Thuyết trình ngữ văn 11 : Chí Phèo

THUYEÁT TRÌNH NGÖÕ VAÊN 11 Taùc phaåm: CHÍ PHEØO Nam Cao Tiểu dẫn: Hoàn cảnh sáng tác và nhan đề truyện: Hoàn cảnh sáng tác: Dựa vào những cảnh thật, người thật mà Nam Cao được chứng kiến và nghe kể về làng Đại Hoàng quê mình, bức xúc trước hiện thực tàn khốc, Nam Cao viết thành truyện vào tháng 2  năm 1941. Nhan đề của truyện: Nhan đề đầu tiên: “Cái lò gạch cũ” để nói lên sự ra đời của Chí Phèo mà không được hưởng bất cứ quyền sống nào của con người, sự luẩn quẩn bế tắc, gắn với hình ảnh Chí Phèo ở đầu truyện và cuối truyện. "Cái lò gạch cũ" như là biểu tượng về sự xuất hiện tất yếu của hiện tượng Chí Phèo, gắn liền với tuyến chủ đề chính của tác phẩm. Nhan đề hai: "Đôi lứa xứng đôi" do nhà xuất bản Đời mới– Hà Nội,1941 đặt dựa vào mối tình giữa Chí Phèo - Thị Nở, nhan đề này mang tính giật gân, phù hợp với thị hiếu của một lớp công chúng bấy giờ. Nhan đề ba: "Chí Phèo" do chính Nam Cao thay đổi khi in truyện ngắn này vào tập "Luống cày" do Hội Văn hóa cứu quốc xuất bản, Hà Nội, 1946. Ông lấy tên nhân vật trung tâm đặt tên truyện. Đề tài: Truyện viết về người nông nghèo ở Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám à Khai thác ở hướng mới: Họ bị tàn phá về tâm hồn, hủy diệt cả nhân tính nhưng cuối cùng họ đã thức tỉnh. Chủ đề tác phẩm: Qua tác phẩm Chí Phèo, Nam Cao tố cáo mạnh mẽ xã hội thực dân nửa phong kiến tàn bạo đã cướp đi của người nông dân lương thiện cả nhân hình lẫn nhân tính. Đồng thời nhà văn cũng trân trọng phát hiện và khẳng định bản chất tốt đẹp của những con người này ngay khi tưởng chừng họ đã biến thành quỷ dữ. Bố cục: 6 đoạn Đoạn 1: Töø ñaàu ñeán “…khoâng ai bieát”: Chí phèo say rượu “vừa đi vừa chửi”.Đoạn 2: “ Haén veà lôùp naøy troâng khaùc haún…ñun nöôùc mau leân!”: Chí Phèo sau khi ra tù và trở thành quỷ dữ- tay sai của Bá Kiến.Đoạn 3: “ Khi Chí Pheøo môû maét…haõy döøng yeâu ñeå hoûi coâ Thò ñaõ.”: Gặp thị Nở và thức tỉnh.Đoạn 4: “ Thaáy Thò hoûi… luùc ra ñi chuùng ñònh laøm.”: Thị Nở từ chối sống với Chí Phèo.Đoạn 5: “ Trôøi naéng laém…maùu vaãn coøn öù ra.”Chí Phèo tuyệt vọng, uất ức đi đòi lương thiện, giết Bá Kiến và tự kết liễu mình.Đoạn 6: Ñoaïn coøn laïi: Cảnh xôn xao của làng Vũ Đại và hình ảnh thoáng hiện cái lò gạch cũ. Tóm tắt truyện: Truyện ngắn “Chí Phèo” là câu chuyện về nhân vật cùng tên "Chí Phèo" - một đứa trẻ mồ côi bị bỏ rơi trong1 cái lò gạch xa lạ. Hắn được người làng chuyền tay nhau nuôi. Lớn lên, Chí Phèo đi ở hết nhà này tới nhà nọ và làm canh điền cho Lý Kiến. Vì ghen, Lý Kiến đẩy Chí Phèo vào tù, 7 năm sau Chí Phèo trở về làng trong một bộ dạng khác hẳn của một tay anh chị. Hắn bị Bá Kiến lợi dụng và biến thành tay sai. Chí Phèo trở thành con quỷ dữ của làng Vũ Đại, chuyên vạch mặt ăn vạ và gây tai họa cho người trong làng. Mối tình với Thị Nở đã làm Chí Phèo hồi sinh, hắn khao khát làm hòa với mọi người và sống lương thiện. Nhưng bà cô Thị Nở và cái xã hội đương thời đã chặn đứng đường về "cõi người" của Chí Phèo. Tuyệt vọng, hắn tìm giết Bá Kiến và tự sát. Nghe tin Chí chết, Thị Nở nhìn xuống bụng và thầm nghĩ đến một cái lò gạch bỏ không vắng người qua lại. Đọc-hiểu văn bản: Hình ảnh làng Vũ Đại: - Toàn bộ câu chuyện “ Chí Phèo” diễn ra ở làng Vũ Đại. Đây chính là không gian nghệ thuật của tác phẩm. - Làng này "không quá hai nghìn dân, xa phủ, xa tỉnh" nằm trong thế “ quần ngư tranh thực”, có tôn ti trât tự nghiêm ngặt. - Thành phần cư dân: Phức tạp, chia thành nhiều tầng lớp: + Đứng đầu là Bá Kiến “ tiên chỉ ”, "bốn đời làm tổng lí ", uy thế nghiêng trời. + Rồi đến đám cường hào, ác bá ( đội Tảo, Tư Đạm, bát Tùng… ), kết bè đảng để xâu xé dân lành. + Sau đó là những người nông dân thấp cổ, bé họng, suốt đời bị đè nén, áp bức. + Cuối cùng là hạng người “dưới đáy” của xã hội, sống tăm tối như súc vật ( Năm Thọ, Binh Chức, Chí Phèo…). Mối quan hệ xã hội: + Thống trị > Giữ thế giữ miếng. + Thống trị > Đối kháng gay gắt. + Bị trị - bị trị: Ghét lôi thôi, nặng định kiến -> Thờ ơ, thiếu cảm thông. ð Như vậy, chỉ qua một số chi tiết được chọn lọc kĩ lưỡng, Nam Cao đã dựng lên 1 làng Vũ Đại khép kín, tù đọng, hết sức ngột ngạt, đen tối. Nam Cao đã làm nổi bật mối xung đột giai cấp âm thầm mà quyết liệt ở nông thôn. Đấy chính là hình ảnh thu nhỏ của nông thôn Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám. Hình tượng nhân vật: Nhân vật Chí Phèo: Söï xuaát hieän ñoäc ñaùo hình töôïng nhaân vaät Chí Pheøo - Nam Cao đã mở đầu truyện bằng hình ảnh Chí Phèo say rượu, vừa đi vừa chửi. Chi tieát tieáng chöûi cuûa moät keû say (vu vô, mô hoà) say laø chöûi, vöøa ñi vöøa chöûi. Ñoàng thôøi raát tænh taùo, lôøi chöûi coù saép xeáp, lôùp lang, lôøi leõ troâi chaûy, höôùng ñeán nhieàu ñoái töôïng. - Đồi tượng chửi: tất cả từ trời Ž đời Ž cả làng Vũ Đại Ž cha đứa nào không chửi nhau với hắn Žchửi đứa nào đẻ ra Chí Phèo. - Lô gích tiếng chửi: chung chung (trời, đời) -> cụ thể (làng Vũ Đại) ->cá thể. - Rất lạ® không ai chú ý, không ai nghe chửi, không ai lên tiếng, không ai phản ứng®dường như họ không thấy người chửi tồn tại. Với nghệ thuật trần thuật linh hoạt; giọng điệu biến hóa, lúc tách bạch, lúc đan xen; thủ pháp tăng cấp (đối tượng, tình cảm, hành động chửi) hình tượng nhân vật Chí Phèo hiện ra vừa cụ thể, vừa sinh động. YÙ nghóa cuûa tieáng chöûi: -Thể hiện taâm traïng bi phaãn, baát maõn cuûa moät con ngöôøi ít nhieàu yù thöùc ñöôïc mình ñaõ bò xaõ hoäi phi nhaân tính gaït boû ra ngoaøi theá giôùi loaøi ngöôøi. - Caûm nhaän ñöôïc taâm traïng coâ ñôn, tuyệt vọng của một tâm hồn đau khổ ñaõ choïn moät caùch giao tieáp teä haïi nhaát maø khoâng ñöôïc ñaùp laïi ® con ngöôøi bò tha hoùa aáy trô troïi giöõa cuoäc ñôøi - HÐ më bi kÞch bÞ cù tuyÖt quyÒn lµm người . Chí Pheøo tröôùc khi ñi tuø - Hoaøn caûnh xuaát thaân: Bị bỏ rơi ở lò gạch cũ bỏ hoang à anh thả ống lươn" bà góa mù "bác phó cối "bơ vơ, đi ở. Ngay tõ thuở s¬ sinh, ChÝ PhÌo ®· r¬i vµo bÊt h¹nh cña mét ®øa bÐ kh«ng râ céi nguån: khoâng cha, khoâng meï, khoâng nhaø, khoâng cöûa, khoâng moät taác ñaát caém duøi, bÞ ®em b¸n nh­ mét ®å vËt, ñi ôû heát nhaø naøy ñeán nhaø khaùc, caøy thueâ cuoác möôùn ñeå kieám soáng. à Nh÷ng kÎ lµm cha, mÑ còng không muèn cho ChÝ PhÌo lµm ng­êi. ChÝ PhÌo bÞ t­íc ®o¹t b»ng hÕt nh÷ng g× mµ nh÷ng ®øa trÎ kh¸c ñöôïc h­ëng. - N¨m 20 tuæi: laøm canh ñieàn nhaø Lí Kieán. + Hieàn nhö ñaát, chaêm chæ laøm vieäc. + ¦íc m¬ gi¶n dÞ: moät gia ñình nho nhoû: choàng cuoác möôùn, vôï deät vaûi -> YÙ thöùc veà cuoäc soáng. + Bò baø Ba Baù Kieán goïi leân ñaám löng, boùp chaân, xoa buïng, ChÝ “vừa bóp đùi cho bà Ba vừa run run” chØ c¶m thÊy nhôc chø yªu ®­¬ng gì . -> Tính tình hiền lành, nhút nhát, biết tự trọng. Trong 20 naêm ñaàu, tuy tuoåi thô vaø thôøi nieân thieáu khoå cöïc, baát haïnh nhöng Chí Pheøo laø moät anh canh ñieàn hieàn laønh, chaát phaùc, lµ con ng­êi l­¬ng thiÖn, giµu ­¬c m¬ kh¸t väng vµ dï trong hoµn c¶nh nµo vÉn gi÷ ®­îc l­¬ng t©m trong s¸ng. Sau khi ôû tuø veà - quaù trình tha hoùa Nguyeân nhaân: Chỉ vì ghen tuông vu vơ, Bá Kiến nhẫn tâm đẩy Chí vào tù. Nhà tù thực dân đã tiếp tay cho Bá Kiến biến người nông dân khoẻ mạnh- lương thiện thành lưu manh. Ñi bieät 7,8 naêm Chí Pheøo töø tuø veà troâng khaùc haún: Nhaân hình: “ñaëc nhö thaèng saêng ñaù”, ®Çu träc lèc, r¨ng caïo tr¾ng hín, mÆt ®en maø rÊt c¬ng c¬ng, hai m¾t g­êm g­êm, maëc quaàn naùi ñen vôùi caùi aùo taây vaøng, caùi ngùc phanh ñaày nhöõng neùt chaïm troå -> ChÝ PhÌo cã khu«n mÆt cña mét con vËt l¹ ñaõ bò cöôùp maát hình haøi cuûa moät con ngöôøi. Nhaân tính: + Làm tất cả mọi việc như một thằng “đầu bò chính cống” ( uống rượu, , chửi bới, ñaäp ñaàu, rạch mặt, ăn vạ, doïa naït, aên quît): “Hắn về hôm trước, hôm sau đã thấy ngồi uống rượu với thịt chó suốt từ trưa đến xế chiều”. “ Rồi say khướt, hắn xách một cái vỏ chai đến cổng nhà Bá Kiến…đập cái chai vào cột cổng…lăn lộn dưới đất, vừa kêu vừa lấy mảnh chia cào vào mặt”…  + Bao giôø cuõng say, chöa bao giôø tænh taùo:“Hắn ăn trong lúc say, ngủ trong lúc say, thức dậy vẫn còn say” & “hắn say thì hắn làm bất cứ cái gì người ta sai hắn làm” . Từ đó, Chí triền miên trong những cơn say. + Ñoøi nôï, öùc hieáp, ñaâm cheùm, phaù phaùch, möu haïi ->trôû thành tay sai ñaéc löïc của Baù Kieán. + Taùc quaùi daân laøng: “Hắn đã phá bao nhiêu cơ nghiệp, đập nát bao nhiêu cảnh yên vui, đạp đổ bao nhiêu hạnh phúc, làm chảy máu và nước mắt của bao nhiêu người dân lương thiện” + Cái mặt của Chí “không còn ra mặt người”, “nó là mặt của một con vật lạ…cái mặt vàng vàng mà muốn xạm màu gioù, nó vằn dọc vằn ngang, không thứ tự biết bao nhiêu là sẹo.” -> Chí Pheøo ñaõ baùn reû linh hoàn vaø dieän maïo cuûa mình ñeå trôû thaønh con quyû döõ cuûa laøng Vuõ Ñaïi. Ñaây laø tình traïng con ngöôøi trôû neân xa laï vôùi baûn chaát cuûa mình, khoâng ñöôïc soáng ñuùng vôùi nhöõng gì mình mong muoán. Daân laøng ñeàu sôï vaø traùnh maët haén -> Sù ghÎ l¹nh cña céng ®ång. Chí Pheøo bò vuøi daäp caû theå xaùc laãn linh hoàn. Nhaø tuø thöïc daân ñaõ tieáp tay laõo cöôøng haøo thaâm ñoäc ñaõ gieát cheát phaàn ngöôøi trong con ngöôøi Chí. Hieän töôïng bi thaûm aáy khaù phoå bieán vaø coù tính quy luaät trong xaõ hoäi ñöông thôøi. Nhaø vaên ñaõ neâu ra moät vaán ñeà môùi trong soá phaän taêm toái cuûa ngöôøi noâng daân: bò taøn phaù veà taâm hoàn, bò huûy dieät caû nhaân tính. Gaëp Thò Nôû – Quaù trình thöùc tænh v Cuộc gặp gỡ tình cờ: - Thị đi kín nước rồi nghỉ, ngủ quên trong vườn chuối… - Chí Phèo say Ž không về lều Ž ra bờ sông gần nhà Ž gặp Thị… - Nửa đêm, Chí Phèo đau bụng, được Thị Nở dìu vào lều… v Diễn biến tâm trạng của Chí Phèo: Khi tỉnh rượu: tâm trạng có sự thay đổi + Miệng đắng, chân tay uể oải, lòng mơ hồ buồn. + Thò giaùc: caûm nhaän trôøi ñaõ saùng… + Thính giaùc:nghe nhöõng aâm thanh quen thuoäc cuûa cuoäc soáng (tiếng cười nói của những người đi chợ, tiếng anh thuyền chài đuổi cá, tiếng chim hót, ánh nắng rọi vào cái lều nát) + Chí Pheøo hoài töôûng laïi quaù khöù ( mô öôùc coù cuoäc soáng gia ñình bình thöôøng, haïnh phuùc). + Caûm thaáy sôï tuoåi giaø, sôï söï coâ ñoäc. + Hy voïng ôû töông lai: Thò Nôû seõ môû ñöôøng cho Chí trôû laïi cuoäc soáng löông thieän. ð Chí Phèo đã tỉnh táo, nhận ra mình và ý thức về cuộc đời mình. Khi Thị Nở bưng bát cháo hành đến: với Chí Phèo, bát cháo hành có tác động thật bất ngờ, mạnh mẽ: + Hình ảnh "bát cháo hành" vừa chân thực, vừa giàu ý nghĩa. + Ngạc nhiên (vì từ trước đến nay hắn chỉ đi cướp giật của người khác để ăn, vậy mà nay lại có người cho hắn ăn…). + Cảm động: "mắt ươn ướt, hình như hắn khóc". + Bâng khuâng vừa vui, vừa buồn, ăn năn hối hận vì những việc ác mà mình đã làm. + Nhớ đến quá khứ bị bà Ba làm nhục. Quay về hiện tại: tràn ngập niềm vui… Khi ăn bát cháo hành: + Chí Pheøo nhaän ra höông chaùo ngon. + Cay ñaéng, xoùt xa:“ Taïi sao ñeán taän baây giôø haén môùi neám muøi vò chaùo ?” + Muoán ñöôïc chaêm soùc, an uûi “laøm nuõng vôùi Thò…” + Thấy thèm lương thiện, muốn làm hòa với mọi người biết bao. + Tin töôûng, hi voïng:“Thò Nôû seõ môû ñöôøng cho haén”; moïi ngöôøi “ seõ laïi nhaän haén”. Chi tieát baùt chaùo haønh: lµ chi tiÕt nghÖ thuËt ®éc ®¸o + Laø lieàu thuoác giaûi ñoäc vöøa giuùp Chí thoaùt khoûi traän oám vöøa ñaùnh thöùc tình ngöôøi, giuùp Chí trôû laïi baûn chaát cuûa anh canh ñieàn ngaøy xöa. Xaõ hoäi aáy daãu coù taøn aùc cuõng khoâng theå huûy dieät ñöôïc aùnh saùng löông thieän trong taän ñaùy saâu taâm hoàn Chí Pheøo. + Hieän thaân cuûa tình yeâu thöông, tình ngöôøi chaân thaønh, giaûn dò. Haïnh phuùc giaûn dò, daân daõ maø lôùn lao, laàn ñaàu tieân trong cuoäc ñôøi Chí Pheøo ñöôïc nhaän. Höông vò chaùo haønh laø höông vò cuûa tình yeâu, tình ñôøi, tình ngöôøi. Söï chaêm soùc aân caàn vaø tình caûm chaân thaønh cuûa Thò Nôû ñaõ ñaùnh thöùc löông taâm, hoài sinh baûn chaát löông thieän trong con ngöôøi Chí. Thò Nôû laø chieác caàu noái kì dieäu daãn Chí trôû veà vôùi cuoäc soáng xaõ hoäi con ngöôøi.Tình ngöôøi laøm hoài sinh tính ngöôøi trong Chí. Khi bị Thị Nở cự tuyệt -> Bi kòch bò cöï tuyeät quyeàn laøm ngöôøi + Nguyên nhân: Phaûn öùng cuûa baø coâ Thò Nôû raát quyeát lieät, gay gaét ® phaûn öùng ñoù cuõng laø cuûa dö luaän, ñònh kieán xaõ hoäi luùc baáy giôø, vì ñoái vôùi hoï Chí Pheøo khoâng phaûi laø con ngöôøi maø laø “con quyû döõ cuûa laøng Vuõ Ñaïi” thì “khoâng xöùng” vôùi con ngöôøi nhö Thò Nôû duø Thò Nôû xaáu xí, dôû hôi, ngheøo…) ® bi kòch ñau ñôùn cuûa Chí Pheøo. + Khi Thò Nôû cöï tuyeät, Chí Pheøo luùc ñaàu ngaïc nhieân roài chôït hieåu thaát voïng ñau ñôùn ® nuoái tieác vaø tìm moïi caùch níu keùo, Thò boû veà, Chí chaïy theo “naém laáy tay” ® Chí khao khaùt ñöôïc laøm ngöôøi löông thieän. + Tröôùc thaùi ñoä döùt khoaùt cuûa Thò Nôû , Chí Pheøo rôi vaøo taâm traïng tuyeät voïng “vôùi bi kòch tinh thaàn cuûa con ngöôøi sinh ra laø ngöôøi nhöng laïi khoâng ñöôïc laøm ngöôøi” + Chí ñau ñôùn, vaät vaõ vaø “uoáng röôïu” ® “caøng uoáng caøng tænh” ® Buoàn “thoang thoaûng thaáy hôi chaùo haønh…” ® “haén oâm maët khoùc röng röùc” ® xách dao đi đến nhà Bá Kiến®nhận thức sâu sắc kẻ thù. Con người vật chất thì say nhưng con người tinh thần lại tỉnh. Trong saâu thaúm taâm hoàn, Chí yù thöùc raát roõ veà noåi ñau thaân phaän cuûa keû bò tha hoùa. Rôi vaøo beá taéc vaø thaûm kòch xaûy ra: - Chí Phèo không đến nhà Thị Nở trả thù mà lại đến nhà Bá Kiến vì: + Hành động của người say không như dự định ban đầu. + Từ trong sâu thẳm, Chí lờ mờ hiểu ra nguyên nhân sâu xa: kẻ làm Chí ra nông nỗi này là do Bá Kiến. Đòi lương thiện là phải đòi nơi lão bá Ž Không đòi được thì phải trả thù. - Hành động gieát Baù Kieán : là tất yếu, söï phaûn khaùng laïi keû ñaõ ñaåy mình vaøo con ñöôøng bi thaûm. Chí Phèo hieåu ra nguoàn goác noãi ñau cuûa mình, nguyeân nhaân bò ñaåy vaøo con ñöôøng tha hoùa vaø thaám thía toäi aùc cuûa keû ñaõ cöôùp ñi nhaân hình vaø nhaân tính cuûa mình. - Hành động töï saùt : tù gi¶i tho¸t cuéc ®êi bÊt h¹nh ®Ó cho ¸nh s¸ng l­¬ng thiÖn vÜnh h»ng th¨ng hoa. Chí Pheøo ñaõ thöùc tænh hoàn toaøn, ý thöùc nhaân phaåm ñaõ trôû laïi. + Khoâng theå trôû veà ñöôøng cuõ : löu manh, tha hoùa, ñaäp phaù, cheùm gieát. + Khoâng theå soáng bình yeân löông thieän trong xaõ hoäi aáy, khoâng coù con ñöôøng trôû veà vôùi cuoäc soáng löông thieän. ® Bò töø choái khoâng ñöôïc soáng cuoäc soáng con ngöôøi® Chí Pheøo cheát ñeå giuùp mình thoaùt khoûi kieáp quyû döõ. Tröôùc ñaây, Chí Pheøo soáng nhö moät con vaät, nay thöùc tænh Chí Pheøo cheát nhö moät con ngöôøi. ® Nieàm khao khaùt löông thieän coøn cao hôn caû tính maïng. - Lôøi noùi: “ Tao muoán laøm ngöôøi löông thieän!”, “Ai cho tao löông thieän? Laøm theá naøo cho maát ñöôïc nhöõng veát maûnh chai treân maët naøy? Tao khoâng theå laø ngöôøi löông thieän nöõa. Bieát khoâng!...” -> Tieáng keâu cöùu nhaân phaåm khaån thieát, lôøi toá caùo saâu saéc, tieáng chuoâng ñoøi quyeàn laøm ngöôøi. - Cái chết của Chí Phèo: + chứng tỏ Chí coi niềm khao khát trở về cuộc sống lương thiện còn cao hơn cả tính mạng. + tố cáo xã hội thực dân nửa phong kiến đã không chỉ đẩy người nông dân vào con đường lưu manh hóa, bần cùng hóa mà còn đẩy họ tới cái ch ết. + chứng tỏ cảm quan hiện thực nhạy bén của Nam Cao: tình trạng xung đột giai cấp ở nông thôn Việt Nam đã hết sức gay gắt và chỉ có thể được giải quyết bằng những biện pháp quyết liệt. Coù yù nghóa toá caùo maõnh lieät caùi xaõ hoäi thöïc daân phong kieán, khoâng nhöõng ñaåy ngöôøi noâng daân löông thieän vaøo con ñöôøng löu manh hoùa maø coøn ñaåy hoï vaøo choã cheát. Chí Pheøo laø ñieån hình cuûa ngöôøi noâng daân tröôùc Caùch maïng Thaùng Taùm, bò xaõ hoäi thöïc daân nöûa phong kieán laøm cho baàn cuøng hoùa, löu manh hoùa nhöng tieàm aån ôû beân trong vaãn theå hieän ñöôïc phaåm chaát toát ñeïp. Qua ñoù, theå hieän taám loøng nhaân ñaïo cuûa Nam Cao. Nhân vật Bá Kiến: Boán ñôøi laøm toång lí “ Uy theá nghieâng trôøi”. Ñaëc ñieåm con ngöôøi: Giọng quát rất sang, tiếng cười Tào Tháo, lối nói ngọt nhạt. à Đầy cá tính, rất ấn tượng. Phương châm, thủ đoạn thống trị: + “Mềm nắn, rắn buông”. + “Thứ nhất sợ kẻ anh hùng - Thứ hai sợ kẻ cố cùng liều thân”.  + “Bám thằng có tóc, ai bám thằng trọc đầu”. + “Già néo đứt dây - Hãy ngấm ngầm đẩy người ta xuống sông, nhưng rồi lại dắt nó lên để nó đền ơn...”à Khoân ngoan, xaûo quyeät, nham hiểm, , tàn ác. Chính sách dùng người : + Biết mềm biết cứng + Trị không lợi thì dùng + Dùng thằng đầu bò trị thằng đầu bò + Thu dụng những thằng bạt mạng, không sợ chết và không sợ đi tùà Cáo già, thâm độc, tính cách gian hùng - “Con hổ biết cười”  Đời tư : 4 vợ, ghen tuông thảm hại mà lại sợ vợ à Nhaân caùch đê tiện, bỉ ổi, thối nát. Bá Kiến chết: Thái độ của mọi người + Mừng. + Ngờ vựcà Phản ánh thực trạng xã hội không ổn định. Vaïch traàn boä maët taøn aùc, xaáu xa cuûa boïn cöôøng haøo aùc baù ñiển hình cho giai caáp thoáng trò ở nông thôn trước CMT8 được Nam Cao xây dựng với nhiều khám phá độc đáo riêng. Nhân vật Thị Nở: Laø ngöôøi phuï nöõ “ma cheâ quyû hôøn”, baát haïnh, xaáu xí, dôû hôi, ngheøo khoå, doøng gioáng coù maû huûi “Caû laøng Vuõ Ñaïi traùnh Thò nhö traùnh moät con vaät gì raát tôûm”. Nhöng Thò cuõng khao khaùt haïnh phuùc nhö bao ngöôøi phuï nöõ bình thöôøng khaùc. Sau khi gaëp Chí Pheøo, Thò thaáy tieáng “vôï choàng” ngöôøng ngöôïng maø thinh thích.Nhö vaäy, chöùng toû ñöôïc soáng coù vôï coù choàng laø nieàm mong öôùc aâm thaàm cuûa ngöôøi ñaøn baø khoán khoå naøy. Laø moät ngöôøi tình nghóa vaø yeâu Chí Pheøo moät caùch chaân thaønh, moäc maïc.Thaáy Chí Pheøo oám, Thò nghó: “coøn gì ñaùng thöông baèng ñau oám maø naèm coøng queo moät mình”. Vì theá, Thò tìm caùch naáu chaùo haønh vaø aân caàn muùc cho Chí aên. Thò soáng vôùi Chí naêm ngaøy vaø hai ngöôøi “nhaát ñònh laø laø laáy nhau”. Ñieàu ñaùng noùi laø neáu nhö ban ñaàu, Thò chæ khôi day baûn naêng ñaøn oâng ôû Chí Pheøo thì sau ñoù, söï saên soùc aân tình, giaûn dò vaø tình thong yeâu moäc maïc cuûa ngöôøi ñaøn baø naøy ñaõ laøm thöùc day baûn chaát löông thieän nay bò vuøi daäp nhöng vaãn khoâng taét trong Chí Pheøo. Mieâu taû vôùi gioïng vaên nhö ñuøa côït, cheá gieãu, nhöng moät maët Nam Cao ñaõ theå hieän thaùi ñoä ñoàng caûm ñoái vôùi Thò Nôû; maët khaùc, oâng ñaõ khaúng ñònh maïnh meõ vai troø to lôùn cuûa ngöôøi ñaøn baø naøy trong vieäc khieán cho Chí Pheøo thöùc tænh. Mối quan hệ Bá Kiến – Chí Phèo và Thị Nở - Chí Phèo : Bá Kiến – Chí Phèo Đây là mối quan hệ để Nam Cao: - Trực tiếp thể hiện bi kịch tha hóa của Chí Phèo. - Gián tiếp làm bộc lộ bi kịch bị từ chối quyền làm người của Chí Phèo. - Sự hiện diện của Bá Kiến là nguyên nhân trực tiếp, sâu xa khiến Chí Phèo lâm vào bi kịch đau đớn nhất của một người lao động. - Bá Kiến là nguyên nhân sự tha hóa, nỗi đau bị từ chối quyền làm người và số phận bi kịch của Chí Phèo. - Bá kiến cũng là yếu tố không thể thiếu để tô đậm tính các điển hình của Chí Phèo. Thị Nở - Chí Phèo - Trực tiếp thể hiện phần nhân tính bị chìm khuất cũng như bi kịch bị từ chối quyền làm người của Chí Phèo. - Tính chất không đơn giản, không đồng nhất của Thị Nở giúp Nam Cao khắc họa nổi bật và tự nhiên những khám phá bất ngờ về tính cách Chí Phèo. - Thị Nở là người thức tỉnh Chí Phèo và là ước mơ hạnh phúc của Chí Phèo. - Thị Nở giúp Chí Phèo phát hiện lại chính mình. - Thị Nở là nỗi đau sâu thẳm của Chí Phèo. Mô típ của truyện: Mở đầu: là cái Lò Gạch "Một anh đi thả ống lươn, một buổi sáng tinh sương đã thấy hắn trần truồng và xám ngắt trong một váy đụp để bên một lò gạch bỏ không, anh ta rước lấy và đem về cho một người đàn bà góa mù." Kết thúc: cũng là cái Lò Gạch "Ðột nhiên Thị thấy thoáng hiện ra một cái lò gạch cũ bỏ không, xa nhà cửa và vắng người lại qua... " Chi tiết kết thúc tác phẩm đầy ngụ ý, biết đâu lại chẳng có một "Chí Phèo con" bước từ cái lò gạch cũ vào đời để "nối nghiệp cha". Hiện tượng Chí Phèo chưa thể hết khi xã hội tàn bạo vẫn không cho con người được sống hiền lành, tử tế, vẫn còn những người dân lương thiện bị đẩy vào con đường lưu manh, tội lỗi. Sức mạnh phê phán, ý nghĩa điển hình của hình tượng Chí Phèo chính là vạch ra được cái quy luật tàn bạo, bi thảm này trong cái xã hội tối tăm của nông thôn nước ta thời đó. Đây là mô típ rất độc đáo của tác phẩm và nó cũng thể hiện sức sống mạnh mẽ về thời gian của tác phẩm. TỔNG KẾT: Giá trị nội dung: Taùc phaåm theå hieän noäi dung nhaân ñaïo vaø hieän thöïc saâu saéc. - Giaù trò hieän thöïc: Với cái nhìn tinh tế, sâu sắc và sáng tạo của người nghệ sĩ, Nam Cao đã khắc họa thành công một thực tế đã trở thành quy luật ở nông thôn Việt Nam trước cách mạng: một bộ phận nông dân bị tha hóa, lưu manh hóa, bị mất cả nhân hình lẫn nhân tính. - Giaù trò nhaân ñaïo: Nam Cao đi saâu vaøo ñôøi soáng taâm hoàn ñeå phaùt hieän vaø khaúng ñònh nhaân phaåm toát ñeïp cuûa ngöôøi noâng daân, sức sống tiềm tàng mãnh liệt của con người ngay cả khi họ bị xã hội phi nhân tính chà đạp, cướp đi hồn người. Giá trị nghệ thuật: - Cách dẫn truyện độc đáo: trực tiếp miêu tả hành động của nhân vật( hành động vừa đi vừa chửi của Chí Phèo) sau đó mới giới thiệu lai lịch của nhân vật->hấp dẫn, lôi cuốn độc giả vào truyện. - Nghệ thuật xây dựng và điển hình hóa nhân vật: + Vöøa coù yù nghóa tieâu bieåu, neùt chung : ngöôøi noâng daân ngheøo bò boùc loät, bò ñaåy vaøo böôùc ñöôøng cuøng, löu manh hoùa. + Vöøa sinh ñoäng, coù caù tính ñoäc ñaùo, gaây aán töôïng maïnh meõ : Chí Pheøo bò huûy dieät caû nhaân hình laãn nhaân tính, bò töôùc ñoaït quyeàn laøm ngöôøi. - Nghệ thuật miêu tả và phân tích tâm lý nhân vật: diễn biến tâm lí ( tâm trạng ) của Chí Phèo. - Coát truyeän haáp daãn, tình tieát ñaày kòch tính vaø luoân bieán hoùa, caøng veà cuoái caøng quyeát lieät, baát ngôø. - Ngoân ngöõ ñoái thoaïi ,ñoäc thoaïi ñaëc saéc, lời văn nửa trực tiếp, gioïng vaên bieán hoùa haáp daãn, ñan xen nhieàu gioïng ñieäu, ngoân ngöõ töï nhieân, soáng ñoäng, buùt phaùp traàn thuaät môùi meû, linh hoaït. - Kết cấu: Đa chiều, linh hoạt , ñaûo loän trình töï thôøi gian,raát töï nhieân, hấp dẫn.