Bài giảng môn học Vật lý lớp 10 - Bài 32 (1 tiết): Nội năng và sự biến đổi nội năng

Thiết kế ngày. /../2006 CHƯƠNG IV CƠ SỞ CỦA NHIỆT ĐỘNG LỰC HỌC Bài: 32 (1Tiết) NỘI NĂNG VÀ SỰ BIẾN ĐỔI NỘI NĂNG 1. MỤC TIÊU 1.1.kiến thức: -Phát biểu được định nghĩa nội năng trong nhiệt động lực học. -Chứng minh được nội năng của 1 vật phụ thuộc vào nhiệt độ và thể tích. -Nêu được các ví dụ cụ thể về thực hiện công và truyền nhiệt . -Viết được công thức tính nhiệt lượng vâth thu vào hay toả ra, nêu được tên và đơn vị các đại lượng có mặt trong công thức. 1.2. kĩ năng: -Giải thích được một cách định tính một số hiện tượng đơn giản về thay đổi nội năng. -Vận dụng được công thức tính nhiệt lượng để giải các bài tập ra trong bài và các bài tập tương tự. 1.3. Thái độ (nếu có): 2. CHUẨN BỊ 2.1.Giáo viên: -Thí nghiệm ở các hình 32.1a và 32.1c sgk. 2.2.học sinh: -Ôn lại các bài 22,23,24,25,,26 sgk vật lý lớp 8. Gợi ý sử dụng CNTT: 3 . TIẾN TRÌNH DẠY, HỌC Hoạt động 1 (.....phút):Tìm hiểu nội dung Hoạt động học của học sinh Hoạt động dạy của giáo viên -Đọc SGK. -Trả lời C1. -Trả lời C2. -Giới thiệu khái niệm nội năng của vật. -Gợi ý: Xác định sự phụ thuộc của động năng phân tử và thế năng tương tự phân tử vào nhiệt độ và thể tích. -Nhắc lại định nghĩa khí lí tưởng. Hoạt động 2 (......phút): Tìm hiểu cách làm thay đổi nội năng. Hoạt động học của học sinh Hoạt động dạy của giáo viên -Thảo luận tìm cách thay đổi nội năng. -Lấy ví dụ làm thay đổi nội năng của vật bằng cách thực hiện công và truyền nhiệt. -Nhận xét về sự chuyển hóa năng lượng trong quá trình thực hiện công và truyền nhiệt. -Nêu một ví dụ cụ thể (ví dụ: Miếng kim loại),yêu cầu tìm cách thay đổi nội năng của vật. -Nhận xét các cách do hs đề xuất và thống nhất thành 2 cách:thực hiện công và truyền nhiệt. -Hướng dẫn: xác định dạng năng lượng đầu và cuối của quá trình. Hoạt động 3 (.......phút): Tìm hiểu khái niệm và công thức tính nhiệt lượng. Hoạt động học của học sinh Hoạt động dạy của giáo viên -Đọc sgk. -Nhớ lại công thức tính nhiệt lượng do một vật thu vào hay toả ra khi nhiệt độ thay đổi. -Phát biểu định nghĩa và kí hiệu nhiệt lượng. -Nhắc lại ý nghĩa của các đại lượng trong phương trình 32.2. Hoạt động 4 (.......phút): Vận dụng củng cố Hoạt động học của học sinh Hoạt động dạy của giáo viên -Trả lời C3. -Trả lời C4. -Đọc phần “em có biết” -Nêu tên các hình thức truyền nhiệt và yêu cầu học sinh ghép với hình ảnh tưng ứng. Hoạt động 5 (...... phút):Giao nhiệm vụ về nhà Hoạt động học của học sinh Hoạt động dạy của giáo viên -Ghi câu hỏi và bài tập về nhà -Ghi những chuẩn bị cho bài sau -Nêu câu hỏi và bài tập về nhà -Yêu cầu: hs chuẩn bị bài sau 4. RÚT KINH NGHIỆM: .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... Thiết kế ngày. /../2006 Bài: 33 (2tiết) CÁC NGUYÊN LÍ CỦA NHIỆT ĐỘNG LỰC HỌC 1. MỤC TIÊU 1.1.kiến thức: -Phát biểu và viết được công thức của nguyên lí 1 của nhiệt động lực học (NĐLH); nêu được tên, đơn vị và quy ước về dấu của các đại lượng trong công thức. - Phát biểu được nguyên lí thứ 2 của NĐLH. 1.2. kĩ năng: Vận dụng được nguyên lí thứ 1 của NĐLH vào các đẳng quá trình của khí lí tưởng để viết và nêu ý nghĩa vật lý của biểu thức của nguyên lí này cho từng quá trình. -Vận dụng được nguyên lí thứ 1 của NĐLH để giải các bài tập ra trong bài học và các bài tập tương tự . -Nêu được ví dụ về quá trình không thuận nghịch. 1.3. Thái độ (nếu có): 2. CHUẨN BỊ 2.1.Giáo viên: Tranh mô tả chất khí thực hiện công. 2.2.học sinh: Ôn lại bài “Sự bảo toàn năng lượng trong các hiện tượng cơ và nhiệt” (bài 27,vật lí 8). Gợi ý sử dụng CNTT: Mô phỏng quá trình chất khí thực hiện công. 3 . TIẾN TRÌNH DẠY, HỌC Tiết 1 Hoạt động 1 (.....phút): Tìm hiểu về nguyên lí 1của NĐLH. Hoạt động học của học sinh Hoạt động dạy của giáo viên -Đọc sgk -Viết biểu thức 33.1 -Trả lời C1,C2. -Nêu và phân tích về nguyên lí 1. -Nêu và phân tích về quy ước về dấu của A và Q trong biểu thức nguyên lí 1. Hoạt động 2 (......phút): Áp dụng nguyên lí I của NĐLH cho các quá trịnh biến đổi trạng thái của chất khí. Hoạt động học của học sinh Hoạt động dạy của giáo viên -Làm bài tập ví dụ sgk. -Có thể áp dụng cho đẳng quá trình nào? -Viết biểu thức nguyên lí I cho quá trình đẳng áp . -Quan sát hình 33.2 và chứng minh trong quá trình đẳng tích . -Nhận xet về ý nghĩa của biểu thức nguyên lí I cho quá trình đẳng tích. -Hướng dẫn: Lực do chất khid tác dụng có cùng độ lớn nhưng ngược chiều với lực masat. -Hướng dẫn:Có thể áp dụng cho quá trình mà lực do khí tác dụng không đổi. -Hướng dẫn: thể tích khí không đổi hoạc khí thực hiên công hoặc nhận công. Hoạt động 3 (.......phút): Vận dụng Hoạt động học của học sinh Hoạt động dạy của giáo viên -Làm bài tập 4,5 sgk Gợi ý: Áp dụng biểu thức nguyên lí I và các quy ước về dấu Hoạt động 4 (.......phút): Giao nhiệm vụ về nhà Hoạt động học của học sinh Hoạt động dạy của giáo viên -Ghi câu hỏi và bài tập về nhà -Ghi những chuẩn bị cho bài sau -Nêu câu hỏi và bài tập về nhà -Yêu cầu: hs chuẩn bị bài sau Tiết 2: Hoạt động 1 (.....phút):Nhận biết quá trình thuận nghịch và không thuận nghịch. Hoạt động học của học sinh Hoạt động dạy của giáo viên -Đọc sgk. -Nhận xét về quá trình chuyển động của con lắc đơn. -Lấy ví dụ về quá trình thuận nghịch. -Nhận xét tính thuận nghịch trong quá trình truyền nhiệt và quá trình chuyển hoá giữa cơ năng và nội năng. -Mô tả thí nghiệm hình 33.3. -Phát biểu khái niệm quá trình thuận nghịch. -Mô tả quá trình truyền nhiệt và quá trình chuyển hoá năng lượng. -Nêu và phân tích khái niệm quá trình không thuận nghịch. Hoạt động 2 (......phút): Tìm hiểu về nguyên lí II của NĐLH. Hoạt động học của học sinh Hoạt động dạy cácủa giáo viên -Đọc sgk và trình bày cách Phát biểu nguyên lí II của Claudiut. -Trả lời C3. -Đọc sgk và trình bày cách phát biểu nguyên lí II của Cácnô. -Trả lời C4. -Giới thiệu và phân tích cách Phát biểu của Claudiut. -Giới thiệu và phân tích cách phát biểu của Cácnô. -Nhận xét câu hỏi. Hoạt động 3 (.......phút): Tìm hiểu động cơ nhiệt. Hoạt động học của học sinh Hoạt động dạy của giáo viên -Đọc sgk và trình bày 3 bộ phận cơ bản của động cơe nhiệt. -Giải thích vì sao hiệu suất động cơ nhiệt luôn nhỏ hơn 100%. -Giải thích nguyên tắc cấu tạo và hoạt động của động cơ nhiệt. -Nêu và phân tích công thức tính hiệu suất của động cơ nhiệt. -Hướng dẫn: Dựa vào nguyên tắc hoạt động của của động cơ nhiệt. Hoạt động 4 (.......phút): giao nhiệm vụ về nhà Hoạt động học của học sinh Hoạt động dạy của giáo viên -Ghi câu hỏi và bài tập về nhà -Ghi những chuẩn bị cho bài sau -Nêu câu hỏi và bài tập về nhà -Yêu cầu: hs chuẩn bị bài sau 4. RÚT KINH NGHIỆM: .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... Thiết kế ngày. /../2006 CHƯƠNG VII CHẤT RẮN, CHẤT LỎNG - SỰ CHUYỂN THỂ CỦA CÁC CHẤT Bài: 34 (1Tiêt) CHẤT RẮN KẾT TINH VÀ CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH 1. MỤC TIÊU 1.1.kiến thức: Phân biệt được chất rắn kết tinh và chất rắn vô định hình dựa trên cấu trúc vi mô và những tính chất vĩ mô của chúng. -Phân biệt được chất rắn đơn tinh thể và chất rắn đa tinh thể dựa trên tính dị hướng và tính đẳng hướng. -Nêu được những yếu tố ảnh hưởng đến tính chất của các chất rắn dựa trên cấu trúc tinh thể, kích thước tinh thể và cách sắp xếp tinh thể. -Nêu được những ứng dụng của các chất rắn kết tinh và chất rắn vô định hình trong sản suất và đời sống. 1.2. kĩ năng: So sánh chất rắn, chất lỏng và chất khí. 1.3. Thái độ (nếu có): 2. CHUẨN BỊ 2.1.Giáo viên: -Tranh ảnh hoặc mô hình tinh thể muối ăn,than chì , kim cương. -Bảng phân loại các chất rắn và so sánh những đặc điểm của chúng. 2.2.học sinh: Ôn lại các kiến thức về cấu tạo chất. Gợi ý sử dụng CNTT: -Sử dụng hình ảnh các vật rắn có cấu trúc tinh thể và vật rắn vô định hình. -Sử dụng phần mềm hỗ trợ việc lập bảng phân loại chất rắn. 3 . TIẾN TRÌNH DẠY, HỌC Hoạt động 1 (.....phút):Tìm hiểu các khái niệm về chất rắn kêt tinh Hoạt động học của học sinh Hoạt động dạy của giáo viên -Quan sát và nhận xét về cấu trúc của các chất rắn. -Trả lời C1. -Giớ thiệu về cấu trúc tinh thể của một số loại chất rắn. -Nêu và phân tích khái niệm cấu trúc tinh thể và quá trình hình thành tinh thể. -Nêu khái niệm chất rắn kết tinh. Hoạt động 2 (......phút):Tìm hiểu các đặc tính và ứng dụng của chất rắn kết tinh. Hoạt động học của học sinh Hoạt động dạy của giáo viên -Đọc mục 1.2 sgk, rút ra đặc tính cơ bản của chất rắn kết tinh. -Phân biệt chất rắn đơn tinh thể và đa tinh thể . -Trả lời C2. -Lấy ví dụ về các ứng dụng của chất rắn kết tinh. -Nhận xét trình bày của học sinh. -Gợi ý: Giải thích rõ về tính dị hướng và đẳng hướng. -Gợi ý: Dựa vào các đặc tính. Hoạt động 3 (.......phút): Tìm hiểu về các đặc tính của chất rắn vô định hình. Hoạt động học của học sinh Hoạt động dạy của giáo viên -Trả lời C3. -Lấy ví dụ về ứng dụng của chất rắn vô định hình. -Giới thiệu một số chất rắn vô định hình. -Nhận xét trình bày của hs. Hoạt động 4 (.......phút): Vận đượcụng Hoạt động học của học sinh Hoạt động dạy của giáo viên -Lập bảng phân loại và so sánh các đặc điểm và tính chất của các loại chất rắn. -Hướng dẫn Hs phân loại chi tiết. Hoạt động 5 (...... phút):.Giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động học của học sinh Hoạt động dạy của giáo viên -Ghi câu hỏi và bài tập về nhà -Ghi những chuẩn bị cho bài sau -Nêu câu hỏi và bài tập về nhà -Yêu cầu: hs chuẩn bị bài sau 4. RÚT KINH NGHIỆM: .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... Thiết kế ngày ..../.../2006 Tiết: ..... Bài 35: BIẾN DẠNG CƠ CỦA VẬT RẮN 1. MỤC TIÊU 1.1. Kiến thức: - Nêu được nguyên nhân gây ra biến dạng cơ của vật rắn. Phân biệt được hai loại biến dạng: biến dạng đàn hồi và biến dạng không đàn hồi (hay biến dạng dẻo) của các vật rắn dựa trên tính chất bảo toàn (giữ nguyên) hình dạng và kích thước của chúng. - Phân biệt được các kiểu biến dạng kéo và nén của vật rắn dựa trên đặc điểm (điểm đặt, phương, chiều) tác dụng của ngoại lực gây nên biến dạng. - Phát biểu được định luật Húc. - Định nghĩa được giới hạn bền và hệ số an toàn của vật rắn. 1.2. Kĩ năng: - Vận dụng được định luật Húc để giải các bài tập đã cho trong bài. - Nêu được ý nghĩa thực tiễn của các đại lượng: giới hạn bền và hệ số an toàn của vật rắn. 2. CHUẨN BỊ 2.1. Giáo viên: Hình ảnh các kiểu biến dạng kéo, nén, cắt, xoắn và uốn của vật rắn. 2.2. Học sinh: - Một lá thép mỏng, một thanh tre hoặc nứa, một dây cao su, một sợi dây chì - Một ống kim loại (nhôm, sắt, đồng), một ống tre, ống sậy hoặc ống nứa, một ống nhựa. 3. TIẾN TRÌNH DẠY, HỌC Hoạt động 1 (...phút): Tìm hiểu biến dạng đàn hồi của vật rắn. Hoạt động của Học sinh Trợ giúp của Giáo viên - Nhận xét về sự thay đổi kích thước của vật rắn trong thí nghiệm. - Trả lời C1. - Tiến hành thí nghiệm với lò xo. - Nhớ lại các khái niệm: biến dạng đàn hồi và tính đàn hồi của vật. - Trả lời C2. - Ghi nhận về giới hạn đàn hồi của lò xo. - Tiến hành (hoặc mô phỏng) thí nghiệm hình 35.1. - Nêu và phân tích biểu thức độ biến dạng tỉ đối và khái niệm biến dạng cơ của vật rắn. - Nhắc lại các khái niệm. - Nêu và phân tích một số kiểu biến dạng cơ của vật rắn. Nêu khái niệm biến dạng dẻo (biến dạng không đàn hồi). Hoạt động 2 (...phút): Tìm hiểu định luật Húc cho biến dạng đàn hồi của vật rắn. Hoạt động của Học sinh Trợ giúp của Giáo viên - Trả lời C3. - Viết biểu thức 35.2 và xác định đơn vị của ứng suất lực. - Trả lời C4. - Nhắc lại định luật Húc cho biến dạng đàn hồi của lò xo và viết biểu thức 35.5 tính độ lớn lực đàn hồi của thanh rắn. - Cho HS đọc SGK - Phân tích khái niệm ứng suất lực. - Nêu và phân tích định luật Húc cho biến dạng đàn hồi của thanh rắn bị kéo hay nén. - Giới thiệu về suất đàn hồi (suất Young). Hoạt động 3 (...phút): Tìm hiểu giới hạn bền và hệ số an toàn. Hoạt động của Học sinh Trợ giúp của Giáo viên Đọc SGK, tìm hiểu khái niệm và biểu thức giới hạn bền và hệ số an toàn. Giới thiệu ý nghĩa thực tế của giới hạn bền và hệ số an toàn. Hoạt động 4 (...phút): Vận dụng. Hoạt động của Học sinh Trợ giúp của Giáo viên Làm bài tập ví dụ SGK. Hướng dẫn: sử dụng biểu thức 35.5 và ý nghĩa của giới hạn bền. Hoạt động 5 (...phút): Giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của Học sinh Trợ giúp của Giáo viên - Ghi câu hỏi và bài tập về nhà. - Ghi những chuẩn bị cho bài sau. - Nêu câu hỏi và bài tập về nhà. - Yêu cầu: HS chuẩn bị bài sau. 4. RÚT KINH NGHIỆM Thiết kế ngày ..../.../2006 Tiết: ..... Bài 36: SỰ NỞ VÌ NHIỆT CỦA VẬT RẮN 1. MỤC TIÊU 1.1. Kiến thức: - Mô tả được các dụng cụ và phương pháp tiến hành thí nghiệm để xác định độ nở dài của vật rắn. - Dựa vào Bảng 36.1 ghi kết quả đo độ dãn dài của thanh rắn thay đổi theo nhiệt độ t, tính được giá trị trung bình của hệ số nở dài . Từ đó suy ra công thức nở dài. - Phát biểu được quy luật về sự nở dài và sự nở khối của vật rắn. Đồng thời nêu được ý nghĩa vật lí và đơn vị đo của hệ số nở dài và hệ số nở khối. 1.2. Kĩ năng: Vận dụng ý nghĩa thực tiễn của việc tính toán độ nở dài và độ nở khối của vật rắn trong đời sống và kĩ thuật. 2. CHUẨN BỊ 2.1. Giáo viên: Bộ dụng cụ thí nghiệm dùng đo độ nở dài của vật rắn. 2.2. Học sinh: - Ghi sẵn ra giấy các số liệu trong bảng 36.1. - Máy tính bỏ túi. 3. TIẾN TRÌNH DẠY, HỌC Hoạt động 1 (...phút): Thí nghiệm khảo sát sự nở vì nhiệt của vật rắn. Hoạt động của Học sinh Trợ giúp của Giáo viên - Trình bày phương án thí nghiệm với dụng cụ có trong hình 36.2. - Xử lí số liệu trong bảng 36.1 và trình bày kết luận về sự nở dài của thanh rắn. - Giới thiệu thí nghiệm hình 36.2. - Hướng dẫn học sinh xây dựng biểu thức 36.2. Hoạt động 2 (...phút): Vận dụng công thức sự nở vì nhiệt. Hoạt động của Học sinh Trợ giúp của Giáo viên - Trả lời C2. - Xây dựng biểu thức 36.4. - Làm bài tập ví dụ trong SGK. - Nêu và phân tích công thức nở dài và hệ số nở dài. - Hướng dẫn: chọn t0 = 00C. Hướng dẫn: các thanh ray sẽ không bị cong nếu khoảng cách giữa 2 thanh ít nhất bằng độ nở dài của 2 thanh khi nhiệt độ tăng. Hoạt động 3 (...phút): Tìm hiểu sự nở khối của vật rắn. Hoạt động của Học sinh Trợ giúp của Giáo viên - Đọc SGK - Xây dựng công thức 36.6 - Trình bày kết quả. - Giới thiệu sự nở khối. - Hướng dẫn: Xét sự thay đổi thể tích của một vật rắn lập phương đồng chất khi thay đổi nhiệt độ. - Hướng dẫn: Do rất nhỏ nên có thể bỏ qua các số hạng chứa và . Hoạt động 4 (...phút): Tìm hiểu các ứng dụng của sự nở vì nhiệt. Hoạt động của Học sinh Trợ giúp của Giáo viên Đọc SGK, lấy các ví dứng dụng thực tế của sự nở vì nhiệt của vật rắn. Cho học sinh đọc SGK Nhận xét sự trình bày của học sinh. Hoạt động 5 (...phút): Giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của Học sinh Trợ giúp của Giáo viên - Ghi câu hỏi và bài tập về nhà - Ghi những chuẩn bị cho bài sau. - Nêu câu hỏi và bài tập về nhà. - Yêu cầu học sinh chẩn bị bài sau. 4. RÚT KINH NGHIỆM Thiết kế ngày ..../.../2006 Tiết: ..... Bài 37: CÁC HIỆN TƯỢNG BỀ MẶT CỦA CHẤT LỎNG 1. MỤC TIÊU 1.1. Kiến thức: - Mô tả được thí nghiệm về hiện tượng căng bề mặt; nói rõ được phương, chiều và độ lớn của lực căng bề mặt. - Mô tả được thí nghiệm về hiện tượng dính ướt và hiện tượng không dính ướt; mô tả được sự tạo thành mặt khum của bề mặt chất lỏng ở sát thành bình chứa nó trong trường hợp dính ướt và không dính ướt. - Mô tả được thí nghiệm về hiện tượng mao dẫn. 1.2. Kĩ năng: - Vận dụng được công thức tính lực căng bề mặt để giải các bài tập. - Vận dụng được công thức tính độ chênh lệch của mức chất lỏng bên trong ống mao dẫn so với bề mặt chất lỏng bên ngoài ống để giải các bài tập đã cho trong bài. 2. CHUẨN BỊ 2.1. Giáo viên: Bộ dụng cụ thí nghiệm chứng minh các hiện tượng bề mặt của chất lỏng: hiện tượng căng bề mặt, hiện tượng dính ướt và hiện tượng không dính ướt, hiện tượng mao dẫn. 2.2. Học sinh: - Ôn lại các nội dung về lực tương tác phân tử và các trạng thái cấu tạo chất. - Máy tính bỏ túi. 3. TIẾN TRÌNH DẠY, HỌC Tiết 1: Hoạt động 1 (...phút): Thí nghiệm nhận biết hiện tượng căng bề mặt chất lỏng. Hoạt động của Học sinh Trợ giúp của Giáo viên - Thảo luận để giải thích hiện tượng. - Trả lời C1. - Tiến hành làm thí nghiệm như hình 37.2. - Cho HS thảo luận Hoạt động 2 (...phút): Tìm hiểu về lực căng bề mặt. Hoạt động của Học sinh Trợ giúp của Giáo viên - Ghi nhận về lực căng bề mặt. - Quan sát hình 37.3 và trình bày phương án dùng lực kế xác định độ lớn lực căng tác dụng lên chiếc vòng. - Lấy ví dụ về ứng dụng của hiện tượng căng bề mặt chất lỏng. - Nêu và phân tích về lực căng bề mặt chất lỏng( phương, chiều và công thức độ lớn) - Gợi ý: lực căng có xu hướng giữ chiếc vòng tiếp xúc với bề mặt nước. - Nhận xét ví dụ của học sinh. Hoạt động 3 (...phút): Tìm hiểu hiện tượng dính ướt và không dính ướt. Hoạt động của Học sinh Trợ giúp của Giáo viên - Nhận xét hình dạng giọt nước trong các thí nghiệm. - Trả lời C3 và rút ra khái niệm về hiện tượng dính ướt và không dính ướt. - Dự đoán về dạng bề mặt chất lỏng ở sát thành bình chứa. - Mô tả dạng bề mặt chất lỏng ở sát thành bình chứa. - Tiến hành thí nghiệm hình 37.4, yêu cầu học sinh quan sát. - Lưu ý 2 trường hợp tương ứng với hiện tượng dính ướt và không dính ướt. - Tiến hành thí nghiệm (hoặc sử dụng hình ảnh video có sẵn) kiểm tra. - Phân tích khái niệm mặt khum lõm và mặt khum lồi. Hoạt động 4 (...phút): Giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của Học sinh Trợ giúp của Giáo viên - Ghi câu hỏi và bài tập về nhà - Ghi những chuẩn bị cho bài sau - Nêu câu hỏi và bài tập về nhà. - Yêu cầu: HS chuẩn bị bài sau Tiết 2: Hoạt động 1 (...phút): Thí nghiệm nhận biết hiện tượng mao dẫn Hoạt động của Học sinh Trợ giúp của Giáo viên - Tiến hành thí nghiệm và quan sát hiện tượng (bằng kính lúp) theo nhóm. - Trả lời C5. - Nhận xét về kích thước của các ống có xảy ra hiện tượng mao dẫn. - Hướng dẫn: xác định rõ ống nào có thành bị dính ướt và không dính ướt. - Nêu và phân tích khái niệm hiện tượng mao dẫn và ống mao dẫn. Hoạt động 2 (...phút): Tìm hiểu và vận dụng công thức tính mực chất lỏng trong ống mao dẫn. Hoạt động của Học sinh Trợ giúp của Giáo viên - Nhận xét sơ bộ về các yếu tố ảnh hưởng đến mực chất lỏng trong ống mao dẫn. - Ghi nhận công thức tính mực chất lỏng trong ống mao dẫn cho 2 trường hợp hiện tượng dính ướt và không dính ướt. - Làm bài tập ví dụ trong SGK. - Lấy ví dụ về ứng dụng của hiện tượng mao dẫn. - Gợi ý: so sánh mực chất lỏng giữa các ống có tính chất khác nhau và đường kính trong khác nhau trong thí nghiệm. - Nêu và phân tích công thức 37.2 - Giới thiệu một số ứng dụng của hiện tượng mao dẫn. Hoạt động 3 (...phút): Giao nhiệm vụ về nhà Hoạt động của Học sinh Trợ giúp của Giáo viên - Ghi câu hỏi và bài tập về nhà. - Ghi những chuẩn bị cho bài sau. - Nêu câu hỏi và bài tập về nhà. - Yêu cầu: HS chuẩn bị bài sau. 4. RÚT KINH NGHIỆM Thiết kế ngày ..../.../2006 Tiết: ..... Bài 38: SỰ CHUYỂN THỂ CỦA CÁC CHẤT 1. MỤC TIÊU 1.1. Kiến thức: - Định nghĩa và nêu được các đặc điểm của sự nóng chảy và sự đông đặc. Viết được công thức tính nhiệt nóng chảy của vật rắn để giải các bài tập đã cho trong bài. - Nêu được định nghĩa của sự bay hơi và sự ngưng tụ. - Phân biệt được hơi khô và hơi bão hoà. - Định nghĩa và nêu được đặc điểm của sự sôi 1.2. Kĩ năng: - Áp dụng được công thức tính nhiệt nóng chảy của vật rắn để giải các bài tập đã cho trong bài - Giải thích được nguyên nhân của trạng thái hơi bão hoà dựa trên quá trình cân bằng động giữa bay hơi và ngưng tụ. - Giải thích được nguyên nhân của các quá trình này dựa trên chuyển động của các phân tử. - Viết và áp dụng được công thức tính nhiệt hoá hơi của chất lỏng để giải các bài tập đã cho trong bài. - Nêu được những ứng dụng liện quan đến các quá trình nóng chảy – đông đặc, bay hơi – ngưng tụ và quá trình sôi trong đời sống và kĩ thuật. 2. CHUẨN BỊ 2.1. Giáo viên: - Bộ thí nghiệm xác định nhiệt độ nóng chảy và đông đặc của thiết (dùng nhiệt kế cặp nhiệt), hoặc của băng phiến hay của nước đá (dùng nhiệt kế dầu). - Bộ thí nghiệm chứng minh sự bay hơi và ngưng tụ. - Bộ thí nghiệm xác định nhiệt độ của hơi nước sôi. 2.2. Học sinh: Ôn lại các bài: “Sự nóng chảy và đông đặc”, “Sự bay hơi và ngưng tụ”, “Sự sôi” trong SGK Vật lí 6. 3. TIẾN TRÌNH DẠY, HỌC Tiết 1: Hoạt động 1 (...phút): Thí nghiệm về sự nóng chảy Hoạt động của Học sinh Trợ giúp của Giáo viên - Nhớ lại khái niệm sự nóng chảy và đông đặc đã học ở THCS. - Quan sát thí nghiệm, đồ thị 38.1 và trả lời C1. - Đọc SGK và rút ra các đặc điểm của sự nóng chảy. - Nêu câu hỏi giúp HS ôn tập - Tiến hành thí nghiệm đun nóng chảy nước đá hoặc thiếc. - Lấy ví dụ tương ứng với mỗi đặc điểm. Hoạt động 2 (...phút): Tìm hiểu khái niệm và công thức tính nhiệt nóng chảy. Hoạt động của Học sinh Trợ giúp của Giáo viên - Qúa trình nóng chảy là quá trình thu nhiệt hay toả nhiệt? - Nhận xét các yếu tố có thể ảnh hưởng đến độ lớn nhiệt nóng chảy. - Nhận xét ý nghĩa của nhiệt nóngchảy riêng. - Nhận xét trả lời của HS. - Giới thiệu khái niệm nhiệt nóng chảy - Giải thích công thức 38.1 Hoạt động 3 (...phút): Thí nghiệm về sự bay hơi và ngưng tụ. Hoạt động của Học sinh - Nhớ lại khái niệm về sự bay hơi và ngưng tụ - Thảo luận để giải thích nguyên nhân bay hơi và ngưng tụ. - Trả lời C2. - Trả lời C3. Trợ giúp của Giáo viên - Nêu câu hỏi giúp HS ôn tập. - Hướng dẫn: Xét các phân tử chất lỏng và phân tử hơi ở gần bề mặt chất lỏng. - Nêu và phân tích các đặc điểm của sự bay hơi và ngưng tụ Hoạt động 4 (...phút): Giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của Học sinh Trợ giúp của Giáo viên - Ghi câu hỏi và bài tập về nhà. - Ghi những chuẩn bị cho bài sau. - Nêu câu hỏi và bài tập về nhà. - Yêu cầu: HS chuẩn bị bài sau. Tiết 2: Hoạt động 1 (...phút): Tìm hiểu về hơi khô và hơi bão hoà. Hoạt động của Học sinh Trợ giúp của Giáo viên - Thảo luận để giải thích hiện tượng thí nghiệm. - Nhận xét về lượng hơi trong hai trường hợp. - Trả lời C4. - Mô tả hoặc mô phỏng thí nghiệm hình 38.4 - Hướng dẫn: so sánh tốc độ bay hơi và ngưng tụ trong mỗi trường hợp. - Nêu khái niệm và giới thiệu tính chất của hơi khô và hơi bão hoà. - Hướng dẫn: Xét số phân tử hơi khi thể tích hơi bão hoà thay đổi Hoạt động 2 (...phút): Nhận biết sự sôi Hoạt động của Học sinh Trợ giúp của Giáo viên - Nhớ lại khái niệm sự sôi. - Phân biệt với sự bay hơi. - Trình bày các đặc điểm của sự sôi. - Nêu câu hỏi để HS ôn tập - Hướng dẫn: So sánh điều kiện xảy ra. - Nhận xét trình bày của học sinh. Hoạt động 3 (...phút): Tìm hiểu khái niệm và công thức tính nhiệt hoá hơi. Hoạt động của Học sinh Trợ giúp của Giáo viên - Nhận xét các yếu tố ảnh hưởng đến sự hoá hơi của chất lỏngtrong quá trình sôi - Nhận xét về ý nghĩa của nhiệt hoá hơi riêng. - Nêu, phân tích khái niệm và công thức tính nhiệt hoá hơi. - Gợi ý, ý nghĩa. Hoạt động 4 (...phút): Vận dụng. Hoạt động của Học sinh Trợ giúp của Giáo viên - Đọc SGK, tìm hiểu các ứng dụng