Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng phần mềm powerpoint trong soạn giảng môn vật lý THCS

ứng dụng PHẦN MỀM POWERPOINT trong soạn giảng môn vật lý THCS I. Sự cần thiết, mục đớch của việc thực hiện sỏng kiến. 1. Lý do chọn đề tài Việc dạy học bộ môn vật lí ở trường THCS, giáo viên giảng dạy rất khó khăn trong việc chuẩn bị, hướng dẫn, quản lí học sinh khi làm thí nghiệm, có tiết học yêu cầu phải tiến hành tới 3 thí nghiệm. Ngoài ra còn một số thí nghiệm tiến hành khó thành công hoặc không được làm vì tính chất độc hại của nó. Vì vậy việc tiếp thu kiến thức của các em bị hạn chế, nhiều vấn đề còn mơ hồ, chưa thể hiểu bản chất của sự việc, hiện tượng khi giáo viên diễn giảng. Ngày nay, khi công nghệ thông tin càng phát triển thì việc ứng dụng công nghệ thông tin vào tất cả các lĩnh vực là một điều tất yếu. Trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo, công nghệ thông tin đã được ứng dụng vào các nhà trường trong việc giảng dạy, học tập. Tuy nhiên so với nhu cầu thực tiễn hiện nay việc ứng dụng công nghệ thông tin trong giáo dục còn hạn chế, vì vậy các nhà trường phải không ngừng đầu tư, bồi dưỡng, cải tiến để nâng cao chất lượng việc ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy. Chúng ta không nên bằng lòng với những gì có sẵn mà lĩnh vực công nghệ thông tin mang lại, chúng ta nên biết cách tận dụng nó, khai thác nó và biến nó thành công cụ hiệu quả cho công việc giảng dạy. Đối với giáo dục và đào tạo công nghệ thông tin có tác dụng mạnh mẽ, bổ xung cho các phương pháp giảng dạy và học tập. Công nghệ thông tin là phương tiện để tiến tới “ xã hội học tập”. Mặt khác giáo dục và đào tạo đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển của công nghệ thông tin qua việc cung cấp nguồn nhân lực cho công nghệ thông tin. Bộ giáo dục và đào tạo cũng yêu cầu “đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong giáo dục đào tạo ở tất cả các cấp học, bậc học, ngành học xem công nghệ thông tin như là một công cụ hỗ trợ đắc lực nhất cho đổi mới phương pháp giảng dạy, học tập ở tất cả các môn”. Đú là lý do bản thõn tụi chọn đề tài này! a) Cơ sở lí luận - Vật lí học là cơ sở của nhiều ngành kĩ thuật và công nghệ quan trọng. Sự phát triển của khoa học vật lí gắn bó chặt chẽ và tác động qua lại, trực tiếp với sự tiến bộ của khoa học, kỹ thuật và công nghệ. Vì vậy, những hiểu biết và nhận thức về vật lí có giá trị to lớn trong đời sống và sản xuất, đặc biệt trong công cuộc công nghiệp hoá và hiện đại hoá đất nước. - Trong thời đại ngày nay, trước sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kĩ thuật và công nghệ thông tin, làn sóng vĩ đại của công nghệ đang ảnh hưởng lớn đến đời sống xã hội của con người về mọi mặt từ kinh tế đến văn hoá. Sự bùng nổ về thông tin đặt ra nhu cầu về tiếp nhận thông tin và giải quyết vấn đề của con người ngày nay càng phải nâng cao không ngừng và đáp ứng kịp với yêu cầu của thời đại. Do vậy, việc đào tạo ra những con người có năng lực, có trình độ nhận thức cao đang là mục tiêu hàng đầu của nhân loại trong thế kỉ XXI. - Trong một thập niên trở lại đây, nhiều quan niệm, phương pháp dạy học mới đã và đang được nghiên cứu, áp dụng ở trường phổ thông như: Dạy học nêu vấn đề, dạy học tích cực, dạy học lấy học sinh làm trung tâm, dạy học theo dự án, dạy học với sự hỗ trợ của công nghệ....Tất cả đều nhằm mục đích tích cực hoá hoạt động của học sinh, phát triển tư duy sáng tạo cho học sinh. Đặc biệt việc sử dụng công nghệ thông tin để xây dựng bài giảng điện tử các môn nói chung, dạy học vật lí nói riêng được xem là một trong những công cụ đem lại hiệu quả tích cực trong việc đổi mới phương pháp dạy học. b)Cơ sở thực tiễn - Trường THCS Hàng Vịnh luôn được địa phương và các cấp quan tâm. Trường đã đầu tư một máy Laptop và một máy chiếu để phục vụ cho công tác giảng dạy. - Từ năm học 2008 Bộ Giáo dục và đào tạo đã phát động phong trào đưa ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy và quản lí giáo dục, từ đó đến nay việc chỉ đạo ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy của trường THCS Hàng Vịnh được coi là việc làm thường xuyên - Qua việc tiếp cận công nghệ thông tin tôi luôn suy nghĩ, tìm tòi, học hỏi các bạn đồng nghiệp cũng như tìm hiểu về công nghệ thông tin. Đặc biệt là làm thế nào để ứng dụng trong dạy học bộ môn vật lí có hiệu quả. - Năm học 2010 – 2011và năm học 2012 - 2013 tụi đó mạnh dạn ứng dụng cụng nghệ thụng tin trong kỡ thi giỏo viờn giỏi vũng huyện và đạt giỏo viờn giỏi vũng huyện. 2. Thực trạng vấn đề nghiờn cứu - Mặc dự nhà trường đó cú trang bị đầy đủ về cơ sở vật chất nhưng số giỏo viờn ứng dụng việc dạy trỡnh chiếu cũn hạn chế. Trong khi đú qua cỏc tiết dạy thử nghiệm bản thõn tụi nhận thấy học sinh rất hứng thỳ, tớch cực và tiếp thu bài rất tốt, khụng khớ tiết học sụi nổi, hào hứng hơn cho cả người dạy lẫn người học. - Việc ứng dụng cụng nghệ thụng tin trong dạy học là vấn đề tương đối mới đối với giỏo viờn đặc biệt là cỏc giỏo viờn vựng sõu vựng xa. II. Phạm vi triển khai thực hiện: Trong trường THCS xó Hàng Vịnh III. Mụ tả sỏng kiến. Một số ứng dụng của phần mờm powerpoint trong giảng dạy vật lý THCS 1.Trực quan hoá - Cú những đồ dựng, nguyờn tắc hoạt động mà phũng thớ nghiệm khụng cú thỡ việc sử dụng trực quang qua phần mềm powerpoint cú thể giỳp học sinh dễ hiểu, dễ tiếp thu hơn - Nhờ công nghệ thông tin mà khi đưa ra mô hình giáo viên có thể phóng to,thu nhỏ, làm nhanh, làm chậm để học sinh thấy rõ được bản chất của quá trình. Do đó công nghệ thông tin giúp học sinh hiểu sâu hơn về bản chất, quá trình. Đặc biệt là nắm vững các khái niệm trừu tượng trong vật lí. 2. Kích thích tính tò mò và hứng thú của học sinh: 0 - Để kiểm tra bài cũ giáo viên đưa ra ô chữ liên quan đến những kiến thức đã học và tổ chức cho học sinh tham gia trò chơi một cách bổ ích và lí thú. Cỏc ụ chữ xuất hiện tựy ý nhờ vào kĩ thuật triggers -Tạo tình huống có vấn đề bằng các đoạn phim ngắn, kích thích tính tò mũ của học sinh, đặt ra nhiệm vụ theo dõi bài học để giải quyết tình huống. 3. Điều chỉnh quá trình hoạt động học tập. - Khi tiếp xỳc với cụng nghệ thụng tin hiện đại buộc học sinh phải điều chỉnh lại cỏch nhận thức học tập của mỡnh. - Với những hỡnh ảnh sống động thể hiện ngay trờn mỏy tớnh làm cho học sinh hứng thỳ và tũ mũ để tỡm tũi và phỏt hiện ra kiến thức mới 4. Mô hình hoá. - Không phải mọi quá trình vật lí xảy ra trong tự nhiên đều dễ dàng quan sát, có những hiện tượng, quá trình vật lí không thể quan sát bình thường, có quá trình xảy ra nhanh, có quá trình sẩy ra chậm, có đối tượng quan sát rất nhỏ - Vì vậy trong dạy học cần phải phóng đại, làm nhanh, làm chậm các quá trình đó, do đó phải có mô hình và máy tính can thiệp. Như hoạt động của nguyên tử, phân tử, từ trường, điện trường, vật ném xiên, ném ngang các quá trình này rất cần mô hình ảo và sự trợ giúp của máy tính. 5. Tự động hoá. - Bài giảng điện tử là các bài giảng được soạn và giảng trên máy tính kết hợp máy chiếu nó có nhiều ưu điểm:. - Giờ giảng hiệu quả hơn: Dễ hiểu, hấp dẫn, kiến thức toàn diện hơn. - Phát huy được các ưu điểm của phương pháp truyền thống. - Có thể tự động hoá công việc dạy học hoặc một khâu nào đó trong quá trình dạy học, làm cho giáo viên có nhiều thời gian quan tâm hơn đến học sinh. - Bài giảng được lồng ghép với thí nghiệm ảo, các đoạn phim minh hoạ các hiện tượng vật lí xảy ra trong thực tế làm tăng thêm sự hấp dẫn của bài giảng. 6. Kiểm tra đánh giá khách quan. Công nghệ thông tin đặc biệt là máy tính có thể sử dụng các phần mềm để làm các câu hỏi trắc nghiệm, các phần mềm phân tích và đánh giá kiểm tra. Chỳng ta cú thể nhỳng phần violet vào powerpoint trong cỏc cõu trắc nghiệm. Trong kiểm tra trắc nghiệm máy tính có thể đóng vai trò vừa là thiết bị kiểm tra vừa là thiết bị đánh giá, tổng hợp, thống kê.. 7 Liờn kết được với cỏc phần mờm khỏc 7.1 Liờn kết được với phần mềmViolet - Chỳng ta cú thể nhỳng một cõu hỏi dưới dạng trắc nghiệm từ violet vào powerpoint mà trong powerpoint khụng cú tớnh năng này. 7.2 Liờn kết được với phần mềm thớ nghiệm vật lý ảo - Cú những hiện tượng hiện tượng học sinh rất khú quan sỏt hoặc thiếu trang thiết bị cho thớ nghiệm thực tế. Thỡ thớ nghiệm ảo giỳp học sinh dễ dàng quang sỏt và tiếp thu kiến thức nhanh hơn. IV. Kết quả, hiệu quả mang lại. 1. Đối với học sinh Kết quả kiểm tra đối chứng giữ lớp ỏp dụng sang kiến (9a1)và lớp khụng ỏp dụng sang kiến (9a2) Điểm 9 - 10 Điểm 7 - 8 điểm 5 - 6 điểm 3 - 4 Lớp 9a1 9a2 9a1 9a2 9a1 9a2 9a1 9a2 Số lượng 12 4 20 15 6 11 0 8 % 31,6 10,5 52,6 39,5 15,8 28,9 21,1 Qua thống kê kết quả đạt được. Qua ứng dụng sỏng kiến thì kết quả học tập của học sinh so với khi chưa ứng dụng, tăng lên đáng kể. Cụ thể: + Số lượng học sinh khá, giỏi dần được tăng lên + Số học sinh trung bình, yếu giảm hẳn Điểm số học tập về môn học của các em cao, kỹ năng vận dụng kiến thức của các em đã dần đạt đến mức thành thạo, việc thực hành của các nhóm đảm bảo thời gian. Các em thêm yêu thích say mê môn học hơn, giờ học sôi nổi và tích cực hơn. 2. Đối với giỏo viờn - Năm học 2010 – 2011 và năm học 2012 – 2013 ứng dụng cụng nghệ thụng tin trong kỡ thi giỏo viờn giỏi vũng huyện và đạt giỏo viờn giỏi vũng huyện. - Năm học 2012 – 2013 tham gia thi giỏo ỏn điện tử vũng tỉnh đạt giải C. V. Đỏnh giỏ về phạm vi ảnh hưởng của sỏng kiờn. Hầu hết cỏc giỏo viờn trong ngành giỏo dục đều ứng dụng phần mềm powerpoint trong soạn giảng và mang lại hiệu quả cao. Làm tiền đề cho cỏc đồng chớ mới làm quen với cụng nghệ thụng tin. Để từ đú tự tin hơn, mạnh dạng hơn trong việc ứng dụng cụng nghệ thụng tin trong soạn giảng Thỳc đẩy cho việc xó hội húa giỏo dục. VI. Kiến nghị và đề xuất ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học nói chung và môn vật lí THSC nói riêng rất công phu. Có lẽ vì thế mà một số trường đã thực hiện nhưng chỉ mang tính hình thức, chỉ dừng lại ở các tiết học thao giảng, trình chiếu. Phải chăng có nhiều rào cản trong việc áp dụng phương pháp mới này? Đó là do cơ sở vật chất hay do sự ngại ngùng của một số giáo viên khi làm quen với các kĩ thuật tin học để phục vụ cho môi trường giảng dạy mới?. Vì vậy tôi xin có một vài ý kiến nhỏ như sau: 1 Đối với trường - Nhà trường cần có nhiều hơn nữa cỏc buổi thực hành sử dụng máy chiếu, có giáo viên nghiên cứu, truyền đạt phần mềm powerpoint cho các giáo viên làm quen để họ có thể tự thiết kế lấy những giáo án điện tử cho riêng mình. Ngoài ra các thầy cô giáo trong cùng tổ chuyên môn nên có các buổi sinh hoạt chuyên đề này, từ đó nâng cao chất lượng giảng dạy theo phương pháp mới. Bản thân tôi tin tưởng rằng, với khả năng sư phạm vốn có cộng thêm vài buổi làm quen phần mềm này, các giáo viên hoàn toàn có thể thiết kế được bài giảng điện tử nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy, góp phần đổi mới phương pháp giảng dạy. - Có kế hoạch bồi dưỡng và triển khai thực hiện, vận dụng sáng kiến sau khi đã kiểm nghiệm trên thực tế ở trường mang lại kết quả tốt. - Mỗi giáo viên nên nhận thức đúng đắn vai trò của mình đối với chất lượng học tập của học sinh và thấy được trách nhiệm của bản thân đối với việc nâng cao chất lượng giáo dục. Vậy phải tự học, tự bồi dưỡng để nâng cao trình độ, tìm ra được các phương pháp tối ưu trong giảng dạy. 2 Đối với Phòng Giáo dục - Có kế hoạch bồi dưỡng và triển khai thực hiện, vận dụng sáng kiến sau khi đã kiểm nghiệm trên thực tế ở trường mang lại kết quả tốt. - Trong các đợt thi giáo viên giỏi, Phòng GD-ĐT cần có kế hoạch thi thiết kế giáo án điện tử ở tất cả các bộ môn để khuyến khích và đẩy mạnh phong trào dạy học bằng công nghệ thông tin và để làm tư liệu giảng dạy hay để giáo viên tham khảo và học tập. Xin chân thành cảm ơn ! í kiến xỏc nhận của thủ trưởng đơn vị .. Hàng Vịnh, ngày 19 thỏng 3 năm 2013 Người viết Lờ Văn Út