Bài giảng Môn Vật lý lớp 7 - Bài 20 - Chất dẫn điện và chất cách điện. Dòng điện trong kim loại

TUẦN 22 Ngày soạn: 12/02/2008 TIẾT 2 Ngày dạy: 22/02/2008 BÀI 20. CHẤT DẪN ĐIỆN VÀ CHẤT CÁCH ĐIỆN. DÒNG ĐIỆN TRONG KIM LOẠI. I. Mục tiêu 1. Kiến thức: - Nhận biết trên thực tế vật dẫn điện là vật cho dòng điện đi qua, vật cách điện là vật không cho dòng điện đi qua. - Kể tên được một số vật dẫn điện (hoặc vật liệu dẫn điện) và vật cách điện ( hoặc vật liệu cách điện) thường dùng. - Biết được dòng điện trong kim loại là dòng các electron tự do dịch chuyển có hưóng. 2. Kỹ năng: - Mắc mạch điện đơn giản. - Làm thí nghiệm xác định vật dẫn điện, vật cách điện. 3. Thái độ: Có thói quen sử dụng điện an toàn. II. Chuẩn bị - GV: SGK, giáo án, máy vi tính xách tay, máy projector, màn hình, phiếu học tập, bảng phụ. - Mỗi nhóm HS: + 1 bóng đèn đui ngạnh hoặc đui xoáy được nối với phích cắm điện bằng một đoạn dây điện có vỏ bọc cách điện. + 2 pin, một bóng đèn pin, 1 công tắc, 5 đoạn dây dẫn có mỏ kẹp. + 1 số vật cần xác định xem là dẫn điện hay cách điện: 1 đoạn dây đồng, 1 đoạn võ nhựa bọc ngoài dây điện, 1 chén sứ, bút chì… III. Tổ chức hoạt động dạy, học Trợ giúp của GV Hoạt động của HS Nội dung Hoạt động 1: Ổn định lớp, kiểm tra bài cũ, tạo tình huống (6 phút) - GV đưa ra 1 mạch điện hở gồm 2 pin, 1 khóa K, 1 bóng đèn và dây dẫn (do dây dẫn là hai mỏ kẹp không nối với nhau). Hỏi: + Trong mạch điện có dòng điện chạy qua không? + Để có dòng điện chạy trong mạch ta phải mắc lại mạch điện như thế nào? + Dấu hiệu nào cho ta biết có dòng điện chạy trong mạch? - GV đánh giá, cho điểm. - GV đặt vấn đề vào bài. - 1 HS lên bảng trả bài. - HS: + Trong mạch không có dòng điện chạy qua vì đèn chưa sáng. + HS mắc lại mạch điện bằng cách nối 2 mỏ kẹp với nhau. + Đèn sáng. Hoạt động 2: Xác định chất dẫn điện và chất cách điện (20 phút) - Yêu cầu HS đọc phần I và cho biết chất dẫn điện và chất cách điện là gì? - Yêu cầu HS quan sát hình 20.1 SGK trang 55 và hoàn thành C1. * Lưu ý HS khi cắm phích điện vào ổ điện thì tay ta phải cầm vào vỏ nhựa của chốt cắm để đảm bảo an toàn. Không cắm hay rút phích điện bằng cách giật vào dây nối vì có thể làm đứt lõi bên trong hoặc làm rạn hở lõi dây rất nguy hiểm. - GV cho HS làm thí nghiệm để xác định xem một vật là vật dẫn điện hay cách điện. - GV phát cho mỗi nhóm 1 bộ dụng cụ thí nghiệm. - Yêu cầu HS nêu mục đích thí nghiệm. - Yêu cầu HS nêu dự đoán vật dẫn điện, vật cách điện và để chúng riêng ra. - GV: Để biết dự đoán đúng hay sai ta tiến hành làm thí nghiệm. - Gợi ý HS cách làm thí nghiệm kiểm tra: + Muốn kiểm tra 1 vật là dẫn điện hay cách điện ta làm như thế nào? + Dấu hiệu nào cho ta biết vật cần kiểm tra là vật dẫn điện hay cách điện. - GV mắc mạch điện mẫu, yêu cầu mỗi nhóm làm theo và tiến hành kiểm tra vật nào dẫn điện, vật nào cách điện. * Lưu ý HS làm thí nghiệm cẩn thận, đầu tiên phải chập 2 mỏ kẹp để đảm bảo đèn sáng. - Sau khi HS làm xong, GV treo bảng phụ và yêu cầu đại diện mỗi nhóm lên điền kết quả. * Chốt lại kết quả đúng. - Cho HS làm C2 và C3. - GV lưu ý HS một số điều quan trọng về việc sử dụng điện trong gia đình. - Đọc định nghĩa phần I SGK trang 55. - Quan sát và trả lời C1. 1. Các bộ phận dẫn điện: Dây tóc, dây trục, hai đầu dây đèn, hai chốt cắm, lõi dây. 2. Các bộ phận cách điện: Trụ thuỷ tinh, thuỷ tinh đen, vỏ nhựa của phích cắm, vỏ dây. - Đại diện nhóm lên nhận. - Nêu mục đích. - Nêu dự đoán. - Nêu cách tiến hành thí nghiệm. - Trả lời: Nếu đèn sáng thì vật cần kiểm tra dẫn điện và ngược lại. - Làm thí nghiệm theo nhóm và ghi kết quả vào bảng kết quả của nhóm mình. - Thực hiện. - Cá nhân HS trả lời. I. Chất dẫn điện và chất cách điện - Chất dẫn điện là chất cho dòng điện đi qua. - Chất cách điện là chất không cho dòng điện đi qua. Hoạt động 3: Tìm hiểu dòng điện trong kim loại (12 phút) - Chiếu lại mô hình đơn giản của nguyên tử hình 18.4. Yêu cầu HS trả lời C4. - GV giới thiệu với HS phần b trong mục 1. - Hướng dẫn HS trả lời C5. + Hỏi: Nếu nguyên tử thiếu 1 êlectrôn thì phần còn lại của nguyên tử mang điện tích gì? + Chiếu hình 20.3 lên màn hình, yêu cầu HS quan sát và hoàn thành C5. - Cho HS làm C6: + Phát phiếu học tập có vẽ hình 20.4 SGK, yêu cầu HS vẽ thêm mũi tên cho mỗi êlêctron tự do này để chỉ chiều dịch chuyển có hướng của chúng. - Minh hoạ hình ảnh dòng điện trên máy vi tính. * Nhấn mạnh: Dòng điện trong kim loại là dòng các êlectrôn tự do dịch chuyển có hướng. - Yêu cầu HS hoàn thành kết luận SGK. - Theo dõi và trả lời C4 - HS: Nếu nguyên tử thiếu êlectrôn, phần còn lại của nguyên tử mang điện tích dương. - Một HS chỉ trên màn hình kí hiệu biểu diễn các êlectrôn tự do và phần còn lại của nguyên tử. - Hoạt động nhóm, thực hiện theo yêu cầu của GV. Từ đó hoàn thiện C6 - Theo dõi. - Đứng tại chỗ phát biểu. II. Dòng điện trong kim loại * Kết luận Các êlectrôn tự do trong kim loại chuyển dịch có hướng tạo thành dòng điện chạy qua nó. Hoạt động 4: Củng cố, vận dụng (6 phút) - Hỏi: + Chất dẫn điện là gì? Chất cách điện là gì? + Dòng điện trong kim loại là gì? - Cho HS vận dụng làm C7, C8, C9. - Lần lượt trả lời: C7. B C8. C C9. C Hoạt động 5: Dặn dò (1 phút) Học thuộc phần ghi nhớ. Làm bài tập 20.1; 20.2; 20.3 SBT trang 21. Duyệt của GV hướng dẫn Giáo viên tập sự Đỗ Thị Nghính Quách Mỹ Quyên