Bài giảng Chương 1 – nguyên tử tiết 3 bài 1: thành phần nguyên tử

Chương 1 – NGUYÊN TỬ Tiết 3 Bài 1: THÀNH PHẦN NGUYÊN TỬ Ngày soạn : 28/8/2008 I- MỤC TIÊU Kiến thức : HS biết: - Nguyên tử gồm hạt nhân mang điện tích dương và vỏ ng.tử mang điện tích âm. - Kích thước, khối lượng nguyên tử. - Hạt nhân gồm các hạt: p, n và e. Vỏ ng.tử gồm các e. - Khối lượng, kích thước và điện tích của e, p và n. HS hiểu: - Nguyên tử là phần tử nhỏ nhất của nguyên tố. - Nguyên tử có cấu tạo phức tạp. Ng.tử có cấu tạo rỗng. Kĩ năng: So sánh khối lượng, kích thước của e, p, n. Thái độ: Có nhận thức đúng đắng về sự tồn tại của vật chất. II- CHUẨN BỊ ĐỒ DÙNG DẠY HỌC Giáo viên: tranh ảnh một số nhà bác học, sơ đồ tóm tắc thí nghiệm tìm ra tia âm cực, mô hình thí nghiệm khám phá hạt nhân nguyên tử. Học sinh: đọc lại SGK hóa lớp 8 phần cấu tạo nguyên tử. III- PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC CHỦ YẾU Phương pháp đàm thoại gợi mở kết hợp với việc sử dụng các đồ dùng dạy học trực quan. IV- THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC NỘI DUNG (phần ghi bảng) HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HĐ CỦA TRÒ Hđ1: vào bài Ở lớp 8 chúng ta đã biết kn ng.t, hãy nhắc lại kn ng.t là gì ? ngt dược tạo thành từ những hạt nào ? Như vậy chúng ta đã biết sơ lược về kn ngt nhưng ngt có kt và KL ntn ? thành phần c.tạo ra sao, kt, KL, đt của các hạt tạo nên ngt là bao nhiêu. Bài học hôm ny sẽ giải đáp những câu hỏi đó. Học sinh trả lời. I- THÀNH PHẦN CẤU TẠO CỦA NGUYÊN TỬ 1. Electron a) Sự tìm ra electron Tia âm cực gồm chùm hạt mang điện tích âm và mỗi hạt có khối lượng được gọi là các electron. Kí hiệu e b) Khối lượng và đ.tích của e me = 9,1094.10-31 kg qe = -1,602.10-19 C Hđ 2: thành phần cấu tạo của ngt Sử dụng tranh vẽ mô tả tn của Thomson. Hiện tượng tia âm cực bị lệch về phía cực dương chứng tỏ điều gì ? Hạt e có kl và đt bao nhiêu ? Học sinh đọc sách giáo khoa và trả lời. 2. Sự tìm ra hạt nhân ng.tử Xem sgk Yêu cầu học sinh đọc sách giáo khoa Học sinh đọc sách giáo khoa 3. Cấu tạo của hạt nhân ng.tử a) Sự tìm ra proton Từ TN Rutherford phát hiện hạt nhân ng.tử Nitơ và một loại hạt có KL 1,6726.10-27 kg, mang 1 đv điện tích + gọi là proton, kí hiệu: p Hđ3: sự tìm ra hạt nhân nguyên tử Trình bày tn chứng minh sự tồn tại của hạt nhân ngt, tn tìm ra p và n Học sinh đọc sách giáo khoa và trả lời. b) Sự tìm ra nơtron Từ TN J.Chatwick quan sát được 1 loại hạt mới có KL xấp xỉ KL của p, không mang điện gọi là hạt nơtron, kí hiệu: n Kết luận: Thành phần cấu tạo của nguyên tử gồm: - Hạt nhân nằm ở tâm của ng.tử gồm các hạt p, n. - Vỏ ng.tử gồm các e n động xung quanh hạt nhân. - Khối lượng và điện tích của các hạt cấu tạo nên nguyên tử: SGK Hđ4: hướng dẫn học sinh rút ra kết luận Học sinh trả lời. II- KÍCH THƯỚC VÀ KHỐI LƯỢNG CỦA NGUYÊN TỬ 1. Kích thước Đơn vị: 10-10m = 1=0,1nm - Ng.tử khác nhau có kích thước ¹. - Ng.tử nhỏ nhất : hidro có bán kính khoảng 0,053 nm. - Hạt nhân có kt nhỏ hơn kt ng.t rất nhiều, đ.kính vào khoảng 10-5 nm. - Đ.kính của e, p nhỏ hơn nhiều khoảng 10-8 nm. - e chuyển động xung quanh hạt nhân trong không gian rỗng của ng.tử. Hđ5: kích thước và khối lượng ngt Yêu cầu học sinh đọc sgk và trả lời: Đường kích của ngt, Đường kính của e, p, hạt nhân ngt. So sánh kích thước giữa chúng Học sinh đọc sách giáo khoa và trả lời. 2. Khối lượng Đơn vị u (1u = 1,6605.10-27kg) - KL của 1 ng.t H: 1,6738.10-27kg»1u. - KL của 1 ng.t C: 19,9265.10-27kg »12u. Hđ6: khối lượng Thông báo đơn vị khối lượng nguyên tử Học sinh đọc sách giáo khoa và trả lời. V- CỦNG CỐ - Nguyên tử được cấu tạo bởi những hạt cơ bản nào, đặc tính của cáchạt đó. - Bài tập SGK Hóa 10 trang 8. Tiết 4 Bài 2: HẠT NHÂN NGUYÊN TỬ - NGUYÊN TỐ HÓA HỌC Ngày soạn :30/8/2008 I- MỤC TIEÂU Kiến thức : HS biết: - Khái niệm về số đơn vị điện tích hạt nhân, phân biệt kn số đv điện tích hạt nhân Z với khái niệm điện tích hạt nhân Z+. - Kí hiệu nguyên tử. HS hiểu: - Khái niệm về số khối, quan hệ giữa số khối và nguyên tử khối. - Quan hệ giữa số đơn vị điện tích hạt nhân, số p, số e trong nguyên tử. - Khái niệm về nguyên tố hóa học và số hiệu nguyên tử. Kĩ năng: Xác định được số e, p, n khi biết kí hiệu nguyên tử và số khối của nguyên tử và ngược lại. Thái độ: Có nhận thức đúng đắn về nguyên tố hóa học. II- CHUẨN BỊ Học sinh: nắm vững đặc điểm của các hạt cấu tạo nên nguyên tử. III- PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC CHỦ YẾU Phương pháp đàm thoại gợi mở kết hợp với việc sử dụng các đồ dùng dạy học trực quan. IV- THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC NỘI DUNG (phần ghi bảng) HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HĐ CỦA TRÒ Hđ1: vào bài Liên hệ bài vừa học, yêu cầu học sinh nhắc lại đặc điểm của các hạt cấu tạo nên hạt nhân ngt. Học sinh trả lời. I- HẠT NHÂN NGUYÊN TỬ 1. Điện tích hạt nhân Số đvđt hạt nhân = số p = số n. Thí dụ: N có Z = p = n = 7. Hđ 2: điện tích hạt nhân Do điện tích của hạt nhân? giải thích Học sinh đọc sách giáo khoa và trả lời. 2. Số khối A = Z + N trong đó: A- số khối của hạt nhân Z- tổng số p N- tổng số n Thí dụ: Na có 11p, 12n Þ A = 23 Hđ3: cho học sinh tìm hiểu sgk và cho biết số khối của hạt nhân là gì? Đưa ra một số ví dụ Học sinh đọc sách giáo khoa và trả lời. II- NGUYÊN TỐ HÓA HỌC 1. Định nghĩa - Nguyên tố HH là những ngt có cùng điện tích hạt nhân. - Thí dụ: tất cả các ng.tử có cùng số đvđt hạt nhân là 6 đều thuộc ng.tố C. Hđ4: cho học sinh tìm hiểu sgk và cho biết nguyên tố hóa học là gì? Phân biệt khái niệm ng.tử và ng.tố Học sinh đọc sách giáo khoa và trả lời. 2. Số hiệu nguyên tử Số đvđt hạt nhân ng.tử của 1 ng.tố đgl số hiệu ng.tử của ng.tố đó. Hđ5: cho học sinh tìm hiểu sgk và cho biết số hiệu nguyên tử là gì, số hiệu ng.tử cho biết điều gì? Đưa ra một số ví dụ Học sinh đọc sách giáo khoa và trả lời. 3. Kí hiệu nguyên tử - Kí hiệu ng.tử: - Thí dụ: , cho biết ng.tử clo có: số khối A = 35 số hiệu ng.tử Z = 17 Hđ6: cho học sinh tìm hiểu sgk và giải thích kí hiệu nguyên tử ? Đưa ra một số ví dụ Học sinh đọc sách giáo khoa và trả lời. V- CUÛNG COÁ - Điện tích hạt nhân, A, kí hiệu nguyên tử. - Bài tập SGK Hóa 10 trang 11. Tiết 5 Bài 3: ĐỒNG VỊ - NGUYÊN TỬ KHỐI VÀ NGUYÊN TỬ KHỐI TRUNG BÌNH Ngày soạn: 3/9/2008 I- MUÏC TIEÂU: Kiến thức : HS biết: - Khái niệm về đồng vị, nguyên tử khối, nguyên tử khối trung bình. - Cách xác định nguyên tử khối trung bình. HS hiểu: - Tính nguyên tử khối trung bình của nguyên tố hóa học một cách thành thạo. Kĩ năng : Giải được bài tập tính tỷ lệ phần trăm khối lượng mỗi đồng vị và một số bài tập khác liên quan. Thái độ: Có nhận thức đúng đắn về nguyên tử khối, nguyên tử khối trung bình. II- CHUAÅN BÒ Tranh vẽ các đồng vị của hidro. III- PHÖÔNG PHAÙP DAÏY HOÏC CHUÛ YEÁU Phương pháp đàm thoại gợi mở kết hợp với việc sử dụng các đồ dùng dạy học trực quan. IV- THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC NỘI DUNG (phần ghi bảng) HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HĐ CỦA TRÒ I- ĐỒNG VỊ - Các đồng vị của cùng một ng.tố hóa học là những ng.tử có cùng số p nhưng khác nhau về số n do đó số khối A của chúng khác nhau. - Ví dụ: H có 3 đồng vị: ; ; Hđ1: vào bài Cho học sinh nghiên cứu sơ đồ cấu tạo các đồng vị của nguyên tố H và trả lời câu hỏi: - Đồng vị là gì ? - Tại sao , đgl hai đồng vị của nguyên tố clo? - Đưa ra một số kí hiệu ng.tử, yêu cầu học sinh xác định thành phần ng.tử và từ đó tìm xem những ng.tử nào là đồng vị của nhau? Học sinh trả lời. II- NGUYÊN TỬ KHỐI VÀ NGUYÊN TỬ KHỐI TRUNG BÌNH Nguyên tử khối - ng.tử khối của 1 ng.tử là kl của 1 nguyên tử tính ra u (nó cho biết kl của nguyên tử đó nặng gấp bao nhiêu lần đơn vị khối lượng ng.tử. - mngtử = me + mp + mn Mà me rất nhỏ, nên ng.tử khối » số khối hạt nhân. Hđ 2: học sinh nhắc lại đơn vị khối lượng ng.tử là gì? Có giá trị bằng bao nhiêu? Nguyên tử khối có ý nghĩa gì? Tại sao có thể coi ng.tử khối = A ? Học sinh đọc sách giáo khoa và trả lời. 2. Nguyên tử khối trung bình - Ng.tử khối của 1 ng.tố là ng.tử khối trung bình của hh các đồng vị có tính đến tỉ lệ % mỗi đồng vị trong hh. Trong đó: - ng.tử khối trung bình A, B- ng.tử khối của đv A, B a, b- tỷ lệ % số ng.tử A, B Ví duï: Trong töï nhieân Clo laø hoãn hôïp goàm 2 ñoàng vò: (75%) vaø (25%). Vaäy khoái löôïng nguyeân töû trung bình cuûa Clo laø: = =35,5 Chuù yù: tröø Hidro, trong caùc ñoàng vò beàn (Z<83) thì: p < n < 1,5p hay Z < N < 1,5Z Hđ3: cho học sinh tìm hiểu sgk và cho biết ng.tử khối trung bình là gì? Viết công thức tính ng.tử khối TB và giải thích? Đưa ra một số ví dụ Vì sao phaûi tính khoái löôïng nguyeân töû trung bình cuûa caùc nguyeân toá hoaù hoïc? Goïi HS Bo coù 2 ñoàng vò : . Tìm khoái löôïng nguyeân töû trung bình cuûa Bo. (ÑS: 10,81) Học sinh đọc sách giáo khoa và trả lời. V- CUÛNG COÁ - Thê nào là đồng vị, ng.tử khối, nguyên tử khối trung bình và cách xác định nguyên tử khối trung bình. - Bài tập SGK Hóa 10 trang 14. Tiết 6 Bài 4: SỰ CHUYỂN ĐỘNG CỦA ELECTRON Ngày soạn : 5/9/2008 TRONG NGUYÊN TỬ - OBITAN NGUYÊN TỬ I- MỤC TIÊU Kiến thức : HS biết: - Mô hình nguyên tử của Bo, Rơ-dơ-pho. - Mô hình hiện đại về sự chuyển động của e trong nguyên tử. - Obitan nguyên tử, hình dạng của các obitan nguyên tử s, px, py, pz. HS hiểu: - hình dạng của các obitan nguyên tử s, p và sự định hướng của chúng trong không gian. Kĩ năng : Trình bày được hình dạng của các obitan nguyên tử s, p và sự định hướng của chúng trong không gian. Thái độ : Có nhận thức đúng đắn về nguyên tử khối, nguyên tử khối trung bình. II- CHUẨN BỊ Tranh vẽ: - mẫu hành tinh nguyên tử của Rơ-dơ-pho và Bo - obitan nguyên tử H - hình ảnh các obitan s, p. III- PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC CHỦ YẾU Phương pháp đàm thoại gợi mở kết hợp với việc sử dụng các đồ dùng dạy học trực quan. IV- THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC NỘI DUNG (phần ghi bảng) HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HĐ CỦA TRÒ Hđ1: vào bài Như chúng ta đã biết vỏ e của nguyên tử gồm các e chuyển động xung quanh hạt nhân. Vậy sự chuyển động của e trong ng.tử như thế nào? trạng thái chuyển động của e có giống sự chuyển động của các vật thể lớn hay k? Để giải quyết được vấn đề này chúng ta đi vào bài mới: Học sinh trả lời. I- SỰ CHUYỂN ĐỘNG CỦA E TRONG NGUYÊN TỬ 1. Mô hình hành tinh nguyên tử - Theo Rơ-thơ-pho, Bo và Zom-mơ-phen đề xướng: các e chuyển động trên những quỹ đạo tròn hay bầu dục xđ xung quanh hạt nhân. - Thành công: g.t được quang phổ H - Nhược điểm của mô hình: không phản ánh đúng trạng thái ch.đ của e. Hđ 2: dùng sơ đồ mẫu hành tinh ng.tử của Rơ-thơ-pho, Bo và Zom-mơ-phen để thông báo cho hs thấy được: - trong ng.tử e chuyển động trên quỹ đạo xác định. - Thành công: g.thích được quang phổ H - hạn chế: không g.thích được tính chất khác của ng.tử Học sinh đọc sách giáo khoa và trả lời. 2. Mô hình hiện đại về sự chuyển động của e trong ng.tử, obitan ng.t a) Sự chuyển động của e trong ng.tử - Các e chuyển động rất nhanh xung quanh hạt nhân ng.t nhưng không theo một quỹ đạo nào. Hđ3: Dùng tranh đám mây e của ngt H, giúp hs tưởng tượng ra hình ảnh xác suất tìm thấy e. - e chuyển động rất nhanh không thể quan sát được đường đi của nó. Học sinh đọc sách giáo khoa và trả lời. b) Obita nguyên tử Obitan ng.tử là khu vực không gian xung quanh hạt nhân mà tại đó xác suất có mặt của e 90%. Hđ4: e có mặt khắp nơi trong k.gian ng.t bao quanh hạt nhân. Nhưng khả năng không đều. HS đọc định nghĩa sgk Học sinh đọc sách giáo khoa và trả lời II- HÌNH DẠNG OBITAN NG.TỬ - obitan s: dạng hình cầu, tâm là hạt nhân ng.tử. - obitan p gồm 3 obitan px, py và pz có dạng số tám nổi. - obitan d, f có h.dạng phức tạp hơn Hđ5: Sử dụng hình ảnh các obitan s, p. Phân tích: - obitan s có tâm đối xứng cầu, tâm khối cầu trùng với gốc tọa độ. - obitan p có dạng hình số 8 nổi. - obitan d, f có hình dạng phức tạp Nhận xét hình dạng obitan nguyên tử H Quan sát nhận xét hình dạng obitan s, p, d V- CỦNG CỐ - Thê nào là obitan nguyên tử, hình dạng của các obitan s, p. - Bài tập SGK Hóa 10 trang 20. Tiết 7, 8 Bài 5: LUYỆN TẬP VỀ: Ngày soạn : 8/9/2008 THÀNH PHẦN CẤU TẠO NGUYÊN TỬ, KHỐI LƯỢNG CỦA NGUYÊN TỬ. OBITAN NGUYÊN TỬ I- MỤC TIÊU Kiến thức : HS biết: - Đặc tính của các hạt cấu tạo nên nguyên tử. - Những đại lượng đặc trưng cho nguyên tử: điện tích, số khối, ng.tử khối. - Sự chuyển động của e trong ng.tử: obitan ng.tử, hình dạng obitan ng.tử. Kĩ năng : Vận dụng kiến thức về thành phần cấu tạo nguyên tử, đặc điểm của các hạt cấu tạo nên ng.tử để giải các bài tập có liên quan. Dựa vào các đại lượng đặc trưng cho nguyên tử để giải các bài tập về đồng vị, nguyên tử khối, ng.tử khối trung bình. Vẽ được hình dạng của các obitan nguyên tử s, p và sự định hướng của chúng trong không gian. Thái độ : Có nhận thức đúng đắn về nguyên tử khối, nguyên tử khối trung bình, hình dạng của các obitan nguyên tử s, p. II- CHUẨN BỊ Sơ đồ thành phần cấu tạo nguyên tử. Bảng thông tin hai cột để học sinh ghép cho đúng. III- PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC CHỦ YẾU Phương pháp đàm thoại gợi mở kết hợp với việc sử dụng các đồ dùng dạy học trực quan. IV- THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC NỘI DUNG (phần ghi bảng) HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HĐ CỦA TRÒ Bài 1: Sơ đồ về thành phần cấu tạo nguyên tử và đặc tính của các hạt cấu tạo nên nguyên tử. Hđ 1: Cho học sinh quan sát sơ đồ và điền các thông tin trong ô trống. Học sinh trả lời. Bài 2: Ghép các thông tin ở cột bên trái với các thông tin ở cột bên phải sao cho đúng nhất. Hđ 2: Cho học sinh quan sát bảng tin Học sinh trả lời. Bài 3: Haõy cho bieát soá p, n, e a) Trong caùc nguyeân töû: , , , b) Trong caùc phaân töû (taïo neân töø caùc nguyeân töû taïo neân ôû caâu a): NH3 , NaNO3, HNO3 Hđ3: Yêu cầu học sinh nhắc lại kí hiệu hóa học của nguyên tử. giải bài tập Học sinh trả lời. Bài 4: Cacbon coù 2 ñoàng vò: vaø Oxy coù 3 ñoàng vò: , vaø Hoûi coù theå taïo thaønh bao nhieâu loaïi phaân töû khí cacbonic Hđ4: Yêu cầu học sinh lên bảng giải Học sinh trả lời. Bài 5: Cho 4,12g muoái NaX taùc duïng voùi AgNO3 thu ñöôïc 7,52g keát tuûa. a) Tính khoái löôïng nguyeân töû X b) Nguyeân toá X coù 2 ñoàng vò. Xaùc ñònh soá khoái cuûa moãi loaïi ñoàng vò, bieát raèng: - Ñoàng vò thöù hai coù soá n trong haït nhaân nhieàu hôn soá n trong ñoàng vò thöù hai laø 2 - Phaàn traêm cuûa caùc ñoàng vò baèng nhau. Hđ5: Yêucầu học sinh nhắc lại công thức tính số khối nguyeê tử trung bình. Vận dụng giải bài tập 5. Học sinh trả lời. Bài 6: Xaùc ñònh thaønh phaàn caáu taïo, vieát caáu hình e cuûa caùc nguyeân töû sau: a) Nguyeân töû X coù toång caùc loaïi haït baèng 52 trong ñoù haït mang ñieän nhieàu hôn haït khoâng mang ñieän laø 16 haït. b) Nguyeân töû Y coù toång caùc loaïi haït laø 36. Soá haït khoâng mang ñieän baèng ½ hieäu soá giöõa toång soá haït vôùi soá haït mang ñieän aâm. Hđ6: yêu cầu học sinh cho biết trong nguyên tử nhưng hạt nào mang điện và không mang điện. Vận dụng giải bài tập 6. Học sinh trả lời Bài 7: Nguyeân töû R coù toång caùc loaïi haït baèng 13. Xaùc ñònh thaønh phaàn caáu taïo, vieát caáu hình e cuûa nguyeân töû R. Hđ7: Cho biết giới hạn của số p trong nguyên tử. giải bài tập 7 Học sinh trả lời V- CỦNG CỐ - Hình thành được cách tính các số hạt có trong nguyên tử, tính khối lượng nguyên tử. - Bài tập SGK Hóa 10 từ bài học 1 đến bài học 4. Tiết 9 Bài 6: LỚP VÀ PHÂN LỚP ELECTRON Ngày soạn : I- MỤC TIÊU Kiến thức : HS biết: - Thế nào là lớp và phân lớp e. - Số lượng các obitan trong một phân lớp và trong một lớp. - Sự giống nhau, khác nhau giữa các obitan trong cùng một phân lớp. - Dùng kí hiệu để phân biệt các lớp, phân lớp obitan. HS hiểu: - Thứ tự các lớp e trong nguyên tử, số obitan trong mỗi lớp và mỗi phân lớp. Kĩ năng: Xác định được thứ tự các lớp e trong nguyên tử, số obitan trong mỗi lớp và mỗi phân lớp. Thái độ: Có nhận thức đúng đắn về nguyên tử khối, nguyên tử khối trung bình. II- CHUẨN BỊ Tranh vẽ: - hình dạng về các obitan s, p. III- PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC CHỦ YẾU Phương pháp đàm thoại gợi mở kết hợp với việc sử dụng các đồ dùng dạy học trực quan. IV- THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC NỘI DUNG (phần ghi bảng) HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HĐ CỦA TRÒ I- LÔÙP ELECTRON - Tuyø theo caùc möùc naêng löôïng thaáp hay cao maø caùc electron ñöôïc phaân boá theo töøng lôùp. - Caùc electron coù möùc naêng löôïng gaàn baèng nhau thuoäc cuøng moät lôùp. - Keå töø haït nhaân ra ngoaøi voû, caùc lôùp e ñöôïc ñaùnh soá thöù töï vaø kí hieäu nhö sau: n 1 2 3 4 5 6 7 K.h K L M N O P Q Hđ 1: - Tại sao e có khu vực ưu tiên? Giải thích: năng lượng e. Trong ng.tử mỗi e có một trạng thái năng lượng xác định. Tùy vào trạng thái năng lượng xác định này mà mỗi e có khu vực ưu tiên. - Yêu cầu học sinh nhắc lại một số kiến thức về cấu tạo ng.tử. - Trình bày số thứ tự lớp e Học sinh trả lời. II- PHAÂN LÔÙP ELECTRON - Moãi lôùp laïi chia thaønh phaân lôùp e. - Caùc e coù möùc naêng löôïng baèng nhau thuoäc cuøng moät lôùp. - Soá phaân lôùp = Soá thöù töï cuûa lôùp. - Caùc phaân lôùp ñöôïc kí hieäu baèng chöõ caùi thöôøng: s,p,d,f Lôùp 1 2 3 4,5,6,7 P.lôùp s s p s p d s p d f - Caùc e ôû phaân lôùp s ñöôïc goïi laø e s, ôû phaân lôùp p ñöôïc goïi laø e p…. Hđ 2: - Thế nào là một lớp e ? - học sinh nghiên cứu sgk để trả lời: + Các e có năng lượng ntn thì thuộc cùng 1 lớp ? + Các obitan ng.tử thuộc cùng một phân lớp có đặc điểm gì ? - Yêu cầu học sinh cho biết lớp N có mấy phân lớp. Viết kí hiệu các phân lớp đó. Học sinh đọc sách giáo khoa và trả lời. III- SOÁ OBITAN NG.TÖÛ TRONG MOÄT PHAÂN LÔÙP ELEECTRON Phaân lôùp s p d f Soá obitan 1 3 5 7 Hđ 3: Giải thích tại sao các phân lớp khác nhau có số obitan khác nhau và yêu cầu học sinh nhắc lại hình dạng, đặc điểm của các obitan. Học sinh đọc sách giáo khoa và trả lời IV- SOÁ OBITAN NG.TÖÛ TRONG MOÄT PHAÂN LÔÙP ELEECTRON Lôùp K L M N O P Q Soá obi 1 4 9 16 25 36 49 Số obitan trong 1 lớp thứ n có n2 obitan. Hđ 4: hướng dẫn tính số obitan trong một lớp. Thí dụ: lớp L (n=2) có hai phân lớp 2s và 2p. - phân lớp s có mấy obitan? - phân lớp p có mấy obitan? Vậy lớp L có bao nhiêu obitan? Học sinh trả lời V- CỦNG CỐ - Xác định được số obitan trong một lớp và phân lớp. - Bài tập SGK Hóa 10 trang 25. Tiết 10, 11 Bài 7: NĂNG LƯỢNG CỦA CÁC ELECTRON TRONG Ngày soạn :12/9/2008 NGUYÊN TỬ - CẤU HÌNH ELECTRON NGUYÊN TỬ I- MỤC TIÊU Kiến thức : HS biết: - Số e tối đa trong một phân lớp và trong một lớp. - Các nguyên lý, quy tắc sắp xếp e trong nguyên tử. HS hiểu: - Cách viết cấu hình e nguyên tử của nguyên tố đó. - Đặc điểm của e lớp ngoài cùng. Kĩ năng : - Viết được cấu hình e dưới dạng ô lượng tử của một số nguyên tố hóa học. - Dựa vào cấu hình e xác định e lớp ngoài cùng. Suy ra tính chất cơ bản của nguyên tố đó là KL, PK hay khí hiếm Thái độ: Dựa vào các nguyên lý, quy tắc về sự phân bố e trong nguyên tử để viết cấu hình e nguyên tử. II- CHUẨN BỊ Tranh vẽ: - trật tự các mức ăng lượng obitan nguyên tử. - Bảng cấu hình e và sơ đồ phân bố e trên các obitan nguyên tử của 20 ng.tố đầu tiên trong bảng HTTH. III- PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC CHỦ YẾU Phương pháp đàm thoại gợi mở kết hợp với việc sử dụng các đồ dùng dạy học trực quan. IV- THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC NỘI DUNG (phần ghi bảng) HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HĐ CỦA TRÒ I- NĂNG LƯỢNG CỦA E TRONG NG.TỬ 1. Mức năng lượng obitan nguyên tử - Trong ng.tử, các e trên mỗi obitan có 1 mức năng lượng xác định, gọi là mức năng lượng obitan ng.tử (mức năng lượng AO). - Các e trên các obitan khác nhau của cùng 1 phân lớp có năng lương như nhau. Hđ 1: Yêu cầu HS nhắc lại đặc điểm của e trong nguyên tử ? Mỗi phân lớp e tương ứng với một giá trị năng lượng xác định của e. Thí dụ: Học sinh trả lời. 2. Trật tự các mức năng lượng obitan nguyên tử Thöù töï ñieàn caùc e vaøo caùc phaân lôùp nhö sau: 1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d 4p 5s 4d 5p 6s 4f 5d 6p 7s 5f 6d … Hđ 2: Cho học sinh nghiên cứu hình 1.11 sgk để: - Rút ra trật tự các mức năng lượng obitan ng.tử. - Thấy được khi số lớp e tăng có ht chèn mức năng lượng. Học sinh đọc sách giáo khoa và trả lời. III- CÁC NGUYÊN LÍ VÀ QUY TẮC PHÂN BỐ E TRONG NG.TỬ 1. Nguyên lí Pau-li a) Ô lượng tử Hđ 3: - Thoog báo tiểu sử Pau-li - HS nghiên cứu sgk và cho biết: Học sinh đọc sách giáo khoa và trả lời b) Nguyên lí Pau-li - Trên 1AO chỉ có thể có nhiều nhất là 2e và 2e này chuyển động tự quay khác chiều nhau xung quanh trục riêng của mỗi e. - Ví dụ: e ghép đôi và e độc thân: + Nội dung nguyên lí Pau-li Học sinh trả lời c) Số e tối đa trong một lớp và trong một phân lớp - Số e tối đa cho một phân lớp: Phaân lôùp s p d f Soá e toái ña 2 6 10 14 - Lớp n có tối đa: 2n2 eleectron. Lôùp K L M N O P Q etđ 2 8 18 32 50 72 98 + Cách kí hiệu e + Cách tính số e tối đa trong một phân lớp và trong một lớp Học sinh đọc sách giáo khoa và trả lời. 2. Nguyên lí vững bền - Ở trạng thái cơ bản, trong ng.tử các e chiếm lần lượt những obitan có mức năng lượng từ thấp đến cao. - Ví dụ: Hđ 4: HS nghiên cứu sgk cho biết: - Nội dung nguyên lí - Vận dụng nguyên lí vững bền Học sinh đọc sách giáo khoa và trả lời. 3. Quy tắc Hund - Trong cùng 1 p.lớp, các e sẽ phân bố trên các obitan sao cho số e độc thân là tối đa và các e này phải có chiều tự quay giống nhau. Hđ 5: HS nghiên cứu quy tắc Hund trong sgk. - Vận dụng quy tắc Hund để phân bố e trong các phân lớp của nguyên tử C (Z = 6) Học sinh đọc sách giáo khoa và trả lời. III- CẤU HNHF E NGUYÊN TỬ 1. Cấu hình e nguyên tử - Lôùp electron ñöôïc baèng chöõ soá. - Phaân lôùp ñöôïc ghi baèng chöõ caùi thöôøng s,p,d,f. - Soá electron ñöôïc ghi baèng soá phía treân beân phaûi cuûa chöõ caùi chæ phaân lôùp, caùc phaân lôùp khoâng coù electron khoâng ghi. - Ví duï: 1H: 1s1 ; 13Al: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p1 Hđ 6: HS nghiên cứu sgk để biết: - Cấu hình e là gì ? - Cách viết cấu hình e nguyên tử Học sinh đọc sách giáo khoa và trả lời. 2. Cấu hình e n.tử của 1 số ng.tố Sgk - hướng dẫn học sinh viết cấu hình e 10 ng.tố đầu. 3. Đặc điểm của lớp e ngoài cùng - Ñoái vôùi nguyeân töû caùc nguyeân toá, lôùp ngoaøi cuøng coù toái ña 6 e. - Caùc nguyeân töû coù 8 e lôùp ngoaøi cuøng ñeàu beàn vöõng, chuùng khoâng tham gia vaøo caùc pö hoaù hoïc. Ñoù laø khí hieám. - Caùc nguyeân töû coù 1,2,3 e- ngoaøi cuøng laø kim loaïi. - Caùc nguyeân töû coù 5, 6, 7e- ngoaøi cuøng laø phi kim. - Caùc nguyeân töû coù 4e- ngoaøi cuøng coù theå laø kim loaïi hoaëc phi kim. - Caùc electron ngoaïi cuøng quyeát ñònh tính chaát hoaù hoïc cuûa nguyeân töû. Hđ 7: Dựa vào thứ tự các lớp và phân lớp để trả lời: - e nào gần hạt nhân nhất, xa nhất ? - e nào liên kết với hạt nhân mạnh nhất, yếu nhất ? Dựa vào cấu hình e của 20 nguyên tố đầu BHTTH, cho n hân xét về số e ở lớp ngoài cùng. Xác định nguyên tố nào là kim loại, phi kim hay khí hiếm ? Học sinh trả lời. V- CỦNG CỐ - Viết được cấu hình e, nhận biết e lớp ngoài cùng và số e lớp ngoài cùng,từ đó phân biệt kim loại, phi kim hay khí hiếm. - Bài tập SGK Hóa 10 trang 32. Tiết 12, 13 Bài 8: LUYỆN TẬP CHƯƠNG 1 Ngày soạn : 16/9/2008 I- MỤC TIÊU Kiến thức : HS biết: - Thành phần cấu tạo nguyên tử. - Những đặc trưng của nguyên tử. - Sự chuyển động của e trong nguyên tử. - Sự phân bố e trên các phân lớp theo thứ tự lớp. - Đặc điểm của e ngoài cùng. HS hiểu: - Cách viết cấu hình e nguyên tử của nguyên tố đó. - Đặc điểm của e lớp ngoài cùng. - Làm bài tập về cấu tạo nguyên tử. Kĩ năng : - Viết được cấu hình e dưới dạng ô lượng tử của một số nguyên tố hóa học. Dựa vào cấu hình e xác định e lớp ngoiaf cùng. Suy ra tính chất cơ bản của nguyên tố đó là KL, PK hay khí hiếm Thái độ : Tính tóan được số e, dựa vào các nguyên lý, quy tắc về sự phân bố e trong nguyên tử để viết cấu hình e nguyên tử. II- CHUẨN BỊ Tranh vẽ: - trật tự các mức năng lượng obitan nguyê tử. Bảng cấu hình e và sơ đồ phân bố e trên các obitan nguyên tử của 20 ng.tố đầu tiên trong bảng HTTH. III- PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC CHỦ YẾU Phương pháp đàm thoại gợi mở kết hợp với việc sử dụng các đồ dùng dạy học trực quan. IV- THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC NỘI DUNG (phần ghi bảng) HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HĐ CỦA TRÒ A- NHỮNG KIẾN THỨC CẦN NẮM VỮNG 1. Nguyên tử Hđ 1: Hướng dẫn HS ôn lại những kiến thức trọng tâm sau: - Thành phần ng.tử, đặc điểm của các hạt cấu tạo nên ng.tử. - Điện tích hạt nhân, nguyên tố hóa học. - Kích thước và khối lượng nguyên tử Học sinh trả lời. 2. Cấu trúc vỏ nguyên tử - Obitan - Lớp e - Phân lớp e - Sự phân bố e - Cấu hình e nguyên tử - Đặc điểm lớp e nguyên tử Hđ 2: Hướng dẫn HS ôn lại những kiến thức trọng tâm sau: - Obitan ng.tử - Lớp, phân lớp e - Sự phân bố e, cấu hình e - Đặc điểm lớp e ngoài cùng. Học sinh trả lời. 3. Nguyên tố hóa học - Điện tích hạt nhâ (