Tham luận phương pháp kiểm tra đánh giá thúc đẩy dạy học có sự hỗ trợ của ứng dụng công nghệ thông tin

Tham luận phương pháp kiểm tra đánh giá thúc đẩy dạy học có sự hỗ trợ của ứng dụng công nghệ thông tin I. Sự cần thiết của việc kiểm tra đánh giá thúc đẩy dạy học có sự hỗ trợ của ứng dụng công nghệ thông tin : Xuất phỏt từ cỏc văn bản chỉ đạo của Đảng và nhà nước nhất là chỉ thị 58-CT/UW của Bộ Chớnh Trị ngày 07 thỏng 10 năm 2000 về việc đẩy mạnh ứng dụng CNTT phục vụ sự nghiệp Cụng nghiệp húa và Hiện đại húa đó chỉ rừ trọng tõm của ngành giỏo dục là đào tạo nguồn nhõn lực về CNTT và đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong cụng tỏc giỏo dục và đào tạo, đõy là nhiệm vụ mà Thủ tướng Chớnh phủ đó giao cho ngành giỏo dục giai đoạn 2001 – 2005 thụng qua quyết định số 81/2001/QĐ-TTg; Cụng nghệ thụng tin mở ra triển vọng to lớn trong việc đổi mới cỏc phương phỏp và hỡnh thức dạy học. Những phương phỏp dạy học theo cỏch tiếp cận kiến tạo, phương phỏp dạy học theo dự ỏn, dạy học phỏt hiện và giải quyết vấn đề càng cú nhiều điều kiện để ứng dụng rộng rói. Cỏc hỡnh thức dạy học như dạy học đồng loạt, dạy theo nhúm, dạy cỏ nhõn cũng cú những đổi mới trong mụi trường cụng nghệ thụng tin và truyền thụng. Chẳng hạn, cỏ nhõn làm việc tự lực với mỏy tớnh, với Internet, dạy học theo hỡnh thức lớp học phõn tỏn qua mang, dạy học qua cầu truyền hỡnh. Nếu trước kia người ta nhấn mạnh tới phương phỏp dạy sao cho học sinh nhớ lõu, dễ hiểu, thỡ nay phải đặt trọng tõm là hỡnh thành và phỏt triển cho học sinh cỏc phương phỏp học chủ động. Nếu trước kia người ta thường quan tõm nhiều đến khả năng ghi nhớ kiến thức và thực hành kỹ năng vận dụng, thỡ nay chỳ trọng đặc biệt đến phỏt triển năng lực sỏng tạo của học sinh. Như vậy, việc chuyển từ “lấy giỏo viờn làm trung tõm” sang “lấy học sinh làm trung tõm” sẽ trở nờn dễ dàng hơn. Do sự phỏt triển của cụng nghệ thụng tin và truyền thụng mà mọi người đều cú trong tay nhiều cụng cụ hỗ trợ cho quỏ trỡnh dạy học núi chung và phần mềm dạy học núi riờng. Nhờ cú sử dụng cỏc phần mềm dạy học này mà học sinh trung bỡnh, thậm chớ học sinh trung bỡnh yếu cũng cú thể hoạt động tốt trong mụi trường học tập. Phần mềm dạy học được sử dụng ở nhà cũng sẽ nối dài cỏnh tay của giỏo viờn tới từng gia đỡnh học sinh thụng qua hệ thống mạng. Nhờ cú mỏy tớnh điện tử mà việc thiết kế giỏo ỏn và giảng dạy trờn mỏy tớnh trở nờn sinh động hơn, tiết kiệm được nhiều thời gian hơn so với cỏch dạy theo phương phỏp truyền thống, chỉ cần “bấm chuột”, vài giõy sau trờn màn hỡnh hiện ra ngay nội dung của bài giảng với những hỡnh ảnh, õm thanh sống động thu hỳt được sự chỳ ý và tạo hứng thỳ nơi học sinh. Thụng qua giỏo ỏn điện tử, giỏo viờn cũng cú nhiều thời gian đặt cỏc cõu hỏi gợi mở tạo điều kiện cho học sinh hoạt động nhiều hơn trong giờ học. Những khả năng mới mẻ và ưu việt này của cụng nghệ thụng tin và truyền thụng đó nhanh chúng làm thay đổi cỏch sống, cỏch làm việc, cỏch học tập, cỏch tư duy và quan trọng hơn cả là cỏch ra quyết định của con người. Do đú, mục tiờu cuối cựng của việc ứng dụng cụng nghệ thụng tin trong dạy học là nõng cao một bước cơ bản chất lượng học tập cho học sinh, tạo ra một mụi trường giỏo dục mang tớnh tương tỏc cao chứ khụng đơn thuần chỉ là “thầy đọc, trũ chộp” như kiểu truyền thống, học sinh được khuyến khớch và tạo điều kiện để chủ động tỡm kiếm tri thức, sắp xếp hợp lý quỏ trỡnh tự học tập, tự rốn luyện của bản thõn mỡnh. Thực hiện công văn của Bộ giáo dục và đào tạo, Sở GD & ĐT Tuyên Quang, từ năm học 2007 – 2008 trường THPT Xuân Huy cũng đã bắt đầu cho giáo viên và học sinh ứng dụng CNTT và trong từng bài giảng tiết học, trong việc ra đề kiểm tra 15phút, 45 phút, học kỳ. Mặt nào đó đã đạt được những yêu cầu thiết thực, taoh được hứng thú học tập cho học sinh trong từng tiết học, giáo viên có điều kiện phân tích được kiến thức trọng tâm của từng bài một cách nhiều hơn, đưa ra được nhiều câu hỏi mang tính tư duy hơn II. Ưu điểm, khú khăn và thỏch thức: 1. Ưu điểm nổi bật của phương phỏp dạy học bằng cụng nghệ thụng tin so với phương phỏp giảng dạy truyền thống là: - Mụi trường đa phương tiện kết hợp những hỡnh ảnh vedeo, camera với õm thanh, văn bản, biểu đồ được trỡnh bày qua mỏy tớnh theo kịch bản vạch sẵn nhằm đạt hiệu quả tối đa qua một quỏ trỡnh học đa giỏc quan; - Kĩ thuật đồ hoạ nõng cao cú thể mụ phỏng nhiều quỏ trỡnh, hiện tượng trong tự nhiờn, xó hội trong con người mà khụng thể hoặc khụng nờn để xảy ra trong điều kiện nhà trường tạo nờn những điều kiện cực kỡ thuận lợi và nhiều khi khụng thể thiếu để học sinh học tập trong hoạt động và bằng hoạt động tự giỏc, tớch cực và sỏng tạo, được thực hiện độc lập hoặc trong giao lưu. Những thớ nghiệm, tài liệu được cung cấp bằng nhiều kờnh: kờnh hỡnh, kờnh chữ, õm thanh sống động làm cho học sinh dễ thấy, dễ tiếp thu và bằng suy luận cú lý, học sinh cú thể cú những dự đoỏn về cỏc tớnh chất, những quy luật mới. Đõy là một cụng dụng lớn của cụng nghệ thụng tin và truyền thụng trong quỏ trỡnh đổi mới phương phỏp dạy học. Cú thể khẳng định rằng, mụi trường cụng nghệ thụng tin và truyền thụng chắc chắn sẽ cú tỏc động tớch cực tới sự phỏt triển trớ tuệ của học sinh và điều này làm nảy sinh những lý thuyết học tập mới. 2. Cỏc thỏch thức - Tuy mỏy tớnh điện tử mang lại rất nhiều thuận lợi cho việc dạy học nhưng trong một mức độ nào đú, thỡ cụng cụ hiện đại này cũng khụng thể hỗ trợ giỏo viờn hoàn toàn trong cỏc bài giảng của họ. Nú chỉ thực sự hiệu quả đối với một số bài giảng chứ khụng phải toàn bộ chương trỡnh do nhiều nguyờn nhõn, mà cụ thể là, với những bài học cú nội dung ngắn, khụng nhiều kiến thức mới, thỡ việc dạy theo phương phỏp truyền thống sẽ thuận lợi hơn cho học sinh, vỡ giỏo viờn sẽ ghi tất cả nội dung bài học đú đủ trờn một mặt bảng và như vậy sẽ dễ dàng củng cố bài học từ đầu đến cuối mà khụng cần phải lật lại từng “slide” như khi dạy trờn mỏy tớnh điện tử. Những mạch kiến thức “ vận dụng” đũi hỏi giỏo viờn phải kết hợp với phấn trắng bảng đen và cỏc phương phỏp dạy học truyền thống mới rốn luyện được kĩ năng cho học sinh. - Bờn cạnh đú, kiến thức, kỹ năng về cụng nghệ thụng tin ở một số giỏo viờn vẫn cũn hạn chế, chưa đủ vượt ngưỡng để đam mờ và sỏng tạo, thậm chớ cũn nộ trỏnh. Mặc khỏc, phương phỏp dạy học cũ vẫn cũn như một lối mũn khú thay đổi, sự uy quyền, ỏp đặt vẫn chưa thể xoỏ được trong một thời gian tới. Việc dạy học tương tỏc giữa người - mỏy, dạy theo nhúm, dạy phương phỏp tư duy sỏng tạo cho học sinh, cũng như dạy học sinh cỏch biết, cỏch làm, cỏch chung sống và cỏch tự khẳng định mỡnh vẫn cũn mới mẻ đối với giỏo viờn và đũi hỏi giỏo viờn phải kết hợp hài hũa cỏc phương phỏp dạy học đồng thời phỏt huy ưu điểm của phương phỏp dạy học này làm hạn chế những nhược điểm của phương phỏp dạy học truyền thống. Điều đú làm cho cụng nghệ thụng tin, dự đó được đưa vào quỏ trỡnh dạy học, vẫn chưa thể phỏt huy tớnh trọn vẹn tớch cực và tớnh hiệu quả của nú. - Việc sử dụng cụng nghệ thụng tin để đổi mới phương phỏp dạy học chưa được nghiờn cứu kỹ, dẫn đến việc ứng dụng nú khụng đỳng chỗ, khụng đỳng lỳc, nhiều khi lạm dụng nú. - Việc kết nối và sử dụng Internet chưa được thực hiện trong nhà trường chưa được thựuc hiện chủ yếu là do giáo viên tự tìm tòi nên; sử dụng khụng thường xuyờn do thiếu kinh phớ, do tốc độ đường truyền. Cụng tỏc đào tạo, Cụng tỏc bồi dưỡng, tự bồi dưỡng đội ngũ giỏo viờn chỉ mới dừng lại ở việc xoỏ mự tin học nờn giỏo viờn chưa đủ kiến thức, mất nhiều thời gian và cụng sức để sử dụng cụng nghệ thụng tin trong lớp học một cỏch cú hiệu quả. Yếu điểm khi dùng giáo án bằng phương pháp soạn qua máy: Hiện tượng sao chép giáo án của nhau, vô hình tạo ra nếp không chịu suy nghĩ, chủ quan chất lượng bài giảng kém hiệu quả dễ dẫn đến phương pháp “ nhìn – chép”. 3. Công tác kiểm tra có sử dụng CNTT: Các bài kiểm tra phải đảm bảo mục tiêu của chưưong trình, các dạng câu hỏi đặt ra trong bài kiểm tra là phù hợp, cân đối giữa mục đích kiểm tra và câu hỏi kểm tra. Số lượng câu hỏi phụ thuộc vào độ khó dễ và kiểu câu hỏi. Vì vậy khi đưa ra các câu hỏi phân hoá cho học sinh khá giỏi thì giáo viên phải chú ý định lượng thời gian cho bài kiểm tra để thậm chí các học sinh trung bình cũng có đủ thời gian để hoàn thành bài kiểm tra . Nếu sử dụng CNTT câu hỏi kiểm tra trong mỗi giờ học đối với tất cả học sinh đều có thể dễ quan sát vừa theo dõi vừa trả lời , giáo viên có thể nêu lại nhiều lần, đánh giá được câu trả lời của các em một cách chính xác. III .Bài học kinh nghiệm và đề xuất: - Giỏo viờn cần mạnh dạn, khụng ngại khú, tự thiết kế và sử dụng bài giảng điện tử của mỡnh sẽ giỳp cho giỏo viờn rốn luyện được nhiều kỹ năng và phối học các phương pháp dạy học khác. - Khi thiết kế Bài giảng điện tử cần chuẩn bị trước kịch bản, tư liệu(Vedeo, hỡnh ảnh, bảng đồ, .), chọn giải phỏp cho sử dụng cụng nghệ, sau đú mới bắt tay vào soạn giảng. Nếu sử dụng MS PowerPiont làm cụng cụ chớnh cần lưu ý về Font chữ, màu chữ (Xanh (đen)- trắng, vàng/đỏ) và hiệu ứng thớch hợp (hiệu ứng đơn giản, nhẹ nhàn trỏnh gõy mất tập trung vào nội dung bài giảng); - Nội dung bài giảng điện tử cần cụ động, xỳc tớch, hỡnh ảnh, cỏc mụ phỏng cần xỏc định chủ đề (trong 1 slide khụng nờn cú nhiều hỡnh hay nhiều chữ), những nội dung học sinh ghi bài cần cú qui ước (cú thể dựng khung hay màu nền) sẽ khắc phục được việc ghi bài của học sinh; Nội dung bài giảng chứa nhiều liờn kết nhất là liờn kết đến hệ thống cõu hỏi để khắc phục những tỡnh huống sư phạm phỏt sinh (như nhắc lại kiến thức, dàn bài, hết giờ, cỏc liờn kết này cú thể đặt trong slide chủ), cần khai thỏc thế mạnh của CNTT trong kiểm tra đỏnh giỏ và kiểm chứng kết quả. (Cũng cố bài cần hướng đến cỏc cõu hỏi mang tớnh vận dụng hay cỏc hỡnh thức trắc nghiệm); - Khụng lạm dụng cụng nghệ nếu chỳng khụng tỏc động tớch cực đến quỏ trỡnh dạy học và sự phỏt triển của học sinh, cụng nghệ mụ phỏng nếu khụng phản ỏnh đỳng nội dung, giỏ trị nghệ thuật và thực tế thỡ khụng nờn sử dụng, Chuẩn kiến thức ở mức độ vận dụng cần kết hợp bảng và sử dụng cỏc phương phỏp dạy học khỏc mới cú hiệu quả - Giỏo viờn cần học, tập huấn cỏc lớp soạn, giảng bài giảng điện tử, thường xuyờn truy cập vào cỏc trang web và là thành viờn của diễn đàn: bachkim.vn, dayhocintel.org, giaovien.net, moet.edu.vn, mỗi trường cần cú cõu lạc bộ “Giỏo ỏn điện tử” để trao đổi và rỳt kinh nghiệm, tiếp thu những cụng nghệ mới trao đổi những cỏch làm hay. - Trang bị thờm Phũng đa năng và đầu tư đồng bộ như: mỏy chiếu, mỏy quay, mỏy chụp, nối mạng, và hướng dẫn sử dụng, (vị trớ đặt mỏy chiếu, đốn chiếu, độ sỏng cũng cần xem xột), dự phũng kinh phớ cho sửa chữa nõng cấp phần cứng, phần mềm giỏo dục. Đổi mới phương phỏp dạy học hiện đang là vấn đề cốt tử để nõng cao chất lượng dạy học. Đú là một trong những mục tiờu quan trọng nhất trong cải cỏch giỏo dục ở nước ta hiện nay. Tuy nhiờn, việc ứng dụng cụng nghệ thụng tin và truyền thụng nhằm đổi mới nội dung, phương phỏp dạy học là một cụng việc lõu dài, khú khăn đũi hỏi rất nhiều điều kiện về cơ sở vật chất, tài chớnh và năng lực của đội ngũ giỏo viờn. Do đú, để đẩy mạnh việc ứng dụng và phỏt triển cụng nghệ thụng tin trong dạy học trong thời gian tới cú hiệu quả, khụng cú gỡ khỏc hơn, là nhà trường cần có nhiều đầu tư hơn nữa cho việc dạy và học có sử dụng CNTT mà cụ thể là nâng cao chất lượng của các phòng máy, các máy tính cần có kinh phí cho việc sửa chữa duy tu, bảo dưỡng hệ thống máy tính trong nhà trường để sao cho hoạt động dạy và học có sử dụng CNTT đạt được hiệu quả tối ưu, gúp phần làm thay đổi nội dung, phương phỏp, hỡnh thức dạy học và quản lý giỏo dục, tạo nờn được sự kết hợp giữa nhà trường, gia đỡnh, xó hội thụng qua mạng, làm cơ sở tiến tới một xó hội học tập./. Người thực hiện Phạm Vũ Hồng Nhung Sở giáo dục và đào tạo tuyên quang Trường THPT xuân huy *** phương pháp kiểm tra đánh giá thúc đẩy dạy học có sự hỗ trợ của ứng dụng công nghệ thông tin người thực hiện : phạm Vũ hồng Nhung