Bài giảng Môn Vật lý lớp 7 - Tuần: 1 -Tiết: 1 - Bài 1 : Nhận biết ánh sáng nguồn sáng và vật sáng (tiết 58)

TUẦN: 1 TIẾT: 1 BÀI 1 : NHẬN BIẾT ÁNH SÁNG NGUỒN SÁNG VÀ VẬT SÁNG MỤC TIÊU: Khẳng định được rằng ta nhận biết được ánh sáng khi có ánh sáng truyền vào mắt ta và ta nhìn thấy các vật khi có ánh sáng từ các vật đó truyền vào mắt ta. Phân biệt được nguồn sáng và vật sáng. CHUẨN BỊ: Đối với mỗi nhóm học sinh: Một hộp kín trong đó có dán sẵn một mảnh giấy trắng; bóng đèn pin được gắn trong hộp như hình 1.2a SGK; pin; dây nối; công tắc. Nhóm trưởng nhận dụng cụ và giao lại cho giáo viên cuối tiết học. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: Ổn định lớp( 1’): Lớp trưởng báo cáo sĩ số. Kiểm tra bài cũ: ( Không ) Giảng bài mới: Giáo viên tổ chức các hoạt động Hoạt động của học sinh Ghi bảng HĐ1: (3’) Tổ chức tình huống học tập. Ở hình 1.1 bạn học sinh có nhìn thấy ánh sáng trực tiếp từ bóng đèn pin phát ra không ? Có khi nào mở mắt mà ta không nhìn thấy vật để trước mắt không ? Khi nào ta mới nhìn thấy một vật ? Để có câu trả lời đúng, chúng ta cùng nghiên cứu nội dung bài học 1. Giáo viên ghi bảng. HĐ2: (3’) Khi nào ta nhận biết được ánh sáng ? Giáo viên bật đèn pin và để ở 2 vị trí: để ngang trước mặt giáo viên và để chiếu về phía học sinh. HĐ3: ( 10’) Khi nào mắt ta nhận biết được ánh sáng ? Trong các câu hỏi sau đây, trường hợp nào mắt ta nhận biết có ánh sáng ? Ban đêm đứng trong phòng có cửa sổ đóng kín,không bật đèn, mở mắt. Ban đêm đứng trong phòng có cửa sổ đóng kín, bật đèn, mở mắt. Ban ngày, đứng ngoài trời, mở mắt. Ban ngày,đứng ngoài trời, mở mắt, lấy tay che kín mắt. C1. Trong những trường hợp mắt ta nhận biết được ánh sáng , có điều kiện gì giống nhau ? Vậy khi nào ta nhìn thấy một vật ? Giáo viên ghi bảng. HĐ4: ( 10’) Điều kiện nào ta nhìn thấy một vật ? Cho học sinh đọc mục II, làm thí nghiệm, thảo luận và trả lời câu hỏi C2. Sau đó thảo luận chung để rút ra kết luận. C2: Cho học sinh thí nghiệm như hình 1.2a; 1.2b. a. Đèn sáng. b. Đèn tắt. Giáo viên cho học sinh nhận xét: Vì sao lại nhìn thấy mảnh giấy trong hộp khi bật đèn ? Cho học sinh nêu kết luận và giáo viên ghi bảng. Chúng ta nghiên cứu tiếp nội dung III HĐ5: (15’) Phân biệt nguồn sáng và vật sáng. Yêu cầu học sinh nhận xét sự khác nhau giữa dây tóc bóng đèn đang sáng và mảnh giấy trắng. Thông báo từ mới: Nguồn sáng, vật sáng. C3: Ở thí nghiệm hình 1.2a; 1.2b vật nào tự phát ra ánh sáng, vật nào hắt lại ánh sáng do vật khác chiếu tới ? HĐ6: (2’) Vận dụng. C4: Tranh luận phần mở bài, bạn nào đúng? Vì sao ? C5:Trong thí nghiệm ở hình 1.1, nếu ta thắp một nắm hương để cho khói bay lên ở phía trước đèn pin, ta sẽ nhìn thấy một vệt sáng từ đèn phát ra xuyên qua khói. Giải thích vì sao ? Biết rằng khói gồm các hạt nhỏ li ti bay lơ lửng. Tùy câu trả lời của học sinh. Học sinh nhận xét và trả lời. ( Thí nghiệm cho thấy: Kể cả khi đèn pin bật sáng có khi ta cũng không nhìn thấy được ánh sáng từ bóng đèn pin phát ra ) ( Không có ánh sáng truyền vào mắt ) (Có ánh sáng truyền vào mắt ) // ( Không có ánh sáng truyền vào mắt ) C1: Học sinh tự đọc SGK, thảo luận nhóm và trả lời câu hỏi C1. Cả lớp thảo luận chung và rút ra kết luận. (H 1.2a) (H 1.2b) C3: Dây tóc bóng đèn tự nó phát ra ánh sáng gọi là nguồn sáng. Mảnh giấy trắng hắt lại ánh sáng từ đèn chiếu vào nó gọi là vật sáng. C4: Bạn Thanh đúng. Vì tuy đèn có bật sáng nhưng không chiếu thẳng vào mắt ta, không có ánh sáng từ đèn truyền vào mắt ta nên ta không nhìn thấy ánh sáng trực tiếp từ đèn. C5: Khói gồm nhiều hạt nhỏ li ti . Các hạt khói được đèn chiếu sáng trở thành các vật sáng. Các vật sáng nhỏ li ti xếp gần nhau tạo thành một vệt sáng mà ta nhìn thấy được. Bài 1: Nhận biết ánh sáng – Nguồn sáng và vật sáng. I.Nhận biết ánh sáng. Mắt ta nhận biết được ánh sáng khi có ánh sáng truyền vào mắt ta. II.Nhìn thấy một vật. Ta nhìn thấy một vật khi có ánh sáng truyền từ vật đó đến mắt ta. III.Nguồn sáng và vật sáng. Nguồn sáng là vật tự nó phát ra ánh sáng. Vật sáng gồm nguồn sáng và những vật hắt lại ánh sáng chiếu vào nó. 4.Củng cố: Cho học sinh nhắc lại nội dung ghi nhớ. 5.Dặn dò: Học thuộc lòng nội dung ghi nhớ. Làm các bài tập ở nhà: 1.1; 1.2; 1.3; trang 3 sách bài tập Vật lý 7. Xem trước nội dung bài học 2 chuẩn bị cho tiết học sau. TUẦN: 2 TIẾT: 2 BÀI 2 : SỰ TRUYỀN ÁNH SÁNG I.MỤC TIÊU: 1.Biết thực hiện một thí nghiệm đơn giản để xác định đường truyền của ánh sáng. 2.Phát biểu được định luật về sự truyền thẳng của ánh sáng. 3.Biết vận dụng định luật truyền thẳng của ánh sáng để ngắm các vật thẳng hàng. 4.Nhận biết được ba loại chùm sáng (song song, hội tụ, phân kì). II.CHUẨN BỊ: Đối với mỗi nhóm học sinh: 1 đèn pin, 1 ống trụ thẳng, 1 ống trụ cong không trong suốt, 3 màn chắn có đục lỗ, 3 cái đinh ghim ( hoặc kim khâu ). III.HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: 1.Ổn định lớp( 1’): Lớp trưởng báo cáo sĩ số. 2.Kiểm tra bài cũ: Câu hỏi: Khi nào ta nhận biết được ánh sáng ? Khi nào ta nhìn thấy một vật ? Nguồn sáng là gì ? Vật sáng là gì ? 3.Giảng bài mới: Giáo viên tổ chức các hoạt động Hoạt động của học sinh Ghi bảng HĐ1: (3’) Tổ chức tình huống học tập. Ở bài trước ta đã biết ta chỉ nhìn thấy một vật khi có ánh sáng truyền từ vật đó đến mắt ta ( lọt qua lỗ con ngươi vào mắt ). Cho học sinh vẽ trên giấy những con đường ánh sáng có thể truyền đến mắt ( kể cả đường thẳng, đường cong và các đường ngoằn ngoèo ). Có bao nhiêu đường có thể đi đến mắt ? Vậy ánh sáng đi theo đường nào trong những con đường đó để truyền đến mắt ? Cho học sinh sơ bộ trao đổi về thắc mắc của Hải nêu ra ở đầu bài. HĐ2: Nghiên cứu tìm qui luật về đường truyền của ánh sáng (mục 1). Cho học sinh dự đoán xem ánh sáng đi theo đường nào ? Đường thẳng, đường cong hay đường gấp khúc ? Giới thiệu thí nghiệm ở hình 2.1. Cho học sinh tiến hành thí nghiệm sau đó cho nhận xét. Yêu cầu học sinh nghĩ ra 1 thí nghiệm khác để kiểm tra lại kết quả trên. Cho học sinh điền vào chỗ trống trong phần kết luận và đọc lên cho cả lớp nghe và nhận xét. HĐ3: Khái quát hóa kết quả nghiên cứu, phát biểu định luật. Giới thiệu thêm cho học sinh không khí là môi trường trong suốt, đồng tính. Nghiên cứu sự truyền ánh sáng trong các môi trường trong suốt đồng tính khác cũng thu được kết quả tương tự, cho nên có thể xem kết luận trên như là một định luật gọi là định luật truyền thẳng của ánh sáng. HĐ4: Giáo viên thông báo từ ngữ mới: tia sáng và chùm sáng Qui ước biểu diễn đường truyền của ánh sáng bằng một đường thẳng gọi là tia sáng. Yêu cầu học sinh quan sát hình 2.3 và cho biết đâu là tia sáng. HHĐ5: Giáo viên làm thí nghiệm cho học sinh quan sát, nhận biết ba dạng chùm tia sáng : song song, hội tụ, phân kì. Cho học sinh mô tả thế nào là chùm sáng song song, hội tụ , phân kì ? HĐ6: Vận dụng. Hướng dẫn học sinh thảo luận các câu hỏi C4, C5. Cho học sinh đọc phần ghi nhớ và chép phần ghi nhớ vào tập. Yêu cầu học sinh đọc phần có thể em chưa biết cho cả lớp nghe. Có vô số đường. Học sinh trao đổi. Tùy câu trả lời của học sinh. Học sinh tiến hành thí nghiệm và rút ra nhận xét. Tuỳ câu trả lời của học sinh. Học sinh điền vào chỗ trống và đọc cho cả lớp nghe. Lớp nhận xét. Học sinh trả lời. Học sinh mô tả. Học sinh thảo luận các câu hỏi và trả lời. Học sinh đọc phần ghi nhớ và chép vào tập. Bài 2: Sự truyền ánh sáng . I.Đường truyền của ánh sáng. Đường truyền của ánh sáng trong không khí là đường thẳng. II.Tia sáng và chùm sáng. Chùm sáng song song gồm các tia sáng không giao nhau trên đường truyền của chúng. Chùm sáng hội tụ gồm các tia sáng giao nhau trên đường truyền của chúng. Chùm sáng phân kì gồm các tia sáng loe rộng ra trên đường truyền của chúng. III.Ghi nhớ. Định luật truyền thẳng của ánh sáng: Trong môi trường trong suốt và đồng tính, ánh sáng truyền đi theo đường thẳng. Đường truyền của ánh sáng được biểu diễn bằng một đường thẳng có hướng gọi là tia sáng. 4.Củng cố: Cho học sinh nhắc lại nội dung ghi nhớ. 5.Dặn dò: Về học nội dung ghi nhớ. Làm các bài tập ở nhà: 2.1; 2.2; 2.4; trang 4 sách bài tập Vật lý 7. Xem trước nội dung bài học kế chuẩn bị cho tiết học sau.