Bài giảng môn học Vật lý lớp 10 - Tiết 6, 7: Sự rơi tự do

Ngày soạn: 15/9/2007 Tiết: 6 – 7 Sự rơi tự do I. Mục tiêu: 1. Kiến thức : - Trình bày, nêu ví dụ và phân tích được khái niệm về sự rơi tự do. - Phát biểu được định luật rơi tự do. - Nêu được những đặc điểm của sự rơi tự do. 2. Kỹ năng : - Giải được một số dạng bài tập đơn giảng về sự rơi tự do. - Đưa ra được những ý kiến nhận xét về hiện tượng xảy ra trong các thí nghiệm sơ bộ về sự rơi tự do. II. Chuẩn bị: 1. Giáo viên: - Chuẩn bị những dụng cụ thí nghiệm đơn giản trong 4 thí nghiệm mục I.1 gồm: + Một vài hòn sỏi + Một vài tờ giấy phẳng nhỏ + Một vài viên bi xe đạp (hoặc hòn sỏi nhỏ) và một vài miếng bìa phẳng trọng lượng lớn hơn trọng lượng của các viên bi. - Chuẩn bị 1 sợi dây dọi và 1 vòng kim loại có thể lồng vào sợi dây dọi để làm thí nghiệm về phương chiếu của chuyển động rơi tự do. - Vẽ lại ảnh hoạt động trên giấy khổ to theo đúng tỷ lệ và đo trước tỷ lệ xích của hình vẽ đó. 2. Học sinh : - Ôn lại bài chuyển động thẳng biến đổi đều. - Gợi ý về sử dụng CNTT . - Mô phỏng phương pháp chụp ảnh hoạt nghiệm một chuyển động rơi tự do. III. Tiến trình dạy học: Hoạt động giáo viên Hoạt động học sinh Nội dung a. Chuyển động thẳng biến đổi đều có đặc điêm gì ? - Em đã được học mấy loại chuyển động thẳng biến đổi đều ? Nêu đặc điểm các loại chuyển động đó ? b. Nêu công thức tính vận tốc và phương trình chuyển động của chuyển động thẳng biến đổi đều ? Giải thích các đại lượng có trong công thức và đơn vị đo của chúng ? I.sự rơi trong không khí và sự rơi tự do 1.Sự rơi của các vật trong không khí - Tiến hành các thí nghiệm 1, 2, 3, 4 - Yêu cầu học sinh quan sát - Yêu cầu dự đoán kết quả trước mỗi thí nghiệm và nhận xét sau thí nghiệm - Kết luận về sự rơi của các vật trong không khí. -Em nào trả lời câu C1 -Từ những thí nghiệm trên em có nhận xét gì? -Hãy suy nghĩ xem yếu tố nào ảnh hưởng đến sự rơi nhanh hay chậm của các vật trong không khí? -Nếu loại bỏ không khí thì các Vật rơi ntn? 2.sự rơi của các vật trong chân không(Sự rơi tự do ) - Mô tả thí nghiệm ống Niutơn và thí nghiệm của Galilê -Đây là thí nghiệm kiểm tra tính đúng đắn của giả thuyết vừa đưa ra, nếu kết quả không mâu thuẫn với giả thuyết có thể được chấp nhận. - Các nhà bác học đã tiến hành thí nghiệm trong những điều kiện nào? kết quả có mâu thuẫn với giả thuyết không? -Vậy loại bỏ không khí thì các Vật rơi ntn? - Nhận xét câu trả lời - Vậy như thế nào là sự rơi tự do? - trả lời câu hỏi C2 Chú ý : Chúng ta chỉ xét những Sự rơi mà trong đó có thể bỏ qua không khí ii.nghiên cứu Sự rơi tự do của các vật 1Những đặc điểm của chuyển động rơi tự do -Làm thế nào để Xác định phương và chiều của chuyển độngrơi tự do? - Yêu cầu học sinh xem sách giáo khoa phần II, ý 1 a, b,c,d,e trang 26 - Hướng dẫn học sinh xác định phương thẳng đứng bằng dây dọi - Giới thiệu cho học sinh rõ phương pháp chụp ảnh hoạt nghiệm (bi sơn trắng thả rơi trước 1 cái thước đặt thẳng đứng trong phòng tối máy ảnh chụp ảnh bi rơi hòn bi được chiếu bởi chớp sáng xảy ra cách nhau những khoảng thời gian bằng nhau) -Từ những thí nghiệm trên tá có nhận xét gì về phương và chiều của rơi tự do? - Gợi ý dấu hiệu nhận biết cđ thẳng NDĐ -Chuyển động của viên bi có phải là chuyển động nhanh dần đều không? Tại sao? - Gợi ý áp dụng các công thức của chuyển động thẳng nhanh dần đều cho vật rơi tự do không có vận tốc ban đầu. -Nêu công thức tính vận tốc của chuyển động rơi tự do ? -Nêu công thức tính quãng đường đi được của chuyển động rơi tự do ? (lưu ý giải thích rõ các đại lượng ở các công thức ). 2.Gia tốc rơi tự do - Giới thiệu đặc điểm của g và giá trị của g, giá trị thường dùng của g g = 9,8 m/s2 hay g = 10 m/s2 -ở những nơi khác nhau gia tốc rơi tự do ntn? -2 loại - Nhận xét sơ bộ về sự rơi của các vật khác nhau trong không khí - Kiểm nghiệm sự rơi trong không khí của các vật cùng khối lượng khác hình dạng, cùng hình dạng, khác khối lượng... - Ghi nhận các yếu tố ảnh hưởng đến sự rơi của các vật trong không khí - kết luận vật nặng rơi nhanh hơn vật nhẹ là sai -Không khí. - Như nhau - Dự đoán sự rơi của các vật khi không có ảnh hưởng của không khí - Nhận xét về cách loại bỏ ảnh hưởng của không khí trong thí nghiệm của Niutơn và Galilê - Như nhau - Trả lời câu hỏi 2 trong sách giáo khoa -viên sỏi, giấy nén, bi - Nhận xét về các đặt điểm của chuyển động rơi tự do - Tìm phương án xác định phương chiều của chuyển động rơi tự do - Từ ảnh hoạt nghiệm thu được, nhóm học sinh làm việc trao đổi, bàn bạc để rút ra các tính chát của chuyển động rơi tự do - Xây dựng công thức tính vận tốc và dường đi trong chuyển động rơi tự do vt = at đ vt = gt S = h = đ t = -khác nhau I.sự rơi trong không khí và sự rơi tự do 1.Sự rơi của các vật trong không khí 2.sự rơi của các vật trong chân không(Sự rơi tự do ) Sự rơi tự do là sự rơi chỉ dưới tác dụng của trọng lực. ii.nghiên cứu Sự rơi tự do của các vật 1Những đặc điểm của chuyển động rơi tự do -Chuyển động rơi tự do là chuyển động thẳng nhanh dần đều theo phương thẳng đứng, chiều từ trên xuống dưới. -Công thức tính vận tốc: v = gt -Công thứctính quãng đường đi được của rơi tự do S = 2.Gia tốc rơi tự do Tại một nới nhất định trên trái đất và ở gần mặt đất, mọi vật đều rơi tự do với cùng một gia tốc g. g = 9,8 m/s2 hay g = 10 m/s2 IV. CủNG Cố: Qua bài này chúng ta cần nắm được -ảnh hưỡng của không khí đến sự rơi củ các vật - Khái niệm về sự rơi tự do. - Nững đặc điểm của sự rơi tự do. - Giải được một số dạng bài tập đơn giảng về sự rơi tự do. V. HƯớng dẫn về nhà -Làm các bài tập 7, 8, 9 trong sách giáo khoa trang 27 và trong sách bài tập vật lý 10 -Đọc mục em có biết? ở cuối bài. —