Bài giảng Môn Vật lý lớp 7 - Chương 1 - Quang học (tiết 3)

CHÖÔNG I QUANG HOÏC Muïc Tieâu Chöông: 1/ Kieán thöùc: - Nhận biết được rằng, ta nhìn thấy các vật khi có ánh sáng từ các vật đó truyền vào mắt ta. - Nêu được ví dụ về nguồn sáng và vật sáng. - Phát biểu được định luật truyền thẳng của ánh sáng. - Nhận biết được ba loại chùm sáng: song song, hội tụ và phân kì. - Nêu được ví dụ về hiện tượng phản xạ ánh sáng. - Phát biểu được định luật phản xạ ánh sáng. - Nhận biết được tia tới, tia phản xạ, góc tới, góc phản xạ, pháp tuyến đối với sự phản xạ ánh sáng bởi gương phẳng. - Nêu được những đặc điểm chung về ảnh của một vật tạo bởi gương phẳng: đó là ảnh ảo, có kích thước bằng vật, khoảng cách từ gương đến vật và ảnh bằng nhau Nêu được những đặc điểm của ảnh ảo của một vật tạo bởi gương cầu lõm và tạo bởi gương cầu lồi. - Nêu được ứng dụng chính của gương cầu lồi là tạo ra vùng nhìn thấy rộng và ứng dụng chính của gương cầu lõm là có thể biến đổi một chùm tia tới song song thành chùm tia phản xạ tập trung vào một điểm, hoặc có thể biến đổi một chùm tia tới phân kì thích hợp thành một chùm tia phản xạ song song. 2/ Kyõ naêng: - Biểu diễn được đường truyền của ánh sáng (tia sáng) bằng đoạn thẳng có mũi tên. - Giải thích được một số ứng dụng của định luật truyền thẳng ánh sáng trong thực tế: ngắm đường thẳng, bóng tối, nhật thực, nguyệt thực... - Biểu diễn được tia tới, tia phản xạ, góc tới, góc phản xạ, pháp tuyến trong sự phản xạ ánh sáng bởi gương phẳng. - Vẽ được tia phản xạ khi biết tia tới đối với gương phẳng, và ngược lại, theo hai cách là vận dụng định luật phản xạ ánh sáng hoặc vận dụng đặc điểm của ảnh tạo bởi gương phẳng. - Dựng được ảnh của một vật đặt trước gương phẳng.. 3/ Thaùi ñoä: - Giaùo duïc loøng yeâu thích boä moân.lieân heä thöïc teá - Taäp tính ñoäc laäp suy nghó, maïnh daïn neâu yù kieán cuûa mình. Bieát phoái hôïp vôùi baïn trong hoaït ñoäng nhoùm. Tieát : 1 Bài : 1 Tuần: 1 NHAÄN BIEÁT AÙNH SAÙNG - NGUOÀN SAÙNG VAØ VAÄT SAÙNG. 1/ Muïc tieâu: 1.1/.Kieán thöùc: Baèng thí nghieäm khaúng ñònh ñöôïc raèng ta nhaän bieát ñöôïc aùnh saùng khi coù aùnh saùng truyeàn vaøo maét ta vaø ta nhìn thaáy caùc vaät khi coù aùnh saùng töø caùc vaät ñoù truyeàn vaøo maét ta. 1.2.Kó naêng: Phaân bieät ñöôïc nguoàn saùng, neâu thí duï. 1.3.Thaùi ñoä(Giaùo duïc): Reøn luyeän cho hoïc sinh loøng yeâu thích khoa hoïc, thöïc teá. 2/ Trọng Tâm: Nhận biết được ánh sáng- nguồn sáng và vật sáng. 3/ Chuaån bò: 1.GV: Ñeøn pin, baûng phuï. 2.HS: Moãi nhoùm 1 hoäp kín coù ñeøn pin (H 1.2a), pin daây noái coâng taéc. 4/Tieán trình: 4.1) OÅn ñònh toå chöùc: Kieåm dieän sæ soá hoïc sinh 4.2) Kieåm tra miệng: Khoâng 4.3) Giaûng baøi môùi: Hoaït ñoäng cuûa thaày - troø Noäi dung baøi hoïc Hoaït ñoäng 1: Giôùi thieäu chöông. - Moät ngöôøi khoâng bò beänh taät gì veà maét, coù khi naøo môû maét ra maø khoâng thaáy ñöôïc vaät ñeå tröôùc maét khoâng? (coù ) - Khi naøo nhìn thaáy moät vaät? (khi coù aùnh saùng). + GV cho hoïc sinh quan saùt göông xem mieáng bìa vieát chöõ gì? ( chöõ mít ) - Aûnh trong göông coù tính chaát gì?(Seõ hoïc trong chöông) * GV giôùi thieäu 6 vaán ñeà seõ tìm hieåu trong chöông I. Hoaït ñoäng 2: Khi naøo ta nhaän bieát ñöôïc aùnh saùng ? + GV baät ñeøn pin ( h 1.1). - Ta coù nhìn thaáy aùnh saùng tröïc tieáp töø ñeøn phaùt ra khoâng? vì sao ? => Khoâng, vì aùnh saùng khoâng chieáu tröïc tieáp töø ñeøn pin phaùt ra. - Vaäy khi naøo ta nhaän bieát ñöôïc aùnh saùng ? Hoaït ñoäng 3: Khi naøo maét nhaän bieát ñöôïc aùnh saùng ? + HS ñoïc SGK: “ Quan saùt vaø thí nghieäm “ + HS thaûo luaän, traû lôøi C1 vaøo phieáu hoïc taäp. * GV giuùp HS ruùt ra caâu keát luaän. - Vaäy trong ñieàu kieän naøo thì ta nhìn thaáy 1 vaät ? Hoaït ñoäng 4: Ñieàu kieän naøo ta nhìn thaáy 1 vaät. + GV höôùng daãn HS laøm thí nghieäm 1.2a. + Töøng nhoùm thaûo luaän vaø traû lôøi C2. + GV giuùp HS ruùt ra caâu keát luaän chung. ( vì coù aùnh saùng töø maûnh giaáy truyeàn vaøo maét ta ). BVMT :Ở các thành phố lớn, do nhà cao tầng che chắn nên học sinh nthường phải học tập và làm việc dưới ánh sáng nhân tạo=> có hại cho mắt. Để làm giảm tác hại này học sinh cần có kế hoạch học tập, vui chơi dã ngoại. Hoaït ñoäng 5: Phaân bieät nguoàn saùng vaø vaät saùng. - GV yeâu caàu HS nhaän xeùt söï khaùc nhau giöõa daây toùc ñeøn ñang saùng vaø maûnh giaáy traéng. Vaät naøo töï noù phaùt ra aùnh saùng , vaät naøo phaûi nhôø aùnh saùng töø vaät khaùc chieáu vaøo noù roài haét laïi aùnh saùng ? => Daây toùc ñeøn ñang saùng töï noù phaùt ra aùnh saùng goïi laø nguoàn saùng, maûnh giaáy traéng laø vaät saùng . + Nhoùm thaûo luaän vaø traû lôøi C3. * GV thoâng baùo nguoàn saùng, vaät saùng laø gì. * GV goïi HS cho VD moät soá nguoàn saùng, vaät saùng. I. Nhaän bieát aùnh saùng: Maét ta nhaän bieát ñöôïc aùnh saùng khi coù aùnh saùng truyeàn vaøo maét ta. II. Nhìn thaáy moät vaät: Ta nhìn thaáy moät vaät khi coù aùnh saùng töø vaät ñoù truyeàn vaøo maét ta. III. Nguoàn saùng vaø vaät saùng : - Nguoàn saùng: vaät töï noù phaùt ra aùnh saùng. - Vaät saùng: vaät töï phaùt ra aùnh saùng hoaëc haét laïi aùnh saùng töø vaät khaùc chieáu vaøo noù. 4.4) Cuûng coá vaø luyeän taäp: - Cho caù nhaân HS traû lôøi caâu C4,C5? => C4: Thanh ñuùng, vì tuy ñeøn coù baät saùng nhöng khoâng coù aùnh saùng töø ñeøn truyeàn vaøo maét neân khoâng nhìn thaáy. => C5: Khoùi goàm nhieàu haït nhoû li ti, caùc haït khoùi ñöôïc ñeøn chieáu saùng trôû thaønh caùc vaät saùng, caùc vaät saùng nhoû li ti xeáp gaàn nhau taïo thaønh 1 veät saùng maø ta nhìn thaáy ñöôïc. * GV höôùng daãn HS ñoïc phaàn coù theå em chöa bieát. * Ta nhaän bieát ñöôïc vaät ñen vì noù ñöôïc ñaët beân caïnh nhöõng vaät saùng khaùc. * GV höôùng daãn HS laøm baøi taäp trong SBT (1.1 – 1.5). 4.5) Höôùng daãn hoïc sinh töï hoïc : - Hoïc baøi: Phaàn ghi nhôù, vaän duïng vaøo thöïc teá, laøm baøi taäp. - Hoaøn chænh baøi taäp trong SBT (1.1 – 1.5 ). - Xem tröôùc baøi “ Söï truyeàn aùnh saùng “ + Aùnh saùng ñi theo ñöôøng naøo? + Caùch bieåu dieãn moät tia saùng ? + Chuaån bò tröôùc 1 ñeøn pin, oáng truï thaúng, oáng cong, kim. 5/ Ruùt kinh nghieäm: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. Bài : 2 Tieát : 2 Tuần: 2 SÖÏ TRUYEÀN AÙNH SAÙNG 1/Muïc tieâu: 1.1/ Kieán thöùc: -Bieát laøm thí nghieäm ñeå xaùc ñònh ñöôïc ñöôøng truyeàn cuûa aùnh saùng. -Phaùt bieåu ñöôïc ñònh luaät truyeàn thaúng aùnh saùng. Bieát vaän duïng ñònh luaät truyeàn thaúng aùnh saùng vaøo xaùc ñònh ñöôøng thaúng trong thöïc teá. Nhaän bieát ñöôïc ñaëc ñieåm cuûa 3 loaïi chuøm aùnh saùng. 1.2/ Kó naêng: - Böôùc ñaàu bieát tìm ra ñònh luaät truyeàn thaúng aùnh saùng baèng thöïc nghieäm. Bieát duøng thí nghieäm ñeå kieåm chöùng laïi moät hieän töôïng veà aùnh saùng. 1.3/ Thaùi ñoä: - Bieát vaän duïng kieán thöùc vaøo cuoäc soáng. 2/Trọng Tâm: Sự truyền ánh sáng Định luật truyền thẳng ánh sáng 3/Chuaån bò: 3.1. Giáo viên: Ñeøn pin, oáng truï thaúng, oáng truï cong, 3 maøn chaén, 3 kim ghim 3.2. Học sinh : Moãi nhoùm ñem moät mieáng muùt nhoû. 4/Tieán trình: 4.1) OÅn ñònh toå chöùc: Kieåm dieän hoïc sinh 4.2) Kieåm tra miệng: - Ta nhaän bieát aùnh saùng khi naøo ? Ta nhaän thaáy moät vaät khi naøo ? (5ñ) => Khi coù aùnh saùng truyeàn vaøo maét ta. Khi coù aùnh saùng töø vaät ñoù truyeàn vaøo maét ta. - Nguoàn saùng , vaät saùng laø gì? (3ñ) => Nguoàn saùng: vaät töï noù phaùt ra aùnh saùng. Vaât saùng : goàm nguoàn saùng vaø vaät haét laïi aùnh saùng chieáu vaøo noù. - Baøi taäp 1.2/SBT: (2ñ) => Voû chai saùng choùi döôùi trôøi naéng. 4.3) Giaûng baøi môùi: Hoaït ñoäng cuûa thaày- troø Noäi dung baøi hoïc Hoaït ñoäng 1: Toå chöùc tình huoáng hoïc taäp + GV cho HS ñoïc phaàn môû baøi trong SGK. - Em coù suy nghó gì veà thaéc maéc cuûa Haûi? + GV ghi laïi yù kieán cuûa HS leân baûng. Hoaït ñoäng 2: Nghieân cöùu tìm quy luaät ñöôøng truyeàn cuûa aùnh saùng - Döï ñoaùn xem aùnh saùng ñi theo ñöôøng thaúng, ñöôøng cong, ñöôøng gaáp khuùc? => HS seõ neâu ñöôïc aùnh saùng truyeàn qua khe hôû heïp ñi thaúng hoaëc aùnh saùng töø ñeøn phaùt ra ñi thaúng. + GV yeâu caàu HS chuaån bò TN kieåm chöùng. - HS quan saùt daây toùc ñeøn qua oáng thaúng, oáng cong vaø thaûo luaän caâu C1. => OÁng thaúng: Nhìn thaáy daây toùc ñeøn ñang phaùt saùng => aùnh saùng töø daây toùc ñeøn qua oáng thaúng tôùi maét. => OÁng cong: khoâng nhìn thaáy saùng vì aùnh saùng khoâng truyeàn theo ñöôøng cong. - Khoâng coù oáng thaúng thì aùnh saùng coù truyeàn theo ñöôøng thaúng khoâng? Ta laøm TN nhö C2. + GV kieåm tra vieäc boá trí TN, HS laøm TN nhö hình 2.2/SGK - Aùnh saùng truyeàn theo ñöôøng naøo ? => Ba loã A,B,C thaúng haøng thì aùnh saùng truyeàn theo ñöôøng thaúng. * Qua nhieàu TN cho bieát moâi tröôøng khoâng khí, nöôùc, thuûy tinh,… laø moâi tröôøng trong suoát vaø ñoàng tính ( cuøng KLR, coù tính chaát nhö nhau). Tuy nhieân khoâng khí trong khí quyeån laø moâi tröôøng khoâng ñoàng tính ). - Haõy ghi ñaày ñuû phaàn keát luaän? - Töø ñoù neâu ñònh luaät truyeàn thaúng cuûa aùnh saùng. Hoaït ñoäng 3: Nghieân cöùu theá naøo laø tia saùng, chuøm saùng. - Qui öôùc bieåu dieãn tia saùng nhö theá naøo? => Bieåu dieãn baèng ñöôøng thaúng coù muõi teân chæ höôùng goïi laø tia saùng. + Treân thöïc teá ta thöôøng gaëp chuøm saùng goàm nhieàu tia saùng . Khi veõ chuøm saùng chæ caàn veõ 2 tia saùng ngoaøi cuøng. + GV vaën pha ñeøn pin taïo 2 tia saùng song song, 2 tia hoäi tuï, 2 tia phaân kyø. ( GV höôùng daãn HS ruùt ñeøn ra xa hoaëc ñaåy vaøo gaàn ñeå taïo ra caùc chuøm saùng theo yù muoán). - HS ñoïc vaø traû lôøi caâu C3. I/ Ñöôøng truyeàn cuûa aùnh saùng: Keát luaän: Ñöôøng truyeàn cuûa aùnh saùng trong khoâng khí laø ñöôøng thaúng. Ñònh luaät truyeàn thaúng cuûa aùnh saùng: Trong moâi tröôøng trong suoát vaø ñoàng tính aùnh saùng truyeàn ñi theo ñöôøng thaúng. II/Tia saùng vaø chuøm saùng: Qui öôùc: Bieåu dieãn tia saùng: Bieåu dieãn baèng ñöôøng thaúng coù muõi teân chæ höôùng goïi laø tia saùng. Coù 3 loaïi chuøm saùng: a/ Chuøm saùng song song: goàm caùc tia saùng khoâng giao nhau treân ñöôøng truyeàn cuûa chuùng. b/ Chuøm saùng hoäi tuï: goàm caùc tia saùng giao nhau treân ñöôøng truyeàn cuûa chuùng. c/ Chuøm saùng phaân kyø: goàm caùc tia saùng loe roäng ra treân ñöôøng truyeàn cuûa chuùng. 4.4) Cuûng coá vaø luyeän taäp: Cho HS thaûo luaän, traû lôøi caâu C4,C5? - C4: Aùnh saùng töø ñeøn phaùt ra ñaõ truyeàn ñeán maét ta theo ñöôøng thaúng (TN h2.1, 2.2/SGK). - C5: Ñaët maét sao cho chæ nhìn thaáy kim gaàn nhaát maø khoâng nhìn thaáy 2 kim coøn laïi. Kim 1 laø vaät chaén saùng kim 2, kim 2 laø vaät chaén saùng kim 3. Do aùnh saùng truyeàn theo ñöôøng thaúng neân aùnh saùng töø kim 2,3 bò chaén khoâng tôùi maét. Ñoïc phaàn coù theå em chöa bieát, aùnh saùng truyeàn ñi trong khoâng khí gaàn baèng 300.000 km/s. Höôùng daãn HS bieát ñöôïc quaõng ñöôøng " Tính ñöôïc thôøi gian aùnh saùng truyeàn ñi. 4.5) Höôùng daãn hoïc sinh töï hoïc : - HS hoïc thuoäc ghi nhôù - Hoaøn chænh laïi töø C1 " C5 vaøo vôû baøi taäp. - Laøm baøi taäp 2.1 " 2.4 / SBT - Chuaån bò baøi môùi: Moãi nhoùm 1 ñeøn pin, 1 caây neán, 1 mieáng bìa. - HS tìm hieåu: Taïi sao coù nhaät thöïc, nguyeät thöïc? 5) Ruùt kinh nghieäm: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bài: 3 Tieát : 3 Tuần: 3 ÖÙNG DUÏNG ÑÒNH LUAÄT TRUYEÀN THAÚNG AÙNH SAÙNG 1/ Muïc tieâu: 1.1/.Kieán thöùc: Nhaän bieát ñöôïc boùng toái, boùng nöûa toái vaø giaûi thích ñöôïc vì sao coù hieän töôïng nhaät thöïc, nguyeät thöïc. 1.2/.Kó naêng: Vaän duïng ñònh luaät truyeàn thaúng aùnh saùng. Giaûi thích moät soá hieän töôïng trong thöïc teá vaø hieåu ñöôïc moät soá öùng duïng cuûa ñònh luaät truyeàn thaúng cuûa aùnh saùng. 1.3/.Thaùi ñoä: Bieát vaän duïng vaøo cuoäc soáng. 2/ Trọng Tâm: Ứng dụng định Luật truyền thẳng ánh sáng 3/Chuaån bò: 3.1.GV: Moät ñeøn pin, 1 caây neán, 1 vaät caûn baèng bìa daøy, 1 maøn chaén. Tranh veõ nhaät thöïc, nguyeät thöïc. 3.2.HS: Moãi nhoùm chuaån bò nhö treân. 4/ Tieán trình : 4.1)OÅ n ñònh toå chöùc: Kieåm dieän hoïc sinh 4.2) Kieåm tra miệng: *Hoïc sinh 1: - Phaùt bieåu ñònh luaät truyeàn thaúng aùnh saùng? (6ñ) => Trong moâi tröôøng trong suoát vaø ñoàng tính, aùnh saùng truyeàn theo ñöôøng thaúng - Ñöôøng truyeàn cuûa tia saùng ñöôïc bieåu dieãn nhö theá naøo? (4ñ) => Bieåu dieãn baèng ñöôøng thaúng coù muõi teân chæ höôùng goïi laø tia saùng. *Hoïc sinh 2: -BT 2.1 (5ñ) => Khoâng nhìn thaáy vì aùnh saùng töø ñeøn phaùt ra truyeàn ñi theo ñöôøng thaúng CA. Maét ôû beân döôùi ñöôøng CA neân aùnh saùng töø ñeøn khoâng truyeàn vaøo maét ñöôïc. Phaûi ñeå maét treân ñöôøng CA keùo daøi. -BT 2.2 (5ñ) => Laøm töông töï nhö caém 3 kim thaúng haøng. Ñoäi tröôûng ñöùng tröôùc ngöôøi thöù nhaát seõ thaáy ngöôøi naøy che khuaát taát caû nhöõng ngöôøi khaùc trong haøng. 4.3)Giaûng baøi môùi: Hoaït ñoäng cuûa thaày troø Noäi dung baøi hoïc Hoaït ñoäng1: Xaây döïng tình huoáng . - Taïi sao thôøi xöa con ngöôøi ñaõ bieát nhìn vò trí boùng naéng ñeå bieát giôø trong ngaøy, coøn goïi laø ñoàng hoà Maët Trôøi ? Hoaït ñoäng 2: Quan saùt vaø hình thaønh khaùi nieäm boùng toái. + GV giôùi thieäu TN1 . - Yeâu caàu HS ñoïc vaø tieán haønh TN nhö SGK. + GV höôùng daãn HS ñeå ñeøn ra xa " Boùng ñeøn roõ neùt. - HS thaûo luaän traû lôøi C1? => Aùnh saùng truyeàn thaúng neân vaät caûn ñaõ chaén aùnh saùng " vuøng toái ( cho HS veõ tia saùng töø ñeøn " vaät caûn " maøn chaén). - HS ñieàn vaøo choã troáng trong nhaän xeùt. - Vaäy theá naøo laø boùng toái ? Hoaït ñoäng 3: Quan saùt vaø hình thaønh khaùi nieäm boùng nöûa toái ( coøn goïi laøvuøng baùn daï ) - HS ñoïc vaø laøm TN2. - TN2 coù hieän töôïng gì khaùc TN1? => Ñeøn ñieän to ( nguoàn saùng roäng hôn ) so maøn chaén. - HS thaûo luaän traû lôøi C2. => Vuøng boùng toái ôû giöõa maøn chaén, vuøng saùng ôû ngoaøi cuøng, vuøng xen giöõa boùng toái vaø vuøng saùng laø boùng nöûa toái. - HS thaûo luaän ruùt ra nhaän xeùt ñieàn vaøo choã troáng. Vaäy theá naøo laø boùng nöûa toái ? BVMT: Trong sinh hoạt và học tập, cần đảm bảo đủ ánh sáng, không có bóng tối. Vì vậy cần lắp đặt nhiều bóng đèn nhỏ thay vì một bóng đèn lớn. Ở các thành phố lớn do có nhiều ngu6n2 sáng khiến cho môi trường bị ô nhiễm ánh sáng =>Để đảm bảo ô nhiễm ánh sáng đô thị cần: +Sử dụng ánh sáng vừa đủ với yêu cầu. +Tắt đèn khi không cần thiết hoặc dúng chế độ hẹn giờ. Hoaït ñoäng 4: Hình thaønh khaùi nieäm nhaät thöïc. - Haõy trình baøy quyõ ñaïo chuyeån ñoäng cuûa Maët Traêng, Maët Trôøi, Traùi Ñaát ? => Maët Traêng chuyeån ñoäng quanh Traùi Ñaát, Traùi Ñaát chuyeån ñoäng quanh Maët Trôøi. + GV thoâng baùo khi Maët Trôøi, Maët Traêng, Traùi Ñaát naèm treân moät ñöôøng thaúng thì ta coù hieän töôïng Nhaät thöïc. + GV treo tranh H3.3 höôùng daãn cho HS thaûo luaän traû lôøi caâu C3. + Gôïi yù HS - Maët Trôøi : Nguoàn saùng - Maët Traêng : Vaät caûn - Traùi Ñaát : Maøn chaén. - Nhaät thöïc toaøn phaàn quan saùt ñöôïc ôû nôi naøo ? - Nhaät thöïc moät phaàn quan saùt ñöôïc ôû nôi naøo ? Hoaït ñoäng 5: Hình thaønh khaùi nieäm nguyeät thöïc: + GV treo tranh H3.4 leân baûng. + Gôïi yù ñeå HS tìm ra ñöôïc vò trí Maët Traêng coù theå trôû thaønh maøn chaén. - Nguyeät thöïc xaûy ra khi naøo ? - HS thaûo luaän traû lôøi caâu C4? => Maët Traêng ôû vò trí 1 laø nguyeät thöïc, ôû vò trí 2,3 Traêng saùng. I/ Boùng toái, boùng nöûa toái: Boùng toái naèm phía sau vaät caûn, khoâng nhaän ñöôïc aùnh saùng töø nguoàn saùng truyeàn tôùi Boùng nöûa toái naèm phía sau vaät caûn chæ nhaän ñöôïc aùnh saùng töø moät phaàn cuûa nguoàn saùng truyeàn tôùi. II/ Nhaät thöïc – nguyeät thöïc: Khi Maët Traêng naèm trong khoaûng töø Maët Trôøi ñeán Traùi Ñaát vaø thaúng haøng, treân Traùi Ñaát xuaát hieän nhaät thöïc. Nhaät thöïc toaøn phaàn (hay moät phaàn) quan saùt ñöôïc ôû choã coù boùng toái (hay boùng nöõa toái) cuûa Maët Traêng treân Traùi Ñaát. Nguyeät thöïc xaûy ra khi Maët Traêng bò Traùi Ñaát che khuaát khoâng ñöôïc Maët Trôøi chieáu saùng. 4.4) Cuûng coá vaø luyeän taäp: -Yeâu caàu HS laøm TN C5 ? => Khi mieáng bìa laïi gaàn maøn chaén hôn thì boùng toái vaø boùng nöûa toái thu heïp laïi hôn. Khi mieáng bìa gaàn saùt maøn chaén thì haàu nhö khoâng coøn boùng nöõa toái nöõa, chæ coøn boùng toái roõ neùt. - Traû lôøi caâu C6 ? => + Ñeøn daây toùc: Nguoàn saùng nhoû, vaät caûn lôùn so vôùi nguoàn -> khoâng coù aùnh saùng tôùi baøn. + Boùng ñeøn oáng: Nguoàn saùng roäng so vôùi vaät caûn -> baøn naèm trong vuøng nöõa toái sau quyeån vôû -> nhaän ñöôïc moät phaàn aùnh saùng cuûa ñeøn truyeàn tôùi neân vaãn ñöôïc chieáu saùng. 4.5)Höôùng daãn hoïc sinh töï hoïc : Hoïc baøi. Hoaøn chænh töø C1 -> C6 /SGK vaøo vôû Baøi taäp. Ñoïc phaàn coù theå em chöa bieát. Laøm baøi taäp 3.1 -> 3.4 / SBT. 5/ Ruùt Kinh Nghieäm: Nội dung: Phöông phaùp: Sử dụng thiết bị và đddh: Bài: 4 Tieát: 4 Tuần: 4 ÑÒNH LUAÄT PHAÛN XAÏ AÙNH SAÙNG 1/Muïc tieâu : 1.1.Kieán thöùc: Bieát tieán haønh TN ñeå nghieân cöùu ñöôøng ñi cuûa tia saùng phaûn xaï treân göông phaúng .Bieát xaùc ñònh tia tôùi, tia phaûn xaï, goùc tôùi, goùc phaûn xaï. Phaùt bieåu ñöôïc ñònh luaät phaûn xaï aùnh saùng. Bieát öùng duïng ñònh luaät ñeå höôùng aùnh saùng truyeàn theo mong muoán . 1.2.Kó naêng: Bieát laøm TN, bieát ño goùc, quan saùt höôùng truyeàn aùnh saùng, quy luaät phaûn xaï aùnh saùng. 1.3.Thaùi ñoä: ÖÙng duïng vaøo thöïc teá . 2/ Trọng Tâm: Định luật phản xạ ánh sáng. 3/Chuaån bò: 3.1. GV: Moät göông phaúng , 1 ñeøn pin , maøn chaén coù ñuïc loã, 1 tôø giaáy daùn treân 1 taám goã , 1 thöôùc ño ñoä . 3.2. HS : Moãi nhoùm chuaån bò nhö treân. 4/Tieán trình: 4.1)OÅn ñònh toå chöùc: Kieåm dieän hoïc sinh 4.2)Kieåm tra miệng: Giaûi thích hieän töôïng nhaät thöïc vaø nguyeät thöïc ? .(5ñ) Traû lôøi: - Nhaät thöïc: laø do Maët Trôøi, Maët Traêng , Traùi Ñaát naèm treân 1 ñöôøng thaúng .Maët Traêng ôû giöõa .Ñöùng ôû choã boùng toái, khoâng nhìn thaáy Maët Trôøi, ta coù nhaät thöïc toaøn phaàn - Nguyeät thöïc : …Traùi Ñaát ôû giöõa. Khi Maët Traêng bò Traùi Ñaát che, khoâng ñöôïc Maët Trôøi chieáu saùng, luùc ñoù ta khoâng nhìn thaáy Maët Traêng -> coù nguyeät thöïc . -Vì sao ngueät thöïc thöôøng xaûy ra vaøo ban ñeâm raèm aâm lòch ? (5ñ). Traû lôøi: Vì ñeâm raèm aâm lòch Maët Trôøi, Traùi Ñaát, Maët Traêng môùi coù khaû naêng naèm treân cuøng moät ñöôøng thaúng.Traùi Ñaát môùi coù theå chaén aùnh saùng Maët Trôøi khoâng cho chieáu saùng Maët Traêng . 4. 3)Giaûng baøi môùi Hoaït ñoäng cuûa thaày-troø Noäi dung baøi hoïc Hoaït ñoäng 1: Toå chöùc tình huoáng hoïc taäp. *GV laøm TN nhö phaàn môû baøi SGK . - Phaûi ñaët ñeøn nhö theá naøo ñeå thu ñöôïc tia saùng haét laïi treân göông, chieáu saùng ñuùng 1 ñieåm A treân maøn chaén? Hoaït ñoäng 2: Nghieân cöùu taùc duïng cuûa göông phaúng. Cho hoïc sinh caàm göông leân soi. - Caùc em nhìn thaáy gì trong göông ? AÛnh cuûa mình trong göông . - Maët göông coù ñaëc ñieåm gì ? ( phaúng vaø nhaün boùng) - HS thaûo luaän vaø traû lôøi C1. => Vaät nhaün boùng , phaúng ñeàu coù theå laø göông phaúng nhö taám kim loaïi nhaün ,taám goã phaúng , maët nöôùc phaúng… Hoaït ñoäng 3: Hình thaønh khaùi nieäm veà söï phaûn xaï aùnh saùng . *GV giôùi thieäu duïng cuï TN. - Yeâu caàu HS ñoïc TN trong SGK/12 GV boá trí TN, HS laøm TN theo nhoùm - Aùnh saùng seõ bò haét laïi theo nhieàu höôùng khaùc nhau hay theo moät höôùng xaùc ñònh? (… xaùc ñònh) GV thoâng baùo hieän töôïng phaûn xaï aùnh saùng. - Haõy chæ ra tia tôùi vaø tia phaûn xaï? => SI laø tia tôùi, IR laø tia phaûn xaï Hoaït ñoäng 4: Tìm quy luaät veà söï ñoåi höôùng cuûa tia saùng khi gaëp göông phaúng.. - Cho HS thaûo luaän traû lôøi C2=> ñieàn vaøo keát luaän (…tia tôùi……..phaùp tuyeán taïi ñieåm tôùi) - GV yeâu caàu HS boá trí TN kieåm tra. Duøng moät tôø bìa phaúng höùng tia phaûn xaï ñeå tìm xem tia naày coù naèm trong 1 mp khaùc khoâng ? - Thoâng baùo vôùi HS : Ñeå xaùc ñònh vò trí cuûa tia tôùi ta duøng goùc SIN = i goïi laø goùc tôùi. Xaùc ñònh vò trí tia phaûn xaï duøng goùc NIR = i’ goïi laø goùc phaûn xaï. - Cho HS thí nghieäm nhieàu laàn vôùi caùc goùc tôùi khaùc nhau, ño goùc phaûn xaï töông öùng vaø ghi soá lieäu vaøo baûng. - Cho caùc nhoùm neâu keát luaän thaûo luaän vaø ghi taäp. Hai keát luaän treân ñuùng vôùi caùc moâi tröôøng trong suoát khaùc. Hai keát luaän treân laø noäi dung cuûa ñònh luaät phaûn xaï aùnh saùng . - Haõy phaùt bieåu ÑL phaûn xaï aùnh saùng? Hoaït ñoäng 5: Qui öôùc caùch veõ göông vaø tia saùng treân giaáy. - Cho HS veõ tia phaûn xaï IR ( C3)? + Maët phaûn xaï, maët khoâng phaûn xaï cuûa göông. + Ñieåm tôùi i + Tia tôùi SI + Tia phaûn xaï IR I/Göông phaúng : - Hình cuûa 1 vaät quan saùt ñöôïc trong göông goïi laø aûnh cuûa vaät taïo bôûi göông. II/Ñònh luaät phaûn xaï aùnh saùng : - Tia phaûn xaï naèm trong cuøng maët phaúng vôùi tia tôùi vaø ñöôøng phaùp tuyeán cuûa göông ôû ñieåm tôùi. - Goùc phaûn xaï luoân luoân baèng goùc tôùi . * Bieåu dieãn göông phaúng vaø caùc tia saùng treân hình veõ: 4. 4)Cuûng coá vaø luyeän taäp: Cho caùc nhoùm hoaøn chænh caâu C4 . a/ b/ Veõ tia tôùi SI vaø tia phaûn xaï IR nhö ñeà baøi ñaõ cho. Tieáp theo veõ ñöôøng phaân giaùc cuûa goùc SIR. Ñöôøng phaân giaùc IN naày chính laø phaùp tuyeán cuûa göông. Cuoái cuøng veõ maët göông vuoâng goùc vôùi IN. 4.5)Höôùng daãn hoïc sinh töï hoïc : Hoïc thuoäc ñònh luaät phaûn xaï aùnh saùng . Hoaøn chænh töø C1 -> C4 vaøo vôû baøi taäp. Laøm baøi taäp 4.1 -> 4.4 trong SBT. Xaùc ñònh ñöôïc goùc tôùi, goùc phaûn xaï. - Xem tröôùc baøi: Aûnh cuûa moät vaät taïo bôûi göông phaúng . + Aûnh cuûa vaät taïo bôûi göông phaúng laø aûnh gì? + Chuaån bò :Moãi nhoùm 1 göông phaúng , 2 cuïc pin. 5/Ruùt kinh nghieäm : Nội dung: Phöông phaùp: Sử dụng thiết bị và đddh: Bài: 5 Tieát: 5 Tuần: 5 AÛNH CUÛA MOÄT VAÄT TAÏO BÔÛI GÖÔNG PHAÚNG 1/Muïc tieâu: 1.1. Kieán thöùc: Neâu ñöôïc tính chaát cuûa aûnh taïo bôûi göông phaúng, veõ ñöôïc aûnh cuûa moät vaät ñaët tröôùc göông phaúng. 1.2. Kó naêng: Bieát laøm TN ñeå taïo ra ñöôïc aûnh cuûa vaät qua göông phaúng vaø xaùc ñònh ñöôïc vò trí cuûa aûnh ñeå nghieân cöùu tính chaát aûnh cuûa göông. Dựng được ảnh của vật qua gương phẳng. 1.3. Thaùi ñoä: Reøn luyeän thaùi ñoä nghieâm tuùc khi nghieân cöùu moät hieän töôïng nhìn thaáy maø khoâng caàm thaáy ñöôïc (tröøu töôïng ). 2/ Trọng Tâm: Ảnh của một vật tạo bởi gương phẳng. 3/Chuaån bò: 3.1. GV: Moät göông phaúng coù giaù ñôõ, moät taám kính trong coù giaù ñôõ, hai caây neán, dieâm,moät tôø giaáy, hai vaät gioáng nhau (2 cuïc pin). 3.2. HS: Moãi nhoùm nhö treân. 4/Tieán trình: 4.1)OÅn ñònh toå chöùc: Kieåm dieän hoïc sinh 4.2)Kieåm tra miệng - Phaùt bieåu ñònh luaät phaûn xaï aùnh saùng ? Traû lôøi BT 4.2 (SBT) ( 10ñ ) Traû lôøi: + Ñònh luaät: Tia phaûn xaï naèm trong maët phaúng chöùa tia tôùi vaø ñöôøng phaùp tuyeán cuûa göông ôû ñieåm tôùi. Goùc phaûn xaï baèng goùc tôùi. + Baøi taäp 4.2 : A. 200 - Laøm baøi taäp 4.3/SBT trang 6 a/ Veõ tia phaûn xaï. b/ Veõ vò trí ñaët göông: Phaùp tuyeán IN chia ñoâi goùc SIR thaønh 2 goùc i vaø i’ vôùi i = i’ Veõ maët göông vuoâng goùc vôùi phaùp tuyeán IN ( GV söûa hoaøn chænh cho HS veõ vaøo ) 4.3)Giaûng baøi môùi: Hoaït ñoäng cuûa thaày- troø Noäi dung baøi hoïc Hoaït ñoäng 1: Toå chöùc tình huoáng hoc taäp *Coù bao giôø nhìn thaáy aûnh cuûa mình trong göông laïi loän ngöôïc? Baây giôø caùc em haõy ñaët göông naèm nga