Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp trong công tác chủ nhiệm lớp nhằm nâng cao chất lượng dạy học

LÍ DO HÌNH THÀNH BIỆN PHÁP Giáo viên chủ nhiệm lớp có một vai trò vô cùng quan trọng trong việc phát triển toàn diện cho học sinh. Đặc biệt là giáo viên chủ nhiệm lớp ở cấp Tiểu học. Đây là cấp học sau Mầm non nhưng lại là cấp học đặt nền móng đầu tiên cho kho tàng tri thức nên giáo viên chủ nhiệm cấp Tiểu học là rất vất vả.ỞTiểu học không phải giáo viên nào cũng theo lớp đến hết cấp học. Vì vậy, mỗi năm lên lớp, các em lại được học với một thầy (cô) khác nhau. Nếu giáo viên lớp dưới làm tốt công tác chủ nhiệm, xây dựng tốt nề nếp lớp học, rèn luyện cho học sinh phương pháp tự học và nhiều kĩ năng sống cơ bản khác; nhưng lên lớp trên, giáo viên chủ nhiệm lớp không duy trì, không phát huy thì rồi nề nếp lớp học và chất lượng học tập của học sinh sẽ ra sao? Do vậy, công tác chủ nhiệm lớp phải được thực hiện đồng bộ từ lớp Một đến lớp Năm. Nề nếp lớp học, phương pháp học tập, giáo dục đạo đức, nhân cách và các kĩ năng sống của học sinh phải được giáo viên chủ nhiệm chú ý xây dựng, rèn giũa ngay từ lớp 1 và phải được duy trì, phát huy xuyên suốt ở các lớp trên.Tuy công tác chủ nhiệm rất đổi quen thuộc với hầu hết giáo viên Tiểu học nhưng để có một giáo viên chủ nhiệm giỏi có trách nhiệm không phải ai cũng làm được. Là một giáo viên chủ nhiệm lớp ai cũng mong muốn học trò của mình là những con ngoan, trò giỏi, tài đức vẹn toàn để sau này lớn lên các em tự tin, năng động, bản lĩnh bước vào đời, trở thành những người công dân có ích cho xã hội. Nhưng thực tế vẫn có những học sinh vi phạm nội quy trường lớp, chưa có ý thực tự học, chất lượng giáo dục chưa cao cụ thể: vẫn có những em lên lớp 2 mà đọc còn dịch từng tiếng, viết chữ chưa đúng kích thước sai lỗi chính tả nhiều, tốc độ làm bài chưa đảm bảo, chưa biết viết đoạn văn . Xuất phát từ thực tiển đó nên tôi mạnh dạn đưa ra “Một số giải pháp trong công tác chủ nhiệm lớp nhằm nâng cao chất lượng dạy học”. Mong sao được sự góp ý của các đồng nghiệp để kinh nghiệm của tôi được áp dụng rộng rải trong toàn cấp học. II.NỘI DUNG VÀ BIỆN PHÁP A. NỘI DUNG 1. Cơ sở lý luận : Trong xã hội hiện nay, trẻ em bây giờ được tiếp xúc sớm với điện thoại thông minh, ti vi, máy tính không tránh khỏi những thông tin thiếu chính xác chưa được kiểm chứng đã và đang len lỏi vào thế hệ trẻ . Nó làm lu mờ lí trí, bôi đen nhân cách khiến những người làm công tác giáo dục, các bậc phụ huynh phải băn khoăn, lo lắng. Qua thực tế, ta nhận thấy đạo đức học sinh đang trên đà đi xuống, đạo hiếu, truyền thống “Tôn sư trọng đạo” dường như bị xem nhẹ. Rồi các tệ nạn xã hội như tiếp xúc với văn hóa phẩm đồi trụy, cờ bạc, ma túy . Buồn hơn khi một số phụ huynh chạy theo đồng tiền không ngó ngàng đến con, xem việc học của con là để cho có bằng cấp.Lớn lên rồi cũng đi làm thuê cuốc mướn hay đi công ti nào đó.Giáo viên như giữ trẻ . Chính vì thế việc học không còn quan trọng nên không thúc giục con em học tập. Giáo viên chủ nhiệm lớp muốn có chất lượng cao thì phải cực kì vất vả và làm việc thật nghiêm túc. Chính vì những lẽ đó mà tôi đã dành khá nhiều thời gian, tâm sức cho công tác chủ nhiệm của mình. 2. Thực trạng của vấn đề : 2.1. Thuận lợi: - Luôn nhận được sự chỉ đạo, quan tâm sâu sát của Ban giám hiệu, của Công đoàn cùng sự giúp đỡ của tất cả các ban ngành trong Hội đồng sư phạm nhà trường. - Là người trực tiếp giảng dạy nên có nhiều thời gian tiếp xúc với học sinh của mình. - Giáo viên phân môn nhiệt tình, yêu nghề và trách nhiệm cao, chuyên môn vững vàng. - Hầu hêt các phụ huynh học sinh đều quan tâm đến việc học của các em. - Đội ngũ cán sự lớp tập trung những thành viên khá tích cực, ham hoạt động. 2.2. Khó khăn: - Năm học 2022 - 2023, tôi được phân công chủ nhiệm lớp 2B với tổng số học sinh khá đông (40 em). -Một số gia đình HS còn khó khăn về kinh tế, có nhiều phụ huynh học sinh đi làm xa gửi con cho ông bà, không có thời gian giám sát, quản lí việc học tập của các em việc học hành của con cái hầu như phó thác cho cô giáo. - Trình độ học sinh không đồng đều. B.NỘI DUNG III. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề : Biện pháp1: phải là người nắm rõ, nắm vững hoàn cảnh từng học sinh: Muốn giáo dục học sinh thì phải hiểu được tâm tư tình cảm, nguyện vọng của các em. Đây cũng là khâu hết sức quan trọng để giúp người giáo viên đưa ra phương pháp giáo duc tốt. Vì vậy việc đầu tiên khi phụ trách một lớp, tôi đã tìm hiểu học sinh qua các công việc sau: Bước 1: Điều tra lí lịch học sinh qua giấy khai sinh của các em, hoặc điều tra từ phía phụ huynh học sinh để nắm được một số thông tin cần thiết về cá nhan từng em và hoàn cảnh gia đình: Bước 2: Khảo sát đối tượng học sinh. a. Khảo sát đối tượng thông qua bài kiểm tra, qua giáo viên chủ nhiệm cũ, qua học sinh trong lớp hoặc qua phụ huynh. b.Tiến hành phân loại đối tượng để đưa vào sổ kế hoạch công tác chủ nhiệm, cụ thể * Học sinh gặp hoàn cảnh khó khăn. * Học sinh cá biệt về phẩm chất. * Học sinh có năng lực và học sinh CHT. a. Đối với những học sinh có hoàn cảnh gia đình khó khăn: - Giáo viên chủ nhiệm thường xuyên động viên giúp đỡ học sinh này. Kêu gọi học sinh cả lớp giúp bạn vượt khó. Đề đạt với chi hội phụ huynh lớp, nhà trường tạo điều kiện giúp đỡ những em đó. b. Đối với học sinh cá biệt về phẩm chất: Tìm hiểu nguyên nhân qua gia đình.Dùng phương pháp tác động tình cảm, nghiêm khắc đối với học sinh nhưng không cứng nhắc. c. Đối với học sinh có năng lực : + Những học sinh có năng lực ngoài bài học ở lớp giáo viên chuẩn bị thêm bài dành riêng cho đối tượng này + Khuyến khích các em tham gia các sân chơi. d. Đối với học sinh chưa hoàn thành: - Tìm hiểu nguyên nhân vì sao em đó học chậm, hạn chế tiếp thu những môn nào. Có thể là ở gia đình các em đó không có thời gian học tập vì phải làm nhiều việc hoặc em đó có lỗ hỏng về kiến thức nên cảm thấy chán nản. - Giáo viên lập kế hoạch giúp đỡ đối tượng bằng những việc cụ thể như sau: + Giảng lại bài mà các em chưa hiểu vào những thời gian ngoài giờ lên lớp . + Đưa ra những câu hỏi từ dễ đến khó để học sinh có thể trả lời được nhằm tạo hứng thú và củng cố niềm tin ở các em. + Thường xuyên kiểm tra các đối tượng đó trong quá trình lên lớp. + Tổ chức cho học sinh học theo nhóm để học sinh khá giỏi giúp đỡ học sinh yếu kém tiến bộ. + Gặp gỡ phụ huynh học sinh trao đổi về tình hình học tập, cũng như sự tiến bộ của con em để phụ huynh giúp đỡ thêm việc học ở nhà cho các em. + Những học sinh đọc kém : Yêu cầu phụ huynh cho học sinh đọc bài rồi quay video gửi qua zalo riêng cho giáo viên – GV nhận xét rồi yêu cầu phụ huynh cho học sinh đọc lại nhưng tốc độ nhanh dần quay video và gửi lại cho giáo viên – GVnhận xét cứ như thế cho đến khi học sinh đọc tốt hơn. Còn khi ở lớp tôi cho những học sinh cùng trình độ thi đọc với nhau rồi cả lớp bình chọn bạn đọc tốt hơn. Nhờ có phầ đi đua này các em đọc tiến bộ hẳn. + Còn với những học sinh nghe – viết còn hạn chế giáo viên phối hợp với phụ huynh tăng cường luyện đọc cho học sinh và yêu cầu phụ huynh đọc cho học sinh viết bài ở nhà rồi chụp bài gửi qua trang zalo riêng – GV nhận xét Bước 3. Thực hiện tốt tiết sinh hoạt lớp: - Tiết sinh hoạt lớp cuối tuần rất quan trọng . Theo tôi, Giáo viên chủ nhiệm là chỗ dựa tin cậy nhất cho các em khi gặp các khó khăn trong quá trình học tập cũng như trong cuộc sống, vì vậy buổi sinh hoạt lớp phải đạt được các mục tiêu sau: + Những học sinh viết sai kích thước, sai lỗi chinh tả giáo viên gọi riêng học sinh đó và chỉ lỗi sai , hướng dẫn viết cho đúng rồi yêu cầu học sinh viết lại. Ở phần này giáo viên cũng yêu cầu phụ huynh cho cháu luyện đọc thật nhiều để nhận diện mặt chữ và rèn đọc chớt vì đọc sai các em sẽ viết sai. \ + Những học sinh làm bài tập chưa tốt giáo viên gọi riêng học sinh đó và chỉ lỗi sai , đồn thời ra thêm bài tập tương tự để các cháu khắc sau kiến thức hơn + Khen động viên dù một tiến bộ nhỏ.- Tạo cho học sinh một tâm lý thoải mái, gần gũi, sẵn sàng chia sẻ với giáo viên những vướng mắc khó khăn của mình trong quá trình học tập và cuộc sống. - Khích lệ động viên học sinh chuẩn bị một tâm thế sẵn sàng học tập. -Hướng dẫn thêm kỹ năng sống, kỹ năng học tập. - Tự nhận ra các lý do, nguyên nhân yếu kém của mình và sẵn sàng khắc phục sửa chữa. - Vì vậy, ở tiết sinh hoạt chủ nhiệm tôi thực hiện đổi mới nội dung sinh hoạt lớp: tổng kết ưu điểm, khuyết điểm, đánh giá việc học tập của lớp cũng như đề ra những biện pháp khắc phục khuyết điểm, phát huy ưu điểm, từ đó xây dựng phương hướng cho tuần tới. Tiết sinh hoạt chủ nhiệm không nặng nề mà rất cần sự góp ý phê bình chân tình trên tinh thần xây dựng làm cho tập thể lớp tốt hơn. Điều cần nhất là làm cho các em cảm nhận được sự thân thiện, gần gũi. Cho nên tôi thực hiện nghiêm túc các hoạt động sau: - Tự kiểm điểm: Hoạt động này nhằm thể hiện tính tự giác, tự phê bình của học sinh. Vì có ý thức được cái lỗi của mình thì học sinh mới có hướng khắc phục, sửa lỗi. - Lớp trưởng tổng hợp đánh giá từng mặt mạnh yếu của các tổ: Tuyên dương những bạn có thành tích tốt trong tuần. Nhắc nhở những bạn có vi phạm, làm cho lớp bị trừ điểm thi đua. * Nhận xét của giáo viên chủ nhiệm : - Nêu ưu điểm chung của lớp. Tổng hợp điểm cộng của từng học sinh trong tuần để tặng hoa hoặc quà. - Nêu khuyết điểm: Chỉ ra cái tồn tại chung của lớp trong tuần và hướng khắc phục. - Nhắc nhở học sinh vi phạm khuyết điểm trong tuần và nêu cách khắc phục cho học sinh có cơ hội sửa sai để tiến bộ. * Xây dựng kế hoạch cho tuần tới : - Nhắc lại nội quy, nêu kế hoạch của nhà trường, - Phân công cụ thể (Có ghi chép cẩn thận). * Giải đáp thắc mắc của học sinh Giáo viên chủ nhiệm giải đáp những thắc mắc, xem xét những yêu cầu của học sinh và có thể giải quyết nhu cầu cho các em nếu nhu cầu đó là chính đáng. Biện pháp 2: kết hợp giữa giáo viên chủ nhiệm với các lực lượng giáo dục khác: a. Phối hợp với gia đình học sinh: Đây là bước tiến hành thường xuyên ở từng giai đoạn. Tôi cung cấp số điện thoại của bản thân, của nhà trường đến từng em và lập nhóm lớp Zalo riêng để liên hệ với gia đình học sinh trao đổi thông tin đa chiều về tất cả các hoạt động và kết quả học tập. Thông thường, ở bất kì một học sinh nào khi vi phạm nội qui trường lớp thường về nhà sợ bị la rầy, thậm chí bị đánh đập nên các em thường giấu cha mẹ. Vì vậy tôi có kế hoạch thông báo cho gia đình học sinh biết kết quả học tập, rèn luyện đạo đức, lao động, của học sinh sau mỗi lần kiểm tra định kỳ. Và khi nhận được kết quả từ giáo viên chủ nhiệm thì gia đình cũng kịp thời nắm bắt được tinh thần học tập, hành vi của con em mình. Từ đó có biện pháp giáo dục kịp thời. Không chỉ liên hệ qua điện thoại mà tôi còn đến thăm và trao đổi với gia đình học sinh nhất là gia đình các em học sinh cá biệt, học sinh có hoàn cảnh khó khăn. Theo tôi đây là hình thức giáo dục có hiệu quả cao. Bởi lẽ qua việc đến thăm gia đình học sinh sẽ tạo được tình cảm giữa phụ huynh và giáo viên chủ nhiệm. Chính mối thiện cảm này giúp học sinh phải tự ý thức để xứng đáng với sự quan tâm dạy dỗ của thầy cô. Khi phối hợp với gia đình, tôi thiết nghĩ giáo viên chủ nhiệm cần linh hoạt trong sử dụng các biện pháp và hình thức vì “Năm ngón tay ” hoàn cảnh gia đình không ai giống ai. Có gia đình điều kiện kinh tế khá, có thời gian luôn quan tâm theo dõi sâu sát chuyện học tập của con em thậm chí là luôn đưa rước con cái đi học, theo dõi tập vở của các em hàng ngày. Nhưng cũng có gia đình cha mẹ phải đầu tắt mặt tối đi sớm về khuya, họ không có thời gian để quan tâm con cái, mặc dù ai cũng muốn con mình học giỏi, ngoan ngoãn. Vậy làm thế nào để phụ huynh nào cũng nắm bắt kịp thời kết quả học tập của con em mình? Đó cũng là điều tôi trăn trở, suy nghĩ. Từ đó tôi đi đến quyết định: Mình phải thường xuyên liên hệ phối hợp với gia đình học sinh bằng điện thoại trực tiếp khi cần hoặc bằng phiếu đánh giá học sinh b. Phối hợp với Ban giám hiệu nhà trường. Mỗi tháng Ban giám hiệu tổ chức họp Hội đồng Sư phạm một lần đề ra kế hoạch chủ nhiệm cho giáo viên chủ nhiệm, của cả trường cũng như ở các khối lớp. Đồng thời trong lần họp định kỳ, Ban giám hiệu cũng được nghe những phản ánh từ giáo viên chủ nhiệm về thuận lợi, khó khăn trong quá trình thực hiện. Khảo sát chát lượng để giúp giáo viên đưa ra phương pháp giáo dục phù hợp với từng đối tượng.