Bài giảng Dạng 1: xác định nguyên tố

MÔN HÓA 8 – NĂM HỌC 2012-2013 TỔNG SỐ BUỔI: 25- TỔNG SỐ TIẾT: 25 x 3= 75 TIẾT Số buổi Tiết Nội dung Buổi 1 1 2 3 A. LÝ THUYẾT 1:chất,nguyên tử, phân tử. Nguyên tố hóa học, hóa trị, NTK, PTK . Công thức hóa học, hóa trị. Buổi 2 4 5 6 Sự biến đổi chất, định luật bảo toàn khối lượng. PƯHH - Các loại phản ứng hóa học. PTHH – Cân bằng tỉ lệ phương trình. Buổi 3 7 8 9 Mol – Các công thức cơ bản – Công thức chuyển đổi. Tính theo công thức : -Tính % về khối lượng của các nguyên tố trong hợp chất (đã biết CTHH). - Tính khối lượng của NTHH có trong lượng chất cụ thể. Xác định CTHH của hợp chất khi biết khối lượng hoặc % về khối lượng của các nguyên tố ( nhấn mạnh các công thức tổng quát). Tính theo CTHH. Các bước tính theo CTHH: -Cho một lượng chất tham gia hoặc tạo chất tham gia hoặc tạo thành tính các chất khác khi phản ứng. -Cho khối lượng của 2 chất tham gia phản ứng : + Tính lượng sản phẩm. + So sánh tỉ lệ số mol để xác định chất dư; lượng chất tạo thành được tính theo chất tham gia phản ứng hết. Buổi 4 10 11 12 -Tính chất vật lí của Oxi – Tính chất hóa học. -Cách điều chế và thu khí Oxi trong phòng thí nghiệm. -Thành phần không khí. -Công thức tính tỉ khối chất khí. -Phản ứng Oxi hóa khử. -Nhận biết một số phản ứng oxi hóa khử. Buổi 5 13 14 15 -Tính chất vật lí – hóa học của Hiđro. -Điều chế Hiđro trong phòng thí nghiệm. Sự giống, khác nhau về tính chất của khí Oxi và Hiđro; cách thu. -Tính chất vật lí, tính chất hóa học của nước. -Tổng hợp và phân hủy nước. Buổi 6 16 17 18 Dung dịch là gì, các loại dung dịch, độ tan, công thức tính độ tan, hiện tượng khi hòa tan một chất tan vào nước, tinh thể ngậm nước. Nồng độ dung dịch, công thức tính các nồng độ. Pha chế dung dịch: -Pha loãng hay cô đặc. -Pha trộn các dung dịch có chất tan giống nhau nhưng khác nhau về nồng độvà khối lượng riêng. *Phương pháp đại số tính nồng độ phần trăm của dung dịch thu được sau khi trộn. *Phương pháp sơ đồ đường chéo B.BÀI TẬP Buổi 7 19 20 21 Dạng 1: xác định nguyên tố . -Tính NTK để xác định nguyên tố cần tìm. -Dựa vào khối lượng của một nguyên tử Cacbon để xác định nguyên tố cần tìm. Buổi 8 22, 23, 24 Dạng 2: Tính theo CTHH -Dựa vào hóa trị để tìm công thức. -Tính % các nguyên tố có trong hợp chất. Buổi 9- 10 25, 26, 27, 28, 29, 30 Dạng 2 -Biết thành phần tìm công thức. Buổi 11 31,32, 33 - Xác định hóa trị của các nguyên tố có trong hợp chất Buổi 12 34,35 36 Dạng 3: Tính theo PTHH Bài tập biến đổi giữa cac đại lượng Buổi 13 37,38, 39 Bài tập tìm chất dư Buổi 14 40,41, 42, Tính hiệu suất Buổi 15 43,44, 45 Giải bài tập dựa vào ĐLBTKL Buổi 16 46,47, 48 Tăng giảm khối lượng Buổi 17 49,50, 51 Dạng 4: Dung dịch Nồng độ phần trăm - dd trước phản ứng hoặc sau phản ứng. Buổi 18 52,53, 54 Nồng độ mol - dd trước phản ứng hoặc sau phản ứng. Buổi 19 55,56, 57 Chuyển đổi nồng độ phần trăm sang nồng độ mol. Buổi 20 58,59, 60 Chuyển đổi nồng độ mol sang nồng độ phần trăm. Buổi 21 61,62, 63 Cách pha chế dung dịch theo nồng độ cho trước. Buổi 22 64,65, 66 Cách pha loãng một dung dịch theo nồng độ cho trước. Buổi 23 67,68, 69 Dạng5: bài tập hổn hợp. Buổi 24,25 70,71,72, 73,74,75 Dạng 6: hoàn thành PTHH. Dạng7: nhận biết các chất. C ĐỀ CƯƠNG MINH HỌA Dạng 1: xác định nguyên tố . Bµi 1: Nguyên tử X có tổng số hạt proton, nơtron và electron là 52.Trong đó số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 16.a. Tính số hạt mỗi loại của nguyên tử X.b. Tính nguyên tử khối của X, biết mp ≈ mn ≈1,013 đvC.c. Tính khối lượng bằng gam của X, biết khối lượng của 1 nguyên tử C là 1,9926.1023 gam và C= 12 đvC. Bài làm:a). Gọi số hạt proton, electron và nơtron lần lượt là p,e,n.Theo đề ta có: p + e +n = 52 (1) p + e = n + 16 (2)Lấy (2) thế vào (1): => n + n + 16 = 52 => 2n + 16 = 52  => n = (52-16) :2 = 18Từ (1) => p + e = 52 – 28 = 34Mà số p=số e => 2p = 34=> p = e= 34 : 2 = 17Vậy số hạt proton, electron và nơtron lần lượt là 17,17 và 18.b) Nguyên tử khối của X là : 17 x 1,013 + 18 x 1,013 ≈ 35,5c) Khối lượng tính bằng gam của 1 đvC là: (1,9926 x 1023 ) : 12 = 0,16605 x 1023 (g).Khối lượng tính bằng gam của nguyên tử X là : 0,16605x 1023 x 35,5 = 5,89 x 1023 (g). Bµi 2:a. Khí A chứa 80% cacbon và 20% hidro; 1 lít khí A (đktc)nặng 1,34gam. Xác định công thức hóa học của A?b. Đốt một hợp chất trong khí Y sinh ra khí Cacbonic, hơi nước và khí Nitơ. Trong thành phần của Y có nguyên tố nào? Vì sao?Bài làm: a. 22,4 lít khí A (1 mol) khí A nặng: 1,34 x 22,4= 30 (g).Khối lượng của mỗi nguyên tố trong 1 mol khí A là: - mC = (80x 30) :100 = 24 (g) - mH = 30 – 24= 6 (g)Số mol của mỗi nguyên tố trong 1 mol hợp chất là : - nC = 24 : 12 = 2 (mol) - nH = 6 : 1 = 6 (mol)Vậy công thức hóa học của A là : C2H6.b. - Nguyên tố bắt buộc phải có trong thành phần của Y là C,H,N. Vì ở sản phẩm sinh ra có các nguyên tố này nên ở chất tham gia phản ứng phải có có nguyên tố C,H,N. -Nguyên tố có thể có, có thể không trong thành phần của Y là Oxy. Vì ở sản phẩm có Oxy nhưng ở chất tham gia phản ứng cũng tác dụng với khí Oxi khi đốt nên khí Y có thể có hoặc không có Oxy. Dạng 2: Tính theo CTHH Bµi 1:Moät hôïp chaát coù thaønh phaàn goàm 2 nguyeân toá Fe vaø Oxy. Thaønh phaàn cuûa hôïp chaát coù 70% laø nguyeân toá Fe coøn laïi laø nguyeân toá Oxi. Xaùc ñònh CTHH của hôïp chaát biết hợp chất có khối lượng mol là 160gam? - Khối lượng từng nguyên tố trong 1 mol hợp chất: mFe =.160 = 112(gam). mO = 160 – 112 = 48(gam). - Tính số mol nguyên tử từng nguyên tố trong 1 mol hợp chất. nFe = 112 : 56 = 2(mol). nO = 48 : 16 = 3(mol). - Vậy CTHH của hợp chất là: Fe2O3. Bµi 2 T×m c«ng thøc ho¸ häc cña hîp chÊt khi ph©n tÝch ®­îc kÕt qu¶ sau: mH : mO = 1: 8. Gi¶i: - §Æt c«ng thøc hîp chÊt lµ: HxOy - Ta cã tØ lÖ: x/16y = 1/8----> x/y = 2/1 VËy c«ng thøc hîp chÊt lµ H2O. Bµi 3 Phaân tích moät khoái löôïng hôïp chaát M, ngöôøi ta nhaän thaáy thaønh phaàn khoái löôïng cuûa noù coù 50% laø löu huyønh vaø 50% laø oxi. Xaùc ñònh coâng thöùc phaân töû cuûa hôïp chaát M. Đặt công thức tổng quát của hợp chất là: SxOy. Ta có: x:y = = 1:2 CTHH của hợp chất: SO2. Bµi 4 C lµ oxit cña mét kim lo¹i M ch­a râ ho¸ trÞ. BiÕt tØ lÖ vÒ khèi l­îng cña M vµ O b»ng . Gi¶i: Gäi ho¸ trÞ cña M lµ n CTTQ cña C lµ: M2On Ta cã: = = . MA = V× n lµ ht cña nguyªn tè nªn n ph¶i nguyªn d­¬ng, ta cã b¶ng sau: n I II III IV M 18,6 37,3 56 76,4 lo¹i lo¹i Fe lo¹i VËy c«ng thøc ph©n tö cña C lµ Fe2O3. Dạng 3: Tính theo PTHH Bµi 1: Nhóng mét thanh s¾t nÆng 8 gam vµo 500 ml dung dÞch CuSO4 2M. Sau mét thêi gian lÊy l¸ s¾t ra c©n l¹i thÊy nÆng 8,8 gam. Xem thÓ tÝch dung dÞch kh«ng thay ®æi th× nång ®é mol/lit cña CuSO4 trong dung dÞch sau ph¶n øng lµ bao nhiªu? H­íng dÉn gi¶i: Sè mol CuSO4 ban ®Çu lµ: 0,5 x 2 = 1 (mol) PTHH Fe + CuSO4 FeSO4 + Cu ( 1 ) 1 mol 1 mol 56g 64 - 56 = 8 gam Mµ theo bµi cho, ta thÊy khèi l­îng thanh s¾t t¨ng lµ: 8,8- 8= 0,8 (gam) VËy cã = 0,1 mol Fe tham gia ph¶n øng, th× còng cã 0,1 mol CuSO4 tham gia ph¶n øng. Sè mol CuSO4 cßn d­: 1 - 0,1= 0,9 mol. Ta cã CM CuSO = = 1,8 (M) Bµi 2(A): Trén 5,4g Al víi 12 gam Fe2O3 råi nung nãng tíi mét thêi gian ng­êi ta thu ®­îc m chÊt r¾n. Gi¶i Al + Fe2O3 -> r¾n Kh«ng ph¶i viÕt ph¶n øng, kh«ng cÇn x¸c ®Þnh chÊt r¾n lµ g× ¸p dông §LBTKL ta thÊy mR¾n = mAl += 5,4 + 12 = 17,4 (g). Bµi 2(B): Nung hæn hîp gåm 2 muèi CaCO3; MgCO3 thu 76 gam hai 0xÝt vµ 33,6 lÝt CO2. TÝnh khèi l­îng hæn hîp ban ®Çu. Áp dông §LBTKLta cã: mhh = mOxit + =76 + .44 =142(gam). Bµi 3: Khi ®èt, than ch¸y theo s¬ ®å sau : Cacbon + oxi khÝ cacbon ®ioxit. a) ViÕt vµ c©n b»ng ph­¬ng tr×nh ph¶n øng. b) Cho biÕt khèi l­îng cacbon t¸c dông b»ng 18 kg, khèi l­îng oxi t¸c dông b»ng 24 kg. H·y tÝnh khèi l­îng khÝ cacbon ®ioxit t¹o thµnh. c) NÕu khèi l­îng cacbon t¸c dông b»ng 8 kg, khèi l­îng khÝ cacbonic thu ®­îc b»ng 22 kg, h·y tÝnh khèi l­îng cacbon cßn dư và khối lượng oxi ®· ph¶n øng. Giải: a. PTHH: C + O2 t0 CO2 b. – Số mol C: nC = 18.000 : 12 = 1500 (mol). - Số mol O2: nO2 = 24.000 : 32 = 750 (mol). Theo PTHH, ta cã tỉ số: = = 1500 > = = 750. => O2 pư hết, C dư. - Theo PTHH: nCO2 = nO2 = 750 mol. - Vậy khối lượng CO2 tạo thành: mCO2 = 750. 44 = 33.000(gam) = 33(kg). c. – Số mol CO2: nCO2 = 22.000 : 44 = 500 (mol). - Theo PTHH: nC = nO2 = nCO2 = 500 (mol). - Khối lượng C đã tham gia pư: mC = 500. 12 = 6.000g = 6(kg). => Khối lượng C cßn dư: 8 – 6 = 2(kg). - Khối lượng O2 đã tham gia pư: mO2 = 500 . 32 = 16000(g) = 16(kg). Bµi 4: Cho luồng khí hiđro đi qua ống thuỷ tinh chứa 20 g bột đồng(II) oxit ở 400 0C. Sau phản ứng thu được 16,8 g chất rắn. a) Nêu hiện tượng phản ứng xảy ra. b) Tính hiệu suất phản ứng. c) Tính số lít khí hiđro đã tham gia khử đồng(II) oxit trên ở đktc. PTPƯ: CuO + H2 Cu + H2O ; a) Hiện tượng PƯ: Chất rắn dạng bột CuO có màu đen dần dần biến thành màu đỏ(Cu). b) – Giả sử 20 g CuO PƯ hết thì sau PƯ sẽ thu được chất rắn duy nhất (Cu) CuO phải còn dư. - Đặt x là số mol CuO PƯ, ta có Mc rắn sau PƯ = mCu + mCuO còn dư = x.64 + (mCuO ban đầu – mCuO PƯ) = 64x + (20 – 80x) = 16,8 g. => Phương trình: 64x + (20-80x) =16,8 ó 16x = 3,2 ó x= 0,2. => mCuO PƯ = 0,2.80= 16 (g). Vậy H = (16.100%):20= 80%. c) Theo PTPƯ: nH2 = nCuO= x= 0,2 mol. Vậy: VH2= 0,2.22,4= 4,48(lít). Dạng 4 : hoàn thành PTHH - Viết sơ đồ của ph¶n øng (gồm CTHH của c¸c chất pư và sản phẩm). - C©n bằng số nguyªn tử của mỗi nguyªn tố. - Viết PTHH. Lưu ý: Khi chän hÖ sè c©n b»ng: + Khi gặp nhãm nguyªn tố -> C©n bằng c¶ nhãm nguyªn tè. + Thường c©n bằng nguyªn tố cã số nguyªn tử lẻ cao nhất bằng c¸ch cho hÖ sè 2,4… + Một nguyªn tố thay đổi số nguyªn tử ở 2 vế PT, ta chọn hệ số bằng c¸ch lấy BSCNN của 2 số trªn chia cho số nguyªn tử của nguyªn tố đã. VÝ dô: ?K + ?O2 -> ?K2O Giải: 4K + O2 -> 2K2O + Khi gÆp mét sè ph­¬ng tr×nh phøc t¹p cÇn ph¶i dïng ph­¬ng ph¸p c©n b»ng theo ph­¬ng ph¸p ®¹i sè: VÝ dô 1: C©n b»ng PTHH sau : FeS2 + O2 -> Fe2O3 + SO2 Gi¶i: - §Æt c¸c hÖ sè: aFeS2 +bO2-> cFe2O3+ dSO2 - TÝnh sè nguyªn tö c¸c nguyªn tè tr­íc vµ sau ph¶n øng theo c¸c hÖ sè trong PTHH: Ta cã: + Sè nguyªn tö Fe: a = 2c + Sè nguyªn tö S : 2a = d + Sè nguyªn tö O : 2b = 3c + 2d §Æt a = 1 Þ c = 1/2, d = 2, b = (3/2 + 2.2):2 = 11/4 Thay a, b, c, d vµo PT: aFeS2 + bO2 -> cFe2O3 + dSO2 FeS2 + 11/4O2 -> 1/2Fe2O3 + 2SO2 Hay: 4FeS2 + 11O2 -> 2Fe2O3 + 8SO2 VÝ dô 2: C©n b»ng PTHH sau: FexOy + H2 Fe + H2O Gi¶i: - §Æt c¸c hÖ sè: a FexOy + b H2 c Fe + d H2O - TÝnh sè nguyªn tö c¸c nguyªn tè tr­íc vµ sau ph¶n øng theo c¸c hÖ sè trong PTHH: Ta cã: + Sè nguyªn tö Fe: a.x = c + Sè nguyªn tö O : a.y = d + Sè nguyªn tö H : 2b = 2d §Æt a = 1 Þ c = x, d = b = y Thay a, b, c, d vµo PT: FexOy + y H2 x Fe + y H2 VÝ dô 3: Hoµn thµnh chuæi biÕn ho¸ sau: P2O5 H3PO4 H2 KClO3 O2 Na2O NaOH H2O H2 H2O KOH VÝ dô 4: Hoµn thµnh s¬ ®å chuyÓn ho¸ sau (ghi râ ®iÒu kiÖn ph¶n øng) vµ cho biÕt c¸c ph¶n øng trªn thuéc lo¹i nµo?. 4 6 5 3 KMnO4 1 7 KOH H2O O2 Fe3O4 Fe H2 H2O 8 H2SO4 2 KClO3 Dạng 5: Nhận biết các chất Bµi 1: Bằng các phương pháp hoá học hãy nhận biết 4 khí là: O2 , H2 , CO2 , CO đựng trong 4 bình riêng biệt. Viết phương trình phản ứng. Bài làm: -Dùng que đóm còn than hồng để nhận biết khí O2 ( than hồng bùng cháy) C + O2 CO2 - Khí không cháy là CO2 . - Khí cháy được là H2 và CO. 2 H2 + O2 2 H2O 2 CO + O2 2 CO2 - Sau phản ứng cháy của H2 và CO, đổ dung dịch Ca(OH)2 vào. Dung dịch nào tạo kết tủa trắng là CO2 , ta nhận biết được CO. CO2 + Ca(OH)2 CaCO3 + H2O Bµi 2: Bằng các phương pháp hoá học hãy nhận biết 4 lä ho¸ chÊt mÊt nh·n chøa c¸c dung dÞch: Ca(OH)2, NaCl, NaOH, HCl. Dạng 6 : §é tan - nång ®é dung dÞch Bµi 1: ë 400C, ®é tan cña K2SO4 lµ 15(g). H·y tÝnh nång ®é phÇn tr¨m cña dung dÞch K2SO4 b·o hoµ ë nhiÖt ®é nµy? §¸p sè: C% = 13,04%. Bµi 2: TÝnh ®é tan cña Na2SO4 ë 100C vµ nång ®é phÇn tr¨m cña dung dÞch b·o hoµ Na2SO4 ë nhiÖt ®é nµy. BiÕt r»ng ë 100C khi hoµ tan 7,2g Na2SO4 vµo 80g H2O th× ®ưîc dung dÞch b·o hoµ Na2SO4. §¸p sè: S = 9g vµ C% = 8,257% . Bµi 3: TÝnh lưîng tinh thÓ CuSO4.5H2O cÇn dïng ®Ó ®iÒu chÕ 500ml dung dÞch CuSO4 8%(D = 1,1g/ml). §¸p sè: Khèi lượng tinh thÓ CuSO4.5H2O cÇn lÊy lµ: 68,75g Bµi 4: §Ó ®iÒu chÕ 560g dung dÞch CuSO4 16% cÇn ph¶i lÊy bao nhiªu gam dung dÞch CuSO4 8% vµ bao nhiªu gam tinh thÓ CuSO4.5H2O. Hướng dÉn: * C¸ch 1: Trong 560g dung dÞch CuSO4 16% cã chøa. mct CuSO4(cã trong dd CuSO4 16%) = = = 89,6(g) §Æt mCuSO4.5H2O = x(g) 1mol(hay 250g) CuSO4.5H2O chøa 160g CuSO4 VËy x(g) // chøa = (g) mdd CuSO4 8% cã trong dung dÞch CuSO4 16% lµ (560 – x) (g) mct CuSO4(cã trong dd CuSO4 8%) lµ = (g) Ta cã phư¬ng tr×nh: + = 89,6 Gi¶i phư¬ng tr×nh ®ược: x = 80(g). VËy cÇn lÊy 80g tinh thÓ CuSO4.5H2O vµ 480g dd CuSO4 8% ®Ó pha chÕ thµnh 560g dd CuSO4 16%. * C¸ch 2: Gi¶i hÖ phư¬ng tr×nh bËc nhÊt 2 Èn. * C¸ch 3: TÝnh to¸n theo s¬ ®å ®ường chÐo. Luu ý: L­îng CuSO4 cã thÓ coi như dd CuSO4 64%(v× cø 250g CuSO4.5H2O th× cã chøa 160g CuSO4). VËy C%(CuSO4) = .100% = 64(%). .......................................................................................................... Mét sè tµi liÖu chÝnh ®äc tham kh¶o 1. Båi d­ìng hãa trung häc c¬ së Vò Anh TuÊn 2. Ph­¬ng ph¸p gi¶i hãa v« c¬ 10, 11, 12 cña Ng« Ngäc An 3. Ph­¬ng ph¸p gi¶i hãa h÷u c¬ cña NguyÔn Thanh KhuyÕn 4. TuyÓn chän vµ giíi thiÖu bé ®Ò tuyÓn sinh vµo líp 10 chuyªn hãa cña Ph¹m Ngäc ¢n, Tr­¬ng Duy QuyÒn. 5. Tuyªn chän, giíi thiÖu c¸c bé ®Ò thi häc sinh giái hãa 9. T¸c gi¶: Ph¹m ngäc ¢n - Tr­¬ng Duy QuyÒn. Mét sè tµi liÖu kh¸c. Néi dung c¬ b¶n Tõ buæi 1 - 12: phÇn lý thuyÕt dùa trªn lý thuyÕt s¸ch gi¸o khoa ph¸t triÓn phÇn ph¶n øng: Cã qu¸ tr×nh cho e vµ nhËn e. Bµi tËp chñ yÕu d¹ng cã thay ®æi bËc « xi hãa. VÝ dô: C©n b»ng ph­¬ng tr×nh sau: Al + 6HNO3 -> Al(NO3)3 + 3NO2 + 2H2O LËp c©u c©n b»ng: Al0 - 3e -> Al3+ 1 N5+ + 1e -> N4+ 3 Buæi 13: D¹ng to¸n cho chÊt tan vµo 1 dung dÞch cã ph¶n øng t¹o s¶n phÈn cã kÕt tña hoÆc bay h¬i. VÝ dô: Cho mÈu Na, hoÆc Na2O vµo dung dÞch CuSO4 cã ph¶n øng gi÷a Na + H2O -> NaOH + 1/2H2 2NaOH + CuSO4 -> Cu(OH)2 + Na2SO4 Na2O + H2O -> 2NaOH Víi nhiÒu d¹ng bµi kh¸c nhau: Khi xuÊt hiÖn ph¶n øng th× thµnh phÇn dung dÞch thay ®æi, khèi l­îng dung dÞch thay ®æi. Buæi 14: To¸n nång ®é xÐt tr­êng hîp Cã nhiÒu d¹ng: VÝ dô: 2 kim lo¹i A, B cïng vµo dung dÞch A xÝt cã A, B ®Òu + a xÝt, A hÕt, B míi t¸c dông 1 phÇn, B kh«ng ph¶n øng. Cho 2 « xÝt ®un nãng qua khÝ hy ®r«: VÝ dô AxOy, BzOt cã thÓ c¶ 2 oxÝt bÞ khö hoÆc 1 o xÝt bÞ khö. + Cho 1 hæn hîp 2 kim lo¹i vµo dung dÞch 1 muèi, cã thÓ kim lo¹i cßn d­, kim lo¹i chØ ph¶n øng hÕt kim lo¹i A, cßn d­ kim lo¹i B, hoÆc kim lo¹i A míi hÕt 1 phÇn, d­ 1 phÇn kim lo¹i A vµ nguyªn kim lo¹i B - > cã thÓ 2 kim lo¹i hÕt dung dÞch muèi cßn d­. VÝ dô: Cho 2 kim lo¹i Mg, Cu vµo dung dÞch AgNO3 + Cho dung dÞch kiÒm vµo dung dÞch muèi kim lo¹i l­ìng tÝnh. VÝ dô: Dung dÞch NaOH + d2 AlCl3 -> võa ®ñ NaOH d­ tiÕp tôc hßa tan Al(OH)3 -> cßn d2 muèi d­ kÕt tña ch­a hÕt. + D¹ng O xÝt + kiÒm cã thÓ -T¹o muèi a xÝt -T¹o muèi trung hßa -T¹o 2 muèi Buæi 15 + 16: To¸n xÐt kho¶ng: -LËp ®­îc biÓu thøc vµ x¸c ®Þnh ®­îc kho¶ng giíi h¹n VÝ dô: Kim lo¹i R hãa trÞ 2 kh«ng ®æi: 15< R < 30 víi kho¶ng gi¸ trÞ nµy chØ hîp lý lµ Mg. -Khi x¸c ®Þnh ®­îc M cña 2 kim lo¹i A, B = 34,7 A, B thuéc cïng nhãm II, thuéc 2 chu kú liªn tiÕp: => kim lo¹i A lµ Mg, B lµ Ca: phï hîp c¸c dù kiÖn + Khi cã hæn hîp 2 muèi: MgCO2 vµ CaCO3: sè mol cña hæn hîp lµ 0,3 => khèi l­îng 25,2 < m < 30 Buæi 17 -> 21: D¹ng nhËn biÕt. Chñ yÕu: + NhËn biÕt b»ng nhiÒu hãa chÊt ®­îc lùa chän thªm + NhËn biÕt chØ dïng thªm 1 hãa chÊt + NhËn biÕt kh«ng dïng thªm 1 hãa chÊt + NhËn biÕt b»ng c¸ch biÖn luËn hîp lý. VÝ dô 1: chØ dïng 1 hãa chÊt nªu c¸ch nhËn ra c¸c dung dÞch NaOH, H2SO4, BaCl2,, MgCl2 vµ ZnCl2. +Dïng quú tÝm nhËn ra NaOH, H2SO4 vµ nhãm muèi råi lÊy NaOH nhËn ra MgCl2 vµ ZnCl2; dïng H2SO4 nhËn BaCl2. VÝ dô 2: 4 dung dÞch muèi A, B, C, D øng víi 4 gèc a xÝt: nÕu ®èt ch¸y muèi B, C cã ngän löa mµu vµng, nÕu cho A + B -> dung dÞch X kÕt tña tr¾ng E kh«ng tan trong n­íc vµ a xÝt m¹nh: t¹o ra khÝ F kh«ng mµu cã M = 44. -Cho B + C ®­îc dung dÞch X kh«ng mµu+ khÝ mïi h¾c lµm nh¹t mµu Br«m + Cho D + B -> KÕt tña E A + AgNO3 -> kÕt tña tr¾ng Dùa vµo dù kiÖn lËp luËn -> muèi cña Na Gåm: NaNO3, NaHSO4, NaHSO3, Na2CO3 Buæi 22 + 23: T¸ch chÊt. 1. T¸ch chÊt trùc tiÕp: T¸ch trùc tiÕp qua tõng lÇn 1, kh«ng biÕn ®æi A -> A1 -> A2 -> A. VÝ dô: Hæn hîp kim lo¹i Fe, Cu, t¸ch c¸c kim lo¹i ra khái nhau: Cho qua dung dÞch HCl thu ®­îc Cu kh«ng ph¶n øng. Fe + 2HCl -> FeCl2 + H2, tiÕp tôc ®iÖn ph©n FeCl2 thu ®­îc Fe T¸ch chÊt t¸i t¹o: Th«ng qua giai ®o¹n kh¸c nhau nªn t¹o ra chÊt ®Çu. T¸ch hæn hîp MgO, Al2O3 vµ CuO ra khái nhau: Ta t¸ch Al2O3 tõ Al2O3 -> NaAlO2 -> Al(OH)3 -> Al2O3 Cho MgO vµ CuO vµo dung dÞch HCl -> MgCl2, CuCl2 §iÖn ph©n khi cã khÝ H2 tho¸t ra dõng l¹i thu ®­îc Cu -> cho Cu + O2 To CuO Cßn MgCl2 -> Mg(OH)2 -> MgO Buæi 24 -> 26: D¹ng to¸n nµy chñ yÕu n¾m v÷ng T/c hãa häc, biÕt c¸ch nh×n c¸c l« gÝc vÒ sù biÕn ®æi chÊt vµ mèi quan hÖ gi÷a c¸c lo¹i hîp chÊt. VÝ dô: X¸c ®Þnh chÊt vµ ®iÒu kiÖn hoµn thµnh PT A ® B ® C ® D ® E ® F® BaSO4 A lµ hîp chÊt cña S vµ 2 nguyªn tè kh¸c : MA = 56 AxBySt: V× M = 56 ® t = 1 ® M(A + B) = 24 => phï hîp Na vµ H VËy c«ng thøc A lµ NaHS Ta cã: 1, NaHS + NaOH ® Na2S + H2O 2, Na2S + CuCl2 ® CuS + 2NaCl 3, 2CuS + 3O2 2CuO + 2SO2 4, 2SO2 + O2 2SO3 5, SO3 + H2O ® H2SO4 6, H2SO4 + Ba(OH)2 ® BaSO4 + H2O Buæi 27: PP gi¶i to¸n t¨ng gi¶m khèi l­îng: VÝ dô: Thay thÕ kim lo¹i: A + BCl2 ® ACl2 + B L­îng muèi: M BCl2 vµ ACl2 phô thuéc B > A hoÆc B < A. Khi thay 1 mol 0(16g trong oxit) b»ng = SO4 (trong axit) 96 L­îng muèi: Cã thÓ tÝch : x (A2O) ® x (A2SO4) ® m A2SO4 = mA + mSO4 HoÆc = m A2O + x(96 - 16) Nh­ vËy thay thÕ 1 thµnh phÇn cÊu t¹o chÊt nµy = 1 thµnh phÇn kh¸c. Khèi l­îng t¨ng gi¶m phô thuéc khèi l­îng mol cña thµnh phÇn thay thÕ. Buæi 28 - 29: To¸n quy vÒ 100 Khi ch­a biÕt khèi l­îng chung nh­ng biÕt %tõng thµnh phÇn chÊt. Ta cã thÓ quy khèi l­îng hçn hép ban ®Çu vÒ 100g. Tõ ®ã ta dùa vµo dù kiÖn ® c¸ch gi¶i bµi to¸n . VÝ dô: Mét hçn hîp gåm 80% CaCO3, 10,2% Al2O3 vµ 9,8% Fe2O3. NhiÖt ph©n hoµn toµn thu ®­îc l­îng r¾n m1g. TÝnh tØ lÖ % gi÷a m1 vµ m ®Çu. Tû lÖ % c¸c chÊt trong m1 §Æt khèi l­îng ®Çu m = 100g Khi nhiÖt ph©n : chØ cã CaCO3 CaO + CO2 m ®Çu = 100g ® m CaCO3 = 80g m Al2O3 = 10,2g, mFe2O3 = 9,8g Tõ PT ph©n hñy ® m CaO = 44,8 mCO2 = 35,2 => m1 = 100 - 35,2 = 64,8 ® % m1/m = 64,8% % CaO = 69,1 % Al2O3 = 15,7%, % Fe2O3 = 15,2% A, B võa ®ñ A hoÆc B d­ Dùa vµo c¸c tµi liÖu ta lùa chän bµi thÝch hîp cho chuyªn ®Ò bµi tËp. Buæi 30 - 31: Bµi to¸n cã chÊt d­: Hai chÊt A + B cã thÓ xÈy ra tr­êng hîp C¶ A, B d­. Do hiÖu suÊt hoÆc thêi gian ph¶n øng ch­a ®ñ Tïy theo d¹ng bµi chÊt d­ thÓ hiÖn râ, hoÆc qua tÝnh to¸n : VÝ dô: Cho 28g Fe vµo 16g S (®Òu d¹ng bét) sau 1 thêi gian ®un nãng thu ®­îc chÊt r¾n A. Cho A hßa tan hÕt b»ng dung dÞch HCl d­ thu ®­îc d¹ng dung dÞch B khÝ c vµ 1 l­îng r¾n kh«ng tan nÆng 4g a, TÝnh l­îng r¾n A b, TÝnh % V khÝ C biÕt khÝ (®ktc) Ta biÕt Fe + S FeS Fe + 2HCl ® FeCl2 + H2 a, FeS + 2HCl ® FeCl2 + H2S nFe = ns (®Çu) = 0,5: - V× r¾n A + HCl d­ cßn l¹i 4g r¾n ®S d­ ® ns = 0,125 mol => mA = 0,375x88+0,125x56+4=44g nFe ph¶n øng = ns = nFeS = 0,375 % VH2 = 25% V H2S = 75% nFe d­ = ns = 0,125 b, nHH khÝ C = nH2 + nH2S = 0,5 ® Buæi 32 ®34 Ph­¬ng ph¸p b·o toµn khèi l­îng, b¶o toµn nguyªn tè, b·o to¸n khèi l­îng: m chÊt tham gia ph¶n øng = m s¶n phÈm t¹o thµnh. NÕu cã chÊt d­ => m chÊt ban ®Çu = msp míi t¹o ra + m chÊt d­ + b¶o toµn e : nh­êng = nhËn VÝ dô: Nung mg s¾t trong oxi ®­îc 3g hçn hîp r¾n x cho x tan hÕt b»ng dung dÞch HNO3, d­ thu ®­îc 0,56 lÝt NO (lµ SP khö duy nhÊt). T×m m. nFe = m/ 56 Fe0 - 3e ® Fe3+ 2Oo + 4e ® 2O2- m/56 ® 3m/56 V× tæng e nh­êng = Tæng e thu N5+ + 3e ® N2+ 3m 56 0.075 0,025 Ta cã: = Buæi 35 - 40: LËp c«ng thøc v« c¬: d¹ng nµy gÆp ë líp 8 chñ yÕu t×m c«ng thøc oxit, bazo, axit, muèi d­íi nhiÒu d¹ng kh¸c nhau. Chó träng d¹ng biÖn luËn gi÷a hãa trÞ vµ khèi l­îng mol nguyªn tö. VÝ dô: Hçn hîp A lµ Al vµ kim lo¹i R hßa tan hÕt = dung dÞch H2SO4 ®Æc, nãng ®­îc dung dÞch B vµ khÝ SO2 hÊp thô hÕt khÝ SO2 vµo dung dÞch NaOH d­ ®­îc 50,4g muèi. Thªm vµo dung dÞch A 1 l­îng kim lo¹i R = 2 lÇn l­îng kim lo¹i R cã trong A. Råi hßa tan hÕt b»ng dung dÞch H2SO4 ®Æc nãng, th× l­îng muèi t¨ng thªm 32g so víi dung dÞch B (gi÷ nguyªn Al). Cßn gi·m n÷a l­îng nh«m trong A gi÷ nguyªn R. Th× khi hßa tan hÕt thu ®­îc 5,6 lÝt SO2SO2 (s®ktc) T×m R vµ % t×m kim lo¹i. nAl = amol. 2Al + 6H2SO4 ® Al2(SO4)3 + 3SO2 + 6H2O nR = b mol. a a/2 1,5a 2R + 2nH2SO4 ® R2(SO4)n + nSO2 + 2nH2O b b/2 bn/2 SO2 + 2NaOH ® Na2SO3 + H2O 0,4 0,8 0,4 => nSO2 = 1,5a + 0,5bn = 0,4 ó 3a + bn = 0,8 (I) Khi thªm R: n muèi R2(SO4)n thªm = b mol Ta cã b(2R + 96n) = 32 ó b (R + 48n) = 16 (II) Khi gi¶m Al: nSO2 = 0,75a + 0,56n = 0,25 (III) Tõ (I) (III) => bn = 0,2 a = 0,2 Thay bn = 0,2 vµo II => bR = 6,4 ó R = 32n ® n = 2, R = 64 : Cu Gi¶i PT ® b = 0,1: mCu = 6,4 => % Cu = 54,2 mAl = 5,4 ® % Al = 45,8 Buæi 41 ® 44: ¤n tËp kh¶o s¸t: Dùa vµo néi dung d¹y: «n tËp kh¶o s¸t : Dùa vµo néi dung d¹y: «n tËp l« gic, ra ®Ò kh¶o s¸t ®Ó ®¸nh gi¸ møc tiÕp nhËn cña häc sinh vµ møc ph¸t triÓn t­ duy. Buæi 45 ® 47: To¸n vÒ tinh thÓ Hi ®r¸t cã mét sè d¹ng chÝnh: T×m khèi l­îng kÕt tinh trë l¹i. VÝ dô: Khèi l­îng CuSO4 . 5H2O kÕt tinh trë l¹i khi h¹ thÊp nhiÖt ®é cña dung dÞch b·o hßa tõ nhiÖt ®é cao ® nhiÖt ®é thÊp. + T×m c«ng thøc tinh thÓ Hi ®r¸t: VÝ dô: FeSO4 . nH2O X¸c ®Þnh chØ sè n + Pha chÕ dung dÞch: T×m khèi l­îng tinh thÓ vµ l­îng n­íc, ®Ó pha thµnh dung dÞch cã nßng ®é nhÊt ®Þnh. + T×m c«ng thøc tinh thÓ: VÝ dôCT: AB (SO4)2 . nH2O T×m A, B vµ n VÝ dô: Hßa tan 15,2 g muèi sun ph¸t R2(SO4)x . nH2O vµo n­íc ®­îc dung dÞch x cã thÓ tÝnh 2 lÝt. LÊy 100ml dung dÞch x ph¶n øng võa ®ñ dung dÞch NH4OH. Th× cã 0,214g kÐt tña.LÊy 200ml dung dÞch x kÕt tña víi dung dÞch BaCl2. Th× ®­îc 1,398g. T×m c«ng thøc tinh thÓ muèi ®Çu. R2(SO4)x + 2x NH4OH ® 2R(OH)x + x (NH4)2SO4 a 2a 2a(R + 17x) = 0,214 ó a (R + 17x) = 0,107 (I) R2(SO4)x + xBaCl2 ® xBaSO4 + 2RClx 2a 2ax 2ax = 0,006 ® ax = 0,003 (II) Thay ax vµo ph­¬ng tr×nh : I => aR = 0,056 ® R = BiÖn luËn : x 1 2 2 3 R 56/3 112/3 56: VËy CT: Fe2(SO4)3 . nH2O Fe2(SO4)3 + 3BaCl2 ® 3 BaSO4 + 2FeCl3 n Fe2(SO4)3 = 1/3 nBaSO4 = Tæng nFe2(SO4)3 . nH2O = 0,002 x 10 = 0,02 M= CT: Fe2(SO4)3 . 2OH2O Buæi 48 - 49: To¸n Ole Um: H2SO4 . nSO3 Chñ yÕu cã 2 d¹ng c¬ b¶n: T×m c«ng thøc ole um: (T×m n.SO3) Pha chÕ dung dÞch - Tõ 1 l­îng oleum + H2O - Tõ l­îng oleum vµ dung dÞch H2SO4 cã nång ®é ®Çu. VÝ dô: Cho 13,44 lÝt SO3 (®ktc) hÊp thô vµo 90g dung dÞch H2SO4 98% ®­îc Oleum H2SO4 . nSO3. a, T×m c«ng thøc oleum b, Nªu c¸ch pha chÕ 2 lÝt dung dÞch H2SO4 0,5M Tõ oleum trªn vµ n­íc. a, nSO3 = 0,6 - 0,1 = 0,5 => CT: H2SO4 . 0,5 SO3 b, C¸ch pha: nH2SO4 trong 2 lits dung dÞch = 1 mol Khi cho oleum + H2O: H2SO4 . 0,5 SO3 + 0,5 H2O ® 1,5 H2SO4 N 1 VËy nH2SO4.0,5SO3 = C¸ch pha: LÊy b×nh chia ®é cã V lín h¬n 2 lÝt Cho vµo kho·ng 1750 ml H2O , cho 2/3 mol oleum vµo sau ®ã thªm tõ tõ n­íc vµo cho ®ñ 2 lÝt Buæi 50 ® 53: Häc sinh ®­îc häc tÝnh chÊt, cÊu t¹o, c¸ch ®äc tªn cña 4 d·y ®ång ®¼ng cña CH4, C2H4, C2H2 vµ C6H6 Buæi 54®60: NhËn biÕt hi ®r« cacbon vµ dÉn xuÊt. Dùa vµo T/c ®Æc tr­ng: cña tõng d·y Hi®ro cacbon. D·y an kan ph¶n øng thÕ kh«ng cã m¹ch vßng. D·y an ken + Br2, Hx, + H2O ® AnCol. D·y an kin: Céng Br2, HCl, t¹o kÕt tña vµng víi AgNO3 trong dung dÞch moniac D·y Ben zen: Th­êng lÊy d¹ng: kh«ng tan vµo H2O, t¸c dông víi Br nguyªn chÊt. Cã ph¶n øng céng, thÕ. Buæi 65 ® 68: T×m c«ng thøc hi ®r« cac bon: 1 hi ®r« cac bon: T×m tØ lÖ nC: nH, t×m M. Dùa vµo ®Æc ®iÓm tØ lÖ mol s¶n phÈm chay nCO2 : nH2O. NÕu hçn hîp 2 hi ®r« cac bon => , nÕu kÕ tiÕp cïng d·y ® n1 n1, n2 NÕu kh«ng kÕ tiÕp ® n1 råi biÖn luËn t×m n2. Kh¸c d·y biÖn luËn t×m chØ sè C Thµnh phÇn: mCx Hy = mC + mH Cßn dÉn xuÊt: mC + mH < mA ® A cã oxi BiÖn luËn dùa vµo tÝnh chÊt ®Æc tr­ng => lo¹i dÉn xuÊt r­îu, axit hay este VÝ dô: I: §èt ch¸y hoµn toµn 1 l­îng b»ng nhau vÒ mol cña 2 hi ®ro cac bon cã cïng nguyªn tö c¸c bon trong ph©n tö thu ®­îc 3,52g CO2 vµ 1,62g H2O. X¸c ®Þnh c«ng thøc ph©n tö, c«