Bài giảng Hóa học Lớp 11 - Phần: Ancol

ancol Tổ 1 – 11 tin ancol là gì? I. Khái niệm: Ancol là những hợp chất hữu cơ mà phân tử cĩ nhĩm hidroxyl (OH) liên kết trực tiếp với nguyên tử cacbon no Ancol quen thuộc với chúng ta là C 2 H 5 –OH, được gọi là ancol etylic hoặc etanol. Các ancol no, đơn chức, mạch hở hợp thành dãy đồng đẳng của ancol etylic cĩ cơng thức chung là C n H 2n+1 OH (n  1) Tính chất hóa học của ancol 1 . Phản ứng thế H của nhóm OH ancol Etanol tác dụng với natri tạo natri etylat và giải phóng khí hidro: C 2 H 5 OH + Na → H 2 + C 2 H 5 ONa C 2 H 5 ONa + HOH → C 2 H 5 OH + NaOH Tổng quát: RO-H + Na → RO-Na + H 2 RO-Na + HOH → RO-H + NaOH R(OH) n + nNa → R(OH) n + H 2 O a) Phản ứng chung của ancol: b) Phản ứng riêng của glixerol: Các poliancol cĩ các nhĩm OH gắn với những nguyên tử cacbon liền nhau hịa tan được Cu(OH) 2 tạo thành phức chất tan Đồng (II) gilxerat CH 2 –OH CH–O–H CH 2 –OH + HO – Cu – OH HO–CH 2 + H–O–CH HO–CH 2 CH 2 –OH HO–CH 2 CH–O–Cu–O–CH CH 2 –OH HO–CH 2 + 2H 2 O Đồng(II) glixerat, màu xanh da trời 2. Phản ứng thế nhóm OH ancol: Phản ứng với axit vơ cơ: (CH 3 ) 2 CHCH 2 CH 2 –OH + H 2 SO 4 → (CH 3 ) 2 CHCH 2 CH 2 –OSO 3 H +HOH isoamyl hidrosunfat (tan trong H 2 SO 4 ) a) Phản ứng với axit: Phản ứng với axit hữu cơ: CH 3 – CH 2 – OH + CH 3 COOH → CH 3 COO – CH = CH 2 + H 2 O TQ: R – OH + HX → RX + H 2 O b) Phản ứng với ancol: Đun etanol với H 2 SO 4 đặc ở 140 o C, cứ 2 phân tử ancol tách 1 phân tử nước tạo thành 1 phân tử đietyl ete. (Thực chất đây là phản ứng thế nhĩm OH bằng OC 2 H 5 ). C 2 H 5 O–H + HO–C 2 H 5 C 2 H 5 –O–C 2 H 5 + HOH TQ: 2ROH R – O – R + H 2 O 140 o C 140 o C C) Phản ứng giữa các phân tử rượu khác nhau Thí dụ: CH 3 OH + C 2 H 5 OH CH 3 –O–C 2 H 5 + H 2 O 2C 2 H 5 OH C 2 H 5 – O – CH 5 + H 2 O Cơng thức: Hỗn hợp cĩ n rượu khác nhau thì: số ete = 140 o C 140 o C 3. Phản ứng tách nước Hướng của phản ứng tách nước nội phân tử tuân theo quy tắc Zai-xép: Nhĩm OH ưu tiên tách ra cùng với H ở nguyên tử C bậc cao hơn bên cạnh để tạo thành liên kết đơi C = C CH 2 – CH 2 170 o C CH 2 =CH 2 + H–OH H OH 4. Phản ứng oxi hĩa Ancol bậc I bị oxi hĩa nhẹ thành anđehit R – CH 2 – OH + CuO R–CH=O + Cu + H 2 O Ancol bậc II bị oxi hĩa nhẹ thành xeton Ancol bậc III bị oxi hĩa mạnh thì gãy mạch cacbon Ancol cháy tạo thành CO 2 , H 2 O và tỏa nhiệt C n H 2n+1 OH + O 2 nCO 2 + (n+1) H 2 O R – CH – R’ OH + CuO R – CH – R’ O + Cu + H 2 O Điều chế a) Điều chế etanol trong cơng nghiệp: Hiđrat hĩa etilen xúc tác axit CH 2 = CH 2 + HOH CH 3 CH 2 Lên men tinh bột (C 6 H 10 O 5 ) n + nH 2 O nC 6 H 12 O 6 tinh bột glucozơ C 6 H 12 O 6 2C 2 H 5 OH + 2CO 2 Tinh chế rượu etylic trong phòng thí nghiệm b) Điều chế metanol trong công nghiệp: Cách 1: CH 4 + H 2 O CO + 3H 2 CO + 2H 2 CH 3 OH Cách 2: 2CH 4 + O 2 2CH 3 – OH ZnO, CrO 3 Cu Ưùng dụng Ứng dụng của metanol - S¶n xuÊt an®ehit fomic vµ axit axetic. - S¶n xuÊt metyl tert-butyl ete_pha vµo x¨ng ®Ĩ t¨ng chØ sè octan thay cho tetraetyl ch× lµ chÊt g©y « nhiƠm ch× cho m«i tr­êng - Metanol lµ chÊt rÊt ®éc: l­ỵng nhá g©y mï lßa, l­ỵng lín cã thĨ g©y tư vong etanol Dung môi Nguyên liệu Rượu uống Nhiên liệu Một phần lớn etanol được dùng làm dung mơi để pha chế vecni, dược phẩm, nước hoa, Etanol dùng làm nhiên liệu: dùng cho đèn cồn trong phịng thí nghiệm, dùng thay xăng làm nhiên liệu cho động cơ đốt trong Etanol dùng để chế các lọai rượu uống nĩi riêng hoặc các đồ uống cĩ etanol nĩi chung bằng cách lên men rượu các sản phẩm nơng nghiệp như: gạo, ngơ, sắn lúa mạch, nho Rượu táo Rượu nho The end Cảm ơn sự theo dõi của thầy cô và các bạn