Sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị trong truyện “Vợ chồng A Phủ” của Tô Hoài

Đề bài Sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị trong truyện “Vợ chồng A Phủ” của Tô Hoài Bài giải chi tiết | Viết cách giải khác của bạn     “Vợ chồng A Phủ” là truyên thành công nhất trong tập “Truyện Tây Bắc” của Tô Hoài. Trong truyện này, nhân vật Mỵ có hồn hơn cả. Mị có hai mặt tưởng như đối lập nhưng thực ra lại rất thống nhất. Mặt thứ nhất là Mỵ bị chà đạp nặng nề đã sinh ra buồn rầu và dần dần sinh ra cam chịu, mất cả sức sống. Mặt thứ hai là ngay trong tình trạng đó, Mỵ vẫn cựa quậy, vẫn tiềm tàng, tiềm ẩn một sức sống để từ đó bước vươn dậy và cuối cùng phá cũi tháo lồng và tìm lại được lẽ sống cho mình.      Mị bị bắt làm con dâu gạt nợ nhà thống lí Pá-Tra là tấn bi kịch đau đớn nhất trong cuộc đời nàng. A Sử đối với nàng như đối với một người nô lệ. Nhưng vì nàng là ngươi con gái giàu tình thương, có đức hi sinh nên nàng đành cam chịu để trừ nợ cho cha. Ở lâu trong cái khổ, Mỵ quen khổ rồi. Bây giờ Mỵ tưởng mình cũng là con trâu con ngựa. “Con ngựa, con trâu làm còn có lúc, đêm nó còn được đứng gãi chân, đứng nhai cỏ, đàn bà con gái nhà này thì vùi vào công việc cả đêm cả ngày ”. Quá đau khổ, nàng đã phản kháng bỏ nhà Pá Tra trở về. Nàng định lạy cha rồi ăn lá ngón chết. Nhưng khi nghe cha nói: “Mày về lạy tao để mày đi chết đấy à? Mày chết nhưng nợ tao vẫn còn, quan lại bắt tao trả nợ… Không được con ơi!”. Mị bưng mặt khóc, ném nắm lá ngón rồi trở về nhà Pá Tra. Vì quá thương cha mà nàng đành cam chịu cuộc sống nô lệ ở nhà thống lí.      Nhưng trong tâm trạng, trong bản chất cuộc sống của Mị tiềm ẩn một sức sống mãnh liệt. Trong nỗi buồn, trong suy nghĩ, trong ý muốn tự tử của nàng đã biểu lộ tinh thần không muốn cam chịu, không muốn chấp nhận cuộc sống lầm than, tủi cực hiện tại. Sức sống bị đè nén chỉ cần có cơ hội là nó sẽ bộc phát. Những đêm tình mùa xuân đã tới, tâm hồn Mị bị xáo trộn. Nàng đã lắng nghe tiếng ai thổi sáo rủ bạn đi chơi. Mị nghe tiếng sáo vọng lại, tha thiết bổi hổi. Mị ngồi nhẩm bài hát của người đang thổi: “Mày có con trai con gái rồi  Mày đi làm nương Ta không có con trai con gáTa đi tìm người yêu”           Mị lén lấy hũ rượu, cứ uống ừng ực từng bát. Rồi say, Mị lịm mặt ngồi đấy hồi tưởng lại ngày trước. Ngày trước, Mị thổi sáo giỏi, thổi lá cũng hay như thổi sáo. Mùa xuân, Mị uống rượu trên bếp và thổi sáo. Có biết bao nhiêu người mê, ngày đêm đã thổi sáo đi theo Mị hết núi này sang núi khác. Sức sống lại dạt dào trong lòng nàng. “Mị thấy phơi phới trở lại, trong lòng độy nhiên vui sướng như đêm tết ngày trước. Mị trẻ lắm, Mị vẫn còn trẻ, Mị muốn đi chơi.” Tiếng sáo còn rập rờn trong đầu Mị, Mị quấn lại tóc, Mị mặc váy hoa. Ai bảo cô Mị chỉ lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa? Dĩ nhiên tuổi xuân của nàng đã bị tàn phá. Sức sống của nàng đã bị đè nén. A Sử trói Mị lại, quấn tóc lên cột. Đóng cửa buồng rồi bỏ đi. Thật là tàn bạo, Mị vẫn đứng im như không biết mình đang bị trói. Hơi rượu còn nồng nàn, Mị vẫn nghe tiếng sáo đưa Mị đi theo những cuộc chơi.                    “Em không yêu, quả pao rơi rồi                    Em yêu người nào, em bắt pao nào”           Mị vùng vằng bước đi nhưng toàn thân đau nhức không cựa được. Sức sống tiềm tàng trong người Mị bộc phát thật là dữ dội.           Sức sống tiềm ẩn của Mị bộc lộ tột đỉnh trong hành vi nổi loạn giải thoát cho A Phủ và cho chính mình. A Phủ là người ở trừ nợ (vì đánh A Sử nên bị phạt vạ) trong nhà thống lí. A Phủ chăn bò bị hổ ăn mất một con. A Phủ bị trói. Đêm đêm, Mị dậy sưởi lửa thấy mắt A Phủ trừng trừng, biết A Phủ còn sống, Mị vẫn lạnh lùng vì đời Mị khổ quá, Mị chỉ còn ở với ngọn lửa. Có đêm A Sử thấy Mị ở đây đã đập Mị ngã xuống cửa bếp nhưng trái tim của cô gái giàu yêu thương ấy lại thổn thức. Đêm khuya Mị trở dậy thổi lửa, ngọn lửa bập bùng sáng lên. Cách miêu tả sức sống tiềm tàng đang trỗi dậy trong lòng Mị bằng “ngọn lửa bập bùng sáng lên” thật là hay! Nàng nhìn thấy A Phủ bị trói đứng, một dòng nước mắt lấp lánh bò xuống hai lõm má đã sạm đen lại. Mị nhớ lại đêm A Sử trói Mị, nàng thốt lên trong lòng “Trời ơi! Nó bắt trói đứng người ta đến chết! Nó đã trói chết một người đàn bà trong nhà ngày trước cũng ở chỗ này”. Nàng nghĩ đêm mai là người kia chết. Người kia việc gì mà phải chết. Rồi nàng vận vào mình, biết đâu A Phủ trốn thoát, bố con Pá Tra sẽ bảo là Mị cởi trói cho nó. Mị phải trói thay vào đó, Mị phải chết trên cái cọc ấy, Mị không thấy sợ. Đấy chỉ là những tư tưởng “nổi loạn” trong lòng Mị và từ tư tưởng “nổi loạn” đến hành động “nổi loạn” chỉ có một li. Mị đã rón rén bước lại gần A Phủ. Nàng rút con dao nhỏ cắt lúa cắt nút dây mây trói A Phủ. Mị thì thào: “Đi ngay…!”. Mị cắt sợi dây trói A Phủ cũng chính là nàng đã cắt sợi dây vô hình trói nàng vào gia đình thống lí Pá Tra. Nàng đã chạy theo A Phủ, A Phủ nói: “Đi với tôi” và hai người lẳng lặng đỡ nhau chạy xuống dốc núi. Hình ảnh đó nói lên sự can đảm liều lĩnh của Mị. Hành động táo bạo này có ý nghĩa quyết định trong cuộc đời Mị. Mị và A Phủ đã nương tựa vào nhau và thành vợ chồng A Phủ để xây dựng cuộc đời mới. Hành động giải thoát của Mị có xen lẫn ý thức tự phát và tự giác. Có lẽ ý thức tự phát mạnh hơn. Đó chính là kết quả biểu lộ tất yếu của một sức sống vốn đã tiềm tàng, tiềm ẩn của Mị trước đó. Hành động giải phóng và tự giải phóng này của Mị có nguồn gốc từ cái buồn rười rượi, từ cái cách uống ừng ực từng bát rượu và ngay cả ý định muốn tự sát của Mị.           Nguồn gốc sâu xa của hành vi đó là ở tấm lòng giàu tình cảm, giàu lòng thương người của Mị, còn nguyên do trực tiếp là tiếng sáo của những đêm tình mùa xuân đã thức dậy trong tâm hồn nàng lòng yêu đời, niềm tha thiết với cuộc sống tự do.           Có thể nói sức sống tiềm tàng của Mị là sức hấp dẫn của nhân vật này trong thời gian Mị ở Hồng Ngài. Tô Hoài đã đặt Mị trong mối xung đột xã hội gay gắt, những thế lực tàn bạo của xã hội phong kiến thống trị cũa người H-mông đã chà đạp lên số phận của nàng, tưởng như nàng không còn con đường nào thoát khỏi sự huỷ diệt. Vậy mà chính sức sống tiềm ẩn của nàng đã tự cứu nàng. Tô Hoài đã miêu tả một cách xuất sắc sự vận động nội tâm của nhân vật và dẫn đến hành động phản kháng tháo cũi phá lồng giải thoát. Chính sức sống mãnh liệt của Mị khi gặp ánh sáng cách mạng thì như hạt giống tốt gieo lên mảnh đất phù sa. Mị đã trở thành nhân tố tích cực trong đội du kích Phiềng Sa của A Phủ sau này cũng là điều dễ hiểu. Bài giải của bạn: hoaitran_90 23:46:19 Ngày 07-12-2007 Tô Hoài nổi tiếng với tập truyện Tây Bắc trong đó đặc biệt là truyện ngắn Vợ chồng A Phủ viết năm 1953 và được giải nhất của hội nhà văn Việt Nam. "Vợ chồng A Phủ" là bức tranh chân thực về số phận đau khổ của người lao động miền núi dưới ách thống trị của thực dân phong kiến. Đồng thời tác phẩm còn là bài ca về sức sống bất diệt trong tâm hồn và cụ thể ở đây là nhân vật Mỵ. Ở trong Mỵ luôn tiềm ẩn 1 sức sống tiềm tàng chỉ chờ có cơ hội là trào ra mãnh liệt, mạnh mẽ. Chính điều đó đã làm nên sức sống tác phẩm. Tập truyện Tây Bắc là kết quả của chuyến đi cùng bộ đội vào giải phóng Tây Bắc dài 8 tháng. Nhà văn đã cùng ăn cùng ở, cùng làm với nhân dân rẻo cao. Điều này giúp nhà văn tích luỹ vốn sống, tăng thêm tình cảm với cảnh, với người tây Bắc. Tô Hoài đã thốt lên rằng :" Đất nước và con người Tây Bắc để thương để nhớ trong tôi nhiều quá". Tập truyện Tây Bắc nói chung và truyện ngắn Vợ chồng A Phủ nói riêng đươc coi là sự trả ơn sâu nghĩa nặng với nhân dân Tây Bắc của Tô Hoài Mị là hình ảnh đặc trưng của cô gái người Mèo dưới chế độ phong kiến miền núi, là linh hồn của Vợ chồng A Phủ. Thành công của Tô hoài là ở chỗ ông không chỉ nhìn ngắm mị như ngắm 1 vẻ lạ rừng xa, không miêu tả Mị theo công thức đường rừng mà tạo nên 1 chân dung sinh động như chính cuộc đời luôn tồn tại những nghịch lý. Ở Mị có 2 mặt tưởng như đối lập mà rất thống nhất. Mị bị chà đạp nặng nề tưởng mất hết sức sống. Tuy nhiên Mị vẫn cựa quậy, vẫn tiềm ẩn 1 sức sống chống lại số phận. 2 mặt này tương phản với nhau tạo nên 2 nghịch lý ở 1 con người. Trước hết Mị xứng đáng được hưởng hạnh phúc bởi những điều tốt đẹp vốn có ở cô. Mị là cô gái có nhan sắc và có đời sống tâm hồn fong fú. Mị lại yêu đời và có khát vọng hạnh phúc mãnh liệt. Mị chăm chỉ và rất hiếu thảo. Mị như 1 bông hoa ban tinh khiết đang khoe sắc giữa cheo leo núi rừng tây bắc. Với bao tình yêu thương của mình Tô Hoài đã đem hào quang rực rỡ fủ lên Mị khiến cho cô toả sáng. Một con người như Mị lẽ ra phải được hưởng hạnh phúc nhưng cuối cùng lại chịu đựng số phận làm thân trâu ngựa bởi" hồng nhan bạc phận" hay nói như Nguyễn Du: " Trời xanh quen thói má hồng đánh ghen". Cách giới thiệu Mị ở đầu tác phẩm đã chứa đựng những điều bất thường. Trong lời kể trầm buồn của Tô Hoài , Mị đã xuất hiện với đầy đủ tín hiệu của giông bão:" Ai ở xa về ........" Mị không hiện lên ở phía chân dung mà hiện lên ở phía thân phận, 1 thân phận quá nghiệt ngã, người ngồi lẫn với đá, với chuồng ngụa, mặt cắm xuống không sao ngẩng lên được. Mị bị ném vào vị trí không phải dành cho con người. Ấn tượng xa xót này ám ảnh người đọc suốt cả đoạn trích. Nhưng đau khổ mà không cam chịu. Ngay tù đầu ta đã nhận ra sức mạnh phán kháng tiềm ẩn trong con người Mị. Khuôn mặt buồn rười rượi kia là khuôn mặt của con người ý thức được hoàn cảnh của mình, là khuôn mặt của con người không để bị khuất phục.Từ đoạn văn giới thiệu trên cánh của ngục tù đời Mị đã hé mở . Mị nhà nghèo vì món nợ truyền kiếp của cha mẹ mà phải bán cả tuổi thanh xuân ham yêu ham sống đẻ mua lấy kiếp trâu ngựa. Và đây là cơ hội nhân đạo.   Bài giải của bạn: conangkhotinh_2003 15:04:17 Ngày 27-12-2007 Sau cách mạng "vợ chồng A PHỦ"là tác phẩm thành công nhất của TÔ HOÀI.chọn đề tài và cuộc sông miền núi,khao khát tái hiện nhưng cảnh đơi ngang trái ,bật công,muôn khẳng dịnh một thư" địa ngục có thật" tôn tại nhưng thé lưc thông trị tàn bạo.TÔ HOÀI dựng lên trong tác phẩm những trang việt hết sức cụ thể,sinh động về số phân đồng bào miền núi trước CM. NHững trang viết về MỊ một trong hai nhân vật chính của truyện là vô cùng cảm động.MỊ tuy bị chà đáp ,giày xéo trong bể khổ cuộc đời nhưng cô đă có một sức sông tiềm tàng kì lạ.Nó dược tác giả thể hiện nổi bật và đặc sắc ơ doạn MỊ cởi trói cưu A PHỦ.MỊ là một cô gái trẻ đẹp, duyên dáng ,hiếu thảo, thổi sao hay "có biết bao nhiêu người mê ngày đêm thổi sáo đi theo MỊ". nhà nghèo, năm nào bố MỊ cũng phải trả nợ 1 nương ngô cho PÁTRA .bố già,MỊthuwowng bố lám món nợ truyên kiếp mà bố MỊ vay của thông lí PÁ TRA như một oan trái cuộc đời .MỊ đã bị con trai thông lí lừa băt về cúng trình ma.MỊ bị đói xử hết sức tàn tệ,chẳng khác gì một con vật. chăng khác nào con trâu ,con ngựa cho nhà thông lí.tuôt trẻ,săc đẹp của MỊ bị tước đoạt ,vùi dập.Cô như một đóa hoa rưng chóng héo ,lúc nao cung tàn ,lúc nào cũng"cúi mặt buồn rười rượi""buông MỊ như một cai chuồng nhột thú kin mít ,tối om,chỉ có một lỗ nhỏ băng bàn tay ,nhin ra ngoai"chỉ tháy trăng không biết là sương hay nắng".MỊ sống như một linh hồn chết.LỜI kể cua tác giả với nhưng chi tiết dôn nén nhân vật đến tân cung bi thảm.MỊ đang sống mà như đă chết.tuy vậy dụng ý ấy không làm tác giả quên đi thiên ý muốn phát hiện vẻ đẹp của con người.ĐÓ là những con người tuy tuyệt vọng nhưng họ vân khao khát sống ,ươc muốn dược sống.tác giả muốn khẳng định vượt lên đau thương, bật hạnh MỊ vẫn cất giấu một khát vọng sống ,một sưc sống tiềm tàng và mãnh liệt nó như hòn than hồng ẩm ỉ cháy.cho den khi mua xuân đến .mùa xuân dẹp nhật trong năm mang lai cho con người hị vọng ,ươc mơ mùa của lễ hội ,mùa của tính yêu. những âm thanh  vui vẻ cua đám hội đã làm MỊ như sông lại,MỊ thấy yêu đời .dâu phải đánh thức một tâm hồn chai là như vậy là dễ nếu không có mùa xuân với sưc sông của đật trời , với nhưng đôi lưa  và nếu như bản thân MỊ kjoong có một sức sống tiềm tàng. bây giờ nó bắt đấu bừng lên khi MỊ tháy yêu đời" MỊ thấy lòng mình vui sướng lại.MỊ còn trẻ .MỊ vẫn còn trẻ ".MỊ dã tìm được niềm vui dù mơ hồ,MỊ sẽ tháy thời gian quí giá và hưởng cho trọn vẹn không dể buông trôi vô vị như xưa nữa.MỊ muốn có cái quyền đơn giản như bao người khác.MỊ muốn đi hội. CÓ thể nói đối với MỊ đây là sự thay đổi lớn  tuy bắt nguồn từ những cảm xúc nhất thời nhưng chưng tỏ MỊ vân còn là một con người.Bạo lực mình cũng chăng sợ ,MỊ xắn mỡ bỏ vào đĩa đèn cho sáng rồi quấn tóc,với láy váy hoa,rút thêm cái ao chuẩn bị đi chơi.hành động của MỊ diễn ra trước mắt A phủ,như thách thức,không thèm trả lời khi hắn hỏi"mày muốn đi chơi à?".Sự vùng dạycua MỊ lan nay bị tra gia:A SỬ trói  dứng mị trong buông tối băng  một thúng sợi dây ,quấn tóc tóc MỊ lên cộtlamf cho cô không cúi không nghiêng được đầu nữa".nhưng sức sống vẫn tiêm ẩn trong long nguoi con gai H'MÔNG. hành đông trói mị tàn nhãn của hắn tuy giam giữ được thể xác nhưng không giam giữ dược tâm hồn mị:"lòng MỊ dập dờn tiêng sáo.tai mị vẫn lăng nghe tiêng sao tỏ tình tha thiết .tâm hôn mị như dang chơi voi trong mông tuong ,vượt qua nui nay đến núi nọ trơ về với thới xưa của hinh bong hai hòa Hình như số phận của MỊ gắn liền với số phận củA PHỦ như một tiền định.một người là con dâu gạt nợ, một người phạm tội đánh con quan ,cả hai đều là con trâu con ngựa của PÁ TRA.A PHỦ  vì tội để hổ bắt mất bò bị PÁ TRA trói vào cọc ở góc nhà.MỊ thương thức dậy sớm để sưởi lửa .dã mấy đêm liền MỊ thấy A PHỦ bị trói đứng  đó " mắt mơ to trừng trừng mới biết A PHỦ còn sống","MỊ vẫn thản nhiên thổi lử hơ tay" lúc này MỊ chỉ biết có mình và ngọn lửa, MỊ thờ ơ với tất cả . nhưng rồi cái đêm cuối cùng ơ hông ngài qua "ngọn lửa bập bùng sáng lên"MỊ thấy"một dòng nươc mắt lấp lánh bò xuông 2 hõm mắt đã xám đen lại"trên khuôn mặt A PHỦ dòng nước mắt ấy đả khơi gợi cho mị nhơ vè ngày trước .mị cung bị trói dưng như thế.dong nước mắt của A PHỦ tương như hòa làm một ,tạo sự cảm thông dau donvaf bùng cháy một mối căm thù mãnh liệt"chung nó thật độc ác". hành dông vộ thức "mị rón rén bước lại rút con dao nhỏ cắt lúa ,cắt nút dây mây"đên lúc nay mịn mơi sực tỉnh ,hốt hoảng,sức thúc dẩy mị hanh đong lúc này là hai nguòi cung cảnh ngộ,là sụ giao hòa 2 số phận 2dong nước mắt.  A PHỦ chạy đi "rôi mị cung chay theo "chi tiêt thể hiên cơn song gió trong long mị . khi cứu a phủ chưa bao giờ mị nghi mình sẽ đi theo a phủ nhưung dưng trươc cái chết ban năng sinh tồn của mị trỗi dậy.mịcoi troi cho a phu cung chinh la coi choi cho minh .do chính là thê hiên sức mạnh tiêm tang môt lần nũa cua mị   Sưc sống tiềm tang của MỊ mang tính điên hình sâu sắc ,thê hiên 1 cach cụ thể chân thực và sống động cho sự vùng dậy cua MỊ tren con đương đi tìm hạnh phúc,tự do,đến vơi cach mang và khang chiến.và cũng khăng định một chân lí:" bạo lực không đe bẹp được khát vọng ,ước mơ". Bài giải của bạn: nguyenbahuy89 07:50:30 Ngày 25-05-2008                 Trước cách mạng tháng tám ách thống trị của thực dân Pháp đã khiến cho nhân dân ta trải qua bao lần lầm than, tủi nhục. Điều đó đã được các nhà văn, nhà thơ cảm nhận và đưa vào tác phẩm. Chúng  ta đã gặp hình ảnh chị Dậu qua tác phẩm “Tắt đèn” của Ngô Tất Tố, một người phụ nữa nông dân chịu sự bóc lột áp bức tàn nhẫn của địa chủ quan lại nhưng vẫn giữ được lòng can đảm thương người. Và giờ đây là hình ảnh Mị - một cô gái miền núi cũng có số phận bất hạnh và sức sống mạnh mẽ qua tác phẩm “Vợ chồng A Phủ” của Tô Hoài. Nếu chị Dậu còn được là một con người thì Mị - cô chỉ là “con trâu con ngựa”, chỉ là cái bóng không có quyền quyết định số phận của mình. Thế nhưng tiềm ẩn trong trong con người cam chịu ấy là một sức sống tiềm tàng mạnh mẽ, chỉ chờ cơ hội là bùng lên. Mị - một cô gái Mèo đẹp như đóa hoa rừng bung nở ngày xuân, trẻ đẹp, hiếu thảo, duyên dáng. Mị có biết bao chàng trai say mê “ngày đêm thổi sáo đi theo Mị”, “trai đến đứng nhẵn cả chân vách đầu buồng Mị”. Mị khéo léo và có tài thổi sáo rất hay: “Mị uốn chiếc lá trên môi, thổi lá cũng hay như thổi sáo”. Cuộc sống đối với một cô gái đang tuổi thanh xuân thật là hạnh phúc biết bao nhiêu. Thế nhưng cái nghèo đã cướp tất cả của Mị. Mị phải về làm dâu trừ nợ cho nhà thống lý Pá tra. Cuộc đời Mị từ đây bắt đầu những chuỗi ngày đen tối. Món nợ truyền kiếp mà bố mẹ Mị vay khi lấy nhau trở thành một nỗi oan trái của cuộc đời. Phải! Nợ bố mẹ con trả. Nhưng trả với cái giá như vậy là quá đắt. Món nợ ấy đã đẩy Mị xuống vực sâu của cuộc đời. Mị như một kẻ nô lệ bị chiếm đoạt sức lao động, nhan sắc và cả cuộc đời con gái bị vùi dập đau đớn. Mị muốn “ăn lá ngón” để tự tử nhưng vì thương cha Mị không đành lòng chết. Thế là sự phản kháng yếu ớt tuyệt vọng ấy tiêu tan. Sống ở nhà thống lý Pá Tra có như một đóa hoa rừng chóng héo tàn lúc nào cũng “cúi mặt, mặt buồn rười rượi”. Đau đớn tuyệt vọng Mị đành buông xuôi theo số phận như quy luật thích nghi nghiệt ngã. “Ở lâu trong cái khổ Mị quen khổ rồi”. Trên danh nghĩa là nàng dâu của nhà thống lý nhưng Mị còn khổ hơn con trâu con ngựa. “Con trâu con ngựa làm còn có lúc, đêm nó còn được đứng gãi chân nhai cỏ, đàn bà con gái nhà này chỉ biết vùi đầu vào việc cả ngày cả đêm”. Đọc đến đây chúng ta mới chợt hiểu rằng không chỉ có Mị mà tất cả những người phụ nữ trong nhà ấy đều có chung một số phận: là nô lệ, là công cụ lao động biết nói của nhà thống lý. Đau xót thay cho những con người ấy mà điển hình là Mị. Sống ở nơi “giam cầm”, Mị mỗi ngày một ít nói, hơn thế nữa Mị cũng chẳng biết nói với ai. Mị như “như con rùa nuôi trong xó cửa”. Cuộc sống của Mị hoàn toàn đối lập với không gian bao la rộng mở của bầu trời vùng núi, rộn ràng âm thanh và rực rỡ màu sắc. “Ở cái buồng Mị nằm kín mít có một cái cửa sổ, một lỗ vuông bằng bàn tay lúc nào trông ra cũng chỉ thấy trăng trắng không biết là sương hay nắng.” Và Mị sẽ sống ở đó cam chịu “đến khi nào chết thì thôi”. Phải chăng cuộc sống thực tại đã làm Mị nguội lạnh thờ ơ, phải chăng Mị cô gái xinh đẹp ngày xưa nay phải sống mà như đã chết? Cuộc sống của Mị đã rơi vào bi kịch, làm sao để giải thoát được tấm bi kịch ấy, làm sao để vận động như ý của nhân vật chứ không phải là khát vọng nhà văn gán ghép cho nó. Xuân đến rồi! Ngoài đầu núi lấp ló đã có tiếng ai thổi sáo gọi bạn đi chơi. Mị nghe tiếng sáo vọng lại thiết tha bồi hồi. Mị đã có phản ứng cới tiếng sáo. Tiếng sáo ấy đã khơi dậy sức sống ẩn náu trong Mị tưởng chừng như đã nguội tắt. Mị còn nhớ như in những lời bài hát tình tứ mà Mị đã nghe, đã hát, đã thổi sáo, thổi kèn lá ngày nào. “Anh ném pao em không bắt Em không yêu quả pao rơi rồi” Những cảnh tượng ngày xưa đang nối đuôi nhau tìm về. Cô đâu phải người “chết dần chết mòn” nhân tính như Chí Phèo. Tiếng sáo giờ đây đã thấm vào trái tim Mị, thức tỉnh sự câm lặng bấy lâu. Rồi Mị uống rượu, men rượu hay men cuộc đời cay đắng đã nâng bổng tâm hồn Mị lên, thoát xác, vượt ra ngoài ô cửa “mờ mờ trăng trắng kia”. Khát vọng được đi chơi bỗng bùng cháy lên trong Mị. Sau bao năm sống trong nhà thống lý lần đầu tiên tiếng sáo của ai đó đến với Mị như một âm thanh của hiện tại rồi sau đó tiếng sáo làm sống lại bao rung động tâm linh của những mùa xuân năm nào. Mới đầu tiếng sáo còn lấp ló nơi đầu núi, cuối cùng tiếng sáo đã thực sự hòa nhập cùng Mị “trong đầu Mị rập rờn tiếng sáo”. Ngày xuân không có gì thu hút Mị bằng tiếng sáo, tiếng sáo đến với Mị mỗi lúc một mãnh liệt. Từ đầu là những âm thanh xa xôi sau đó trở thành lời mời gọi giúp Mị lãng quên quá khứ, hướng tới tương lai. “Tiếng sáo đưa Mị đi theo những cuộc chơi, những đám chơi”. Mị tự ý thức về mình, Mị thấy lòng vui sướng phơi phới như thời con gái. Mị thấy mình còn “trẻ lắm, Mị vẫn còn trẻ, Mị muốn đi chơi”. Mị nghĩ thật là vô lý,  Mị thấy mình với A Sử không có lòng mà vẫn phải ở với nhau. Mị khóc và đau khổ, Mị ghê tởm thằng A Sử “còn muốn bắt mấy người con gái nữa về làm vợ”. Lúc này đây Mị chỉ muốn ăn lá ngón cho chết ngay chứ không thèm nhớ lại nữa. Một sức sống mãnh liệt trong Mị như một hòn than hồng đang âm ỉ cháy. Mị xắn mỡ bỏ thêm vào đĩa đèn cho sáng. Có thể xem đấy là một hành động thức tỉnh. Nó có nghĩa là Mị đã thắp lên ngọn đèn soi rọi vào cuộc sống của mình, để thoát ra khỏi những đêm dài tăm tối triền miên của quá khứ. Và hành động này thúc đẩy hành động khác tiếp theo như một “phản ứng dây truyền” không thể ngăn lại được nữa. Dường như không chú ý đến những ràng buộc khắt khe , những xiếng xích tàn bạo của nhà thống lí Pá Tra, Mị tự mình hành động như một người tự do, theo tiếng gọi của mình : “quấn lại tóc, rút cái váy hoa…sửa soạn đi chơi Tết”. Giữa lúc lòng ham sống trỗi dậy mãnh liệt nhất thì cũng là lúc nó bị vùi dập xuống phũ phàng nhất. A Sử bước vào, thản nhiên, lầm lì trói đứng Mị vào cột nhà. “ Tóc Mị xõa xuống, A Sử quấn luôn tóc Mị lên cột”. Trong cái kỹ càng, rành rẽ của từng động tác của A Sử ta thấy toát lên sự tàn ác đến thản nhiên của một kẻ đã không còn chút gợn nào của lương tri nữa. Và bây giờ Mị bật khóc, khóc cho cái oan trái của một kiếp người khao khát muốn sống, muốn yêu mà lại bị ghì chặt vào cuộc sống “ không bằng con ngựa” . Nhưng cũng từ đấy sức sống của một cô gái yêu đời lại trỗi dậy. Trong bóng tối cô đang mơ màng đi theo tiếng sáo, tiếng sáo ấy đã có lần đưa Mị đi theo những đám chơi, những cuộc chơi. Nhưng quá khứ chưa đi hiện tại đã về. Giờ đây cô đang bị A Sử trói, dường như cô sống mà như đã chết. Đã chết phần hồn giờ lẽ nào cô lại chết cả phần xác, Mị thấy xung quanh mình chỉ là bóng tối, không một tiếng động cô “vùng bước đi” nhưng tay chân đau quá không cựa được. Mị không nghe tiếng sáo nữa . Thực tại phũ phàng đã bóp nghẹt những ước mơ, khát vọng tươi sáng. Thời gian cứ thế trôi đi, cho đến cái đêm A Phủ bị trói đứng vào cậy cột gỗ trong nhà thống lí vì để hổ bắt mất con bò …A Phủ vì đánh lại con quan nên bị làng phạt và trở thành người gạt nợ cho gia đình thống lí. Vậy là giữa A Phủ và Mị đã có một cảnh ngộ chung: cùng là người gạt nợ cho nhà thống lí. A Phủ bị trói đứng ở đó mấy đêm liền rồi nhưng đêm nào cũng vậy, Mị dậy đốt lửa sưởi và thản nhiên như không có gì bên cạnh. Mỗi đêm, đêm nào cũng vậy khi ngọn lửa bùng lên Mị nhìn sang  biết A Phủ còn sống nhưng Mị không nói năng gì. Nếu A Phủ là cái xác chết đứng đấy, cũng thế thôi. Mị vẫn trở dậy, vẫn sưởi, chỉ còn biết mình với ngọn lửa. Mị như vậy không phải vì trái tim bằng đá, không còn biết thương xót mà vì tâm hồn Mị đã khép kín và câm lặng rồi. Dường như sức sống trong tâm hồn cô đã khô cạn ? Không, ngược lại, sức sống ấy lâu nay bị dồn nén quá sức bây giờ nó đã vỡ tung ra khi “ngọn lửa vừa bập bùng sáng lên, Mị lé mắt trông sang thấy hai mắt A Phủ cũng vừa mở, một dòng nước mắt lấp lánh bò xuống hai hõm má đã xám đen lại của A Phủ”. Dòng nước mắt đó đã làm trỗi dậy trong Mị bản năng của một con người: tình thương những người cùng cảnh ngộ. Nhìn A Phủ, Mị chợt nhớ lại cái đêm Mị cũng bị A Sử trói đứng vào cột thế kia, cũng “nước mắt chảy xuống miệng, xuống cổ không lau đi được”. Như lần trước một khi ý thức sống trỗi dậy thì Mị lại nghĩ đến cái chết, nhưng lần này là một cái chết oan ức, vô lý của một người khác. Mị đã bị vắt về “trình ma” nhà thống lý rồi Mị phải cam chịu chết ở cái nhà này, còn A Phủ  việc gì phải chết, A Phủ phải được sống. Sau ý nghĩ ấy lòng thương người lớn hơn thương thân, Mị đã cam chịu chết thì sợ gì mà không cứu A Phủ. Rõ ràng Mị đã suy nghĩ đã lường trước được những gì sẽ xảy ra nếu cô cứu A Phủ. Thật lạ là trước hành động nguy hiểm ấy Mị không hề thấy sợ hãi mà còn bình tĩnh can đảm hơn bao giờ hết. Mị rút dao cắt dây trói cho A Phủ rồi cô cũng vùng chạy theo anh : “A Phủ cho tôi đi….Ở đây thì chết mất!”. Lương tâm như thức tỉnh Mị cứu A Phủ và cũng chính là tự cứu mình. Thật là dữ dội và khủng khiếp, tình huống truyện tạo nên tính bi kịch của số phận. Bao nhiêu máu và nước mắt đổ xuống Mị mới giành lại được tự do. Viết “Vợ chồng A Phủ” Tô Hoài đã chứng tỏ sự lão luyện của một nhà văn hiện thực trong việc xây dựng nhân vật điển hình, khẳng định một cách nhìn mới về hiện thực. Nhân vật Mị được nhà văn Tô Hoài miêu tả khám phá theo chiều sâu của tâm hồn, trong những biến thái “thăng trầm gấp khúc” của tâm trạng. Miêu tả thành công sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị, ngòi bút nghệ thuật của ông đã làm cho truyện ngắn này sáng bừng lên giá trị nhân đạo. Sự vùng dậy của Mị như một lời thách thức với số phận, là một lời kết tội đanh thép bộ mặt ghê tởm đối với bọn thống lý trong xã hội người Mèo. Thực dân Pháp và “cái ma” đã tiếp tay cho chúng. Mị là hình ảnh người con gái vùng rẻo cao từ bóng tối, máu và nước mắt mà giành được ánh sáng, được sống trong tự do và tình yêu.