Bài giảng Bài : khái niệm về hợp chất hữu cơ và hóa học hữu cơ

Tuần : 22 Ngày soạn : 08. 02. 2009 Tiết : 43 CHƯƠNG IV: HIĐRO CACBON – NHIÊN LIỆU Bài : KHÁI NIỆM VỀ HỢP CHẤT HỮU CƠ VÀ HÓA HỌC HỮU CƠ I- Mục tiêu : Qua bài học giúp HS nắm được Kiến thức : Biết hợp chất hữu cơ, hóa học hữu cơ là gì. Phân biệt được các chất hữu cơ thông thường với các chất vô cơ. Kỹ năng : Nắm được cách phân loại các chất hữu cơ đơn giản thành hiđro cacbon và dẫn xuất của hiđro cacbon. Thái đợ : - Tạo hứng thú cho học sinh khi học tập bộ môn hóa học . II- Chuẩn bị : Giáo viên : Tranh ảnh và một số đồ dùng chứa các hợp chất hữu cơ khác nhau. Bảng phụ ghi bài tập, phiếu học tập Hóa chất : Bông tự nhiên (bơng gịn) , Dung dịch Ca(OH)2. Dụng cụ thí nghiệm : Ống nghiệm , giá để ống nghiệm , bật lửa , cốc thủy tinh, ống hút nhỏ giọt bằng thủy tinh , đèn cồn, khay nhựa , kẹp gỗ . Học sinh : Xem trước bài " Khái niệm về HCHC và HHHC" III- Tiến trình tiết dạy : Ổn định : ( 1 phút ) Giới thiệu chươngIV: (3 phút) - Cho HS đđọc mục tiêu của chương IV HIĐRO CACBON – NHIÊN LIỆU Bài mới: Từ thời cổ đại, con người đã biết sử dụng và chế biến các hợp chất hữu cơ có trong thiên nhiên để phục vụ cho cuộc sống của mình. Vậy hợp chất hữu cơ là gì ? Hoá học hữu cơ là gì ? Để trả lời câu hỏi này chúng ta sẽ nghiên cứu bài “ Khái niệm về hợp chất hữu cơ và hóa học hữu cơ”. GV ghi tên bài học và giới thiệu mục tiêu của bài Thời gian Hoạt đợng của thầy Hoạt đợng của trò Nội dung kiến thức 20/ HĐ 1 : Khái niệm về hợp chất hữu cơ Chiếu các mẫu vậât hoặc hình vẽ, tranh, ảnh… H. Quan sát các hình sau và liên hệ với thực tế , để trả lời câu hỏi : Hợp chất hữu cơ có ở đâu? - GV : Hợp chất hữu cơ có ở xung quanh chúng ta, trong cơ thể sinh vật và trong hầu hết các loại lương thực, thực phẩm (gạo, thịt, cá, rau, quả…), trong các loại đồ dung (quần, áo, giấy, mực…) và ngay trong cơ thể chúng ta. C/ý : Như vậy ta đẫ biết được HCHC cĩ ở đâu , tiếp theo ở phần 2 ta sẽ tìm hiểu HCHC là gì ? - Chiếu lên màn hình thí nghiệm trong SGK : Đốt cháy bông, úp ống nghiệm trên ngọn lửa, khi ống nghiệm mờ đi, xoay lại, rót nước vôi trong vào và lắc đều. - Cho HS đđọc thí nghiệm H. Nhận xét hiện tượng khi thí nghiệm ? H. Tại sao nước vôi trong bị vẩn đục ? - Tương tự, khi đốt cháy các hợp chất hữu cơ khác như: cồn, nến đều tạo ra CO2. H. Khi đốt cháy HCHC tạo thành khí CO2 , vậy trong HCHC cĩ chứa nguyên tố nào ? H. Cĩ phải tất cả các hợp chất của cacbon đều là HCHC ? H. Vậy HCHC là gì? - GV bổ sung và chiếu trên màn hình C/ ý : - Cho HS tự nghiên cứu thơng tin trong SGK và thảo luận theo bàn các câu hỏi sau : H. Dựa vào thành phần phân tử , HCHC được chia làm mấy loại chính ? Đĩ là những loại nào ? H. Thế nào là Hiđro cacbon ? cho ví dụ . H. Thế nào là dẫn suất Hiđro cacbon ? cho ví dụ Sau từng câu hỏi GV cho đại diện từng bàn trả lời (cĩ bổ sung ) và cho ghi vào vở . - Yêu cầu HS làm bài tập theo nhĩm : Bài tập 5/tr108 sgk Hãy sắp xếp các chất : C6H6, CaCO3, C4H10, C2H6O, NaNO3, CH3NO2, NaHCO3, C2H3O2Na vào các cột thích hợp trong bảng sau : HỢP CHẤT HỮU CƠ HỢP CHẤT VƠ CƠ HIĐROCACBON DẪN XUẤT CỦA HIĐROCACBON Bổ sung và hồn chỉnh bài làm của HS - Quan sát hình vẽ . - Trả lời - HS khác bổ sung . - Nghe và ghi bài - HS đđọc thí nghiệm - Nước vôi trong vẩn đục. - Nước vôi trong bị vẩn đục vì bông cháy có tạo ra khí CO2. Khí CO2 sẽ lèm đục nước vơi trong. - Khi đốt cháy HCHC tạo thành khí CO2 , vậy trong HCHC cĩ chứa nguyên tố cacbon - Khơng phải tất cả các hợp chất của cacbon đều là HCHC Vd: CO, CO2, H2CO3, các muối cacbonat kim loại… - Hợp chất hữu cơ là hợp chất của cacbon - Nghe và ghi bài. - Tự tìm hiểu thơng tin SGK - Thảo luận theo bàn - Nghe và ghi bài. - Đọc đề bài tập - Thảo luận nhĩm và ghi vào bảng phụ . - Treo bảng phụ lên bảng đen - Nhận xét I.KHÁI NIỆM VỀ HỢP CHẤT HỮU CƠ 1) Hợp chất hữu cơ cĩ ở đâu ? có ở đâu ? Hợp chất hữu cơ có ở xung quanh chúng ta, trong cơ thể sinh vật và trong hầu hết các loại lương thực, thực phẩm (gạo, thịt, cá, rau, quả…), trong các loại đồ dung (quần, áo, giấy, mực…) và ngay trong cơ thể chúng ta. 2) Hợp chất hữu cơ là gì ? Hợp chất hữu cơ là hợp chất của cacbon. Đa số các hợp chất của cacbon là hợp chất hữu cơ. Chỉ có một số ít không phải là hợp chất hữu cơ như: CO, CO2, H2CO3, các muối cacbonat kim loại… 3) Các hợp chất hữu cơ được phân loại như thế nào ? Dựa vào thành phần phân tử, các hợp chất hữu cơ được chia thành 2 loại chính : - Hiđro cacbon : phân tử chỉ có hai nguyên tố là hiđro và cacbon Ví dụ: CH4, C2H6, C3H8… - Dẫn suất của hiđro cacbon : Ngoài cacbon và hi đro , trong phân tử còn có các nguyên tố khác như oxi , nitơ , clo … Ví dụ: C2H6O, CH3Cl… 12/ HĐ 2 : Khái niệm về hoá học hữu cơ - Chiếu mục II lên bảng - Cho HS đọc mục II SGK - Cho HS thảo luận nhĩm trả lời theo các câu hỏi sau vào bảng phụ : H. Hoá học hữu cơ là gì ? H. Ngành Hóa học hữu cơ có vai trò quan trọng như thế nào đối với đời sống, xã hội…? - Bổ sung và cho ghi vào vở - Quan sát - Đọc thơng tin SGK. - Lần lượt thảo luận nhĩm và ghi vào bảng phụ từng câu hỏi - Treo bảng phụ lên bảng đen - Nhận xét - Ghi bài II.KHÁI NIỆM VỀ HOÁ HỌC HỮU CƠ : - Hoá học hữu cơ là ngành hóa học chuyên nghiên cứu về các loại hợp chất hữu cơ và những chuyển đổi của chúng. - Ngành hóa học hữu cơ đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế xã hội. 4.Củng cố : ( 7 phút) - Cho HS làm bài tập 2/tr108 sgk bằng cách thảo luận nhĩm , sau đĩ đại diện nhĩm lên ghi kết quả trên bảng . Sau đĩ GV hướng dẫn bổ sung hồn chỉnh bài làm Bài tập1 : (Bài tập 2/tr108 sgk ) Hãy chọn câu đúng trong các câu sau: Hĩa học hữu cơ là ngành hĩa học chuyên nghiên cứu các hợp chất cĩ trong tự nhiên. Hĩa học hữu cơ là ngành hĩa học chuyên nghiên cứu các hợp chất của cacbon. Hĩa học hữu cơ là ngành hĩa học chuyên nghiên cứu về các hợp chất hữu cơ Hĩa học hữu cơ là ngành hĩa học chuyên nghiên cứu về các chất cĩ trong cơ thể sống. - Yêu cầu HS làm bài tập sau ( các bước tiến hành giống như bài tập 1) Bài tập2 : Hãy chọn một câu đúng trong mỗi câu hỏi sau: Câu 1: Nhóm các chất đều gồm các hợp chất hữu cơ là: A) K2CO3, CH3COONa, C2H6 B) C6H6, Ca(HCO3)2, C2H5Cl C) CH3Cl, C2H6O, C3H8 Câu 2: Nhóm các chất đều gồm các hiđrocacbon là: A) C2H4, CH4, C2H5Cl B) C3H6, C4H10, C2H4 C) C2H4, CH4, C3H7Cl. 5. Dặn dò : ( 2 phút) - Bài tập về nhà 1, 2, 3, 4, 5trang 108 ( SGK). - Trong các HCHC cơng thức cấu tạo quyết định tính chất của chất , như vậy các HCHC được cấu tao như thế nào ? Các em về nhà đọc trước bài “ Cấu tạo phân tử hợp chất hữu cơ”. Hướng dẫn Bài tập 4/tr108(sgk): Axit axetic cĩ cơng thức là C2H4O2. Hãy tính thành phần phần trăm về khối lượng của các nguyên tố trong axit axetic ? - Tính khối lượng mol của hợp chất C2H4O2 : MC2H4O2 = 60 (g) - Tính thành phần phần trăm về khối lượng của các nguyên tố cĩ trong axit axetic theo cơng thức: IV. Rút kinh nghiệm – Bổ sung: Phụ lục PHIẾU HỌC TẬP Bài tập : Hãy sắp xếp các chất : C6H6, CaCO3, C4H10, C2H6O, NaNO3, CH3NO2, NaHCO3, C2H3O2Na vào các cột thích hợp trong bảng sau : HỢP CHẤT HỮU CƠ HỢP CHẤT VƠ CƠ HIĐROCACBON DẪN XUẤT CỦA HIĐROCACBON Bài tập1 : (Bài tập 2/tr108 sgk ) Hãy chọn câu đúng trong các câu sau: a. Hĩa học hữu cơ là ngành hĩa học chuyên nghiên cứu các hợp chất cĩ trong tự nhiên. b. Hĩa học hữu cơ là ngành hĩa học chuyên nghiên cứu các hợp chất của cacbon. c. Hĩa học hữu cơ là ngành hĩa học chuyên nghiên cứu về các hợp chất hữu cơ Hĩa học hữu cơ là ngành hĩa học chuyên nghiên cứu về các chất cĩ trong cơ thể sống. Bài tập 2: Hãy chọn một câu đúng trong mỗi câu hỏi sau: Câu 1: Nhóm các chất đều gồm các hợp chất hữu cơ là: A) K2CO3, CH3COONa, C2H6 B) C6H6, Ca(HCO3)2, C2H5Cl C) CH3Cl, C2H6O, C3H8 Câu 2: Nhóm các chất đều gồm các hiđrocacbon là: A) C2H4, CH4, C2H5Cl B) C3H6, C4H10, C2H4 C) C2H4, CH4, C3H7Cl