Bài giảng Môn Vật lý lớp 7 - Tiết 20 - Bài 17 : Sự nhiểm điện do cọ xát

Tiết : 20 Ngày soạn : 12 / 1 / 2009 Ngµy d¹y: 13 / 1 / 2009 Bài 17 : SỰ NHIỂM ĐIỆN DO CỌ XÁT I. Mục tiêu : 1. Kiến thức : - Mô tả một hiện tượng hoặc một thí nghiệm chứng tỏ vật bị nhiểm điện do cọ xát. - Giải thích được một số hiện tượng nhiểm điện do cọ xát trong thực tế (chỉ ra các vật nào cọ xát với nhau và biểu hiện của sự nhiểm điện). 2. Kĩ năng : Thực hành, quan sát, rút ra kết luận. 3. Thái độ : Trung thực trong khi quan sát, hợp tác , tuân thủ sự hướng dẫn của GV. II. Chuẩn bị : * Đối với mỗi nhóm HS : 1 thước nhựa dẹt, 1 thanh thuỷ tinh, 1 mảnh nilông màu trắng đục, 1 mảnh phim nhựa, các vụn giấy, các vụn nilông, 1 quả cầu bằng nhựa xốp có xuyên sợi chỉ khâu, 1 giá treo miếng nhựa xốp, 1 mảnh vải khô, 1 mảnh lụa, 1 mảnh len, 1 mảnh kim loại, 1 bút thử điện, 1 phích nước nóng và 1 cốc đựng nước. III. Tổ chức hoạt động của học sinh : Hoạt động của HS Trợ giúp của GV Phần ghi bảng Hoạt động 1: (8 phút) Tổ chức tình huống học tập. - Đèn điện sáng, quạt điện quay, bếp điện, bàn là điện, nồi cơm điện, tủ lạnh, máy bơm nước, máy xay xát chạy điện, acquy…đang hoạt động. - Ngoài các hiện tượng điện được mô tả trong các ảnh đầu chương 3, các em còn biết các hiện tượng điện nào khác? - GV giới thiệu các mục tiêu chính nêu ở đầu chương 3 trong SGK. - Các em đã từng thấy hiện tượng gì, nghe thấy gì khi ta cởi áo ngoài bằng len, dạ hay sợi tổng hợp vào những ngày thời tiết khô ráo, đặc biệt là khi hanh khô? - GV thông báo hiện tượng tương tự ngoài tự nhiên là hiện tượng chớp, sấm sét và đó là hiện tượng nhiễm điện do cọ xát. Hoạt động 2: (15 phút) Làm thí ngiệm 1, phát hiện vật nhiễm điện bị cọ xát có tính chất mới. - Nhận dụng cụ TN và phân công nhiệm vụ cho các thành viên của nhóm. - Tiến hành làm TN theo từng bước như hướng dẫn của SGK. - Ghi lại kết quả vào phiếu học tập của nhóm. - Tham gia thảo luận, trao đổi, góp ý. - Làm TN tương tự với thanh thuỷ tinh, mảnh phim nhựa, mảnh nilông. - Ghi kết quả quan sát vào bảng kẻ sẵn trong vở. - Từ các kết quả thu được , hãy tìm cụm từ thích hợp điền vào chỗ trống để hoàn chỉnh kết luận 1. - Ghi kết luận 1 vào vở. - Phát dụng cụ TN 1 về cho các nhóm. - Cho từng nhóm HS đưa thước nhựa dẹt, mảnh nilông, thanh thuỷ tinh, mảnh phim nhựa lại gần vụn giấy viết, vụn nilông, quả cầu nhựa xốp để kiểm tra và thấy rằng khong có hiện tượng nào xảy ra. - Đề nghị từng nhóm HS cọ xát thước nhựa bằng miếng vải khô nhiều lần theo một chiều. Sau đó đưa thước nhựa lần lượt lại gần các vụn giấy viết, các vụn nilông và miếng nhựa xốp. Ghi kết quả quan sát vào bảng kẻ sẵn trong vở học. - Đề nghị HS làm TN tương tự với thanh thuỷ tinh, mảnh nilông, mảnh phim nhựa và ghi kết quả quan sát vào bảng nêu trên trong vở học. - Từ bảng ghi kết quả quan sát, GV cho các nhóm HS thảo luận, lựa chọn cụm từ thích hợp điền vào chỗ trống của kết luận 1 trong SGK. Sau khi đã thống nhất, GV đề nghị HS hoàn thành câu để trống vào vở học. I. Vật nhiễm điện : 1. Thí nghiệm 1 : a. Chưa cọ xát : Thước nhựa không hút các vụn giấy, các vụn nilông, quả cầu bằng nhưa xốp. b. Sau khi cọ xát thước nhựa với miếng vải khô thì nó hút các vật trên. c. Cọ xát thanh thuỷ tinh với mảnh lụa; Cọ xát mảnh phim nhựa với mảnh len thì nó có khả năng hút các vật nhẹ trên. 2. Kết luận 1 : Nhiều vật sau khi bị cọ xát có khả năng hút các vật khác. Hoạt động 3: (15 phút) Thí nghiệm 2 : Phát hiện vật bị cọ xát bị nhiễm điện (hay mang điện tích). - Nêu các cách đoán nhận và đưa ra cách làm TN kiểm tra. - Nhận đồ dùng TN và tiến hành TN theo nhóm như TN 2 SGK. - Ghi các kết quả thảo luận vào phiếu học tập. - Điền từ thích hợp để hoàn chỉnh kết luận 2 SGK. - Ghi kết luận vào vở học. - Nhiều vật sau khi được cọ xát đã có đặc điểm gì mà lại có thể hút các vật khác? Và đề nghị HS nêu các cách đoán nhận và đưa ra cách làm TN kiểm tra. - GV đề nghị các nhóm làm TN kiểm tra như trình bày trong SGK hình 17.2. - Đề nghị HS hoàn thành kết luận 2 của SGK. - GV lưu ý HS từ mới : Vật nhiễm điện; Vật bị nhiễm điện; Vật mang điện tích đều có cùng một ý nghĩa. 3. Thí nghiệm 2 : ( SGK) 4. Kết luận 2 : Nhiều vật sau khi bị cọ xát có khả năng làm sáng bóng đèn bút thử điện. - Các vật sau khi bị cọ xát có các tính chất trên được gọi là các vật nhiễm điện (mang điện tích). Hoạt động 4: (5 phút) Cho HS làm các bài tập phần vận dụng như hướng dẫn chung. - Cá nhân đọc, suy nghĩ và trả lời C1. - Cá nhân đọc, suy nghĩ và trả lời C2. - Cá nhân đọc, suy nghĩ và trả lời C3. - HS khác góp ý, bổ sung để hoàn chỉnh các câu trả lời cần có. - Ghi các câu trả lời vào vở bài tập. - GV tổ chức cho HS các nhóm thảo luận lần lượt từng câu hỏi C1, C2, C3. Chỉ định đại diện một vài nhóm trình bày câu trả lời trước lớp để các nhóm HS thảo luận với nhau cho tới khi có lời giải đúng. - Yêu cầu HS tự ghi lời giải đó vào vở bài tập. II. Vận dụng : C1 : Vì khi đó lược nhựa cọ xát với tóc nên bị nhiễm điện , do đó nó hút tóc kéo thẳng ra. C2 : Vì khi đó cánh quạt cọ xát với không khí nên bị nhiễm điện, do đó nó hút bụi bám vào cánh quạt. Mép cánh quạt cọ xát mạnh nên nhiễm điện mạnh, vì thế hút bụi bám nhiều. C3 : Vì khi đó chúng được cọ xát với khăn bông khô nên bị nhiễm điện, do đó chúng hút các bụi vải bám vào. Hoạt động 5: (2 phút) Hướng dẫn về nhà. - Đọc có thể em chưa biết. - Ghi chép lời dặn dò của GV. - Đọc phần : Có thể em chưa biết. - Làm hết các bài tập trong SBT. - Soạn bài mới : Hai loại điện tích. IV. Rút kinh nghiệm : …………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………