Tài liệu ôn tập ngữ văn 11

II. LỚP 11: 1. Vào phủ chúa trịnh: a. Địa chỉ tích hợp: Liên hệ đọc- hiểu nội dung của văn bản: Những chi tiết miêu tả không gian phủ chúa có liên quan đến việc chẩn đoán bệnh của Lê Hữu Trác. b. Nội dung tích hợp: Chú ý các tình tiết miêu tả không gian trong phủ chúa cho thấy đây là một môi trường thiếu ánh sáng: Đột nhiên, thấy ông ta mở một chỗ trong màn gấm rồi bước vào. Ở trong tối om, không thấy có cửa ngõ gì cả. Đi qua độ năm, sáu lần trướng gấm như vậy, đến một cái phòng rộng, ở giữa phòng có một cái sập thếp vàng... Giữa phòng là một cây nến to... Nhưng theo ý tôi, đó là vì thế tử ở trong chốn màn the trướng phủ... Môi trường này đã ảnh hưởng tới sức khỏe Trịnh Cán. 2. Bài viết số 1: Nghị luận xã hội a. Địa chỉ tích hợp: Liên hệ khi đọc tham khảo văn bản: Sống đơn giản- xu thế của thế kỉ XXI b. Nội dung tích hợp: Chú ý các nội dung: Mua nhà, lựa chọn chỗ ở ( Một căn nhà rộng rãi, đẹp đẽ tất sẽ đem đến sự dễ chịu, thoải mái cho người ở...) ; Chú ý ứng xử tạo môi trường sống lành mạnh ( Cần phải thiết lập một mối quan hệ thân mật gần gũi với con người và cảnh vật trong môi trường sống của chúng ta hơn). 3. Tự tình ( Bài II) a. Địa chỉ tích hợp: Liên hệ khi thực hành đọc- hiểu văn bản b. Nội dung tích hợp: Phân tích mối liên hệ giữa cảnh và tình . Gợi ý HS qua hệ thống hình ảnh biểu tượng của bài thơ: - Các yếu tố của môi trường thiên nhiên có tác động đến tâm lí của nhân vật trữ tình ra sao? - Hình ảnh thiên nhiên được sử dụng nhằm khắc họa đậm nét tâm sự, tình cảm của nhân vật trữ tình như thế nào? 4. Câu cá mùa thu ( Thu điếu): a. Địa chỉ tích hợp: Liên hệ khi thực hành đọc- hiểu văn bản b. Nội dung tích hợp: Phân tích mối liên hệ giữa cảnh và tình : - Khung cảnh mùa thu được miêu tả như thế nào? - Sắc thái của khung cảnh mùa thu có quan hệ như thế nào đối với tâm trạng nhân vật trữ tình? 5.Bài ca ngắn đi trên bãi cát ( Sa hành đoản ca): a. Địa chỉ tích hợp: Liên hệ khi thực hành đọc- hiểu văn bản b. Nội dung tích hợp: Mối quan hệ giữa môi trường và tâm lí nhân vật thông qua hình ảnh : Trường sa phục Trường sa; Trườngsa, trường sa nại cừ hà? 6.Chạy giặc: a. Địa chỉ tích hợp: Liên hệ khi thực hành đọc- hiểu văn bản b. Nội dung tích hợp: Cảnh đất nước khi giặc Pháp đến xâm lược được miêu tả như thế nào? ( Mất ổ bầy chim dáo dác bay; Bến Nghé của tiền tan bọt nước; Đồng Nai tranh ngói nhuốm màu mây )-> Từ đó thấy chiến tranh đã hủy hoại môi trường như thế nào? 7.Bài ca phong cảnh Hương Sơn ( Hương Sơn phong cảnh ca): a. Địa chỉ tích hợp: Liên hệ giáo dục ý thức bảo vệ môi trường nơi danh thắng b. Nội dung tích hợp: Nêu cảm nhận về vẻ đẹp của phong cảnh Hương Sơn qua bài thơ, từ đó phát biểu suy nghĩ về việc phải trân trọng, gìn giữ vẻ đẹp đó như thế nào? 8. Thực hành về thành ngữ, điển cố: a. Địa chỉ tích hợp: Liên hệ khi rèn kĩ năng ghi nhớ và sử dụng thành ngữ, điển cố b. Nội dung tích hợp: - Xác định những thành ngữ, điển cố có liên quan tới môi trường: Năm nắng mười mưa, cá chậu chim lồng... - Xác định nghĩa của các thành ngữ , điển cố có liên quan tới môi trường. - Đặt câu có sử dụng những thành ngữ, điển cố có liên quan tới môi trường. 9. Hai đứa trẻ: a. Địa chỉ tích hợp: Liên hệ khi thực hành đọc- hiểu văn bản b. Nội dung tích hợp: Khung cảnh phố huyện nghèo được miêu tả như thế nào? Có tác dụng gì? (Khung cảnh phố huyện với cái chợ vãn, chỉ còn rác rưởi, vỏ bòng... tối tăm, tù đọng, những kiếp người sống nghèo khổ, quẩn quanh...) 10. Chữ người tử tù: a. Địa chỉ tích hợp: Liên hệ khi thực hành đọc- hiểu văn bản: Nhân vật Huấn Cao có phẩm chất gì khiến Huấn Cao cảm kích coi là một âm thanh trong trẻo chen vào giữa một bản đàn mà nhạc luật đều hỗn loạn, xô bồ? b. Nội dung tích hợp: Viên quản ngục cùng thầy thơ lại vốn đại diện cho quyền lực, nanh ác, thủ đoạn. Vậy mà sống trong môi trường tù ngục tối tăm, thiếu ánh sáng thiên nhiên, đầy tội ác nhơ bẩn ... mà họ vẫn giữ được thiên lương trong sáng, biết đam mê, biết quý trọng cái đẹp thanh tao. 11. Hạnh phúc của một tang gia: a. Địa chỉ tích hợp: Liên hệ khi thực hành đọc- hiểu văn bản: Từ niềm hạnh phúc của các nhân vật do cái chết của cụ cố tổ đem lại và cảnh tượng của đám ma gương mẫu , anh (chị) nhận xét như thế nào xã hội thượng lưu thành thị đương thời? Thái độ của nhà văn này đối với xã hội ra sao? b. Nội dung tích hợp: Bằng bút pháp trào phúng bậc thầy, tác giả đã tái hiện một cách sinh động môi trường xã hội thượng lưu thành thị hết sức lố lăng, đồi bảitong những năm trước cách mạng tháng Tám năm 1945. Phê phán cái môi trường xã hội ấy, tác giả đã kín đáo gửi gắm ước mơ , về một môi trường xã hội lành mạnh, ở đó các giá trị văn hóa, những chuẩn mực đạo đức được tôn trọng. 12. Chí Phèo: a. Địa chỉ tích hợp: Liên hệ khi thực hành đọc- hiểu văn bản: Phân tích nguyên nhân dẫn đến con đường tôi lỗi và bi kịch của nhân vật Chí Phèo b. Nội dung tích hợp: Môi trường sống thiếu tình thương thương trong cái làng Vũ Đại đầy thành kiến, một xã hội phong kiến nửa thực dân thu nhỏ, đã đẩy Chí Phèo dấn sâu vào con đường lưu manh hóa. Cánh cửa tình người duy nhất- thị Nở , vừa hé mở đã đóng sập lại, Chí Phèo bị cự tuyệt hoàn toàn và sự bế tắc đã lên đến đỉnh điểm, để dẫn tới sự bừng ngộ ngẫu nhiên mà tất yếu dẫn tới kết cục bi thảm. Môi trường sống có thể cứu vớt con người cũng có thể vùi lấp con người. 13. Bản tin: a. Địa chỉ tích hợp: Trong khi tìm hiểu yêu cầu cơ bản và cách viết bản tin về những sự kiện xảy ra trong cuộc sống, mở rộng đề tài luyện tập sang vấn đề có liên quan tới môi trường sống. b. Nội dung tích hợp: - Liên hệ với các vấn đề về môi trường được thông tin trên các phương tiện thông tin đại chúng. - Mở rộng phạm vi thông tin sang các vấn đề môi trường trong khi rèn luyện kĩ năng viết bản tin. 14. Phỏng vấn và trả lời phỏng vấn: a. Địa chỉ tích hợp: Khi tìm hiểu mục đích, tầm quan trọng của phỏng vấn và trả lời phỏng vấn; Những yêu cầu cơ bản đối với hoạt động phỏng vấn; Những yêu cầu đối với người trả lời phỏng vấn -> Liên hệ tới các đề tài liên quan đến vấn đề môi trường khi luyện tập. b. Nội dung tích hợp: - Gợi ý kể lại một vài hoạt động phỏng vấn và trả lời phỏng vấn thường gặp trong đời sống có liên quan đến vấn đề môi trường. - Phân tích những yêu cầu cơ bản đối với hoạt động phỏng vấn ( Chuẩn bị phỏng vấn, Tiến hành phỏng vấn, Biên tập sau khi phỏng vấn) gắn với các đề tài có liên quan tới môi trường. - Luyện tập phỏng vấn và trả lời phỏng vấn về vấn đề môi trường ( VD: Nhận xét về môi trường ở lớp, khu dân cư... nơi em học tập và sinh sống?) 15. Tràng giang: a. Địa chỉ tích hợp: Khi thực hành đọc- hiểu văn bản: - Câu thơ đề từ: Bâng khuâng trời rộng nhớ sông dài có mối liên hệ gì với bức tranh thiên nhiên và tâm trạng của nhân vật trữ tình trong bài thơ? - Tình yêu nước thầm kín qua tình yêu thiên nhiên. b. Nội dung tích hợp: Thiên nhiên rộng lớn, kì vĩ thấm đượm tình người, tình đời. Không phải vì cái tôi nhỏ bé, bơ vơ sầu thảm mà giữa cảnh và tình không khăng khít. Cái tôi ấy đã đắm chìm trong cái nhìn rợn ngợp, cảnh ấy thấm thía mối sầu cảu một hồn thơ tha thiết tình đời. 16. Viết bài làm văn số 6: a. Địa chỉ tích hợp: Thực hành nghị luận xã hội với đề bài về môi trường b. Nội dung tích hợp: - Xác định vấn đề cần nghị luận: Làm thế nào để môi trường ngày càng xanh, sạch, đẹp? - Thu thập tư liệu: + Các hoạt động có tổ chức nhằm làm cho môi trường ngày càng xanh, sạch, đẹp + Các hoạt động thường ngày của mỗi người thể hiện ý thứ giữ gìn, xây dựng môi trường ngày càng xanh, sạch, đẹp - Xác định hệ thống luận điểm, luận cứ: + Sự cần thiết của việc làm cho môi trường ngày càng xanh, sạch, đẹp + Những việc cần làm để môi trường ngày càng xanh, sạch, đẹp + Phê phán những hành vi tiếu ý thức bảo vệ môi trường + Khẳng định ý nghĩa của việc bảo vệ, xây dựng môi trường; Kêu gọi ý thức tự giác của mối người trong xã hội. - Chú ý sử dụng các thao tác phân tích, so sánh, bác bỏ để triển khai hệ thống các ý thành bài văn hoàn chỉnh. 17. Đây thôn Vĩ Dạ: a. Địa chỉ tích hợp: Khi thực hành đọc- hiểu văn bản: Phân tích nét đẹp của phong cảnh, mối liên hệ giữa cảnh vật và tâm trang của nhân vật trữ tình b. Nội dung tích hợp: Cảnh vật thôn Vĩ đẹp, thơ mộng trong dòng hoài niệm da diết của nhân vật trữ tình . Thiên nhiên muôn đời không thể tách rời cuộc sống, tình cảm con người, ngay cả khi đó là kỉ niệm. 18. Chiều xuân: a. Địa chỉ tích hợp: Khi thực hành đọc- hiểu văn bản: Liên hệ cảm nhận về vẻ đẹp bức tranh làng quê mùa xuân. b. Nội dung tích hợp: Thiên nhiên đẹp yên ả, thanh bình, mượt mà, đậm sắc làng quê được miêu tả tinh tế, cho thấy sự nhạy cảm của tâm hồn thi sĩ và một tình yêu quê hương, xứ sở sâu nặng. 19. Người trong bao: a. Địa chỉ tích hợp: Khi thực hành đọc- hiểu văn bản: Thảo luận về ý nghĩa thời sự của truyện b. Nội dung tích hợp: - Phê phán lối sống hèn nhát, bạc nhược, bảo thủ và ích kỉ. - Cảnh tỉnh và kêu gọi mọi người sống cởi mở, hòa đồng nhắm tạo ra một môi trường xã hội lành mạnh, nhân ái, dân chủ, tự do. 20. Thao tác lập luận bình luận: a. Địa chỉ tích hợp: Tìm hiểu và rèn kĩ năng bình luận qua các đề tài về môi trường: - Đề tài 1: Tình trạng hút thuốc lá trong học sinh - Đề tài 2: Lũ ở đồng bằng Tháp Mười có phải chỉ là tai họa? - Đề tài 3:Nên ưu tiên cho phát triển sản xuất hay cho bảo vệ môi trường , nếu việc sản xuất gây ô nhiễm môi trường sống? b. Nội dung tích hợp: - Chuẩn bị dữ liệu theo vấn đề bình luận: + Đề tài 1: Tác hại của thuốc lá, tình trạng hút thuốc lá trong học sinh, giải pháp ngăn chặn và phòng ngừa... + Đề tài 2: Thông tin về lũ ở Đồng Tháp Mười, hậu quả của lũ ở Đồng Tháp Mười, những vấn đề đặt ra cho công tác bảo vệ môi trường sau lũ ở Đồng Tháp Mười… + Đề tài 3: Thực trạng sản xuất gây ô nhiễm môi trường, hiểm họa của ô nhiễm môi trường đối với cuộc sống con người… - Thực hành kĩ năng bình luận với các vấn đề về môi trường. 21. Luyện tập tóm tắt văn bản nghị luận: a. Địa chỉ tích hợp: Khi rèn luyện kĩ năng tóm tắt văn bản nghị luận: Tóm tắt văn bản Xin đừng lãng phí nước b. Nội dung tích hợp: Qua luyện tập kĩ năng tóm tắt văn bản nghị luận trên văn bản cụ thể, cung cấp thêm tri thức về môi trường và nâng cao ý thức bảo vệ môi trường: - Thực trạng lãng phí nước - Nước là tài nguyên có hạn - Tình trạng khan hiếm nước, những tai họa từ việc thiếu nước, ô nhiễm nước - Xin đừng lãng phí nước