Bài giảng môn học Vật lý lớp 9 - Tuần 4 - Tiết 1: Sự phụ thuộc của cường độ dòng điện vào hiệu điện thế - Điện trở dây dẫn, định luật ôm

Tuần 4: Ngày soạn: 08/09/2013 Tiết 1: SỰ PHỤ THUỘC CỦA CƯỜNG ĐỘ DÒNG ĐIỆN VÀO HIỆU ĐIỆN THẾ - ĐIỆN TRỞ DÂY DẪN, ĐL ÔM I.Mục tiêu * Kiến thức: - Củng cố dược kết luận về sự phụ thuộc của cường độ dòng điện vào hiệu điện thế giữa hai đậu dây dẫn. - Củng cố khái niệm điện trở, định luật ôm. * Kỹ năng: - Xác định được cường độ dòng điện khi biết giá trị HĐT trên đồ thị. - Rèn luyện kỹ năng vận dụng công thức điện trở, định luật ôm. * Thái độ: - Giáo dục HS tính cẩn thận, trung thực, ham thích học tập. II.Chuẩn bị *GV: - Một số dạng BT định lượng về sự phụ thuộc của cường độ dòng điện vào hiệu điện thế giữa hai đầu dây dẫn. - Bảng phụ kẽ sẵn hình 1.2 SGK. * HS: Bài giải các bài tập 1.1; 1.2;1.3;1.4 ở sách BTVL9. III.Kiểm tra bài cũ (3 phút) ? Nêu kết luận về sự phụ thuộc của cường độ dòng điện vào hiệu điện thế giữa hai đầu vật dẫn? ? Phát biểu và viết công thức biểu thị định luật Om? Cho biết đơn vị các đại lượng trong công thức? IV.Tiến trình dạy học Hoạt động cña gi¸o viªn Ho¹t ®éng cña häc sinh Làm việc cá nhân: Bài giải Lập tỉ số: => U2=3U1 Vậy h.đ.thế tăng lên gấp 3 lần nếu đặt giữa hai đầu dây dẫn đó h.đ.thế U2 =36V - Do đó c.đ.d.điện chạy qua dây dẫn đó cũng tăng lên gấp 3 lần: Vậy: I2= 3I1= 3. 0,5 = 1,5 (A) -Tóm tắt đề. Bài:1.1/4(Sách BTVL9) Tóm tắt U1=12V I1=0,5A U2=36V I2 =? - HS khác nhận xét Bài 1.3 (Sách BTVL9) Làm việc theo nhóm -Tóm tắt đề -Thảo luận tìm cách giải tối ưu. -Lên bảng giải theo yêu cầu của GV. -Tham gia thảo luận về kết quả giải. Bài giải Với U2= 4V thì cường độ dòng điện chạy qua dây là I2 Vậy bạn nói 1,5A là sai Tóm tắt U1= 6V I1=0,3A U2= 6 -2 =4V I2 =? Bài 2.1/5 (sách BTVL9) Làm việc cá nhân - Làm BT 2.1 ở sách BTVL9 theo hướng dẫn của GV - Lên bảng giải theo chỉ định của GV. - Vẽ được đồ thị một cách chính xác. - Tham gia thảo luận trên lớp Bài giải a/ -Từ đồ thị, khi U= 3V thì I1= 5mAàR1= I2= 2mAàR2= I1= 5mAàR1= b/ Ba cách xác định đ/trở lớn nhất, nhỏ nhất: *Cách1: Từ kết quả đã tính ở trên, ta thấy dây dẫn 3 có điện trở lớn nhất, dây dẫn 1 có điện trở nhỏ nhất. *Cách 2: Nhìn vào đồ thị, không cần tính toán, ở cùng một hiệu điện thế, dây dẫn nào có đòng điện chạy qua có cường độ nhỏ nhất nhất thì dây đó có điện trở lớn nhất. *Cách 3: Nhìn vào đồ thị, khi dòng điện chạy qua ba điện trở có cường độ như nhau thì giá trị hiệu điện thế giữa hai đầu điện trở nào lớn nhất, điện trở đó có giá trị lớn nhất. Bài 2.2 (Sách BTVL9) Làm việc cá nhân - Làm BT 2.2 ở sách BTVL9 theo hướng dẫn của GV - Vận dụng và biến đổi công thức định luật Ôm để giải. - Xác định được giá tri c.đ.d.điện tăng lên thêm. - Lên bảng giải theo chỉ định của GV. Tóm tắt R =15 U = 6V a) I = ? b) I’ = I + 0,3 (A) U’ = ? - Tham gia thảo luận trên lớp. *Hoạt động 1: “Củng cố kết luận của bài học” (20 phút) - Gọi HS trình bày phương án giải bài tập 1.1 sách BTVL9 - GV gợi ý: Dựa vào kết luận của bài học 1 để giải. - Gọi HS lên bảng trình bày bài làm, GV hướng dẫn lớp thảo luận phương án giải và bài làm của bạn. - Gv nhận xét => kl đúng Bài 1.3 ( Sách BTVL9) - Gọi HS trình bày phương án giải bài tập 1.3 sách BTVL9. - GV hướng dẫn HS thảo luận ở lớp tìm phương pháp giải tốt nhất. - Yêu cầu HS lên bảng giải, GV hướng dẫn HS thảo luận kết quả. *Hoạt động 2: “Rèn luyện kỹ năng sử dụng đồ thị và công thức tính R= ” (10 phút) - GV yêu cầu Hs quan sát hình 2.1 sách BTVL9. - Yêu cầu HS trình bày phương án giải àGV hướng dẫn HS thảo luận tìm cách giải. - Gọi hs lên bảng giải, hướng dẫn HS thảo luận kết quả. GV theo dõi, sửa sai, giúp đỡ những HS yếu. *Hoạt động 3: “Rèn luyện kỹ năng vận dụng công thức R=U/I và công thức định luật ôm” (10 phút) - Gọi HS trình bày phương án giải bài tập 2.2 sách BTVL9 - GV hướng dẫn HS thảo luận tìm cách giải. - Gọi HS lên bảng giải,GV hướng dẫn HS thảo luận kết quả và giúp đỡ HS yếu Bài giải a/Cường độ dòng điện chạy qua điện trở b) Khi c.đ.d.điện trong dây dẫn tăng thêm 0,3A thì c.đ.d.đ chạy qua d/dẫn lúc này là: I’= I + 0,3 = 0,4+0,3= 0,7(A) Hiệu điện thế khi đó là: U’=I’.R = 0,7. 15 = 10,5 (V) V. Hướng dẫn về nhà: ( 5 phút ) - Xem lại các bài đã làm ở trên lớp - Làm bài 1.2/4; 1.10/5; 2.4/7( Sách BTVL9) ---------------------------------------------------- Tuần 4: Ngày soạn: 10/09/2013 Tiết 2: ÔN TẬP ĐIỆN TRỞ DÂY DẪN- ĐỊNH LUẬT ÔM I/ Môc tiªu VÒ kiÕn thøc:- VËn dông c¸c kiÕn thøc ®· häc ®Ó gi¶i mét sè bµi tËp vÒ ®iÖn trë vµ ®Þnh luËt ¤m. VÒ kÜ n¨ng: - RÌn luyÖn kÜ n¨ng ph©n tÝch so s¸nh VÏ ®å thÞ biÓu diÔn sù phô thuéc cña I vµo U Th¸i ®é: - RÌn luyÖn tÝnh cÈn thËn khi gi¶i to¸n, khi vÏ ®å thÞ II- Tæ chøc tiÕn hµnh d¹y häc trªn líp : Hoạt động cña gi¸o viªn Ho¹t ®éng cña häc sinh Ho¹t ®éng 1: Häc sinh cÇn «n tËp nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n sau C­êng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua mét d©y dÉn tØ lÖ thuËn víi hiÖu ®iÖn thÕ ®Æt vµo hai ®Çu d©y dÉn ®ã. §å thÞ biÓu diÔn sù phô thuéc I vµo U lµ mét ®­êng th¼ng ®i qua gèc to¹ ®é. Ho¹t ®éng 2: Häc sinh lµm Bµi tËp ¸p dông Bµi 1: §Æt vµo hai ®Çu d©y dÉn hiÖu ®iÖn thÕ 12V th× c­¬ng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua nã lµ 0,5A TÝnh R d©y dÉn NÕu hiÖu ®iÖn thÕ ®ãa t¨ng thªm 24V th× c­êng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua nã lµ bao nhiªu? Bµi 2: Cho ®iÖn trë R = 20Ω Khi m¾c ®iÖn trë nµy vµo hiÖu ®iÖn thÕ 5V th× c­êng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua nã lµ bao nhiªu? Muèn c­êng ®é dßng ®iÖn gi¶m 50mA th× hiÖu ®iÖn thÕ ®Æt vµo hai ®Çu ®iÖn trë khi ®ã lµ bao nhiªu? 1. H­íng dÉn §iÖn trë cña d©y R = U1:I1 = 12:0,5 = 24Ω HiÖu ®iÖn thÕ t¨ng thªm 14 v«n lµ: U2 = U1 + 24 = 12 + 24 = 36V C­êng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn lóc nµy I2 = U2: R = 36 :24 1,5A 2. H­íng dÉn C­êng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua ®iÖn trë : I1 = U1: R = 5: 20 = 0,25A C­êng ®é gi¶m 50mA I2 =I1 – 0,05 = 0,25 – 0,05 = 0,2 A. HiÖu ®iÖn thÕ ®Æt vµo hai ®Çu ®iÖn trë : U2= I2 R = 0,2 .20 = 4V Ho¹t ®éng 3: Bµi tËp N¢NG CAO. Bµi 3: Cho m¹ch ®iÖn nh­ h×nh vÏ. Biªt UAB = 36V, R1=12Ω. T×m sè chØ cña ampe kÕ Thay ®iÖn trë R1 b»ng ®iÖn trë R’ thÊy c­êng ®é gi¶m cßn 0,75A. TÝnh R’ H­íng dÉn Bµi 3: Sè chØ ampe Kõ: I1= UAB: R1 = 36:12 = 3A. §iÖn trë: R’ = UAB: I2 =36 : 0,75 = 48 Ω Ho¹t ®éng 4: H­íng dÉn vÒ nhµ VÒ nhµ lµm l¹i c¸c bµi tËp c¬ b¶n, lµm c¸c bµi tËp n©ng cao vµ ghi nhí kiÕn thøc c¬ b¶n ---------------------------------------------- Tuần 5: Ngày soạn: 15/09/2013 Tiết 3: ÔN TẬP ĐIỆN TRỞ DÂY DẪN- ĐỊNH LUẬT ÔM (tt) I/ Môc tiªu 1.KiÕn thøc:- VËn dông c¸c kiÕn thøc ®· häc ®Ó gi¶i mét sè bµi tËp vÒ ®iÖn trë vµ ®Þnh luËt ¤m. 2.KÜ n¨ng: - RÌn luyÖn kÜ n¨ng ph©n tÝch so s¸nh VÏ ®å thÞ biÓu diÔn sù phô thuéc cña I vµo U 3.Th¸i ®é: - RÌn luyÖn tÝnh cÈn thËn khi gi¶i to¸n, khi vÏ ®å thÞ II- Tæ chøc tiÕn hµnh d¹y häc trªn líp : Hoạt động cña gi¸o viªn Ho¹t ®éng cña häc sinh Ho¹t ®éng 1: Häc sinh cÇn «n tËp nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n sau §Þnh luËt ¤m: C­êng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua daay dÉn tØ lÖ thuËn víi hiÖu ®iÖn thÕ ®Æt vµo hai ®Çu d©y dÉn vµ tØ lÖ nghÞch víi ®iÖn trë cña d©y: I = U:R (I lµ c­êng ®é dßng ®iÖn, ®¬n vÞ ampe (A); U lµ hiÖu ®iÖn thÕ, ®¬n vÞ v«n (V); R lµ ®iÖn trë, ®¬n vÞ «m (Ω)) C«ng thøc x¸c ®Þnh ®iÖn trë d©y dÉn R = U:I §¬n vÞ Ω, 1kΩ = 1000V, 1MΩ = !000kΩ8 Ho¹t ®éng 2: Bµi tËp Bµi 1: Khi kh¶o s¸t sù thay ®æi cña c­êng ®é dßng ®iÖn vµo hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu mét vËt dÉn ng­êi ta thu ®­îc ®å thÞ nh­ h×nh vÏ. Dùa vµo ®å thÞ h·y cho biÕt. Khi U = 6V th× I qua vËt dÉn lµ bao nhiªu? Khi c­êng ®é dßng ®iÖn qua d©y dÉn lµ 1A th× hiÖu ®iÖn thÕ ®Æt vµo hai ®Çu vËt dÉn lµ bao nhiªu? 1. H­íng dÉn Theo ®å thÞ khi hiÖu ®iÖn thÕ U = 2V th× c­êng ®é dßng ®iÖn I = 0,25A Khi U = 6V th× I = 0,25 .6:2 = 0,75A Khi I = 1A th× U = 1.2: 0,25 = 8V Ho¹t ®éng 3: Bµi tËp N¢NG CAO. Bµi 2: Mét bãng ®Ìn lóc th¾p s¸ng cã ®iÖn trë R = 15Ω vµ khi ho¹t ®éng b×nh th­êng cã c­êng ®é dßng ®iÖn qua ®Ìn lµ 0,6A TÝnh hiÖu ®iÖn thÕ ®Æt vµo hai ®Çu bãng ®Ìn khi nã s¸ng b×nh th­êng. §é s¸ng cña bãng ®Ìn sÏ nh­ thÕ nµo nÕu ta dïng ®Ìn ë hiÖu ®iÖn thÕ 7,5V? TÝnh c­êng ®é dßng ®iÖn qua ®Ðn khi ®ã.(coi ®iÖn trë bãng ®Ìn lµ kh«ng ®æi) Bµi 2: HiÖu ®iÖn thÕ : U= I®m.R = 0,6.15 = 9V. C­êng ®é dßng ®iÖn I = U : R = 7,5 : 15 = 0,5A. V× khi ho¹t ®éng b×nh th­êng c­êng ®é dßng ®iÑn qua ®Ìn I®m = 0,6A mµ lóc nµy I thùc tÕ ch¹y qua ®Ìn lµ 0,5A < I®m = 0,6A nªn ®Ìn s¸ng yÕu h¬n b×nh th­êng. Ho¹t ®éng 4: H­íng dÉn vÒ nhµ VÒ nhµ lµm l¹i c¸c bµi tËp c¬ b¶n, lµm c¸c bµi tËp n©ng cao vµ ghi nhí kiÕn thøc c¬ b¶n --------------------------------------------------- Tuần 5: Ngày soạn: 17/09/2013 Tiết 4 : BÀITẬP ĐIỆN TRỞ DÂY DẪN- ĐỊNH LUẬT ÔM(tt) I/ Môc tiªu 1.VÒ kiÕn thøc:- VËn dông c¸c kiÕn thøc ®· häc ®Ó gi¶i mét sè bµi tËp vÒ ®iÖn trë vµ ®Þnh luËt ¤m. 2.VÒ kÜ n¨ng: - RÌn luyÖn kÜ n¨ng ph©n tÝch so s¸nh VÏ ®å thÞ biÓu diÔn sù phô thuéc cña I vµo U 3.Th¸i ®é: - RÌn luyÖn tÝnh cÈn thËn khi gi¶i to¸n, khi vÏ ®å thÞ II- Tæ chøc tiÕn hµnh d¹y häc trªn líp : Hoạt động cña gi¸o viªn Ho¹t ®éng cña häc sinh Ho¹t ®éng 1: Häc sinh cÇn «n tËp nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n sau Ph­¬ng ph¸p gi¶i 2.1 Tõ c«ng thøc biÓu diÔn ®Þnh luËt ¤m : I = U:R ta suy ra c¸ch gi¶i nh­ sau: - BiÕt ®iÖn trë cña vËt dÉn, hiÖu ®iÖn thÕ hai ®Çu vËt dÉn th× t×m I qua vËt dÉn b»ng c«ng thøc U = I.R - BiÕt U gi÷a hai ®Çu vËt d©n vµ I qua nã th× t×m R b»ng c«ng thøc : R = U:I * Chó ý: - §iÖn trë cña d©y dÉn kh«ng phô thuéc U vµ I. - HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai cùc mét nguån ®iÖn lµ ®Æc tr­ng cña nguån ®iÖn ®ã, nã kh«ng phô thuéc ®iÖn trë cña vËt dÉn m¾c vµo nã. HiÖu ®iÖn thÕ t¹o ra dßng ®iÖn ®i qua vËt dÉn. Ho¹t ®éng 2: Bµi tËp Bµi 1: Sau ®©y lµ kÕt qu¶ lµm thÝ nghiÖm cña mét häc sinh khi kh¶o s¸t sù phô thuéc cña I vµo U ®Æt vµo hai ®Çu vËt dÉn b»ng kim lo¹i: U(V) 0 3,0 4,5 6,0 7,5 9,0 I(A) 0 0,5 0,73 0,98 1,25 1,5 R(Ω) VÏ ®å thÞ biÓu diÔn sù phô thuéc cña I vµo U TÝnh R cña vËt dÉn ®ã (bá qua sai sè trong phÐp ®o) 1. H­íng dÉn §å thÞ biÓu diÔn sù phô thuéc cña I vµo U nh­ h×nh vÏ: §iÖn trë cña vËt dÉn : R1 = U1: I1 =3:0,5 = 6(Ω); R2 = U2: I2 =4,5:0,73 = 6(Ω) R3 = U3: I3 =6:0,98 = 6(Ω) R4 = U4: I4 =7,5:1,25 = 6(Ω) R5= U5: I5 =9:1,5 = 6(Ω) §iÖn trë cña vËt ®Én: R = (R1 +R2 +R3 +R4 +R5): 5 = 6Ω Ho¹t ®éng 3: Bµi tËp N¢NG CAO. Bµi 2: §Æt vµo hai ®Çu ®iÖn trë R1 hiÖu ®iÖn thÕ U1 =21V th× c­êng ®é dßng ®iÖn qua ®iÖn trë lµ I1= 3A. §Æt vµo hai ®Çu ®iÖn trë R1 hiÖu ®iÖn thÕ còng lµ U1 =21V th× c­êng ®é dßng ®iÖn qua ®iÖn trë lµ I2= 1,5A. H·y so s¸nh gi¸ trÞ hai ®iÖn trë b»ng hai c¸ch. Bµi 2: C¸ch 1: B»ng tÝnh to¸n: R1 = U1: I1 = 21 : 3 = 7Ω; R2 = U1: I2 = 21 : 1,5 = 14Ω LËp tØ sè R1: R2 = 7:14 = 1:2 => R2 = 2R1 C¸ch 2: Cïng mét hiÖu ®iÖn thÕ nh­ nhau, c­êng ®é dßng ®iÖn qua R2 nhá thua 2 lÇn so víi c­êng ®é dßng ®iÖn qua R1 nªn ®iÖn trë R2 = 2R1 Ho¹t ®éng 4: H­íng dÉn vÒ nhµ VÒ nhµ lµm l¹i c¸c bµi tËp c¬ b¶n, lµm c¸c bµi tËp n©ng cao vµ ghi nhí kiÕn thøc c¬ b¶n ________________________________________________ Tuần 6: Ngày soạn: 22/09/2013 Tiết 5 : BÀI TẬP ĐIỆN TRỞ DÂY DẪN I/ Môc tiªu 1 KiÕn thøc:- VËn dông c¸c kiÕn thøc ®· häc ®Ó gi¶i mét sè bµi tËp vÒ ®iÖn trë vµ ®Þnh luËt ¤m. KÜ n¨ng:- RÌn luyÖn kÜ n¨ng ph©n tÝch so s¸nh VÏ ®å thÞ biÓu diÔn sù phô thuéc cña I vµo U Th¸i ®é:- RÌn luyÖn tÝnh cÈn thËn khi gi¶i to¸n, khi vÏ ®å thÞ II- Tæ chøc tiÕn hµnh d¹y häc trªn líp : Hoạt động cña gi¸o viªn Ho¹t ®éng cña häc sinh Ho¹t ®éng 1: Häc sinh cÇn «n tËp nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n sau 2.2 C¸ch x¸c ®Þnh c­êng ®é dßng ®iÖn theo gi¸ trÞ cña hiÖu ®iÖn thÕ b»ng ®å thÞ cho tr­íc. - Gi¶ sö cÇn x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña c­êng ®é dßng ®iÖn øng víi gi¸ trÞ cña hiÖu ®iÖn thÕ lµ U1 ta cã thÓ lµm nh­ sau: + Tõ gi¸ trÞ U1 trªn trôc hoµnh vÏ ®o¹n th¼ng song song trôc tung c¾t ®å thÞ t¹i M. + Tõ M vÏ ®o¹n th¼ng song song trôc tung c¾t trôc tung t¹i I1. Khi ®ã I1 lµ gi¸ trÞ c­êng ®é cÇn t×m. + Ng­îc l¹i nÕu biÕt gi¸ trÞ c­êng ®é dßng ®iÖn, b»ng c¸ch lµm t­¬ng tù ta cã thÓ t×m gi¸ trÞ t­¬ng øng cña hiÖu ®iÖn thÕ. Ho¹t ®éng 2: Bµi tËp Bµi 1: Cho m¹ch ®iÖn cã s¬ ®å nh­ h×nh vÏ. R1 =18Ω ; hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu m¹ch UMN = 9V. TÝnh c­êng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua R1 Gi÷ nguyªn UMN = 9V thay ®iÖn trë R1 b»ng ®iÖn trë R2 khi ®ã ampe kÕ chØ gi¸ trÞ I2 = I1 : 5 . TÝnh ®iÖn trë R2 1. H­íng dÉn a. C­êng ®é dßng ®iÖn qua : I1 =UMN :R1 I1 = 9:18 = 0,5A Ta cã I2 = I1 : 5 I2 = 0,5: 5 = 0,1A; b. §iÖn trë R2 = UMN :I2 R2 = 9 : 0,1 = 90Ω Ho¹t ®éng 3: Bµi tËp N¢NG CAO. Bµi 2: Cho m¹ch ®iªn nh­ h×nh vÏ: a. Ampe kÕ chØ 0,4A. V«n kÕ chØ 10V. TÝnh ®iÖn trë R. b. NÕu thay ®iÖn trë trªn b»ng ®iÖn trë kh¸c cã gi¸ trÞ R = 8Ω th× sè chØ cña ampe kÕ lµ bao nhiªu ®Ó c­êng ®é dßng ®iÖn qua c¸c ®iÖn trë ®Òu lµ 2A. Bµi 2: §iÖn trë R = U:I = 10 : 0,4 = 25Ω. Thay R b»ng R’ cã gi¸ trÞ 8Ω th× I’ = U: R’ =10 : 8 = 1,25A. VËy ampe kÕ chØ 0,25A Ho¹t ®éng 4: H­íng dÉn vÒ nhµ VÒ nhµ lµm l¹i c¸c bµi tËp c¬ b¶n, lµm c¸c bµi tËp n©ng cao vµ ghi nhí kiÕn thøc c¬ b¶n ------------------------------------------------------------------- Tuần 6: Ngày soạn: 24/09/2013 Tiết 6: BÀI TẬP VỀ ĐỊNH LUẬT ÔM I/ Môc tiªu 1 KiÕn thøc:- VËn dông c¸c kiÕn thøc ®· häc ®Ó gi¶i mét sè bµi tËp vÒ ®iÖn trë vµ ®Þnh luËt ¤m. 2.KÜ n¨ng:- RÌn luyÖn kÜ n¨ng ph©n tÝch so s¸nh VÏ ®å thÞ biÓu diÔn sù phô thuéc cña I vµo U Th¸i ®é:- RÌn luyÖn tÝnh cÈn thËn khi gi¶i to¸n, khi vÏ ®å thÞ II. Tổ chức hoạt động dạy học Hoạt động cña gi¸o viªn Ho¹t ®éng cña häc sinh Hoạt động 1: Ôn tập GV :Yêu cầu HS trả lời các câu hỏi . ? Điện trở biểu thị điều gì ? ? Công thức ,đơn vị tính điện trở ? ? Phát biểu định luật ôm ? ? hệ thức biểu diễn định luật ? I. Ôn tập 1. Điện trở biểu thị tính cản trở dòng điện của vật dẫn . - Công thức : R= - Đơn vị điện trở : ôm () 2. Định luật ôm I = Trong đó I: cường độ dòng điện (A) U:Hiệu điện thế (V) R: Điện trở () II. Vận dụng 1. Bài tập 2.2 (SBT/ tr.5) Tóm tắt : a) R = 15() ; U = 6V I = ? b)I’ = I + 0,3A; U’ = ? Giải a) Cường độ dòng điện qua dây dẫn là : I = = = 0,4 (A) b) Muốn cường độ dòng điện tăng thêm 0,3A ( I’ = 0,4 + 0,3 = 0,7A) thì hiệu điện thế là : U’ = I’ . R = 0,7 . 15 = 10,5V Đáp số:0,4A ; 10,5V. 2. Bài tập 2.1 (SBT/ tr.5) a) Từ đồ thị khi U = 3V thì : I 1= 5mA = 0,005A R1 = R1 == 600() I2 = 2mA = 0,002A R2 = R2 ==1500() I3 = 1mA = 0,001A R3 = R3 = = 3000() b) 3 cách xác định điện trở lớn nhất nhỏ nhất : Cách 1: Từ kết quả tính ở trên thấy dây 3 có điện trở lớn nhất ,dây 1 có điện trở nhỏ nhất Cách 2: Nhìn vào đồ thị ,cùng một hiệu điện thế dây dẫn nào cho dòng điện chạy qua có cường độ lớn nhất thì điện trở dây đó nhỏ nhất và ngược lại Cách 3: Nhìn vào đồ thị khi dòng điện chạy qua 3 điện trở có cường độ như nhau thì giá trị hiệu điện thế giữa hai đầu điện trở nào lớn nhất ,điện trở đó có giá trị lớn nhất . 3. Bài tập 2.4 (SBT/ tr.5) Tóm tắt : R1 = 10 ; UMN = 12V I1 = ? UMN = 12V ; I2 = ; R2 = ? Giải a)áp dụng công thức: I1 = = = 1,2(A) b) Cường độ dòng điện qua dây thứ hai là I2 = = = 0,6(A) Vậy R2 = = = 20 () Đáp số : 0,6A ; 20 4. Bài tập 4(Sách ôn tập và k.t v.lí 9/ tr.6) R1 = 18 ; I1 = 0,5A ; U1 = ? Thay R2 = 12 ; U không thay đổi I2 = ? Giải a) Từ công thức I = U = I . R Ta có U1 = I1 . R1 = 0,5 . 18 = 9(V) b) Thay R1 bằng R2 khi đó cường độ dòng điện chạy qua dây là I2 = = = 0,75(A) Đáp số :9V ; 0,75A Hoạt động 2: Vận dụng HS : Đọc đề bài tập ? Đề bài cho biết gì ,yêu cầu gì? HS :trả lời và tóm tắt. HS : Thảo luận tìm cách giải . GV: Gọi một HS lên bảng trình bầy lời giải HS khác tự giải vào vở ,nhận xét bổ sung bài giải của bạn trên bảng GV: Nhận xét , thống nhất . HS : Đọc đề bài tập ? Đề bài cho biết gì ,yêu cầu gì? ? Từ đồ thị ,xác định giá trị cường độ dòng điện chạy qua mỗi dây khi hiệu điện thế là 3V. ? Tính điện trở của mỗi dây . HS : Vận dụng công thức tính điện trở của từng dây. ? Dây dẫn nào có điện trở lớn nhất ,nhỏ nhất ,giải thích bằng 3 cách . ? So sánh giá trị điện trở . ? So sánh I khi đặt vào cùng U. ? So sánh U giữa hai đầu điện trở khi có cùng I chạy qua . HS : Đọc đề bài tập ? Đề bài cho biết gì ,yêu cầu gì? HS :trả lời và tóm tắt. HS : Thảo luận tìm cách giải . GV: Gọi một HS lên bảng trình bầy lời giải HS khác tự giải vào vở ,nhận xét bổ sung bài giải của bạn trên bảng GV: Nhận xét , thống nhất . GV: Treo đề bài tập lên bảng phụ . HS : Đọc đề bài tập ? Đề bài cho biết gì ,yêu cầu gì? HS :trả lời và tóm tắt. HS : Thảo luận tìm cách giải . GV: Gọi một HS lên bảng trình bầy lời giải HS khác tự giải vào vở ,nhận xét bổ sung bài giải của bạn trên bảng GV: Nhận xét , thống nhất . Ho¹t ®éng 3: H­íng dÉn vÒ nhµ VÒ nhµ lµm l¹i c¸c bµi tËp c¬ b¶n, lµm c¸c bµi tËp n©ng cao vµ ghi nhí kiÕn thøc c¬ b¶n -------------------------------------------------------- Tuần 7: Ngày soạn: 28/09/2013 Tiết 7 : BÀI TẬP VỀ ĐOẠN MẠCH NỐI TIẾP I.Mục tiêu: 1. Kiến thức Củng cố được kết luận về sự phụ thuộc của cường độ dòng điện vào hiệu điện thế giữa hai đầu dây dẫn. Củng cố nội dung định luật Ôm. 2. Kĩ năng Vận dụng được định luật Ôm để giải được một số bài tập đơn giản Rèn tính cẩn thận chính xác cho học sinh khi vận dụng công thức tính điện trở để giải bài tập. 3. Thái độ: có thái độ nghiêm túc, yêu thích môn học. II. Hoạt động dạy học Hoạt động cña gi¸o viªn Ho¹t ®éng cña häc sinh Hoạt động 1: Ôn tập ? Viết các công thức của đoạn mạch gồm hai điện trở mắc nối tiếp . HS : Lên bảng viết các công thức của đoạn mạch mắc nối tiếp. GV :khái quát đoạn mạch gồm nhiều điện trở mắc nối tiếp . Hoạt động 2: Vận dụng HS : Đọc đề bài tập ? Đề bài cho biết gì ,yêu cầu gì? HS :trả lời và tóm tắt. ? Ampekế và vônkế mắc trong mạch để đo những đại lượng nào ? ? Tìm số chỉ của ampekế và vônkế áp dụng công thức nào ? GV: Gọi một HS lên bảng trình bầy lời giải ? Nêu cách làm tăng I trong mạch lên gấp 3 lần . HS: trình bầy cách làm ,HS khác nhận xét, bổ sung. GV : nhận xét và chốt lại . HS : Đọc đề bài tập ? Đề bài cho biết gì ,yêu cầu gì? HS :trả lời và tóm tắt. -Yêu cầu HS tự làm phần a. ? Rtđ = ? ? Để tìm U1 ; U2 ; U3 ta phải tìm thêm đại lượng nào ? GV: Gọi một HS lên bảng trình bầy lời giải HS khác tự giải vào vở ,nhận xét bổ sung bài giải của bạn trên bảng. GV : nhận xét và chốt lại . I.Ôn tập Trong đoạn mạch gồm các điện trở mắc nối tiếp I = I1 = I2 == In U = U1 + U2 + + Un R = R1 + R2 ++ Rn II. Vận dụng 2. Bài tập 4.3 (SBT/ tr.7) Tóm tắt : R1 = 10 ; R2 = 20 ; UAB = 12V . a) U1 = ? I = ? b)Cách tăng I lên 3 lần . Giải Ampekế chỉ là : I = = = A Số chỉ vônkế là : U1 = I . R1 = 0,4 . 10 = 4V Để I trong mạch tăng lên gấp 3 lần Cách 1: Chỉ mắc điện trở R1 = 10 ở trong mạch ,giữ nguyên hiệu điện thế như ban đầu . Cách 2 :Giữ nguyên 2 điện trở đó mắc nối tiếp nhưng tăng hiệu điện thế của đoạn mạch lên gấp 3 lần . 3. Bài tập 4.7 (SBT/ tr.8) Tóm tắt : R1 = 5 ; R2 = 10 ; R3 = 15 U = 12V Rtđ = ? U1 = ? ; U2 = ? ; U3 = ? Giải a)điện trở tương đương của đoạn mạch là : Rtđ = R1 + R2 + R3 = 5 + 10 +15 = 30 b)Cường độ dòng điện qua các điện trở là : I1 = I2 = I3 = I = Hiệu điện thế hai đầu mỗi điện trở là : U1 = I . R1 = 0,4 . 5 = 2V U2 = I . R2 = 0,4 . 10 = 4V U3 = I . R3 = 0,4 . 15 = 6V Đáp số : 30 ; 2V ; 4V ; 6V Ho¹t ®éng 3: H­íng dÉn vÒ nhµ VÒ nhµ lµm l¹i c¸c bµi tËp c¬ b¶n, lµm c¸c bµi tËp n©ng cao vµ ghi nhí kiÕn thøc c¬ b¶n Tuần 7: Ngày soạn: 30/09/2013 Tiết 8 : BÀI TẬP ĐOẠN MẠCH MẮC NỐI TIẾP(tt) I/ Môc tiªu KiÕn thøc : - BiÕt ph©n tÝch m¹ch ®iÖn vµ vËn dông c¸c kiÕn thøc ®· häc ®Ó gi¶i ®­îc c¸c bµi to¸n ®¬n gi¶n vÒ ®o¹n m¹ch m¸c nèi tiÕp s«ng song vµ hçn hîp f KÜ n¨ng: - Gi¶i c¸c bµi tËp vËt lÝ theo ®óng c¸c b­íc - BiÕt vËn dông c¸c c«ng thøc thÝch hîp ¸p dông cho tõng ®o¹n m¹ch ®Ó tÝnh to¸n mét sè ®¹i l­îng ch­a biÕt. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng vÏ s¬ ®å m¹ch ®iÖn Th¸i ®é: - RÌn luyÖn tÝnh cÈn thËn khi ph©n tÝch m¹ch ®iÖn vµ s¬ ®å m¹ch ®fiÖn khi tÝnh to¸n. II- Tæ chøc tiÕn hµnh d¹y häc trªn líp : Hoạt động cña gi¸o viªn Ho¹t ®éng cña häc sinh Ho¹t ®éng 1: Häc sinh cÇn «n tËp nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n sau §o¹n m¹ch m¾c nèi tiÕp lµ ®o¹n m¹ch gåm c¸c ®iÖn trë m,¾c thµnh mét d·y liªn tiÕp nhau nghÜa lµ ®iÓm cuèi cña ®iÖn trë ®Çu nèi víi ®iÓm ®Çu cña ®iÖn trë thø hai, ®iÓm cuèi cña ®iÖn trë thø hai nèi víi ®iÓm ®Çu cña ®iÖn trë thø ba, cø thÕ tiÕp tôc cho ®Õn hÕt c¸c ®iÖn trë. * NÕu ®o¹n m¹ch gåm ba ®iÖn trë m¾c nèi tiÕp th×: - C­êng ®é dßng ®iÖn cã gi¸ trÞ nh­ nhau t¹i mäi ®iÓm: IAB = I1= I2 = I3 - HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu ®o¹n m¹ch b»ng tæng c¸c hiÖu ®iÖn thÕ trªn mçi ®iÖn trë thµnh phÇn: UAB= U1+ U2 + U3 §iÖn trë t­¬ng ®­¬ng cña ®o¹n m¹ch b»ng tæng c¸c ®iÖn trë thµnh phÇn: RAB= R1+ R2 + R3 Ho¹t ®éng 2: Bµi tËp Bµi 1: Mét ®o¹n m¹ch gåm hai ®iÖn trë m¾c nèi tiÕp R1 =5Ω; R2 =8Ω ®­îc nèi vµo hai cùc mét nguån ®iÖn ampe kÕ chØ 0,5A a.VÏ s¬ ®å m¹ch ®iÖn trªn b.TÝnh Rt® c.TÝnh hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu mçi ®iÖn trë vµ hai ®Çu mçi ®o¹n m¹ch. Bµi 2: Cho hai ®iÖn trë R1 =10Ω; chÞu ®­îc dßng ®iÖn tèi ®a 1,5A R2 = 30Ω; chÞu ®­îc dßng ®iÖn tèi ®a 1A . HiÖu ®iÖn thÕ tèi ®a cã thÓ ®Æt vµo hai ®Çu do¹n m¹ch nèi tiÕp hai ®iÖn trë lµ bao nhiªu ? 1. H­íng dÉn S¬ ®å m¹ch ®iÖn nh­ h×nh vÏ: §iÖn trë t­¬ng ®­¬ng cña ®o¹n m¹ch: RAB= R1+ R2 = 5 + 8 = 13Ω HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu mçi ®iÖn trë : U 1= I.R1 = 0,5 . 5 = 2,5V U 2= I.R2 = 0,5 . 8= 4V HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu AB : UAB= U1+ U2 = 2,5 + 4 = 6,5V 2. H­íng dÉn §Ó hai ®iÖn trë kh«ng bÞ háng khi m¾c nèi tiÕp th× dßng ®iÖn trong m¹ch ph¶i cã c­êng ®é I = I®m2 = 1A §iÖn trë t­¬ng ®­¬ng cña ®o¹n m¹ch : R12= R1+ R2 = 10 + 30 = 40Ω HiÖu ®iÖn thÕ tèi ®a ®Æt vµo hai ®©ï ®o¹n m¹ch U = I.R12 = 1 .40 = 40V Ho¹t ®éng 3: Bµi tËp N¢NG CAO. Bµi 3. cã hai ®iÖn trë R1, R2 R3, cã gi¸ trÞ kh¸c nhau. Cã mÊy c¸ch m¾c ba ®iÖn trë nµy thµnh mét m¹ch ? VÏ s¬ ®å. H­íng dÉn Bµi3: Cã 8 c¸ch m¾c (Tù vÏ s¬ ®å) C¸ch 1: R1 nt R2 nt R3; C¸ch 2: R1 // R2 // R3 C¸ch 3: R1 nt (R2 // R3); C¸ch 4: R2 nt (R2 //R3) C¸ch 5: R3 nt (R2 // R1); C¸ch 6: (R1 nt R2) // R3 C¸ch 7: (R1 ntR3) // R2; C¸ch 8: (R2 nt R3) // R1 Ho¹t ®éng 4: H­íng dÉn vÒ nhµ VÒ nhµ lµm l¹i c¸c bµi tËp c¬ b¶n, lµm c¸c bµi tËp n©ng cao vµ ghi nhí kiÕn thøc c¬ b¶n Tuần 8: Ngày soạn: 5/10/2013 Tiết 9 : BÀI TẬP ĐOẠN MẠCH MẮC SONG SONG I/ Môc tiªu KiÕn thøc : - BiÕt ph©n tÝch m¹ch ®iÖn vµ vËn dông c¸c kiÕn thøc ®· häc ®Ó gi¶i ®­îc c¸c bµi to¸n ®¬n gi¶n vÒ ®o¹n m¹ch m¸c nèi tiÕp s«ng song vµ hçn hîp KÜ n¨ng: - Gi¶i c¸c bµi tËp vËt lÝ theo ®óng c¸c b­íc - BiÕt vËn dông c¸c c«ng thøc thÝch hîp ¸p dông cho tõng ®o¹n m¹ch ®Ó tÝnh to¸n mét sè ®¹i l­îng ch­a biÕt. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng vÏ s¬ ®å m¹ch ®iÖn Th¸i ®é: - RÌn luyÖn tÝnh cÈn thËn khi ph©n tÝch m¹ch ®iÖn vµ s¬ ®å m¹ch ®fiÖn khi tÝnh to¸n. II- Tæ chøc tiÕn hµnh d¹y häc trªn líp : Hoạt động cña gi¸o viªn Ho¹t ®éng cña häc sinh Ho¹t ®éng 1: Häc sinh cÇn «n tËp nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n sau §o¹n m¹ch ®iÖn m¾c song song * §o¹n m¹ch ®iÖn m¾c song song lµ ®o¹n m¹ch khi c¸c ®iÖn trë cã chung ®iÓm ®Çu vµ ®iÓm cuèi. * NÒu ®o¹n m¹ch gåm ba ®iÖn trë m¾c song song th×: - C­êng ®é dßng ®iÖn ch¹y trong m¹ch b»ng tæng c­êng ®é dßng ®iÖn ch¹y trong c¸c ®o¹n m¹ch rÏ: IAB = I1+ I2 + I3 - HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu ®o¹n m¹ch b»ng hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®µu mçi m¹ch rÏ: UAB= U1= U2 =U3 - NghÞch ®¶o ®iÖn trë t­¬ng ®­¬ng cña ®o¹n m¹ch b»ng tæng nghÞchk ®¶o c¸c ®iÖn trë thµnh phÇn: 1/RAB= 1/R1+1/ R2 +1/ R3 - NÕu ®o¹n m¹ch chØ gåm hai ®iÖn trë m¾c song song th× ®iÖn trë t­¬ng ®­¬ng: RAB= R1R2/(R1+ R2) Ho¹t ®éng 2: Bµi tËp cơ bản Bµi 1: Mét ®iÖn trë R =20Ω ®­îc m¾c vµo hiÖu ®iÖn thÕ 9V. TÝnh c­êng ®é dßng ®iÖn qua R NÕu dïng mét ampe kÕ cã ®iÖn trë 1Ω ®Ó ®o c­êng ®é ®ßn ®iÖn qua R th× sè chØ lµ bao nhiªu? Cã gièng gi¸ trÞ ®· tÝnh ë c©u a. kh«ng ? Muèn gia trÞ cña ampe kÕ chØ ®óng gi¸ trÞ c­êng ®é dßng ®iÖn qua R th× nã ph¶i cã ®iÒu kiÖn g×? 1. H­íng dÉn C­êng ®é dßng ®iÖn qua R : I = U: R = 9: 20 = 0.45A Sè chØ cña ampe kÕ : I’ = U: (R + RA) = 9 : (20 + 1) = 0,43A Ta thÊy sè chØ cña ampe kÕ kh¸c gi¸ trÞ tÝnh to¸n. Muèn I = I’ th× RA = 0 Ho¹t ®éng 3: Bµi tËp N¢NG CAO. Bµi 2: Cã hai lo¹i ®iÖn trë R1 =3Ω ; R2 =5Ω; h·y chän vµ m¾c thµnh mét m¹ch nèi tiÕp ®Ó ®iÖn trë t­¬ng ®­¬ng cña ®o¹n m¹ch 55Ω. H­íng dÉn Bµi 2: Gäi x vµ y sè ®iÖn trë lo¹i 3Ω . vµ 5Ω . (x, y nguyªn d­¬ng). Ta cã 3x + 5y = 55 => y =( 55 – 3x)/5 = 11 – 3x/5 §Æt x = 5t th× y = 11 – 3t => x = 5t > 0 => t >0 y = 11 – 3t > 0 => t < 11/3 = 3,67 . Chän t = 0 , 1 , 2, 3 t = 0 => x = 0 ; y = 11; t = 1 => x = 5 ; y = 8 t = 2 => x = 10 ; y = 5; t = 3 => x = 15; y = 3 VËy cã 4 ph­¬ng ¸n chän nh­ trªn. Ho¹t ®éng 4: H­íng dÉn vÒ nhµ VÒ nhµ lµm l¹i c¸c bµi tËp c¬ b¶n, lµm c¸c bµi tËp n©ng cao vµ ghi nhí kiÕn thøc c¬ b¶n ------------------------------------------------ Tuần 8: Ngày soạn: 8/10/2013 Tiết 10: BÀI TẬP ĐOẠN MẠCH SONG SONG (tt) I.Mục tiêu: 1. Kiến thức Củng cố được kết luận về sự phụ thuộc của cường độ dòng điện vào hiệu điện thế giữa hai đầu dây dẫn. Củng cố nội dung định luật Ô