Giáo án Ngữ văn 9 - Tiết 78+79: Ôn tập thơ và truyện hiện đại

Tiết 78 + 79 ÔN TẬP THƠ VÀ TRUYỆN HIỆN ĐẠI A/ Mục tiêu cần đạt : Giúp HS : - Hệ thống hoá kiến thức cơ bản về các tác phẩm thơ và truyện hiện đại Việt Nam đã học trong chương trình ngữ văn 9 học kỳ I . Củng cố những tri thức về thể loại thơ trữ tình . - Hiểu biết sơ lược về thành tựu và đặc điểm của văn xuôi hiện đại Việt Nam sau năm 1945 . - Rèn luyện kỹ năng phân tích thơ và củng cố những hiểu biết về thể loại truyện ( cốt truyện , nhân vật , lời kể , tình huống truyện ) . B/ Chuẩn bị : - Thầy : Câu hỏi ôn tập , giáo án , đồ dùng dạy học . - Trò : Soạn bài theo câu hỏi của giáo viên . C/ Tiến trình tổ chức hoạt động dạy và học : 1/ Kiểm tra bài cũ : Kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh . 2/ Bài mới : Tiết 78 : ÔN TẬP THƠ HIỆN ĐẠI Hoạt động của thầy H/động của trò Ghi bảng Hoạt động 1 : - H : Kể tên những bài thơ hiện đại Việt nam đã học trong chương trình ngữ văn 9 học kỳ I , tên tác giả , năm sáng tác , thể thơ ? - Trên cơ sở học sinh đã chuẩn bị ở nhà , GV cho các nhóm trình bày , nhận xét . GV nhận xét bổ sung . Hoạt động 2 : H : Căn cứ vào năm sáng tác , em hãy sắp xếp các bài thơ trên theo từng giai đoạn lịch sử ? Hoạt động 3 : H : Giới thiệu sơ lược về nội dung , về nghệ thuật của từng bài thơ ? ( GV cho HS thảo luận nhóm , ghi kết quả thảo luận vào bảng nhóm ) Hoạt động 4 : Thi đọc thơ , ngâm thơ , bình thơ ( Mỗi tổ chuẩn bị một nội dung theo yêu cầu làm ở nhà , cử đại diện tổ dự thi ) GV nhận xét , thưởng điểm cho các tổ . Đại diện nhóm trình bày kết quả thảo luận , nhận xét . Hoạt động độc lập Suy nghĩ , trả lời câu hỏi Hoạt động nhóm , cử đại diện trình bày . Cử đại diện dự thi . I/ Thống kê các bài thơ hiện đại Việt Nam đã học : 1/ Đồng chí ( Chính Hữu ) : - Năm sáng tác : 1948 - Thể thơ : Tự do 2/ Bài thơ về tiểu đội xe không kính ( Phạm Tiến Duật ) : - Năm sáng tác : 1969 - Thể thơ : Tự do 3/ Đoàn thuyền đánh cá ( Huy Cận ) : Năm sáng tác : 1958 Thể thơ : Bảy chữ 4/ Bếp lửa ( Bằng Việt ) : - Sáng tác : 1963 . - Thể thơ : Kết hợp bảy chữ và tám chữ . 5/ Ánh trăng ( Nguyễn Duy ) : - Sáng tác : 1978 . - Thể thơ : 5 chữ . 6/ Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ ( Nguyễn Khoa Điềm ) : Sáng tác : 1971 . Thể thơ : Chủ yếu thơ tám chữ . II/ Sắp xếp các bài thơ theo từng giai đoạn lịch sử 1/ Giai đoạn chống Pháp : Đồng chí . 2/ Giai đoạn hoà bình sau kháng chiến chống Pháp : Đoàn thuyền đánh cá , Bếp lửa 3/ Giai đoạn kháng chiến chống Mỹ : Bài thơ về tiểu đội xe không kính , Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ . 4/ Giai đoạn sau năm 1975 : Ánh trăng . III/ Sơ lược về nội dung và nghệ thuật từng bài thơ : 1/ Đồng chí : - Tình đồng đội , đồng chí của các anh bộ đội thời kỳ đầu cuộc kháng chiến chống Pháp . - Chi tiết , hình ảnh chân thực , lời thơ giản dị , cô dọng , giàu sức biểu cảm . 2/ Đoàn thuyền đánh cá : - Cảnh đoàn thuyền ra khơi đánh cá trong niềm vui lao động xây dựng một cuộc sống mới ở miền Bắc . - Bài thơ có những bức tranh đẹp về thiên nhiên và người lao động . 3/ Bếp lửa : - Tình cảm bà cháu với những kỷ niệm rất xúc động qua các giai đoạn lịch sử . - Sáng tạo hình ảnh bếp lửa gắn liền với hình ảnh người bà rất gợi cảm . 4/ Bài thơ về tiểu đội xe không kính : - Hình ảnh người lính lái xe Trường Sơn trong kháng chiến chống Mỹ khốc liệt vẫn hiên ngang , dũng cảm , lạc quan chở hàng ra mặt trận vì ý chí chiến đấu giải phóng miền Nam . 5/ Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ : - Hình ảnh bà mẹ Tà Ôi thương con gắn với tình yêu quê hương đất nước và khát vọng về tương lai - Lời thơ có âm điệu ngọt ngào trìu mến như lời ru và có những hình ảnh ẩn dụ đẹp và gợi cảm . 6/ Ánh trăng : - Hình ảnh ánh trăng đã làm sống lại trong người lính sau chiến thắng trở về sống ở thành phố những năm tháng đã qua của cuộc đời người lính gắn bó với thiên nhiên đất nước bình dị , nhắc nhở về thái độ sống tình nghĩa , thuỷ chung . Tiết 78 : ÔN TẬP TRUYỆN HIỆN ĐẠI Hoạt động của thầy H/động của trò Ghi bảng Hoạt động 5 : - H : Kể tên những tác phẩm truyện hiện đại Việt nam đã học trong chương trình ngữ văn 9 học kỳ I , tên tác giả , năm sáng tác và tóm tắt nội dung từng tác phẩm ? - H : Các tác phẩm truyện đã học phản ảnh được những nét gì về đất nước và con người Việt Nam trong giai đoạn đó ? - H : Trong số các nhân vật , em có ấn tượng sâu sắc nhất đối với nhân vật nào ? Vì sao ? ( GV khích lệ HS phát biểu ) Hoạt động 6 : Củng cố , dặn dò : - Xem lại nội dung ôn tập . - Chuẩn bị tốt cho tiết kiểm tra sắp tới Th ảo luận nhóm , trả lời câu h ỏi Suy nghĩ , trả lời câu hỏi HS tự do phát biểu những cảm nghĩ chân thật , hồn nhiên mà sâu sắc của mình . I/ Những tác phẩm truyện hiện đại Việt Nam đã học : 1/ L àng ( Kim Lân ) : - Năm sáng tác : 1948 - Truyện kể về tình yêu làng quê sâu sắc thống nhất với lòng yêu nước và tinh thần kháng chiến của ông Hai . 2/ Lặng lẽ Sa Pa ( Nguyễn Thành Long ) : - Năm sáng tác : 1970 - Truyện kể về anh thanh niên làm việc một mình tại trạm khí tượng trên núi cao thuộc Sa Pa ( Lào Cai ) . Anh có tâm hồn trong sáng , có lối sống đẹp , yêu đời , yêu nghề , có tinh thần trách nhiệm cao với công việc , lòng hiếu khách và rất khiêm tốn . 3/ Chiếc lược ngà ( Nguyễn Quang Sáng ) : - Năm sáng tác : 1966 - Truyện kể về tình cảnh éo le của hai cha con ông Sáu và bé Thu trong lần ông Sáu về thăm nhà và ở khu căn cứ . Tình cha con ở đ ây thật thắm thía và cảm động . II/ Hình ảnh đất nước và con người Việt Nam qua các tác phẩm truy ện : - Ông Hai : Yêu làng , yêu nước , có tinh thần kháng chiến . - Anh thanh niên : Mặc dù sống ở đỉnh núi cao nhưng hiểu được ý nghĩa của công việc mình làm nên rất yêu đời , yêu mọi người . - Bé Thu : Có tính cách rất độc đáo : Cứng cỏi , bướng bỉnh nhưng tình cảm nồng nàn , thắm thiết với cha . III/ Tình huống truyện : Bất ngờ.