Bài giảng Bài 29 - Tiết 37 : axít cacbonnic và muối cacbonat

Ngày soạn: 31/12/2013 Ngày giảng: 9A : /1/2013 9B: 03 / 1/ 2013 9C: 02 /1/2013 Bài 29 - Tiết 37 : AXÍT CACBONNIC VÀ MUỐI CACBONAT I .Mục tiêu: 1. Về kiến thức - HS biết: H2CO3 là axit yếu, không bền. - Tính chất hoá học của muối cacbonat( tác dụng với dung dịch axit, dung dịch bazơ, dung dịch muối khác, bị nhiệt phân huỷ ). - Chu trình của cacbon trong tự nhiên và vấn đề bảo vệ môi trường. 2. Về kỹ năng: - Quan sát thí nghiệm, hình ảnh thí nghiệm và rút ra tính chất hoá học của muối ccabonat. Xác định phản ứng có thực hiện được hay không và viết các PTHH. - Nhận biết một số muối cacbonat cụ thể. 3. Về thái độ - Gi¸o dôc ý thøc say mª t×m hiÓu bµi häc, m«n häc. II. Chuẩn bị của GV và HS 1. Chuẩn bị của GV - Dụng cụ: ống nghiệm, giá để ống nghiệm, ống hút… - Hóa chất: NaHCO3 , Na2CO3 , HCl , K2CO3 , Ca(OH)2 , CaCl2 . 2. Chuẩn bị của Häc sinh: - Đọc trước nội dung bài ở nhà III. Tiến trình bài dạy 1. Kiểm tra bài cũ (10phút) (?) Em hãy nêu tính chất vật lí và tính chất hóa học của cacbondioxit? mỗi tính chất viết một phương trình minh họa. * Đặt vấn đề: ( 1p ) các hợp chất vô cơ của cacbon ngoài các hợp chất chúng ta đã học còn có axit cacbonic và muối cacbonat. Vậy axit cacbonic và muối cacbonat có những tính chất và ứng dụng gì? Đó là nội dung chúng ta sẽ tìm hiểu trong bài hôm nay. 2. Bài mới: (35) Hoạt động cùa GV và HS Nội dung bài mới GV HS ? HS GV ? HS GV HS ? HS GV HS ? HS GV HS ? HS GV GV HS ? HS GV HS ? HS Yêu cầu HS nghiên cứu thông tin SGK mục 1 tr 88 HS đọc nội dung thông tin Sgk Em hãy cho biết trong tự nhiên axit cacbonic có ở đâu và nó được tạo thành ntn ? Trong tự nhiên axit cacbonic có trong nước mưa, nước tự nhiên. Nó được tạo thành do một phần CO2 khi tan trong nước đã tác dụng với H2O tạo thành. Yêu cầu HS đọc nội dung thông tin SGK, thảo luận trả lời câu hỏi. Em hãy cho biết tính chất hoá học của axit cacbonic? Thảo luận nhóm và trả lời câu hỏi Yêu cầu HS đọc nội dung SGK và thảo luận nhóm Đọc thông tin và thảo luận theo nhóm Em hãy cho biết muối cacbonat được chia làm mấy loại? đó là những loại nào? Đại diện đứng dậy trả lời câu hỏi Yêu cầu học sinh đọc nội dung thông tin sgk Đọc và ghi nhớ thông tin Em hãy nêu tính tan của muối cacbonat? Biểu diễn từng thí nghiệm cho HS quan sát Quan sát Gv làm thí nghiệm và nhận xét hiện tượng xảy ra. Gọi HS lên viết PTHH? Chú ý: Muối hiđrocacbonat tác dụng với kiềm tạo thành muối trung hoà và nước. VD: NaHCO3(dd) + NaOH(dd) → Na2CO3(dd) + H2O(l) Yêu cầu HS đọc nội dung sgk Đọc thông tin sgk Em hãy nêu những ứng dụng của muối cacbonat ? Yêu cầu HS đọc nội dung sgk Đọc thông tin sgk Em hãy trình bày sự chuyển hoá của cacbon trong hình 3.17 sgk Dựa vào hình và trình bày I.AXIT CACBONIC (H2CO3) ( 7 phút ) 1. Trạng thái tự nhiên và tính chất vật lí: - Trong tự nhiên axit cacbonic tồn tại ở dạng dung dịch có trong nước mưa và nước tự nhiên được tạo thành do CO2 khi hoà tan trong nước đã tác dụng với nước Pt: CO2(k) + H2O(l) → H2CO3(dd) 2. tính chất hoá học: - Axit cacbonic là một axit yếu: chỉ làm quỳ tím chuyển sang màu đỏ nhạt. - Axit cacbonic là một axit không bền: H2CO3 được tạo thành trong các phản ứng hoá học bị phân huỷ ngay thành CO2 và H2O H2CO3(dd) → CO2(k) + H2O(l) II. MUỐI CACBONAT ( 13 phút 1. Phân loại: - Có 2 loại muối cacbonat là muối trung hoà và axít + Muối cacbonat trung hoà được gọi là muối cacbonat đó là những muối mà trong gốc axit không còn nguyên tố H VD: CaCO3, Na2CO3… + Muối cacbonat axit được gọi là muối hidrocacbonat là những muối mà trong gốc axit vẫn còn nguyên tố H VD: NaHCO3 , Ca(HCO3)2…. 2. Tính chất: a. Tính tan: - Đa số muối cacbonat không tan trong nước, trừ một số muối của kim loại kiềm như Na2CO3 , K2CO3… - Hầu hết muối hidrocacbonat tan trong nước như Ca(HCO3)2, Mg(HCO3)2... b. Tính chất hoá học: • Tác dụng với axit: PTHH: NaHCO3(dd) + HCl(dd) → NaCl(dd) + H2O(l) + CO2(k) - Muối cacbonat tác dụng với dung dịch axit mạnh hơn axit cacbonic tạo thành muối mới và giải phóng khí CO2 • Tác dụng với dung dịch bazơ PTHH: K2CO3(dd) + Ca(OH)2 (dd) → CaCO3(r) + 2KOH(dd) - Một số dung dịch muối cacbonat phản ứng với dung dịch bazơ tạo thành muối cacbonat không tan và bazơ mới. • Tác dụng với dung dịch muối: PTHH : Na2CO3(dd) + CaCl2(dd) → CaCO3(r) + 2NaCl(dd) - Dung dịch muối cacbonat có thể tác dụng với một số dung dịch muối khác tạo thành hai muối mới • Muối cacbonat bị nhiệt phân huỷ: VD: CaCO3(r) → CaO(r) +CO2(k) 2NaHCO3(r) → Na2CO3(r) + H2O(h) + CO2(k) 3. Ứng dụng: (5p) - Dùng làm nguyên liệu sản xuất vôi, xi măng, xà phòng, thuốc chữa bệnh, bình cứu hỏa…. III. Chu trình cacbon trong tự nhiên: (5P) Trong tự nhiên luôn có sự chuyển hoá cacbon từ dạng này thành dạng khác sự chuyển hoá đó diễn ra thường xuyên liên tục và tạo thành một chu trình khép kín. Đó là chu trình cacbon trong tự nhiên. 3. Củng cố, luyện tập: ( 4 phút ) GV: yêu cầu HS trả câu hỏi 1, 2 sgk tr 91 HS: 1. HCl tác dụng với muối cacbonat tạo thành axít cacbonic 2HCl + Na2CO3 → 2NaCl + H2CO3 H2CO3 không bền bị phân huỷ ngay thành CO2 và H2O H2CO3 → CO2 + H2O 2. MgCO3 có tính chất của muối cacbonat - Tác dụng với dung dịch axit : 2HCl + MgCO3 → MgCl2 + CO2 + H2O - MgCO3 bị nhiệt phân huỷ: MgCO3 → MgO + CO2 4. Hướng dẫn HS tự học ở nhà: ( 1 phút ) - Đọc bài đọc em có biết - Làm bài tập 3,4,5 sgk tr 91 - Đọc trước bài 30 Rót kinh nghiÖm sau bµi d¹y 1.VÒ thêi gian a. Thêi gian toµn bµi ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… b. Thêi gian tõng phÇn ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. vÒ néi dung ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. vÒ phương pháp ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Ngày soạn: 312/2012 Ngày giảng: 9A: /1/2013 9B: / 1/ 2013 9C:03/1/2013 Bài 30 - Tiết 38 : SILÍC, CÔNG NGHIỆP SILICAT I.Mục tiêu: 1. Về kiến thức: Biết được: - Silic là phi kim hoạt động yếu ( tác dụng được với oxi, không phản ứng trực tiếp với hiđro), SiO2 là 1 oxit axit ( tác dụng với kiềm, muối cacbonat kim loại kiềm ở nhiệt độ cao). - Một số ứng dụng quan trọng của Silic, Silic đioxit và muối silicat. - Sơ lược về thành phần và các công đoạn chính sản xuất thuỷ tinh, đồ gốm, xi măng 2. Về kỹ năng: - Đọc và tóm tắt được thông tin về Si, SiO2 muối silicat, sản xuất thuỷ tinh, đồ gốm, xi măng. - Viết được các PTHH minh hoạ cho tính chất của Si, SiO2, muối silicat. 3. Về thái độ - Gi¸o dôc ý thøc say mª t×m hiÓu bµi häc, m«n häc II.. Chuẩn bị của GV và HS 1. Chuẩn bị của GV: - Tranh vẽ phóng to hình 3.20 sgk. 2. Chuẩn bị của Häc sinh: - Chuẩn bị mẫu vật: đát sét, cát trắng. - Tranh ảnh về đồ gốm sứ, thuỷ tinh…. III. Tiến trình bài dạy 1. Kiểm tra bài cũ (15 phút) (?) Em hãy nêu các tính chất hoá học của muối cacbonat? Mỗi tính chất viết một PTHH minh họa. HS: • Tác dụng với axit: PTHH: NaHCO3(dd) + HCl(dd) → NaCl(dd) + H2O(l) + CO2(k) • Tác dụng với dung dịch bazơ PTHH: K2CO3(dd) + Ca(OH)2 (dd) → CaCO3(r) + 2KOH(dd) • Tác dụng với dung dịch muối: PTHH : Na2CO3(dd) + CaCl2(dd) → CaCO3(r) + 2NaCl(dd) • Muối cacbonat bị nhiệt phân huỷ: VD: CaCO3(r) → CaO(r) +CO2(k) * Đặt vấn đề: ( 1p) Ngoài những phi kim chúng ta đã làm quen thì còn rất nhiều các phi kim khác nữa. Trong bài hôm nay chúng ta sẽ làm quen với 1 phi kim mới và tinh chất vật lí, hoá học của Silic. Tìm hiểu về một số hợp chất của silic và ứng dụng của chúng. 2.Nội dung bài mới: (20 phút) Hoạt động của GV và HS Nội dung bài mới GV ? HS ? HS GV GV HS GV HS GV HS yªu cÇu häc sinh nghiªn cøu SGK (?) Tr¹ng th¸i tù nhiªn cña silic và hîp chÊt chÝnh cña silic trong tù nhiªn ? (?) TÝnh chÊt ho¸ häc ®Æc tr­ng cña silic. Si thÓ hiÖn tÝnh KL hay phi kim, t¹i sao ? nhÊn m¹nh silic lµ mét phi kim ho¹t ®éng yÕu .Tinh thÓ silÝc nguyªn chÊt lµ chÊt b¸n dÉn yªu cÇu häc sinh nghiªn cøu SGK Nghiªn cøu SGK Yªu cÇu HS quan s¸t c¸c mÉu vËt ®· s­u tÇm cña m×nh theo nhãm : gèm, sø, xi m¨ng, thuû tinh. Yêu cầu HS thảo luận theo nhóm về nguyên liệu, công đoạn chính và cơ sở sản xuất. th¶o luËn nhãm, đại diện trình bày I. Silic: Si= 28 1/ Tr¹ng th¸i tù nhiªn - Silic lµ nguyªn tè phæ biÕn thø hai trong vá tr¸i ®Êt - Silic tån t¹i chñ yÕu d­íi d¹ng hîp chÊt lµ c¸t tr¾ng ,®Êt sÐt. 2/TÝnh chÊt - Silic lµ chÊt r¾n, mµu x¸m, khã nãng ch¶y, cã vÎ s¸ng kim lo¹i, dÉn ®iÖn kÐm. - Tinh thÓ silic nguyªn chÊt lµ chÊt b¸n dÉn. - ë nhiÖt ®é cao silic t¸c dông víi oxi Si(r)+ O2(k)---->SiO2(r - Silic lµm vËt liÖu b¸n dÉn, chÕ t¹o pin mÆt trêi II. Silic®ioxit: (SiO2) - Silicdioxit lµ mét oxit axit. - T¸c dông víi kiÒm t¹o thµnh muèi vµ n­íc PTHH : SiO2(r)+2NaOH-->Na2SiO2(r)+ H2O(l) - T¸c dông víi oxit baz¬ t¹o thµnh muèi PTHH : SiO2(r)+ CaO(r) ---> Ca SiO3(r) - SiO2 kh«ng t¸c dông víi n­íc III. S¬ l­îc vÒ c«ng nghiÖp silicc¸t : 1. Sản xuất gốm sứ: - Nguyªn LiÖu : §Êt sÐt, th¹ch anh, penpat - C«ng ®o¹n chÝnh : + Nhµo ®Êt sÐt, th¹ch anh, penpat víi n­íc t¹o thµnh khèi dÎo t¹o h×nh sÊy kh« + Nung c¸c ®å vËt trong lß víi nhiÖt ®é thÝch hîp - C¸c c¬ së s¶n xuÊt : Sø b¸t trµng , sø H¶i d­¬ng, §ång nai.... 2. Sản xuất xi măng : - Nuyªn LiÖu : §Êt sÐt, ®¸v«i, c¸t.. - C«ng ®o¹n chÝnh : + NghiÒn nhá hçn hîp ®¸ v«i víi vµ ®Êt sÐt trén víi c¸t thµnh d¹ng bïn. + Nung hçn hîp trªn trong lß quay hoÆc lß ®øng ë nhiÖt ®é 1400- 1500 thu ®­îc clanhke. + NghiÒn clanhke víi phô gia t¹o thµnh bét xim¨ng - C¸c c¬ së s¶n xuÊt : H¶i D­¬ng,Thanh Ho¸, H¶i phßng, NghÖ an, Hµ Tiªn.... 2. Sản xuất thuỷ tinh : - Nuyªn LiÖu : C¸t th¹ch anh, ®¸ v«i, x« ®a - C«ng ®o¹n chÝnh : + Trén hçn hîp c¸t, ®¸ vôi, x«®a theo tØ lÖ thÝch hîp. + Nung hçn hîp trong lß nung kho¶ng 900 ®é thµnh thuû tinh ë d¹ng nh·o. + Lµm nguéi tõ tõ thæi thuû tinh dÎo thµnh ®å vËt - C¸c c¬ së s¶n xuÊt : H¶i Phßng, Hµ Néi, §µ N½ng, TPHCM.... 3. Cñng cè - luyÖn tËp: (9 phút) - M« t¶ c«ng ®o¹n chÝnh ®Ó s¶n xuÊt ®å gèm. - Thµnh phÇn chÝnh cña xi m¨ng lµ g× ? - ViÕt PT x¶y ra trong qu¸ tr×nh nÊu thuû tinh. - ViÕt s¬ ®å chuyÓn ho¸ : C----> CO2 ----> CaCO3---> CO2 - ViÕt PTHH minh ho¹ H2CO3 yÕu h¬n HCl - Nªu tÝnh chÊt ho¸ häc cña MgCO3 viÕt PTHH minh ho¹ 4. hướng dẫn học sinh tự học ở nhà(1 phút) - Lµm BT1- 5( SGK) - Häc bµi theo c©u hái SGK. - ChuÈn bÞ b¶ng hÖ thèng tuÇn hoµn . Ngày soạn: 31/ 12/2013 Ngày giảng: 9C : 9B: TiÕt : 39 S¬ L­îC B¶NG HÖ THèNG TUÇN HOµN C¸C NGUYªN Tè HO¸ HäC ( tiÕt1) I.Mục tiêu: 1. Về kiến thức : - các nguyên tố trong bảng tuần hoàn được sắp xếp theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân nguyên tử. Lấy ví dụ minh hoạ. - Cấu tạo bảng tuần hoàn gồm : Ô nguyên tố, chu kì, nhóm. Lấy VD minh hoạ 2. Về kỹ năng: - Quan sát bảng tuần hoàn, ô nguyên tố cụ thể, nhóm I và VII, chu kì 2,3 và rút ra nhận xét về ô nguyên tố, về chu kì và nhóm. 3. Về thái độ: - HS ham mª häc vµ nghiªn cøu bé m«n II. Chuẩn bị của GV và HS 1. Chuẩn bị của GV: - B¶ng hÖ thèng d¹ng dµi - B¶ng phô vÏ s¬ ®å c¸c nguyªn tè trong chu kú, nhãm 2. Chuẩn bị của Häc sinh: - B¶ng HTTH III. Tiến trình bài dạy 1. Kiểm tra bài cũ (12 phút) ( ?) M« t¶ c«ng ®o¹n chÝnh s¶n xuÊt ®å gèm + Nhµo ®Êt sÐt, th¹ch anh, penpat víi n­íc t¹o thµnh khèi dÎo t¹o h×nh sÊy kh« + Nung c¸c ®å vËt trong lß víi nhiÖt ®é thÝch hîp ( ?) Thµnh phÇn chÝnh cña xi m¨ng lµ g× ? nªu c«ng ®o¹n chÝnh s¶n xuÊt xi m¨ng ? - Thµnh phÇn chÝnh cña xi m¨ng: §Êt sÐt, ®¸ v«i, c¸t - NghiÒn nhá ®¸ v«i, ®Êt sÐt, trén víi n­íc t¹o d¹ng bïn . - Nung hçn hîp trªn lß quay ở t0= 14000C- 15000C thu ®­îc clanhke r¾n - NghiÒn clanh ke víi phô gia ®­îc xim¨ng *Đặt vấn đề : ( 1 p) Trong chương trình hoá 8 và hoá 9 chúng ta đã làm quen với rất nhiều nguyên tố hoá học. Những nguyên tố đó được sắp xếp theo 1 trật tự nhất định và có tính chu kì nhất định gọi là bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học. Vậy bảng tuần hoàn của các nguyên tố hoá học có cấu tạo như thế nào và có ý nghĩa gì ? Đó sẽ là nội dung bài hôm nay. 2. Nội dung bài mới: (25 phút) Ho¹t ®éng của GV và HS Néi dung GV ? HS yªu cÇu cho häc sinh hiÓu th«ng tin trong SGK vÒ lÞch sö cña b¶ng hÖ thèng tuÇn hoµn . Nªu nguyªn t¾c s¾p xÕp c¸c nguyªn tè. Cho VD ? I. Nguyªn t¾c s¾p xÕp c¸c nguyªn tè trong b¶ng tuÇn hoµn - C¸c nguyªn tè trong b¶ng hÖ thèng tuÇn hoµn ®­îc s¾p xÕp theo chiÒu t¨ng cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n nguyªn tö. - VD : Li cã ®iÖn tÝch h¹t nh©n = 3 xÕp tr­íc nguyªn tè Be cã ®iÖn tÝch h¹t nh©n = 4 GV ? HS ? GV ? GV ? ? ? ? HS GV ? ? ? ? HS GV ? HS Trong b¶ng hÖ thèng tuÇn hoµn c¸c nguyªn tè cã kho¶ng h¬n 100 nguyªn tè, vậy « nguyªn tè cã ®Æc ®iÓm g× . - Quan s¸t vµo « nguyªn tè 12 ta biÕt ®­îc th«ng tin g× ? - BiÕt ký hiÖu ho¸ häc : Mg - Sè hiÖu nguyªn tử 12 - Tªn nguyªn tè Magiª - Nguyªn tö khèi 24 Rót ra kÕt luËn gì về ô nguyªn tè ? Giíi thiÖu cã 7 chu k× ( chu k× 7 ch­a hoµn chØnh) C¸c chu k× cã ®Æc ®iÓm g× gièng nhau ? Yªu cÇu HS ®äc th«ng tin trong bµi .Tõ th«ng tin yªu cÇu vËn dông ®Ó t×m hiÓu chu k× 1,2,3. Yªu cÇu HS quan s¸t chu k× 1 vµ tr¶ lêi c©u hái : - Sè l­îng nguyªn tè vµ gåm nh÷ng nguyªn tè nµo ? - §iÖn tÝch h¹t nh©n t¨ng hay gi¶m tõ H ®Õn He ? - Sè líp electron lµ bao nhiªu ? Chu k× 2 cã gièng víi chu k× 1 kh«ng ? Yªu cÇu HS t×m hiÓu chu k× 3 vÒ sè líp electron vµ sù biÕn ®æi ®iÖn tÝch h¹t nh©n. Cã bao nhiªu nguyªn tè ? §iÖn tÝch h¹t nh©n t¨ng NTN ? Cã mÊy líp e ? KÕt luËn vÒ chu kú ? Yªu cÇu HS quan s¸t nhãm I vµ nhãmVII vµ tr¶ lêi c©u hái : C¸c nguyªn tè trong cïng mét nhãm cã ®Æc ®iÓm g× gièng nhau ? VÒ tÝnh chÊt ho¸ häc, vÒ số e ë líp ngoµi cïng ? cho VD ? Th¶o luËn rót ra nhËn xÐt . II. CÊu t¹o b¶ng tuÇn hoµn 1/ « nguyªn tè : Cho biÕt - Sè hiÖu nguyªn tö ( 12), kÝ hiÖu ho¸ häc ( Mg),tªn nguyªn tè,(magiª) nguyªn tö khèi ( 24) - Sè hiÖu nguyªn tö = ®iÖn tÝch h¹t nh©n = số e trong nguyªn tö. Sè hiÖu nguyªn tö trïng víi sè thø tù cña nguyªn tè. 2/ Chu k× : XÐt chu kú 1: + gåm 2 nguyªn tè H vµ He ®iÖn tÝch h¹t nh©n t¨ng tõ H lµ+1 ®Õn He lµ +2 - Cã 1 líp e trong nguyªn tö XÐt chu kú 2: + gåm 8 nguyªn tè + §iÖn tÝch h¹t nh©n t¨ng 3+ ®Õn Ne lµ 10 + Cã 2 l¬p e trong nguyªn tö . * Chu k× lµ d·y c¸c nguyªn tè mµ nguyªn tö cã cïng sè líp electron ,®­îc xÕp theo chiÒu ®iÖn tÝch h¹t nh©n t¨ng dÇn . Sè thø tù cña chu k× b»ng sè líp electron 3/ Nhãm * Nhãm I: - §øng ®Çu lµ 2 nguyªn tè KL m¹nh : K, Na - Sè eleclton ®Òu lµ 1 - §iÖn tÝch h¹t nh©n t¨ng tõ 3+ ®Õn 87+ * Nhãm VII: - §øng ®Çu lµ 2 nguyªn tè phi kim m¹nh : F2 vµ Cl2 - Sè electron ngoµi cïng lµ 7 - §iÖn tÝch h¹t nh©n t¨ng tõ 9+ ®Õn 85+ - Trong mét nhãm ®i tõ trªn xuèng d­íi theo chiÒu t¨ng cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n : Sè líp electron t¨ng dÇn , tÝnh kim lo¹i t¨ng dÇn , tÝnh phi kim gi¶m dÇn . 3. Cñng cè - luyÖn tËp: (7 phút) ( ? ) Dùa vµo b¶ng hÖ thèng tuÇn hoµn c¸c nguyªn tè cho biÕt cÊu t¹o nguyªn tö cña c¸c nguyªn tè cã sè hiÖu nguyªn tö 7, 12, 16. HS lªn b¶ng chØ s¬ ®å b¶ng HTTT tr¶ l¬i 4. H­íng dÉn HS tự häc ë nhµ: (1 phút) Nghiªn cøu sù biÕn thiªn tÝnh chÊt c¸c nguyªn tè trong mét chu k× , trong mét nhãm vµ dù ®o¸n tÝnh chÊt cña mét sè nguyªn tè khi biÕt vÞ trÝ . RÚT KINH NGHIỆM SAU GIỜ DẠY : Ngày soạn: 02/01/2012 Ngày giảng: 9C : /01/2012 9B: / 01/ 2012 TiÕt : 40 S¬ L­îC B¶NG HÖ THèNG TUÇN HOµN C¸C NGUYªN Tè HO¸ HäC ( tiÕp ) I.Mục tiêu: 1. Về kiến thức : HS biết được : - Quy luật biến đổi tính kim loại, phi kim trong chu kì và nhóm. Lấy VD minh hoạ. - Ý nghĩa của bảng tuần hoàn : Sơ lược về mối liên hệ giữa cấu tạo nguyên tử, vị trí nguyên tố trong bảng tuần hoàn và tính chất hoá học cơ bản của nguyên tố đó. 2. Về kỹ năng: - Từ cấu tạo nguyên tử của 1 số nguyên tố điển hình( thuộc 20 ngtố đầu tiên) suy ra vị trí và tính chất cơ bản của chúng và ngược lại. - So sánh tính kim loại hoặc tính phi kim của 1 số ngtố cụ thể với các ngtố lân cận( trong 20 nguyên tố đầu tiên.) 3. Về thái độ: - HS yªu thÝch bé m«n - Ham t×m hiÓu II. Chuẩn bị của GV và HS 1. Chuẩn bị của GV: - B¶ng hÖ thèng tuÇn hoµn lín : 2. Chuẩn bị của Häc sinh: - B¶ng HTTH III. Tiến trình bài dạy 1. Kiểm tra bài cũ (12 phút) ( ? ) Cho biÕt cÊu t¹o nguyªn tö « 7, 11, 15 §¸p ¸n : HS lªn b¶ng vÏ c¸c nguyªn tè trªn * Đặt vấn đề : ( 1 p ) Ở tiết trước chúng ta đã nghiên cứu về cấu tạo của bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học. Chúng ta đã tìm hiểu về ô nguyên tố, chu kì, nhóm các nguyên tố hoá học. Trong tiết này chúng ta tiếp tục nghiên cứu về sự biến thiên tính chất của các nguyên tố theo chu kì, nhóm và ý nghĩa của bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học. 2. Nội dung bài mới: (25 phút) Ho¹t ®éng của Gv và HS Néi dung GV ? ? HS GV GV ? ? ? ? ? HS Yªu cÇu nhãm HS quan s¸t chu k× 2 vµ tr¶ lêi c©u hái . + Sè electron líp ngoµi cïng biÕn ®æi nh­ thÕ nµo tõ Li ®Õn Ne ? + Sù biÕn ®æi tÝnh kim lo¹i vµ tÝnh phi kim thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo ? Th¶o luËn nhãm thèng nhÊt, ®¹i diÖn nhãm tr×nh bµy . chèt ý trªn s¬ ®å chu kú 2 Yªu cÇu häc sinh quan s¸t nhãm I vµ nhãm VII rót ra quy luËt, lÊy vÝ dô minh ho¹ (?) Nhãm 1 gåm nh÷ng nguyªn tè nµo , Thuéc kim lo¹i hay phi kim (?) nªu sù biÕn thiªn trong nhãm 1 (?) Nhãm VII gåm nh÷ng nguyªn tè nµo , thuéc kim lo¹i hay phi kim (?) Nªu sự biÕn thiªn cña nhãm (?) Qua 2 nhãm ®iÓn h×nh trªn rót ra kÕt luËn chung vÒ sù biÕn thiªn cña nhãm Thảo luận nhóm và rút ra tính quy luật của các nguyên tố trong nhóm. III. Sù biÕn ®æi tÝnh chÊt cña c¸c nguyªn tè trong b¶ng tuÇn hoµn 1/ Trong mét chu k× : Trong mét chu k× ®i tõ ®Çu ®Õn cuèi theo chiªu t¨ng cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n : - Sè electron líp ngoµi cïng t¨ng dÇn tõ 1 ®Õn 8. - TÝnh kim lo¹i cña c¸c nguyªn tè gi¶m dÇn, ®ång thêi tÝnh phi kim cña cac nguyªn tè t¨ng dÇn . 2/ Trong mét nhãm : * Nhãm I: - Gåm 6 nguyªn tè tõ Li ®Õn Fr - Sè lơp electron t¨ng tõ 2- 7. nh­ng sè elecltron ngoµi cïng ®Òu = 1e - TÝnh kim lo¹i t¨ng dÇn tõ Li- Fr ( KL ho¹t ®éng ho¸ häc rÊt m¹nh ) * Nhãm VII; - Gåm 5 nguyªn tè tõ F ®Õn At. -- Sè líp electron t¨ng dÇn tõ 2- 6 e. Sè e ngoµi cïng ®Òu lµ 7e - TÝnh phi kim gi¶m dÇn tõ F- I ( I lµ phi kim ho¹t ®éng yÕu h¬n ) * KÕt luËn : Trong mét nhãm ®i tõ trªn xuèng d­íi theo chiÒu t¨ng cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n : -Sè líp electron cña nguyªn tö t¨ng dÇn , tÝnh kim lo¹i t¨ng dÇn ®ång thêi tÝnh phi kim cña c¸c nguyªn tè gi¶m dÇn GV HS ? HS BiÕt nguyªn tè A cã sè hiÖu nguyªn tö 17 chu k× 3, nhãm VII . H·y cho biÕt cÊu t¹o nguyªn tö, tÝnh chÊt vµ so s¸nh víi nguyªn tè l©n cËn . Th¶o luËn nhãm nghiªn cøu . Nguyªn tè X cã ®iÖn tÝch h¹t nh©n 16+ 3 líp electron vµ líp ngoµi cïng cã 6 electron . H·y cho biÕt vÞ trÝ cña X trong b¶ng hÖ thèng tuÇn hoµn vµ tÝnh chÊt c¬ b¶n cña nã ? Th¶o luËn nhãm thèng nhÊt IV. ý nghÜa b¶ng tuÇn hoµn c¸c nguyªn tè ho¸ häc 1/ BiÕt vÞ trÝ cña c¸c nguyªn tè ta cã thÓ suy ®o¸n cÊu t¹o nguyªn tö vµ tÝnh chÊt cña nguyªn tè . VD: Nguyªn tè A: cã sè hiÖu 17 --> cã 17 e - Nguyªn tè A ë chu kú 3 nhãm VII --> cã 3 líp electron , líp ngoµi cïng cã 7 e - Nguyªn tè A thÓ hiÖn tÝnh phi kim m¹nh, m¹nh h¬n nguyªn tè ®øng tr­íc nã * BiÕt vÞ trÝ cña nguyªn tè ta cã thÓ suy ®o¸n cÊu t¹o nguyªn tö vµ tÝnh chÊt c¬ b¶n cña nguyªn tè , so s¸nh tÝnh kim lo¹i hay phi kim cña nguyªn tè nµy so víi nguyªn tè l©n cËn . 2/ BiÕt cÊu t¹o nguyªn tö cña nguyªn to tè ta cã thÓ suy ®o¸n vÞ trÝ vµ tÝnh chÊt cña nguyªn tè ®ã . * BiÕt cÊu t¹o nguyªn tö cña nguyªn tè ta cã thÓ suy ®o¸n vÞ trÝ cña nguyªn tè trong b¶ng hÖ thèng tuÇn hoµn vµ tÝnh chÊt c¬ b¶n cña nã 3. Cñng cè - luyÖn tËp: (7 phút) - KÕt luËn chung : HS ®äc kÕt luËn SGK - BT5 : §¸p ¸n b - BT 6 : As , P , N , O , F - BT 7 : Khèi l­îng mol cña oxit A lµ 1x22,4 :0,35 = 64 (g) C«ng thøc A cã d¹ng chung lµ SxOy Ta cã tØ lÖ x : y = 50 :32 / 50 :16 = 1 :2 C«ng thøc ph©n tñ A (SO2)n MA= 64=(32+2x16)xn --> n=1 VËy c«ng thøc A : SO2 4. H­íng dÉn HS tự häc ë nhµ: (1 phút) - Ôn tËp phÇn phi kim - B¶ng hÖ thèng tuÇn hoµn c¸c nguyªn tè - ChuÈn bÞ tr­íc bµi «n tËp RÚT KINH NGHIỆM SAU GIỜ DẠY : Ngày soạn: 09/01/2012 Ngày giảng: 9C : /01/2012 9B: / 01/ 2012 TiÕt: 41 - LUYÖN TËP CH­¬NG 3 PHI KIM - S¬ L­îC B¶NG HTTH C¸C NGUYªN Tè HO¸ HäC I.Mục tiêu: 1. Về kiến thức - Gióp HS hÖ thèng ho¸ l¹i kiÕn thøc ®· häc trong ch­¬ng nh­ : - TÝnh chÊt cña phi kim, tÝnh chÊt cña Clo, cacbon silic, oxit cacbon, axit cacbonnic, muèi cacbonat. - CÊu t¹o b¶ng tuÇn hoµn vµ sù biÕn ®æi tuÇn hoµn tÝnh chÊt c¸c nguyªn tè trong chu kú, nhãm vµ ý nghÜa cña b¶ng tuÇn hoµn. 2. Về kỹ năng: - HS biÕt chän c¸c chÊt thÝch hîp lËp s¬ ®å chuyÓn ®æi gi÷a c¸c chÊt. ViÕt PTHH cô thÓ. - BiÕt x©y dùng sù chuyÓn ®æi gi÷a c¸c lo¹i chÊt vµ cô thÓ ho¸ thµnh d·y chuyÓn ®æi cô thÓ vµ ng­îc l¹i. ViÕt PTHH biÓu diÔn sù chuyÓn ®æi ®ã. - BiÕt vËn dông b¶ng tuÇn hoµn : Cô thÓ ho¸ ý nghÜa cña « nguyªn tè, chu kú, nhãm. VËn dông quy luËt sù biÕn ®æi tÝnh chÊt trong chu kú, nhãm, so s¸nh tÝnh kim lo¹i, tÝnh phi kim cña 1 nguyªn tè víi nh÷ng nguyªn tè l©n cËn. Suy ®o¸n cÊu t¹o nguyªn tö, tÝnh chÊt cña nghuªn tè cô thÓ tõ vÞ trÝ vµ ng­îc l¹i 3. Về thái độ: - HS yªu thÝch bé m«n II. Chuẩn bị của GV và HS 1. Chuẩn bị của GV: - GV hÖ thèng c©u hái, mét sè phiÕu häc tËp. + PhiÕu 1 : Cho c¸c chÊt : SO2, H2SO4, SO3, H2S, FeS, H2O, S. lËp s¬ ®å thÓ hiÖn tÝnh chÊt HH cña phi kim S. H2S SO2 --> SO3 --> H2SO4 Na2SO3 + PhiÕu 2 : Cho c¸c chÊt : Cl2, NaClO, H2O, HCl, NaCl LËp s¬ ®å biÓu diÔn tÝnh chÊt HH cña Clo . N­íc Cl2 HCl Cl2 NaClO, NaCl FeCl3 2. Chuẩn bị của Häc sinh: - Ôn laị các kiến thức đã học III. Tiến trình bài dạy 1. Kiểm tra bài cũ (2 phút) - KiÓm tra sù chuÈn bÞ ë nhµ cña häc sinh 2. Bài mới: (35 phút) Ho¹t ®éng d¹y- häc Néi dung GV HS HS GV HS HS GV Tõ tÝnh chÊt ho¸ häc cña l­u huúnh yªu cÇu HS kh¸i qu¸t ho¸ thµnh tÝnh chÊt cña phi kim . hoµn thµnh phiÕu häc tËp sè 1 Th¶o luËn nhãm hoµn thµnh phiÕu häc tËp sè 2 ,®¹i diÖn lªn tr×nh bµy tÝnh chÊt ho¸ häc cña clo. Cïng víi HS hoµn thµnh s¬ ®å 3 SGK Dïng b¶ng hÖ thèng tuÇn hoµn «n l¹i cÊu t¹o, sù biÕn thiªn tÝnh chÊt c¸c nguyªn tè, ý nghÜa cña b¶ng hÖ thèng Th¶o luËn Hoµn thµnh BT5, Lªn b¶ng tr×nh bµy H­íng dÉn HS lµm BT 6 I. KiÕn thøc cÇn nhí 1/ TÝnh chÊt ho¸ häc cña phi kim. - T¸c dông víi kim lo¹i S + Na --> Na2S T¸c dông v¬Ý hidro S + H2 --> H2S T¸c dông víi oxi S + O2 --> SO2 2/ TÝnh chÊt cña phi kim cô thÓ TÝnh chÊt ho¸ häc cña clo - T¸c dông víi hidro Cl2 + H2 --> 2HCl - T¸c dông víi kim lo¹i Cl2 + 2Na --> 2NaCl - Tác dông víi n­íc Cl2 + H20 --> HCl + HClO 3/ B¶ng hÖ thèng tuÇn hoµn c¸c nguyªn tè a/ CÊu t¹o b¶ng hÖ thèng tuÇn hoµn b/ Sù biÕn thiªn tÝnh chÊt c¸c nguyªn tè c/ ý nghÜa cña b¶ng hÖ thèng tuÇn hoµn II/ Bµi tËp BT5 : a/ Gäi c«ng thøc cña oxit s¾t lµ FexOy FexOy + yCO --> xFe +yCO2 Sè mol Fe : 22,4 :56 = 0,4 (mol) Sè mol FexOy : 0,4 : x Ta cã (56x +16y) x 0,4 : x= 32 X : Y = 2 :3 Tõ khèi l­îng mol lµ 160 suy ra c«ng thøc ph©n tö cña o xit s¾t lµ Fe2O3 b/ KhÝ sinh ra cho vµo b×nh n­íc v«i trong cã ph¶n øng CO2 +Ca(OH)2 --> CaCO3 +H2O Sèmol cña CO2 : 0,4x3 :2 = 0,6(mol) Sè mol CaCO3= 0,6 (mol) Khèi l­îng cña CaCO3=100 x 0,6 = 60(g) BT6 : MnO2+ 4HCl ---> MnCl2 + Cl2 + 2H2O 1mol 1mol 0,8mol 0,8mol Cl2 + 2NaOH ---> NaCl+ NaClO +H2O 1mol 2mol 1mol 1mol 0,8mol 1,6mol 0,8mol 0,8mol Sè mol NaOH d­ =2 - 1,6 = 0,4mol Nång ®é mol cña NaCl = Nång ®é mol NaClO = 0,8 :0,5 = 1,6M Nång ®é mol cña NaOH = 0,4 :0,5 = 0,8M 3. Cñng cè - luyÖn tËp: (7 phút) - Lµm c¸c bµi tËp trong s¸ch gi¸o khoa - H­íng dÉn BT6; - Sè mol MnO2 = - Ph­¬ng trinh : MnO2 + HCl ----> MnCl2 + Cl2 + 2H2O ( 1) 1 1 0,8 mol 0,8 mol Cl2 + 2NaOH -----> NaCl + NaClO + H2O (2) - Sè mol clo t¹o thµnh ë (1) - Sè mol clo = - Sè mol kiÒm ph¶n øng víi 0,8 mol clo = 0,8 . 2 = 1,6 mol - Sè mol kiÒm ban ®Çu lµ 0,5 . 4 = 2 mol - Sè mol