Giáo án tự chọn - Chủ đề 9: Sử dụng bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và môi trường (tiếp theo)

Chñ ®Ò 9 ngµy so¹n: 12/122008 SỬ DỤNG BẢO VỆ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN VÀ MÔI TRƯỜNG (tiếp theo) I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1.Kiến thức: - Biết được một số vấn đề sử dụng và bảo vệ các tài nguyên khác như tài nguyên nước, tài nguyên khoáng sản, tài nguyên du lịch, tài nguyên khí hậu, tài nguyên biển. - Hiểu được một số vấn đề chính về bảo vệ môi trường ở nước ta: Mất cân bằng sinh thái và ôi nhiễm môi trường. - Hiểu được nội dung chiến lược quốc gia về bảo vệ tài nguyên và môi trường. 2. Kỹ năng: - Tìm hiểu quan sát thực tế, thu thập tài liệu về môi trường. - Viết báo cáo. II. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC: - Một số tranh ảnh, băng hình về tình trạng suy thoái tài nguyên, phá huỷ cảnh quan thiên nhiên và ô nhiễm môi trường. III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: Hoạt động của GV và HS Nội dung chính Hoạt động 1: Nhóm Bước 1: GV chia nhóm và yêu cầu mổi nhóm thảo luận về một loại tài nguyên để hoàn thành phiếu học tập. Nhóm1: Tài nguyên nước, khí hậu. Nhóm 2: Tài nguyên khoáng sản. Nhóm 3: Tài nguyên du lịch, biển. Bước 2: Đại diện các nhóm trình bày. GV nhận xét và chốt lại kiến thức. GV có thể yêu cầu HS trả lời một số câu hỏi sau: + Tại sao cần phải sử dụng có hiệu quả đảm bảo sự cân bằng và chống ô nhiễm nước? + Tại sao cần phải quản lý chặt chẽ việc khai thác tài nguyên khoáng sản? Hoạt động 2: Cả lớp Bước 1: GV yêu cầu HS nêu các vấn đề quan trọng nhất trong bảo vệ môi trường của nước ta hiện nay. - Lấy ví dụ minh hoạ về mất cân bằng sinh thái, ô nhiễm môi trường. Bước 2: HS trả lời GV chuẩn kiến thức. Hoạt động 3: Cặp đôi Bước 1: GV yêu cầu HS nêu và phân tích các nhiệm vụ của chiến lược đề ra. Bước 2: HS lần lượt giải quyết các nhiệm vụ. GV kết luận và lấy ví dụ minh hoạ cho mổi nhiệm vụ của chiến lược. 3. Sử dụng và bảo vệ các tài nguyên khác (Nội dung ở phiếu học tập). 4. Bảo vệ môi trường. - Tình trạng mất cân bằng sinh thái môi trường: +Sự mất cân bằng của các chu trình tuần hoàn vật chất gây nên bão lụt, hạn hán Ví dụ: Phá rừng ->đất bị xói mòn, rửa trôi, hạ mực nước ngầm, tăng tốc độ dòng chảy, biến đổi khí hậu - Tình trạng ô nhiễm môi trường: + Nước thải công nghiệp và sinh hoạt đổ ra sông hồ chưa qua xử lý. + Ô nhiễm không khí: Ở các điểm dân cư, khu công nghiệpVượt quá mức tiêu chuẩn cho phép. + Ôi nhiễm đất: Nước thải, rác thải sau phân huỷ đều ngấm xuống đất. 5. Chiến lược quốc gia về bảo vệ tài nguyên và môi trường. - Duy trì các hệ sinh thái, các quá trình sinh thái chủ yếu và các hệ thống sông có ý nghĩa quyết định đến đời sống con người. - Đảm bảo sự giàu có của đất nước về vốn gen, các loài nuôi trồng, các loài hoang dại, có liên quan đến lợi ích lâu dài. - Đảm bảo việc sử dụng hợp lý các nguồn tài nguyên thiên nhiên, điều khiển việc sử dụng trong giới hạn có thể phục hồi được. - Đảm bảo chất lượng moi trường phù hợp với yêu cầu về đời sống con người. - Phấn đấu đạt tới trạng thái ổn định dân số ở mức cân bằng với khả năng sử dụng hợp lý các tài nguyên thiên nhiên. IV. ĐÁNH GIÁ Vấn đề chủ yếu về bảo vệ môi trường ở nước ta là gì? Vì sao? V. HOẠT ĐỘNG NỐI TIẾP HS trả lời câu hỏi 1,2 trong SGK. VI. PHỤ LỤC Phiếu học tập: Hãy hoàn thành phiếu học tập sau: Tài nguyên Tình hình sử dụng Các biện pháp bảo vệ Tài nguyên nước Tài nguyên khoáng sản Tài nguyên du lịch. Thông tin phản hồi Tài nguyên Tình hình sử dụng Các biện pháp bảo vệ Tài nguyên nước Tình trạng thừa nước gây lũ lụt vào mùa mưa, thiếu nước gây hạn hán vào mùa khô. - Mức độ ôi nhiễm môi trường nước ngày càng tăng. Sử dụng hiệu quả, tiết kiệm tài nguyên nước đảm bảo cân bằng và phòng chống ô nhiễm nước. Tài nguyên khoáng sản Nước ta có nhiều mỏ khoáng sản nhưng phần nhiều là mỏ nhỏ, phân tán nên khó khăn trong quản lý khai thác. Quản lý chặt chẽ việc khai thác. Tránh lãng phí tài nguyên và làm ô nhiễm môi trường từ khâu khai thác, vận chuyển tới chế biến khoáng sản. Tài nguyên du lịch. Tình trạng ô nhiễm môi trường xảy ra ở nhiều điểm du lịch khiến cảnh quan du lịch bị suy thoái. Cần bảo tồn, tôn tạo giá trị tài nguyên du lịch và bảo vệ môi trường du lịch khỏi bị ô nhiễm, phát triển du lịch sinh thái. Chñ ®Ò 10 ngµy so¹n: 12/1/2009 THỰC HÀNH: TÌM HIỂU BIẾN ĐỘNG RỪNG Ở NƯỚC TA, NGUYÊN NHÂN SUY GIẢM VÀ HẬU QUẢ I. MỤC TIÊU BÀI THỰC HÀNH 1. Về kiến thức - Hiểu rõ hơn về biến động rừng ở Việt nam qua biểu đồ. - Giải thích được sự biến động diện tích các loại rừng ở nước ta và hậu quả của việc suy giảm tài nguyên rừng. 2. Về kỹ năng - Vẽ biểu đồ thể hiện biến động điẹn tích các loại rừng. - Xử lý và phân tích bảng số liệu. II. CÁC PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC Một số tranh ảnh về tình trạng đất trống đồi trọc, trồng rừng. III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động 1: Vẽ biểu đồ Hình thức: Cá nhân. Bước 1: GV yêu cầu HS đọc yêu cầu của bài thực hành, nêu các dạng biểu đồ có thể sử dụng để vẽ biểu đồ thể hiện sự biến động diện tích rừng của nước ta. GV gọi 2 HS đề xuất dạng biểu đồ có thể vẽ. Từ chuỗi số liệu của đầu bài GV kết luận vẽ biểu đồ cột chồng là thích hợp hơn cả. Bước 2: HS trình bày cách vẽ biểu đồ hình cột. Một HS khác lên bảng vẽ biểu đồ , các HS còn lại vẽ vào vở, GV đôn đốc HS làm bài. Hoạt động 2: Nhận xét và giải thích Hình thức: Cặp đôi. - GV yêu cầu HS dựa vào biểu đồ đã vẽ và quan sát tranh ảnh về tình trạng đất trống đồi trọc, hãy nêu nhận xét và giải thích về sự biến động diện tích các loại rừng. - Một số HS trả lời, các HS khác nhận xét bổ sung. - GV chuẩn kiến thức. Đáp án : Nhận xét: - Diện tích rừng và rừng tự nhiên giai đoạn từ năm 1943 đến 2005 giảm từ 14.3 triệu ha xuống còn 12.7 triệu ha và 14.3 triệu ha xuống còn 10.2 triệu ha. - Diện tích rừng và rừng tự nhiên giảm nhanh từ 11.1 triệu ha xuống còn 8.3 triệu ha và từ 11 triệu ha xuống còn 8.3 triệu ha. - Diện tích rừng trồng (từ 1976 tới 2005) tăng ổn định liên tục từ 0.1 triệu ha lên 2.5 triệu ha. Hoạt động 3: Cá nhân GV yêu cầu HS nêu các hậu quả của suy giảm rừng. Liên hệ ở địa phương từ đó dẫn đến trách nhiệm của bản thân trong việc trồng và bảo vệ rừng. Nguyên nhân Lấy đất làm nông nghiệp, nuôi thuỷ sản thổ cư. Khai thác gỗ củi lâm sản Chiến tranh, cháy rừng, chất độc hoá học. Tổn thất tài nguyên và đa dạng sinh vật. Phá vỡ cân bằng sinh thái. Giảm diện tích đất trồng trọt Gây ngập lụt khô hạn Tăng diện tích đất bị suy thoái Mất nơi nghỉ ngơi giải trí Tăng hàm lượng CO2 Rửa trôi, xói mòn đất. Dòng chảy kém điều hoà Tổn thất tài nguyên động thực vật Hậu quả Mất lớp phủ thực vật Chñ ®Ò 11 ngµy so¹n: 15/1/ 2009 MỘT SỐ THIÊN TAI CHỦ YẾU VÀ BIỆN PHÁP PHÒNG CHỐNG I.MỤC TIÊU BÀI HỌC 1.Kiến thức - Biết được một số loại thiên tai chủ yếu thướng xuyên gây tác hại đến đời sống, kinh tế ở nước ta và phạm vi ảnh hưởng của các loại thiên tai này. Biết vận dụng các kiến thức đã học để giải thích sự phân bố đó. - Nhận thức được hậu quả và biết cách phòng chống đối với mổi loại thiên tai. 2.Kỹ năng: Vận dụng vào thực tiễn các biện pháp phòng chống thiên tai. II.CÁC PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC Bản đồ địa lý tự nhiên Việt nam. Bản đồ khí hậu Việt nam. Atlat địa lý Việt nam. Một số hình ảnh về bão, lũ quét, ngập lụt, hạn hán, động dất ở Việt nam. III.HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động của GV và HS Nội dung chính Hoạt động 1: Cặp đôi. Bước 1: GV yêu cầu HS quan sát hình 10.3, nghiên cứu SGK hãy nhận xét đặc điểm của bão nước ta theo dàn ý. Thời gian hoạt động của bão. Mùa bão. Số trận bão trung bình mổi năm. Nêu các hậu quả của bão gây ra. Nêu các biện pháp phòng chống bão. Cho biết vùng bờ biển nào của nước ta chịu ảnh hưởng mạnh nhất của bão? Vì sao? Bước 2: HS trao đổi trả lời câu hỏi? GV chuẩn kiến thức. Hoạt động 2: Nhóm Bước 1: GV chia lớp thành 6 nhóm hoàn thành phiếu học tập. Nhóm 1,2: Tìm hiểu sự hoạt động của ngập lụt. Nhóm 3, 4: Tìm hiểu sự ngập lụt của lũ quét. Nhóm 5, 6: Tìm hiểu sự hoạt động của hạn hán. Bước 2: HS các nhóm trao đổi , đại diện các nhóm trình bày, các nhóm khác bổ sung. GV nhận xét và kết luận các ý đúng của mổi nhóm. Hoạt động 3: Cả lớp. Bước 1: GV cho HS tìm trong atlat địa lý hoặc trên bản đò địa lý tự nhiên Việt Nam những khu vực có hoạt động động đất của nước ta, nêu hậu quả của chúng. 1. Bão: a.Hoạt động của bão ở Việt nam: - Thời gian hoạt động từ tháng 06, kết thúc tháng 11, đặc biệt là các tháng 9,10,12. - Mùa bão chậm dần từ Bắc vào Nam. - Bão hoạt động mạnh nhất ở ven biển Trung Bộ. Nam Bộ ít chịu ảnh hưởng của bão. - Trung bình mổi năm có 8 trận bão. b.Hậu quả của bão - Mưa lớn trên diện rộng, gây ngập úng đồng ruộng, đường giao thông, thuỷ triều dâng cao làm ngập mặn vùng ven biển. - Gió mạnh làm lật úp tàu thuyền, tàn phá nhà cửa - Ô nhiễm môi trường gây dịch bệnh. c.Biện pháp phòng chống bão - Dự báo chính xác về quá trình hình thành và hướng di chuyển cuả cơn bão. - Thông báo cho tàu thuyền trở về đất liền. - Củng cố hệ thống đê kè ven biển. - Sơ tán dân khi có bão mạnh. - Chống lũ lụt ở đồng bằng, chống xói mòn lũ quét ở miền núi. 2. Ngập lụt, lũ quét và hạn hán (nội dung ở phiếu học tập). 3.Các thiên tai khác - Động đất: Tây Bắc, Đông Bắc có hoạt động động đất mạnh nhất. - Các loại thiên tai khác: Lốc, mưa đá, sương muối Gây thiệt hại lớn đến sản xuất và đời sống nhân dân. IV. ĐÁNH GIÁ 1. Khoanh tròn ý em cho là đúng. 1.1 70% tổng số cơn bão ở Việt nam xảy ra vào các tháng: a. 5, 6, 7. b. 6, 7, 8. c. 8, 9, 10. d. 10, 11, 12. 1.2 Biện pháp để phòng chống hạn lâu dài ở nước ta là: a. Bảo vệ rừng và trồng rừng. b. Xây dựng những công trình thuỷ lợi hợp lý. c. Hạn chế dòng chảy mặt và chống xói mòn. d. Làm mưa nhân tạo. 1.3 Những khu vực thường xảy ra lũ quét là: a. Vùng núi phía Bắc, Đông Nam Bộ. b. Tây Nguyên, Duyên hải Miền Trung. c. Khu vực Hà Tĩnh tới Nam Trung Bộ và vùng núi phía Bắc. d. Tây Nguyên và Đông Nam Bộ. V.HOẠT ĐỘNG NỐI TIẾP Làm các câu hỏi 1, 2, 3 trong SGK. VI.PHỤ LỤC Phiếu học tập: Hoàn thành phiếu học tập sau: Các thiên tai Ngập lụt Lũ quét Hạn hán Nơi hay xảy ra Thời gian hạot động Hậu quả Nguyên nhân Biện pháp phòng chống Thông tin phản hồi: Các thiên tai Ngập lụt Lũ quét Hạn hán Nơi hay xảy ra Đồng Bằng Sông Hồng và sông Cửu Long Xảy ra đột ngột ở miền núi Nhiều địa phương Thời gian hoạt động Mùa mưa (từ tháng 5 đến tháng 10). Riêng duyên hải miền trung từ tháng 9 đến tháng 12. Tháng 06-10 ở miền Bắc. Tháng 10-12 ở miền Trung. Mùa khô (tháng 11-4). Hậu quả Phá huỷ mùa màng, tắc nghẽn giao thông, ô nhiễm môi trường Thiệt hại về tính mạng và tài sản của dân cư. Mất mùa, cháy rừng, thiếu nước cho sản xuất và sinh hoạt. Nguyên nhân - Địa hình thấp. - Mưa nhiều, tập trung theo mùa. - Ảnh hưởng của thuỷ triều. - Địa hình dốc. - Mưa nhiều, tập trung theo mùa. - Rừng bị chặt phá. - Mưa ít. - Cân bằng ẩm <0. Biện pháp phòng chống - Xây dựng đê điều hệ thống thuỷ lợi. - Trồng rừng, quản lý và sử dụng đất đai hợp lý. - Canh tác hiệu quả trên đất dốc. - Quy hoạch các điểm dân cư. - Trồng rừng. - Xây dựng hệ thống thuỷ lợi. - Trồng cây chịu hạn. Chñ ®Ò 12 ngµy so¹n: 20/1/ 2009 ®Æc ®iÓm d©n c­ n­íc ta TiÕt 1 §Æc ®iÓm d©n sè vµ sù ph©n bè d©n c­ n­íc ta I. Môc tiªu: Sau bµi häc, HS cÇn: 1. KiÕn thøc: - HiÓu vµ n¾m ®ù¬c nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña d©n sè vµ ph©n bè d©n c­ n­íc ta. - X¸c ®Þnh vµ hiÓu ®­îc nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù gia t¨ng d©n sè vµ hËu qu¶ cña sù gia t¨ng d©n sè nhanh, ®ång thêi biÕt ®­îc chiÕn l­îc ph¸t triÕn d©n sè vµ sö dông hîp lý lao ®éng. 2. Kü n¨ng: - Ph©n tÝch s¬ ®å, BSL thèng kª, l­îc ®å trong néi dung bµi häc. - Khai th¸c néi dung tõ b¶n ®å d©n c­ . 3. Th¸i ®é. II. ThiÕt bÞ d¹y häc - ¸t l¸t ®Þa lÝ ViÖt Nam, b¶n ®å ph©n bè d©n c­ n­íc ta - B¶ng biÓu, sè liÖu liªn quan ®Õn néi dung bµi häc. III. TiÕn tr×nh d¹y häc 1. æn ®Þnh 2. Bµi cò: KiÓm tra bµi thùc hµnh cña mét sè häc sinh. 3. Bµi míi. Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Néi dung KTCB Ho¹t ®éng 1. GV cung cÊp cho HS mét vµi sè liÖu th«ng tin vÒ d©n sè, kÕt hîp víi ®µm tho¹i, nªu vÊn ®Ò. ? Quy m« d©n sè n­íc ta, so s¸nh víi c¸c n­íc. ? d©n sè n­íc ta ®«ng cã thuËn lîi, khã kh¨n gÝ cho ph¸t triÓn KT. ? n­íc ta cã bao nhiªu d©n téc, kÓ tªn mét sè d©n téc. ThuËn lîi g× cho ph¸t triÓn kinh tÕ. 1. ViÖt Nam lµ n­íc ®«ng d©n, cã nhiÒu thµnh phÇn d©n téc. - N¨m 2005 d©n sè n­íc ta lµ 83,3 triÖu ng­êi, thø 3 §NA, thø 8 CA vµ 13 trªn thÕ giíi. ðNguån lao ®éng dåi dµo, TT tiªu thô réng lín, bªn c¹nh ®ã g©y trë ng¹i trong gi¶i quyÕt viÖc lµm, CLCS. - Cã 54 d©n téc, ®«ng nhÊt lµ ng­êi kinh(86.2%) ð®oµn kÕt t¹o nªn søc m¹nh d©n téc, ®a d¹ng v¨n ho¸ Ho¹t ®éng 2. GV h­íng dÉn hs nhËn xÐt biÓu ®å 20.1 sgk ®Ó chøng minh d©n sè n­íc ta t¨ng nhanh: GV H­íng dÉn hs tÝnh thêi gian d©n sè t¨ng gÊp ®«i. ? V× sao d©n sè n­íc ta cã xu h­íng gia t¨ng gi¶m dÇn. HiÖn nay quy m« vÉn tiÕp tôc t¨ng? ? Quan s¸t s¬ ®å lÊy vd chøng minh sù gia t¨ng d©n sè t¨ng nhanh t¹o søc Ðp lín. ? C/m n­íc ta cã c¬ cÊu d©n sè trÎ. ? d©n sè trÎ cã ¶nh h­ëng ntn ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ. 2. D©n sè t¨ng nhanh, d©n sè trÎ. - D©n sè n­íc ta t¨ng nhanh ®Æc biÖt lµ nöa cuèi thÕ kü XX: 1931-60: 1.85%, 1965-75: 3%, 1979-89: 2.1%, 89-99: 1.7%, 1999-2001: 1.35% TØ lÖ 1.32% ®· gi¶m ®¸ng kÓ nh­ng vÉn cßn cao, mçi n¨m t¨ng h¬n 1 triÖu ng­êi. ðSøc Ðp: Ph¸t triÓn KT, b¶o vÖ TNMT, n©ng cao chÊt l­îng CS. - D©n sè trÎ: ®é tuæi lao ®éng gÇn 60% d©n sè, trÎ em trªn 33%, tuæi giµ chØ 7,6% (1999) ðLLL§ dåi dµo, trÎ nªn n¨ng ®éng, s¸ng t¹o, bªn c¹nh ®ã khã kh¨n trong gi¶i quyÕt viÖc lµm. Ho¹t ®éng 3. -Gv tæ chøc cho hs th¶o luËn nhãm nhá víi néi dung: chøng minh vµ gi¶i thÝch d©n sè n­íc ta ph©n bè kh«ng ®Òu theo TT-NT, §B-MN. -Gv theo giái, h­íng dÊn hs quan s¸t ¸t l¸t ®Þa lÝ ViÖt Nam, b¶n ®å ph©n bè d©n c­ ViÖt Nam, h×nh 20.2 sgk, b¶ng 20.1. -Hs tr×nh bµy kÕt qu¶. -Hs kh¸c nhËn xÐt bæ sung. - Gv chuÊn kiÕn thøc, ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng cña hs 3. Sù ph©n bè d©n c­ kh«ng ®Òu - MDDS: 245 ng­êi/km2 - Ph©n bè kh«ng ®Òu gi÷a §B – MN: + §B: 1/4 S – chiÕm 3/4 d©n sè + MN: 3/4 S - chiÕm 1/4 d©n sè - Ph©n bè kh«ng ®Òu gi÷a NT – TT + NT: 74.2%, cã xu h­¬ng gi¶m. + TT: 28.5%, cã xu h­íng t¨ng. - Nguyªn nh©n: - §KTN, KTXH, lÞch sö khai th¸c l·nh thæ. - HËu qu¶: Sö dông l·nh phÝ, kh«ng hîp lý lao ®éng, khã kh¨n trong khai th¸c tµi nguyªn Ho¹t ®éng 4. Gv yªu cÇu mét hs th«ng b¸o c¸c chiÕn l­îc trong sgk, gv gi¶i thÝch v× sao l¹i ph¶i thùc hiÖn nh÷ng chiÕn l­îc nh­ thÕ. Hs ghi c¸c chiÕn l­îc d©n sè vµo vë. 4. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn d©n sè hîp lÝ vµ sù dông cã hiÖu qu¶ nguån lao ®éng vµ tµi nguyªn n­íc ta (3 chiÕn l­îc sgk) 4. Còng cè - ®¸nh gi¸. Hs tr¶ lêi c¸c c©u hái: 1. §¸nh gi¸ quy m« d©n sè n­íc ta ? 2. NhËn xÐt vµ gi¶i thÝch sù gia t¨ng d©n sè n­íc ta ? 3. Nh÷ng thu©n lîi vµ khã kh¨n cña ®Æc ®iÓm d©n sè n­íc ta ? 4. Dùa vµo ¸t l¸t ®Þa lÝ ViÖt Nam c/m d©n sè n­íc ta ph©n bè kh«ng ®Òu theo l¸nh thæ? 5. Ho¹t ®éng nèi tiÕp - Gîi ý tr¶ lêi c¸c c©u hái trong sgk. - Ra bµi tËp: Dùa vµo BSL 20.1 sgk h·y vÏ biÓu ®å thÝch hîp vµ cho nhËn xÐt, gi¶i thÝch? ngµy so¹n: 12/122008 tiÕt 2 lao ®éng vµ viÖc lµm I. Môc tiªu: Sau bµi häc, HS cÇn: 1. KiÕn thøc: - BiÕt ®­îc nguån lao ®éng dåi dµo ë n­íc ta víi truyÒn thèng vµ kinh nghiÖm s¶n xuÊt phong phó, chÊt l­îng lao ®éng ®· ®­îc n©ng lªn. - HiÓu tÇm quan träng cña viÖc sö dông lao ®éng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸. VÊn ®Ò vµ h­íng gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. 2. Kü n¨ng: - §äc vµ ph©n tÝch c¸c BSL ®ång thêi ®­a ra nhËn xÐt - Còng cè kü n¨ng biÓu ®å, b¶n ®å. 3. Th¸i ®é. Cã th¸i ®é häc tËp ®óng ®¾n ®¸p øng yªu cÇu viÖc lµm hiÖn nay. II. ThiÕt bÞ d¹y häc III. TiÕn tr×nh d¹y häc 1. æn ®Þnh 2. Bµi cò: NhËn xÐt t×nh h×nh ph©n bè d©n c­ n­íc ta. Nguyªn nh©n vµ hËu qu¶, h­íng gi¶i quyÕt ? 3. Bµi míi. Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Néi dung KTCB Ho¹t ®éng 1. Gv giíi thiÖu néi dung qua mét sè sè liÖu cô thÓ. Hs tr¶ lêi c©u hái: Lao ®éng n­íc ta cã phÈm chÊt g× ? 1. Nguån lao ®éng n­íc ta rÊt dåi dµo - D©n sè ho¹t déng kinh tÕ ë n­íc ta chiÕm 51% tæng sè d©n (41.3 triÖu ng­êi), mçi n¨m t¨ng h¬n 1 triÖu lao ®éng. ðLµ lùc l­îng quyÕt ®Þnh ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. - ChÊt l­îng lao ®éng ngµy ®­îc n©ng cao: 21% cã CMKT(4.4% §HC§, 4.1% trung cÊp) (2003) ðVÉn ch­a ®¸p øng yªu cÇu hiÖn nay. - ChÊt l­îng lao ®éng c¸c vïng kh«ng ®ång ®Òu. - Cã sù chªnh lÖch kh¸ lín vÒ chÊt l­îng lao ®éng gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n. Ho¹t ®éng 2. Gv yªu cÇu hs xem b¶ng 21.1 vµ tr¶ lêi c©u hái ®Æt ra. Gv tãm l¹i néi dung sau khi hs tr¶ lêi: Gv yªu cÇu hs nhËn xÐt b¶ng 21.2 vµ tr¶ lêi c©u hái kÌm theo. Ho¹t ®éng 3. Gv yªu cÇu hs ®äc s¸ch vµ ®­a ra c¸c sè liÖu vÒ c¬ cÇu lao ®éng trong c¸c ngµnh kinh tÕ. Gv vÏ biÓu ®å c¬ cÊu lao ®éng trong c¸c ngµnh kinh tÕ vµ yªu cÇu hs nhËn xÐt, gi¶i thÝch. Gv yªu cÇu hs nghiªn cøu b¶ng 21.3 vµ h­íng dÉn hs vÏ biÓu ®å miÒn thÓ hiÖn sù thay ®æi c¬ cÊu lao ®éng theo thµnh phÇn kinh tÕ. Hs vÏ vµ nhËn xÐt biÓu ®å Gv tãm l¹i vÊn ®Ò. 2. Sö dông lao ®éng trong c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n BiÓu ®å c¬ cÊu lao ®éng ho¹t ®éng trong c¸c ngµnh kinh tÕ n­íc ta n¨m 2003 - Lao ®éng nh×n chung n¨ng suÊt cßn thÊp, thêi gian lao ®éng cßn l·ng phÝ. - Khu vùc ngoµi quèc doanh cã xu h­íng t¨ng, khu vùc quèc doanh cã xu h­íng gi¶m nh­ng cßn chËm ðphï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ theo ®Þnh h­íng XHCN. Ho¹t ®éng 4. Gv tæ chøc cho hs th¶o luËn vÊn ®Ò: V× sao viÖc lµm ®ang trë thµnh vÊn ®Ò gay g¾t ë n­íc ta hiÖn nay? Hs th¶o luËn sau ®ã ®¹i diÖn c¸c nhãm lªn tr×nh bµy. Gv ®­a ra mét sè th«ng tin chñ yÕu. 3. VÊn ®Ò viÖc lµm vµ h­íng gi¶i quyÕt - MÆc dï mçi n¨m n­íc ta ®· t¹o ra kho¶ng 1 triÖu chæ lµm míi nh­ng t×nh tr¹ng viÖc lµm vÉn cßn gay g¾t. - N¨m 2003 tØ lÖ thÊt nghiÖp lµ 2.25%, thiÕu viÖc lµm lµ 6.69%, thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ cao: 5.8%. - H­íng gi¶i quyÕt (sgk) Ho¹t ®éng 5. Gv yªu cÇu hs nªu mét vµi hiÓu biÕt cña m×nh vÒ c¸c vÊn ®Ò: T×nh h×nh di d©n ë ®Þa ph­¬ng em? ChÝnh s¸ch d©n sè ë ®Þa ph­¬ng em? T×nh h×nh viÖc lµm ë ®Þa ph­¬ng? 4. Còng cè - ®¸nh gi¸. Hs tr¶ lêi c¸c c©u hái: - Sè l­îng vµ chÊt l­îng lao ®éng ë n­íc ta ? - T×nh h×nh ph©n bè lao ®éng ë n­íc ta ta, nguyªn nh©n vµ hËu qu¶? - VÊn ®Ò viÖc lµm vµ h­íng gi¶i quyÕt? 5. Ho¹t ®éng nèi tiÕp Bµi tËp: Cho b¶ng sè liÖu 21.3 sgk. H·y vÏ biÓu ®å thÝch hîp thÓ hiÖn sù thay ®æi c¬ cÊu lao ®éng n­íc ta theo thµnh phÇn kinh tÕ thêi kú 1990 – 2002. NhËn xÐt vµ gi¶i thÝch? H­íng dÉn tr¶ lêi c¸c c©u hái sgk. Ngµy so¹n 2/2/ 2009 TiÕt 3 ®« thÞ ho¸ ë ViÖt Nam I. Môc tiªu: au bµi häc, HS cÇn: 1. KiÕn thøc: - HiÓu kü vµ n¾m ch¾c vÒ ®« thÞ ho¸ vµ nh÷ng ®Æc ®iÓm cña ®« thÞ ho¸ n­íc ta. - ThÊy ®­îc nh÷ng ¶nh h­ëng cña ®« thÞ ho¸ ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. - N¾m ®­îc nh÷ng ®iÓm cÇn chó ý trong qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa. 2. Kü n¨ng: - Ph©n tÝch, so s¸nh sù ph©n bè c¸c ®« thÞ gi÷a c¸c vïng trªn b¶n ®å, ¸t l¸t ®Þa lÝ ViÖt Nam. - NhËn xÐt BSL vÒ sù ph©n bè c¸c ®« thÞ. 3. Th¸i ®é. II. ThiÕt bÞ d¹y häc - B¶n ®å d©n c­ ViÖt Nam, ¸t l¸t ®Þa lÝ ViÖt Nam. III. TiÕn tr×nh d¹y häc 1. æn ®Þnh 2. Bµi cò: - ThÕ nµo lµ chÊt l­îng cuéc sèng? C¸c tiªu chÝ ®¸nh gi¸ chÊt l­îng cuéc sèng? - V× sao vÊn ®Ò xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo lµ môc tiªu quan träng cña n­íc ta hiÖn nay? 3. Bµi míi. Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Néi dung KTCB Ho¹t ®éng 1. Gv h­íng dÉn hs «n l¹i kiÕn thøc kh¸i niÖm vÒ ®« thÞ ho¸. 1. §Æc ®iÓm ®« thÞ ho¸ n­íc ta. - Kh¸i niÖm ®« thÞ ho¸: §« thÞ ho¸ lµ sù t¨ng nhanh vÕ sè l­îng vµ quy m« c¸c ®iÓm d©n c­ ®« thÞ, sù tËp trung ®«ng d©n c­ trong c¸c thµnh phè nhÊt lµ c¸c thµnh phè ®«ng lín, sù phæ biÕn réng r·i lèi sèng thµnh thÞ, g¾n víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt phi n«ng nghiÖp, lµm cho vai trß nhµnh dÞch vô t¨ng. - §« thÞ ho¸ n­íc ta : §« thÞ ho¸ n­íc ta diÔn ra chËm ch¹p, tØ lÖ d©n thµnh thÞ lµ 25,8% (2003). §« thÞ n­íc ta cã quy m« kh«ng lín, ph©n bè t¶n m¹n NÕp sèng ®« thÞ vµ n«ng th«n cßn xen lÉn vµo nhau (thÞ x·, thÞ trÊn vïng ®ång b»ng) Ho¹t ®éng 2. Gv h­íng dÉn hs t×m hiÓu c¸c ®Æc ®iÓm ®« thÞ ho¸ n­íc ta: ? Tr×nh bµy c¸c ®Æc ®iÓm ®« thÞ ho¸ n­íc ta. Ho¹t ®éng 3. Yªu cÇu hs xem b¶ng 23.1. Tr¶ lêi c©u hái trong bµi. Hs rót ra nhËn xÐt. NhËn xÐt chung: Vïng cã nhiÒu ®« thÞ gÊp 3,3 lÇn vïng cã ®« thÞ Ýt nhÊt: vd: Sè ®« thµnh phè lín cßn qu¸ Ýt so víi m¹ng l­íi ®« thÞ: vd: ChÊt l­îng c¸c ®« thÞ lín ch­a ®¶m b¶o ®Çy ®ñ tiªu chuÈn quèc tÕ. Ho¹t ®éng 4. Gv th«ng b¸o c¸c lo¹i ®« thÞ. Gv h­íng dÉn hs nghiªn cøu sgk vµ ¸t l¸t, b¶n ®å ph©n bè d©n c­ ViÖt Nam ®Ó x¸c ®Þnh c¸c ®« thÞ theo c¸c lo¹i. 2. M¹ng l­íi ®« thÞ n­íc ta. §Õn 8/2004 n­íc ta chÝa lµm 6 lo¹i ®« thÞ: - Lo¹i §B: Hµ Néi vµ TP HCM - Lo¹i I: H¶i Phßng, §µ N½ng, CÇn Th¬ - Lo¹i II:11 TP - Lo¹i III: 17 TP - Lo¹i IV: 58 ®« thÞ - Lo¹i V: 598 ®« thÞ Ho¹t ®éng 5. - Gv cho hs th¶o lu©n nhãm nhá, t×m hiÓu vÒ nh÷ng t¸c ®éng cña ®« thÞ ho¸ ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi, gv l­u ý hs c¶ t¸c ®éng tÝch cùc vµ tiªu cùc Hs th¶o lu©n sau ®ã tr×nh bµy tr­íc líp. Gv tãm t¾t l¹i néi dung chÝnh. - Gv truyÒn ®¹t nh÷ng kiÕn thøc trong sgk. Gv ph©n tÝch, nhÊn m¹nh ®Ó hs thÊy ®­îc h­íng ph¸t triÓn ®« thÞ n­íc ta. 3. ¶nh h­ëng cña ®« thÞ ho¸ ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi a. §« thÞ ho¸ ¶nh h­ëng m¹nh mÏ ®Õn qu¸ tr×nh chuyÕn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ®Êt n­íc vµ ®Þa ph­¬ng. - §« thÞ cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi - §« thÞ lµ thi tr­êng cã søc mua lín, n¬i tËp trung ®«ng lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n. - Thu hót vèn ®Çu t­ lín, t¹o ®éng lùc ph¸t triÓn kinh tÕ. - T¹o nhiÒu viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. - T¸c ®éng tiªu cùc: ¤ nhiÔm m«i tr­êng, trËt tù x· héi, viÖc lµm, nhµ ë b. Trong qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ cÇn chó ý mét sè vÊn ®Ò sau: (4 ý sgk) 4. Còng cè - ®¸nh gi¸. Hs tr¶ lêi c¸c c©u hái tr¾c nghiÖm: 1. Sù ph©n lo¹i m¹ng l­íi ®« thÞ n­íc ta dùa vµo c¸c tiªu chÝ c¬ b¶n: A. Sè d©n vµ mËt ®é d©n sè B. ChÊt l­îng cuéc sèng C. Tèc ®é ®« thÞ ho¸ D. Sè l­îng c¸c trung t©m c«ng nghiÖp 2. KÓ tªn c¸c ®« thÞ lo¹i I vµ x¸c ®Þnh trªn b¶n ®å c¸c ®« thÞ nµy: §« thÞ lo¹i I gåm cã: . 3. §« thÞ ho¸ cã m¸y t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn nÒn kinh tÕ? KÓ tªn c¸c t¸c ®éng ®ã: T¸c ®éng 1: T¸c ®éng 2: T¸c ®éng 3: T¸c ®éng 4: 4. Trong qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ n­íc ta cÇn chó ý dÕn nh÷ng vÊn ®Ò nµo? 5. Ho¹t ®éng nèi tiÕp - H­íng dÉn lµm bµi tËp 3 sgk. - ChuÈn bÞ bµi thùc hµnh: + H­íng dÉn häc sinh xö lý sè liÖu tr­íc: N¨m 1994 = 100% +Yªu cÇu cã m¸y tÝnh bá tói, dông cô vÏ biÓu ®å: th­íc kÎ, ch×, tÈy... TiÕt 4 ngµy so¹n 5 /2 /2009 chÊt l­îng cuéc sèng I. Môc tiªu: Sau bµi häc, HS cÇn: 1. KiÕn thøc: _ BiÕt ®­îc chØ sè ph¸t triÓn con ng­êi (HDI) bao gåm tuæi thä,b×nh qu©n thu nhËp/®Çu ng­êi, gi¸o dôc vµ thø bËc vÒ chØ sè ph¸t triÓn con ng­êi ViÖt Nam trªn thÕ giíi. _ HiÓu ®­îc mét sè ®Æc ®iÓm vÒ chÊt l­îng cuéc sèng cña ng­êi d©n n­íc ta. _ ThÊy ®­îc sù ph©n ho¸ chÊt l­îng cuéc sèng hiÖn nay. 2. Kü n¨ng: Ph©n tÝch c¸c b¶ng sè liÖu thèng kª, c¸c biÓu ®å. 3. Th¸i ®é. ý thøc ®­îc sù cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao ch¸t l­îng cuéc sèng cho con ng­êi trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. II. ThiÕt bÞ d¹y häc B¶ng 24.1 SGK phãng to vµ mét sè tranh ¶nh thÓ hiÖn chÊt l­îng cuéc sèng. III. TiÕn tr×nh d¹y häc 1. æn ®Þnh 2. Bµi cò: §Æc ®iÓm cña §« thÞ ho¸ 3. Bµi míi. Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Néi dung c¬ b¶n Ho¹t ®éng 1: Nhãm -B­íc1:GV chia nhãm vµ giao nhiÖm vô: -B­íc 2:C¸c nhãm lµm viÖc vµ hoµn thµnh phiÕu häc tËp -B­íc 3:HS tr×nh bµy kÕt qu¶,HS kh¸c bæ sung, GV chuÈn kiÕn thøc. Ho¹t ®éng 2: C¶ líp - B­íc 1: HS dùa vµo b¶ng 24.1 tr¶ lêi c¸c c©u hái sau: +V× sao xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo lµ vÊn ®Ò cÊp thiÕt ë n­íc ta. +Nªu nh÷ng thµnh tùu trong xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë n­íc ta? Gi¶I thÝch ? -B­íc 2:HS tr¶ lêi GV nhËn xÐt chuÈn kiÕn thøc. Ho¹t ®éng 3:C¸ nh©n -B­íc 1:Hs tr¶ lêi nh÷ng c©u hái sau: NhËn xÐt vÒ sù thay ®æi sè tr­êng häc, sè HS cña n­íc ta. -B­íc 2:HS tr¶ lêi GV chuÈn kiÕn thøc Ho¹t ®éng 4:C¶ líp -Hái:Nªu nh÷ng thµnh tùu vÒ y tÕ vµ ch¨m sãc søc khoÎ ng­êi d©n n­íc ta. Ho¹t ®éng 5:C¶ líp Hái:V× sao cÇn ph¶I ®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi, t¹o viÖc lµm, n©ng cao d©n trÝ, b¶o vÖ m«I tr­êng trong viÖc n©ng cao chÊt l­îng cuéc sèng? 1.ViÖt Nam trong xÕp h¹ng HDI trªn thÕ giíi (Xem phÇn phô lôc) 2.Mét sè ®Æc ®iÓm vÒ chÊt l­îng cuéc sèng a.VÒ thu nhËp b×nh qu©n ®©ïu ng­êi vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo -Thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi: +Cã sù kh¸c biÖt gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n, gi÷a c¸c vïng. +Chªnh lÖch gi÷a nhãm thu nh¹p cao vµ nhãm thu nhËp thÊp, gi÷a vïng cao nhÊt vµ thÊp nhÊt cßn chªnh lÖch qu¸ lín. -Xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo +§­îc §¶ng vµ nhµ n­íc rÊt quan t©m -Thµnh tùu: +TØ lÖ ®ãi nghÌo gi¶m +Møc sèng cña ng­êi d©n t¨ng b.VÒ gi¸o dôc, v¨n ho¸: -TØ lÖ biÕt ch÷ cña ng­êi lín:90,3% -M¹ng l­íi tr­êng häc ph¸t triÓn réng kh¾p, sè tr­êng häc t¨ng , sè HS t¨ng. -C¸c tr­êng §¹i häc,Cao ®¼ng, THCN t»ng nhanh. -HÖ thèng th­ viÖn ph¸t triÓn, v¨n ho¸ nghÖ thuËt còng ngµy mét ph¸t triÓn c.VÒ y tÕ vµ ch¨m sãc søc khoÎ -Ph¸t triÓn nhanh c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng -Sè b¸c sÜ, y t¸ t¨ng nhanh. -Th­êng xuyªn thùc hiªn c¸c ch­¬ng tr×nhmôc tiªu quèc gia nh­ : phßng chèng sèt rÐt. 3.Ph­¬ng h­íng n©ng cao chÊt l­îng cuéc sèng cña d©n c­. IV. Còng cè - ®¸nh gi¸. 1.N­íc ta ®· ®¹t nh÷ng thµnh tùu g×