Bài giảng môn học Vật lý lớp 10 - Tiết 15 – Bài 9: Tổng hợp và phân tích lực - Điều kiện cân bằng của chất điểm (Tiết 1)

Ngày soạn:/07/2012 Ngày dạy: Tiết, Lớp 10BT, ...., Ngày..Tháng..Năm 2012 Chương II: ĐỘNG LỰC HỌC CHẤT ĐIỂM Tiết 15 – Bài 9: Tổng hợp và phân tích lực - Điều kiện cân bằng của chất điểm (Tiết 1) I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: Giúp học viên: 1. Về kiến thức: - Phát biểu được định nghĩa của lực và nêu được lực là đại lượng véc tơ. - Nêu được quy tắc tổng hợp lực. 2. Về kĩ năng: - Biểu diễn được các véc tơ lực và phản lực trong một số ví dụ cụ thể. 3. Về thái độ: - Tích cực tư duy tìm hiểu kiến thức. II. PHƯƠNG PHÁP – PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC: 1. Về phương pháp: - Sử dụng phương pháp thuyết trình kết hợp với đàm thoại nêu vấn đề(máy chiếu nếu có thể). 2. Về phương tiện dạy học – chuẩn bị của GV – chuẩn bị của HV: a. Về phương tiện dạy học: - Giáo án, sgk, thước kẻ, đồ dùng dạy học, b. Chuẩn bị của GV: - Chuẩn bị thí nghiệm theo hình 9.5 sgk. c. Chuẩn bị của HV: - Ôn lại các công thức lượng giác đã học. III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC BÀI HỌC: 1. Ổn định tổ chức: - Kiểm tra sĩ số của hv & ổn định trật tự lớp, ghi tên những hv vắng mặt vào SĐB: 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Bài mới: a. Vào bài mới: b. Tiến trình tổ chức bài học và nội dung cần đạt: Hoạt động 1: Nhắc lại các khái niệm về lực – cân bằng lực. Hoạt động của HV Trợ giúp của GV Nội dung cần đạt HV ghi đề mục vào vở CH1.1: HV suy nghĩ, kết hợp với SGK để trả lời các câu hỏi của gv. CH1.2: Khi vật đứng yên hoặc chuyển động thẳng đều thì gia tốc a = 0 CH1.3: Khi hợp lực tác dụng lên vật cân bằng thì a = 0 và ngược lại. - HV thảo luận hoàn thành C1, C2. Hv ghi đề mục vào vở. - Hv quan sát TN - Lên bảng biểu diễn lực F1,F2. - HV lên bảng vẽ lực Fcân bằng với lực F3. CH1.4: Lực là một đại lượng vec tơ. CH1.5: Có thể nêu nhận xét của cá nhân mình. - Hv nhận xét: (hình bình hành) - Hv phát biểu quy tắc HBH. - Làm C4 theo hướng dẫn I. Lực. Cân bằng lực. Gv đặt câu hỏi: CH1.1: Lực là gì? Đơn vị của lực? Tác dụng của 2 lực cân bằng? Lực là địa lượng vec tơ hay đại lượng vô hướng? Vì sao? CH1.2: Khi nào vật có gia tốc a = 0; và khi nào vật có a khác 0? CH1.3: Các em hãy định nghĩa lực một cách đầy đủ (có khái niệm gia tốc). - Gv tóm lại khái niệm lực: - Các em hoàn thành C1, C2 - ĐVĐ: Trong thực tế, có những trường hợp nhiều lực tác dụng đồng thời vào cùng một vật (2 người xách 2 quai của một chiếc túi nặng,..). Ta cần tìm hiểu các lực đó gây nên một tác dụng tổng hợp như thế nào? II. Tổng hợp lực: Thí nghiệm: - GV biểu diễn TN hình 9.5. - Gọi hv lên bảng vẽ lực căng F1,F2. - Các lực F1,F2. gây ra hiệu quả tổng hợp là: giữ cho chùm quả nặng C đứng cân bằng. - Theo như phần trên lực cân bằng phải cùng độ lớn và ngược chiều. - Một em lên bảng vẽ lực cân bằng với lực F3 - Lực F có thể thay thế các lực F1, F2 trong việc giữ cho chùm quả nặng C đứng yên. Vậy F là hợp lực của F1 & F2 2. Định nghĩa: Gv yêu cầu Hv về nhà tự nghiên cứu định nghĩa. 3. Quy tắc hình bình hành: CH1.4: Em rút ra được kết luận gì về tính chất của lực? CH1.5: Các em hãy nhận xét xem giữa các lực F1 & F2 và lực F có mối liên quan gì? - Gọi hv lên bảng nối các ngọn của F với F1 và của F với F2 - Hãy nhận xét hình vừa vẽ được - Đến đây chúng ta có được một quy tắc của phép tổng hợp lực đó là quy tắc HBH. - Hướng dẫn hv hoàn thành C4 I. Lực. Cân bằng lực. 1. Lực là đại lượng vec tơ đặc trưng cho tác dụng của vật này lên vật khác mà kết quả là gây ra gia tốc cho vật hoặc làm cho vật biến dạng. 2. Các lực cân bằng là các lực khi tác dụng đồng thời vào cùng một vật thì không gây ra gia tốc cho vật. 3. Đường thẳng mang vec tơ lực gọi là giá của lực. Hai lực cân bằng là 2 lực cùng tác dụng lên cùng 1 vật, cùng giá, cùng độ lớn và ngược chiều. F B A II. Tổng hợp lực 1. Thí nghiệm M N F1 F2 F3 D M N F1 O F2 C F3 2. Định nghĩa Tổng hợp lực là thay thế các lực tác dụng đồng thời vào cùng 1 vật bằng 1 lực có tác dụng giống hệt như các lực ấy. 3. Quy tắc hình bình hành Nếu 2 lực đồng quy làm thành 2 cạnh của 1 hình bình hành, thì đường chéo kể từ điểm đồng quy biểu diễn hợp lực của chúng. F1 F O F2 4. Củng cố: Hoạt động của HV Trợ giúp của GV Lên bảng chữa BT 5 và 6 trong SGK. YC hv làm BT 5 và 6 trong SGK. Gợi ý: Dựa vào phép tổng hợp lực vừa đc học để làm BT. 5. Dặn dò: Hoạt động của HV Trợ giúp của GV Tiếp nhận nhiệm vụ học tập Nhắc nhở hv về đọc tiếp bài này giờ sau tiếp tục học, nội dung cần nắm đc là: - Nêu được quy tắc phân tích lực. - Phát biểu được điều kiện cân bằng của 1 chất điểm dưới tác dụng của nhiều lực. Rút kinh nghiệm sau giờ dạy Phê duyệt của BGĐ . . . . . . Hoàng Văn Tuyến