Phân tích bài Kính gửi cụ Nguyễn Du - Tố Hữu

Kính göûi cuï Nguyeãn Du - Toá Höõu(Dan y)Vaán ñeà caàn trieån khai :1. Taám loøng tri kyû cuûa nhaø thô lôùn thôøi ñaïi caùch maïng Toá Höõu vôùi ñaïi thi haøo daân toäc Nguyeãn Du.2. Caùch ñaùnh giaù cuûa thôøi ñaïi môùi – YÙ nghóa thôøi söï cuûa giaù trò nhaân ñaïo Nguyeãn Du3. Phong caùch ngheä thuaät Toá Höõu : daân toäc – thôøi ñaïiDAØN BAØI SÔ LÖÔÏC : I. ÑAËT VAÁN ÑEÀ :1. Thaùng 1 – 1965, caû daân toäc long troïng toå chöùc leã kyû nieäm Nguyeãn Du – danh nhaân vaên hoaù Vieät Nam vaø theá giôùi , trong khoâng khí soâi suïc caêng thaúng cuûa caû nöôùc choáng Myõ.2. Cuoäc ñoái ñaàu khoâng caân söùc giöõa moät daân toäc vöøa thoaùt boùng toái noâ leä vaø teân sen ñaàm quoác teá Myõ ñaët daân toäc ta tröôùc vaán ñeà soáng coøn: söùc maïnh naøo giuùp daân toäc ta vöôïc qua thöû thaùch, chieán thaéng söùc maïnh taøn baïo cuûa keû thuø?3. Trong khoâng khí ñoù, taïi tuyeán löûa aùc lieät khu IV cuõ, nhaø thô lôùn – con chim ñaàu ñaøn cuûa thi ca caùch maïng Vieät Nam – Toá Höõu ñaõ vieát Kính göûi cuï Nguyeãn Du , nhö moät taâm tình tri kyû vôùi ngöôøi xöa, ñeå khôi gôïi nhöõng giaù trò tinh hoa cuûa Nguyeãn Du ñem vaøo khoâng khí Ra traän moät saéc thaùi môùi, nhöõng con ngöôøi haäu theá seõ giaûi ñaùp cho baên khoaên cuûa “cha oâng thôøi xöa cuõ” vaø tieáp thu tình thöông vó ñaïi cuûa nhaø thô böôùc vaøo traän chieán môùi.II. GIAÛI QUYEÁT VAÁN ÑEÀ :A. Tieáng thô cuûa Toá Höõu cuõng laø tinh thaàn cuûa thôøi ñaïi môùi tieáp nhaän di saûn quí baùu cuûa cha oâng:1. Tieáng thô tröõ tình chính trò cuûa Toá Höõu bao giôø cuõng cuøng chung nhòp rung caûm vôùi daân toäc vaø thôøi ñaïi. Ñeán Ra traän, thô oâng muoán laø tieáng keøn xung traän, baùm saùt tinh thaàn thôøi ñaïi, phaùt ngoân tö töôûng cuûa Ñaûng.2. YÙ thöùc coâng daân hoaø quyeän tình caûm truyeàn thoáng ñaõ taïo neân maïch aân tình ñaèm thaém cuûa baøi thô – trong khoâng khí vöøa coå ñieån vöøa hieän ñaïi, vôùi caáu töù caân xöùng: hai doøng môû ñaàu vaø hai doøng keát thuùc nhö laø noái maïch truyeàn thoáng – hieän ñaïi, naêm khoå ôû giöõa, moãi khoå goàm ba caëp luïc baùt caân xöùng, ñaõ coâ ñuùc thaùi ñoä, caùch ñaùnh giaù vaø tình caûm cuûa thôøi ñaïi môùi veà Nguyeãn Du. Caûm xuùc vì vaäy hoaø quyeän ñöôïc tính chính luaän vaø tröõ tình.3. Ñaëc bieät hai caâu ñaàu bao quaùt ñöôïc taâm traïng taùc giaû “Baâng khuaâng nhôù Cuï, thöông thaân naøng Kieàu” gaén khoâng gian “nöûa ñeâm” gôïi nhieàu hoaøi nieäm ngay treân “huyeän Nghi Xuaân queâ höông cuûa taùc giaû Truyeän Kieàu. AÂm höôûng laéng ñoïng, trang nghieâm, thaønh kính.B. YÙ nghóa cuûa caùc khoå thô:1. Suy nghó veà Nguyeãn Du thoâng qua khoâng khí truyeän Kieàu:a. Kieàu chính laø taâm söï cuûa Nguyeãn Du vôùi thôøi ñaïi cuûa oâng. Soá phaän Kieàu boäc loä ñaày ñuû caùi toâi tröõ tình Nguyeãn Du. (6 caâu)b. Taám loøng “teâ taùi thöông yeâu” – tinh thaàn nhaân ñaïo “raát ñeïp vaø raát saâu” daønh cho con ngöôøi, trong hoaøn caûnh xaõ hoäi bieán ñoäng. Baûn thaân Nguyeãn Du cuõng nhö Kieàu – baát löïc, chìm noåi. (2caâu)c. Söï beá taéc cuûa Nguyeãn Du – thôøi ñaïi cuûa oâng traøn ngaäp boùng toái cuûa “trôøi ñeâm” – bi kòch cuûa öôùc mô khaùt voïng khoâng thaønh. Kieàu – taøi, saéc, hieáu, tình – ngoån ngang traêm moái khoâng coù haïnh phuùc, bò vuøi daäp eâ cheà (2caâu)d. Nhaéc laïi ñoaïn ñôøi bi thaûm baäc nhaát cuûa Thuyù Kieàu sau caùi cheát cuûa Töø Haûi – söï ngoä nhaän phaûi traû giaù ñau ñôùn. Ngoïn côø ñaøo cuûa Töø Haûi (Ba quaân troâng ngoïn côø ñaøo – Ñaïo ra Voâ Tích, ñaïo vaøo Laâm Truy). Caûm xuùc trong moái lieân heä vôùi thôøi ñaïi cuûa Nguyeãn Du coøn gôïi veà hình aûnh cuûa ngoïn côø ñaøo phong traøo noâng Khaùt voïng giaûi phoùng con ngöôøi maâuódaân Taây Sôn(Maø nay aùo vaûi côø ñaøo) thuaãn vôùi tö töôûng trung quaân, laøm neân bi kòch ñænh ñieåm cuûa Thuyù Kieàu. Nguyeãn Du yeâu thöông nhaân daân nhöng khoâng hieåu vaø khoâng taùn ñoàng khôûi nghóa noâng daân cuûa Nguyeãn Hueä, töø ñoù taïo thaønh taâm traïng “ngaån ngô” vaø beá taéc “ñaønh nhö thaân gaùi”. Ñoù coøn laø caûm xuùc ñoàng ñieäu giöõa nhaân vaät vôùi chuû theå – “phong vaän kyø oan ngaõ töï cö”.2. Moái caûm thöông noãi nieàm taùc giaû “Truyeän Kieàu”:a. Töø nhaän thöùc saâu saéc taïo neân cuoäc gaëp gôõ tri aâm cuûa hai taám loøng giaøu thöông yeâu, aân tình vôùi cuoäc ñôøi: caûm thoâng, xoùt xa cho nhöõng beá taéc cuoäc ñôøi cuõ.b. Lôøi taâm tình cuûa Toá Höõu vôùi Toá Nhö, caûm nhaän taám loøng cuûa Nguyeãn Du vôùi cuoäc ñôøi. (Tröôùc kia, trong Baøi ca Xuaân 61, Toá Höõu töøng vieát: Toá Nhö ôi, leä chaûy quanh thaân Kieàu). “Truyeän Kieàu” chính laø “tô loøng” cuûa Nguyeãn Du vaán vöông maõi vôùi cuoäc ñôøi hoâm nay.c. Ngöôøi ñôøi sau caûm thöông, say meâ Truyeän Kieàu cuøng caùc taùc phaåm cuûa Nguyeãn Du vaø traân troïng oâng vì “nhaân tình” – tình ngöôøi – giaù trò cô baûn trong caùc taùc phaåm Nguyeãn Du. Söï ñoàng caûm saâu saéc giuùp Toá Höõu hieåu ñuùng tinh thaàn “maùu chaûy ôû ñaàu ngoïn buùt” cuõng nhö khaùt khao tìm gaëp tri aâm cuûa Nguyeãn Du (Nguyeãn Du vieát trong Ñoäc Tieåu Thanh kyù : “khaáp Toá Nhö” – coøn Toá Höõu laïi vieát “khoùc cuøng Toá Nhö” – caâu hoûi gôïi laïi “noãi nieàm xöa” thöïc chaát laø taám loøng tri aâm cuûa Toá Höõu - haäu theá “khoùc cuøng Toá Nhö”), nhö thaáu suoát tình ngöôøi cao caû cuûa Nguyeãn Du.d. Caâu thô “taäp Kieàu” chính laø neùn taâm höông thaønh kính cuûa Toá Höõu, ngöôøi cuûa “mai sau” maø Nguyeãn Du haèng mong ñôïi, taïo aâm höôûng ñoàng ñieäu cuûa hai traùi tim, hai thôøi ñaïi. Laø caâu traû lôøi cho baên khoaên cuûa Nguyeãn Du: nhöõng con ngöôøi cuûa thôøi ñaïi choáng Myõ, hôn ai heát, cuõng laø nhöõng ngöøôi bieát caûm thoâng, ñau ñôùn tröôùc nhöõng khoå ñau baát haïnh cuûa cuoäc ñôøi cuõ.3. Caûm nhaän tieáng noùi tri aâm cuûa ngöôøi xöa – tieáp nhaän di saûn tinh thaàn vó ñaïi cuûa Nguyeãn Du:a. Toaøn boä khoå thô laø tieáng noùi cuûa thôøi ñaïi môùi hoâm nay tieáp nhaän raát traân troïng taám loøng nhaân haäu cuûa Nguyeãn Du ñeå laïi qua caâu chuyeän veà cuoäc ñôøi chìm noåi cuûa Thuyù Kieàu vaø thaân phaän nhöõng ngöôøi phuï nöõ baát haïnh trong cuoäc ñôøi cuõ.b. “Tieáng ñaøn” – taøi naêng, taám loøng cuûa Kieàu – bò huyû hoaïi ñau xoùt trong cuoäc ñôøi cuõ, cuõng nhö caùi taâm cuûa Nguyeãn Du ñaõ bao laàn bò ngoä nhaän, phaûi ñeán hoâm nay môùi thaät söï ñöôïc caûm nhaän ñaùnh giaù ñaày ñuû. Caâu thô coøn laø lôøi khaúng ñònh cho tinh thaàn nhaân baûn cuûa thôøi ñaïi môùi : traû caùi ñeïp veà ñuùng vò trí trang troïng, noái laïi daây ñaøn ñeå “nöôùc non luoáng nhöõng laéng tai Chung Kyø”.c. Ñoaïn thô gôïi laïi cuoäc ñaïi ñoaøn vieân cuûa Kieàu cuøng Kim Troïng vaø gia ñình. Möôïn khoâng khí aáy cuûa Truyeän Kieàu ñeå Toá Höõu ñoùn taám loøng thô Nguyeãn Du veà vôùi “tình ñôøi”. Ñoù cuõng laø caùch khaúng ñònh vaø toân vinh giaù trò nhaân baûn vó ñaïi cuûa taùc phaåm Nguyeãn Du ñeå laïi cho daân toäc. Khoâng chæ laø moái caûm thöông cho moät soá phaän maø moãi caâu chöõ Nguyeãn Du laø “taám loøng thaáu suoát nghìn ñôøi” (Moäng Lieân Ñöôøng chuû nhaân). Giaù trò aáy caøng saùng roõ trong thôøi ñaïi môùi.d. Töø “caâu thô hay nhaát cuûa Truyeän Kieàu” nhö Toá Höõu coù laàn ñaùnh giaù tröôùc ñoù (5/61) “Ñau ñôùn thay phaän ñaøn baø” (cuõng laø caâu thô trong Vaên Chieâu hoàn), moät laàn nöõa nhaø thô laïi khaúng ñònh cho yù nghóa ñieån hình cuûa hình töôïng Thuyù Kieàu. Khoâng chæ laø moät Thuyù Kieàu maø coøn laø thaân phaän chung cuûa ngöôøi phuï nöõ. Vaán ñeà Nguyeãn Du ñaët ra hôn moät theá kyû coøn ñuû söùc lay ñoäng maõnh lieät cuûa Toá Höõu – trong tieáng than ngaäm nguøi cho nhöõng naïn nhaânmoät laàn nöõa nhaø thô laïi khaúng ñònh cho yù nghóa ñieån hình cuûa hình töôïng Thuyù Kieàu. Khoâng chæ laø moät Thuyù Kieàu maø coøn laø thaân phaän chung cuûa ngöôøi phuï nöõ. Vaán ñeà Nguyeãn Du ñaët ra hôn moät theá kyû coøn ñuû söùc lay ñoäng maõnh lieät cuûa Toá Höõu – trong tieáng than ngaäm nguøi cho nhöõng naïn nhaân ñau khoå nhaát cuûa cheá ñoä phong kieán. Trong maïch lieân töôûng noái keát vôùi khoå thô sau, doøng suy töôûng cuûa Toá Höõu ñaõ gaëp gôõ vôùi caûm nhaän cuûa Cheá Lan Vieân veà yù nghóa ñieån hình cuûa hình töôïng Thuyù Kieàu:Chaïnh thöông coâ Kieàu nhö ñôøi daân toäcSaéc taøi sao maø laïi laém truaân chuyeân (Ñoïc Kieàu)4. Tính thôøi söï – hieän thöïc cuûa taùc phaåm Nguyeãn Du :Xuaát phaùt töø nhaän thöùc vaø tình caûm saâu saéc vôùi Nguyeãn Du, lieân heä giöõa quaù khöù vôùi thöïc taïi, noãi ñau trong cuoäc ñôøi cuõ vôùi nhöõng ñau thöông hieän taïi treân nöûa mình ñaát nöôùc, Toá Höõu ñaõ naâng taàm thaùi ñoä cuûa Nguyeãn Du leân thaønh thaùi ñoä cuûa thôøi ñaïi choáng Myõ vôùi keû thuø cöôùp nöôùc vaø baùn nöôùc – theá löïc baïo taøn vaø boïn aùc thuù tieáp tuïc gieo ñau thöông leân daân toäc, con ngöôøi Vieät Nam. Töø ñoù, yù nghóa cuoäc khaùng chieán choáng Myõ cuõng theå hieän giaù trò nhaân vaên cao caû: dieät tröø caùi aùc, baûo veä giaù trò laøm ngöôøi.5. Toân vinh ñaïi thi haøo daân toäc:a. Khoå thô coâ ñoïng khaùi quaùt tö töôûng. Tình caûm cuûa daân toäc vôùi nhaø thô lôùn Nguyeãn Du – theå hieän tinh thaàn keá thöøa phaùt huy giaù trò tinh hoa truyeàn thoáng cuûa thôøi ñaïi môùi, qua haøng loaït khaùi nieäm gaén giaù trò to lôùn, cao caû, tröôøng toàn, thieâng lieâng.b. Tieáng thô – ngheä thuaät taùc phaåm cuûa Nguyeãn Du, ñöôïc toân vinh ôû möùc ñoä caûm hoaù ñöôïc ñaát trôøi, hoaø hôïp caùc yeáu toá “thieân – ñòa – nhaân”. Taàm voùc lôùn lao aáy cuõng nhaèm khaéc hoaï ñaäm neùt taâm hoàn cuûa moät Con Ngöôøi ñaõ soáng heát mình trong bao nhaân vaät cuûa oâng – ñeå caát leân tieáng keâu thöông, lôøi nguyeàn ruûa, moät giaác mô cuûa nhöõng cuoäc ñôøi beá taéc trong cuoäc ñôøi beá taéc trong maøn ñeâm daøy ñaëc cuûa xaõ hoäi phong kieán. Ñeå qua tieáng thô aáy, ngöôøi ñoïc hoâm nay nhaän ra noãi ñau vaø khaùt voïng cuûa non nöôùc nghìn thu. Ñeå qua thô Nguyeãn Du, theá heä hieän taïi nhaän ñöôïc thoâng ñieäp töø quaù khöù khoå ñau cuûa cha oâng, ñoàng thôøi nhaän laõnh traùch nhieäm thöïc hieän lôøi nhaén nhuû thieâng lieâng baûo veä quyeàn soáng, quyeàn laøm ngöôøi cao caû.c. Vôùi tö caùch aáy, Nguyeãn Du xöùng ñaùng vôùi söï toân vinh “ñaïi thi haøo daân toäc”. Caùi nhìn höôùng ñeán “nghìn naêm sau” nhö lôøi ñoan chaéc, vöøa laø nhaän thöùc vaø tình caûm gaén boù vôùi truyeàn thoáng nhaân baûn cao quí cuûa tieáng thô – tieáng thöông nhö tieáng meï ru nhöõng ngaøy ñaõ aên saâu vaøo hoàn daân toäc. Ñoù laø söï toân vinh xöùng ñaùng cho giaù trò lôùn lao nhaát cuûa Nguyeãn Du ñeå laïi cho haäu theá: tinh thaàn nhaân ñaïo cao caû trong moãi taâm hoàn Vieät Nam.d. Lôøi goïi trìu meán thieát tha cuûa Toá Höõu daønh cho Nguyeãn Du cuõng chính laø cuûa Ñaûng, cuûa daân toäc theå hieän söï bieát ôn saâu saéc, khaúng ñònh söï baát töû cuûa taùc giaû Truyeän Kieàu. Ñoù cuõng laø lôøi ñaùp cho “taám loøng thô” ñaày traên trôû vôùi “tình ñôøi” ngaøy xöa. Ñoù laø lôøi höùa, laø quyeát taâm saét ñaù cuûa daân toäc trong nhöõng ngaøy choáng Myõ aùc lieät, taáu leân “khuùc vui” taùi hôïp, hoaø aâm cuøng khaùt voïng, giaác mô thuôû tröôùc cuûa Nguyeãn Du. Caâu thô laø nieàm tin, khaúng ñònh cho söï taát thaéng cuûa cuoäc khaùng chieán choáng Myõ.C. Phong caùch ngheä thuaät Toá Höõu:1. Baøi thô keát tinh veû ñeïp ngheä thuaät vaø tö töôûng Toá Höõu trong giai ñoaïn “ra traän”: maïch thô coå ñieån – hieän ñaïi trong caáu töù môû – keát haøi hoaùvôi aâm höôûng luïc baùt laéng saâu cuøng khoâng khí Truyeän Kieàu ñaõ taïo thaønh caûm xuùc tröõ tình chính trò ñaèm thaém ñaày aân tình.2. Söùc soáng cuûa taùc phaåm chính laø nhôø hoaø aâm nhòp nhaøng cuûa hoàn thô ñaäm ñaø tính daân toäc trong caâu chöõ chaân chaát cuûa theå luïc baùt, loái “taäp Kieàu” ñieâu luyeän tinh teá, caùch caûm nhaän quen thuoäc cuûa nhaân daân vôùi Truyeän Kieàu vaø lieân töôûng, nhaän thöùc saâu saéc gaén vôùi caùc nhieäm vuï caùch maïng, tö töôûng cuûa Ñaûng. Baøi thô cuûa Toá Höõu chính laø ñieåm gaëp gôõ cuûa hoâm nay vôùi ngaøy xöa, daân toäc vaø thôøi ñaïi, tröõ tình vaø chính luaän, Thô vaø Ñôøi, taïo neân yù nghóa nhaân vaên saâu saéc. Töø truyeàn thoáng soi saùng cho hieän taïi baèng caûm xuùc chaân thaønh tri aâm, tieáng thô “ñoàng tình, ñoàng yù, tieáng noùi cuûa ñoàng chí” cuûa Toá Höõu – nhaø thô lôùn caùch maïng laïi laøm ñeïp theâm vaø giuùp ngöôøi ñoïc thaáy heát taàm voùc vó ñaïi cuûa ñaïi thi haøo daân toäc.III. KEÁT THUÙC VAÁN ÑEÀ:Lôøi höùa vôùi ngöôøi xöa ñaõ troïn. Hai laàn quaù khöù ñau thöông ñaõ kheùp laïi: ñau thöông cuûa hoaøng hoân theá kyû vaø ñau thöông cuûa thôøi möa bom baõo ñaïn choáng Myõ. Ñoïc taùc phaåm, ta caøng töï haøo traân troïng cho truyeàn thoáng nhaân vaên , veû ñeïp taâm hoàn, söùc maïnh tình thöông ñaõ laøm neân trang söû ñau thöông, baát khuaát ,anh duõng cuûa daân toäc. Theá kyû töông lai môû caùnh cöûa laïi caøng caàn nhöõng taám loøng tri aâm vôùi quaù khöù, ñeå coù theå caát leân baûn ñaïi hôïp xöôùng ñoùn haïnh phuùc veà vôùi moãi con ngöôøi:Hôõi ngöôøi xöa cuûa ta nayKhuùc vui xin laïi so daây cuøng ngöôøi