôøi gian: 45 phuùt (Khoâng keå thôøi gian cheùp ñeà) (1,5ñ) Theá naøo laø hieän töôïng khuùc xaï aùnh saùng? (1,5ñ) So saùnh aûnh aûo cuûa moät vaät taïo bôûi thaáu kính hoäi tuï vaø thaáu kính phaân kyø. (2ñ) Tieâu cöï cuûa hai kính luùp laàn löôït laø 10cm vaø 5cm. Tính ñoä boäi giaùc G cuûa moãi kính. (3,5ñ) Duøng moät kính luùp coù tieâu cöï 12,5cm ñeå quan saùt moät vaät nhoû. Tính soá boäi giaùc cuûa kính luùp. Muoán coù aûnh aûo lôùn gaáp 5 laàn thì ngöôøi ta phaûi ñaët vaät caùch kính bao nhieâu? Tính khoaûng caùch töø aûnh ñeán vaät. (1,5ñ) Neâu caùc taùc duïng cuûa aùnh saùng. Taïi sao veà muøa heø ta neân maëc aùo maøu saùng, coøn veà muøa ñoâng neân maëc aùo maøu toái? ĐỀ 2 MOÂN Thôøi gian: 45 phuùt (Khoâng keå thôøi gian cheùp ñeà) (1,5ñ) Kính luùp laø gì? Kính luùp duøng ñeå laøm gì? (2,0ñ) Neâu hai ví duï chöùng toû aùnh saùng coù mang naêng löôïng. (3,5ñ) Vaät saùng AB coù ñoä cao h = 1cm ñaët vuoâng goùc vôùi truïc chính cuûa moät thaáu kính hoäi tuï tieâu cöï f = 12cm vaø caùch thaáu kính moät khoaûng d = 8cm. Döïng aûnh A’B’ cuûa AB taïo bôûi thaáu kính ñaõ cho. Vaän duïng kieán thöùc hình hoïc, tính chieàu cao h’ cuûa aûnh vaø khoaûng caùch d’ töø aûnh ñeán kính. (3,0ñ) Moät ngöôøi cao 1,6m ñöôïc chuïp aûnh vaø ñöùng caùch vaät kính cuûa maùy aûnh 3m. Phim caùch vaät kính 6cm. Haõy tính chieàu cao aûnh cuûa ngöôøi aáy treân phim. ĐỀ 3 MOÂN Thôøi gian: 45 phuùt (Khoâng keå thôøi gian cheùp ñeà) (2,5ñ) Neâu ñaëc ñieåm cuûa maét caän vaø caùch khaéc phuïc taät caän thò. Laøm theá naøo ñeå nhaän bieát moät kính caän? (1,5ñ) Duøng maùy aûnh ñeå chuïp aûnh moät vaät cao 80cm, ñaët caùch maùy 2m. Sau khi traùng phim thì thaáy aûnh cao 2cm. Haõy tính khoaûng caùch töø phim ñeán vaät kính luùc chuïp aûnh. (3ñ) Moät ngöôøi d