Tham luận Chuyên đề sử dụng vở bài tập vật lý 9

Tham luận chuyên đề sử dụng vở bài tập vật lý 9 I. Mục đích và yêu cầu của vở bài tập vật lí 9 Vật lí với đặc trưng là một môn khoa học thực nghiệm , nó xuất phát từ thực tế và lại quay lại phục vụ thực tế và liên quan mật thiết đến nhiều môn khoa học khác ;. chính vì những lẽ đó mà học sinh học vật lí gặp rât nhiều khó khăn : phải xuát phát từ thực nghiệm , từ hiểu biết trong đời sống rút ra kiến thức -> bằng lập luận dựa trên các cơ sở khoa học chứng minh kiến thức đó và vận dụng vào giải thích các hiện tượng trong thực tế , vào giải bài tập . đối với chương trình vật lí THCS ở lớp 8 và lớp 9 còn được đánh giá là khá nặng; thời gian tìm hiểu thưc tế + thời gian thực hành + Thời gian giải thích chứng mính -> còn rrất ít thời gian cho học sinh làm bài tập vận dụng nhất là những bài tập tính toán chứng minh ; mà những bài tập này lại đòi hỏi HS phải huy động rất nhiều vốn kiến thức từ những môn học khác như : toán , hoá , sinh …… mà những kiến thức này không phải lúc nào cũng thường trực trong dầu các em ; nhất là với học sinh đậi trà . Vì vậy vấn đề cần đặt ra là làm thế nào để tiết kiệm tối đa thời gian học lí thuyết giành thời gian cho vận dụng ; có hướng dẫn học sinh học và giúp học sinh có thể tự học một cách dễ dàng hơn . Vở bài tập vật lí ra đời đã phần nào góp phần giải quyết được vấn đề trên . II. Cấu trúc vở bài tập vật lí 9 Gồm có 3 phhần A – Học theo sách giáo khoa Phần này được trình bày theo cấu trúc, nội dung, tiến trình bài học trong SGK Trả lời các câu hỏi C1 , C2, ……………. Có in sẵn dẫn dắt trả lời Bảng ghi các kết quả thí nghiệm ………đây là phần rất tiện cho học sinh, các em không phải mất công kẻ lại bảng kết quả thí nghiệm vào vở . Phần kết luận : …. Học phải tự ghi lại kết luận , trong đó có cả các phần ghi chú ý học sinh cần quan tâm B. Giải bài tập I. Giải bài tập trong sách bài tập Phần này bao gồm đầy đủ các bài tập trong sách bài tập II. Bài tập bổ xung Đây là phần bài tập GV và học sinh rất thích Bao gồm 1 bài có nội dung củng cố bài học dưới dạng trắc nghiệm và một bài tập nâng cao III. Hướng dẫn học sinh sử dụng vở bài tập vật lí ` 1. Hướng dẫn học sinh sử dụng vở bài tập để chuẩn bị bài mới GV yêu học sinh chuẩn bị dụng cụ cho bài mới Đọc trước bài mới và làm trước thí nghiệm nếu có thể . Nghiên cuứ­ trước nội dung bài băngdf cách trả lời các câu hỏi c1 ; c2 ….. trong sách giáo khoa dựa theo HD của vở bài tập ra giấy nháp . 2. Hướng dẫn học sinh sử dụng vở bài tập trên lớp . Trong qúa trình học trên lớp GV hướng dẫn học sinh sử dụng song song SGK , Vở bài tập và vở ghi trên lớp - Trong quá trình học, học sinh ghi vở theo bảng ghi trên bảng của GV - Việc trả lời các câu hỏi C1 ;C2 ….. thường chỉ trả lời miệng mà không thể đủ thời gian để trình bầy câu trả lời đầy đủ trên bảng :=> Học sinh trả lời, nghe , nhận xét và tự ghi lại nhanh vào vở bài tập câu trả lời các câu hỏi này -> Tiết kiệm thời gian , rèn thói quoen tự lĩnh hội, lựa chọn kiến thức cho Hs mà không trông chờ GV đọc cho chép. Có những học sinh cẩn thận các em còn chỉnh sửa lại câu trả lời trên giấy nháp và về nhà mới trả lời lại các câu hỏi đó vào vở bài tập . - HS Ghi kết quả thí nghiệm và rút ra nhận xét vào vở bài tập mà không cần phải chép lại bảng kết quả . - Cuối tiết học GV có thể sử dụng ngay bài tập củng cố trong vở bài tập để củng cố và kiểm tra học sinh hoặc dùng kiểm tra bài cũ ở tiết sau . 3. Hướng dẫn học sinh sử dụng vở bài tập ở nhà . - GV hướng dẫn học sinh về nhà học bài kết hợp cả SGK + VởGhi + vở bài tập - Làm các bài tập trong SBT , Và bài tập bổ sung phần bài tập củng cố . bài tập nâng cao không bắt buộc . - Giáo viên thường xuyên kiểm tra vở bài tập của học sinh , nhắc nhở các cách sử dụng vở : viết thứ ngày tháng , viết tên bài , việc làm bài tập , cách trình bày bài và bảo quản vở …………… IV . Kết quả Với học sinh khối 9 (gồm 3 lớp A1, A2, A3 ); tôi đã làm phiếu điều tra , kết quả thu được như sau : 100% các em đếu có vở bài tập vật lí 98 % các em thường xuyên sử dụng vở bài tập vật lí ( -3 em A1 các em chỉ sử dụng để học phần lí thuyết ) 100% các em đều khẳng định sử dụng vở bài tập có thuận lợi: đỡ tốn thời gian chép đề , có hướng dẫn cách làm bài ; có phần cúng cố cho các em dể hiẻu bài hơn … 98 % các em đều có ý kiến tiếp tục sử dụng vở bài tập vật lí cho các năm sau . Hầu hết các em đều có ý kiến giá thành vở bài tập vật lí qúa cao (22000) , chất lượng giấy thấp . Việc in ấn sách nhiều chỗ chưa hợp lí : “ Câu trả lời dài thì để cách ít dòng các em viết chữ dầy di dầy dít vào đôi khi không đủ chỗ ; câu ngắn thì lại cách nhiều khiến các em chẳng biết viết gì” nhất là các bài thuộc dạng bài toán vật lí các em làm bài hầu như không đủ giấy => đó cũng là những điểm khiến một số em chỉ làm lí thuyết trong vở bài tập còn xin phép cô giáo lam bài tập ra vở ghi . IV. Bài học rút ra để vận dụng tiếp theo Bài học : + Sự cần thiết của vở bài tập : Vở bài tập vật lí 9 Hạn chế : Giá thành còn cao Việc in ấn phần trình bày lới giải của học sinh còn chưa hợp lí gò ép học sinh với rất nhiều ưu điểm : - Gần như toàn bộ kiến thức trọng tâm , cần thiết của bài học đều có trong vở ; - Bài tập SGK , SBT gần như đày đủ ; có bài tập bổ xung giành cho HS đại tà và cho học sinh giỏi ; có nhiều bài có nội dung gắn với thực tế sâu sắc . - Tiết kiệm thời gian chép đề cho học sinh - Kiến thức tương đối chính xác ; Trình bày dễ hiểu Đối với vở bài tập nếu như giáo viên và học sinh biết khai thác thì nó quả là một công cụ hữu ích giúp học sinh tự học và nhất là đối với học sinh yếu kém; nGoài người thầy ở trên lớp thì cuốn vở bài tập gúp học sinh hệ thồng lại bài học một cách lôgic; định hướng cho học sinh cách trình bày bài , cách học bài => giúp HS khắc sau bài học hơn . Gv : Nhàn hơn và đỡ mất nhiều thời gian hơn trong việc hướng dẫn các em học ở nhà. + Cách sử dụng : Để việc sử dụng vởbài tập cuả học sinh thực sự có hiệu quả thi người GV phải : Không nên quan niệm vở bài tập là vở để làm ở nhà của học sinh ; cũng không thể thay thế vở ghi trên lớp của học sinh ; cũng thể quan niệm vở bài tập là vở của học sinh mà người thầy chẳng biết nội dung trong đó có gì ? có những bài nào ? bài nào học sinh sử dụng được bài nào không ? Chỉ đến khi có học sinh hỏi mới thấy “ờ có bài như thế “ hoạc chỉ nghe học sinh phản ánh một chiều mà không biết cụ thể nó như thế nào ; Chính vì vậy mỗi Giáo viên cũng cần nên tìm hiểu nội dung vở bài tập ; chỉ ra cho học sinh bài nào dùng được ; bài nào in còn có chỗ sai sót chưa hợp lí ; cách khắc phục như thế nào ? bài nào GV có thể lấy để củng cố kiến thức hoặc kiểm tra hoc sinh? GV không nên quá gò học sinh theo vở bài tập: Với trường hợp học sinh chưa hiểu yêu cầu của đề , hướng dẫn của vở GV cần hướng dẫn thêm cho học sinh , hoăc có thể hướng dẫn học sinh làm theo hướng khác mà không cần phải theo hướng dẫn của vở bài tập , miễn sao hiểu và làm đúng bài là được . Để cho học sinh có thói qoen sử dụng vở bài tập một cách đều đặn GV phải hướng dẫn học sinh sử dung vở và kiểm tra vở bài tập của học sinh một cách thường xuyên . Vở bài tập cùng với sự hướng dẫn của giáo viên cũng chỉ thực sự có hiệu quả đối với những em có ý thức học . Kiến nghị : + Với tác giả + nhà xuất bản : Cần khác phục những nhược điểm của vở bài tập đẫ nêu trên: giá thành ; chất lư\ợng giấy ; độ chính xác; tính hợp lí + Với nhà trường : Nên tạo điều kiện cho GV dạy bộ môn mượn cuốn vở bài tập môn mình phụ trách để làm tài liệu . Tiếp tục triển khai việc sử dụng vử bài tập một cách rộng rãi hơn Nên tổ chức những chuyên đề “ sử dụng vở bài tập “ theo môn theo khối lớp thường xuyên để việc sử dụng cuốn sách có hiệu quả hơn . Trên đây là một số cách tôi đã làm để hướng dẫn học sinh sử dụng vở bài tập vật lí 9 và quan điểm của tôi về việc sử dụng vử bài tập , Rất mong được sự góp ý của các đồng chí để việc sử dụng vở bài tập nói chung và việc sử dụng vở bài tập vật lí được hiệu quả hơn , góp phần nâng cao chất lượng học sinh Dũng tiến, ngày 11/3/2009 GVBM Dương Thị Ngọc