Bài giảng Ngữ văn 9 - Bài 24: Nói với con

NÓI VỚI CON Nguyễn Phương - Hưng Yên I. TÌM HIỂU CHUNG 1) Tác giả *Tên thật: Hứa Vĩnh Sước, sinh ngày 24.12.1948, Quª: Lăng Hiếu - Trùng Khánh - Cao Bằng. * Y Phương nhập ngũ năm 1968, phục vụ trong quân đội đến 1981 chuyển về công tác tại Sở Văn hóa Thông tin Cao Bằng. Hiện nay ông giữ chức trách Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật Cao Bằng. • 2. Tác phẩm ; 1980 • Tác phẩm đã xuất bản: - Người Hoa núi (kịch bản sân khấu, 1982); -Tiếng hát tháng giêng (thơ, 1986); - Lửa hồng một góc (thơ, in chung, 1987); -Lời chúc (thơ, 1991); -Đàn then (thơ, 1996). 3 Đọc và tìm hiểu chú thích * Đọc * Chú thích Người đồng mình: người vùng mình, người miền mình. Đây có thể hiểu cụ thể là những người cùng sinh sống trên một miền đất, cùng quê hương cùng một dân tộc. Cái lờ 3) Đọc-hiểu chung về văn bản - ThÓ th¬: Tù do - Phư¬ng thøc: BiÓu c¶m - Bè côc P1: Tõ ®Çu -> “®Ñp nhÊt trªn ®êi” ND: Nãi víi con vÒ t×nh c¶m céi nguån P2: TiÕp theo -> phong tôc. ND: Søc sèng bÒn bØ cña quª hư¬ng. P3: Cßn l¹i. ND: Lêi dÆn dß cña ngưêi cha -> Bè côc l« gic, chÆt chÏ II. PHÂN TÍCH 1). Nãi víi con vÒ t×nh c¶m céi nguån Ch©n ph¶i bưíc tíi cha Ch©n tr¸i bưíc tíi mÑ NT: §iÖp tõ, ®iÖp l¹i cÊu tróc c©u, h×nh Mét bưíc ch¹m tiÕng nãi ¶nh méc m¹c, c¸ch diÔn ®¹t chÊt ph¸c Hai bưíc tíi tiÕng cưêi - H×nh ¶nh cô thÓ, c¸ch diÔn ®¹t co vẽ như v« lý song l¹i t¹o ra sù ®éc ®¸o, ®Æc s¾c trong tư duy vµ c¸ch diÔn ®¹t ngưêi miÒn nói => T¹o kh«ng khÝ gia ®×nh ®Çm Êm, quÊn quýt. Cha mÑ m·i nhí vÒ ngµy cưíi Ngµy ®Çu tiªn ®Ñp nhÊt trªn ®êi - Cha mÑ m·i thư¬ng yªu nhau -> Cuéc sèng gia ®×nh thËt h¹nh phóc. => T¹o mét kh«ng gian gia ®×nh ®Çm Êm víi ®øa trÎ lÉm chÉm tËp ®i, tËp nãi, đang lín lªn tõng ngµy trong t×nh yªu thư¬ng, trong sù n©ng ®ãn vµ mong chê cña cha mÑ. “Ngưêi ®ång m×nh yªu l¾m con ¬i” -> C¸ch nãi méc m¹c mang tÝnh ®Þa phư¬ng cña ngưêi d©n téc . =>T×nh c¶m quª hư¬ng hiÖn lªn s©u s¾c qua c¸ch gäi yªu thư¬ng, ph¶i lµ ngưêi cã t×nh yªu s©u ®Ëm víi quª hư¬ng míi cÊt lªn tiÕng gäi thiÕt tha như thÕ. §an lê cµi nan hoa Nt: Èn dô chuyÓn ®æi c¶m gi¸c, V¸ch nhµ ken c©u h¸t c¸c ®éng tõ: cµi, ken => Cuéc sèng lao ®éng cÇn cï, tư¬i vui, trong kh«ng gian Êm nång, víi nh÷ng ®iÖu h¸t then h¸t lîn, ngoµi ra cßn thÓ hiÖn sù g¾n bã, quÊn quýt trong lao ®éng, lµm ¨n cña ®ång bµo quª hư¬ng. -> Con dÇn kh«n lín, trëng thµnh trong cuéc sèng lao ®éng, trong nghÜa t×nh s©u nÆng cña quª h¬ng. Nguyễn Phương - Hưng Yên Rõng cho hoa Con ®ưêng cho nh÷ng tÊm lßng -> Rõng nói quª hư¬ng thËt th¬ méng vµ nghÜa t×nh. VÎ ®Ñp cña thiªn nhiªn kh«ng chØ lµ ë mµu s¾c, c¸i ta nh×n thÊy mµ cßn lµ c¶ “tÊm lßng”: ®ã lµ sù che chë, nu«i dìng con ngêi c¶ vÒ t©m hån, lèi sèng. * Con sinh ra lín lªn trong lµ nhê t×nh yªu thư¬ng ®ïm bäc cña cha mÑ, gia ®×nh, sù chë che cña quª hư¬ng, cña thiªn nhiªn nói rõng 2. Søc sèng bÒn bØ cña quª hư¬ng. “Ngưêi ®ång m×nh thư¬ng l¾m con ¬i” NT: §iÖp cÊu tróc -> NhÊn m¹nh vµo c¸ch gäi yªu thư¬ng. NÕu trưíc lµ yªu th× giê ®©y lµ thư¬ng. Mét t×nh c¶m s©u ®Ëm dµnh cho ngưêi ®ång m×nh “ Cao ®o nçi buån. - LÊy cao, xa, lÊy kho¶ng c¸ch kh«ng Xa nu«i chÝ lín” gian ®Ó ®o t©m hån cña con ngưêi. - §©y lµ c¸ch nãi ®Æc trng mang ®Ëm chÊt cña ngưêi d©n téc -> Con ngưêi hiÖn ra s¸nh víi nói rõng, hiªn ngang lín lao “Sèng trªn ®¸ kh«ng chª ®¸ gËp ghÒnh. NT: ®iÖp tõ, tõ gîi t¶, Sèng trong thung kh«ng chª thung nghÌo ®ãi” -> Sù g¾n bã víi quª hư¬ng céng ®ång, dï quª h¬ng cßn thiÕu thèn khã kh¨n nhưng con ngưêi vÉn g¾n bã chÆt chÏ víi quª hư¬ng kh«ng quay lưng ph¶n béi quª hư¬ng Sèng nh s«ng nh suèi. Lªn th¸c xuèng ghÒnh. - NT: So s¸nh, Sö dông thµnh ng÷ Kh«ng lo cùc nhäc => Søc sèng thËt m¹nh mÏ m·nh liÖt, kh«ng g× ng¨n c¶n næi, ®ã lµ ý trÝ tù cêng rÊt cao cña ngêi ®ång m×nh - Mong muèn cña ngêi cha : con ph¶i cã nghÜa t×nh chung thuû víi quª hư¬ng, biÕt chÊp nhËn vµ vît qua gian nan thö th¸ch b»ng ý chÝ vµ b»ng niÒm tin cña m×nh Nguyễn Phương - Hưng Yên “Ngêi ®ång m×nh th« s¬ da thÞt -NT: Èn dô, ®èi lËp, méc m¹c Ch¼ng mÊy ai nhá bÐ ®©u con” giÇu h×nh ¶nh => Ngưêi ®ång m×nh dÉu bªn ngoµi cã thÓ cßn th« s¬, hoang d· nhưng l¹i chøa ®ùng mét t©m hån lín lao, giÇu ý chÝ “Ngưêi ®ång m×nh biÕt tù ®ôc ®¸ kª cao quª hư¬ng Cßn quª hư¬ng th× lµm phong tôc” NT: Èn dô, Giäng ®iÖu, giÇu h×nh ¶nh -> Giäng ®iÖu khi m¹nh mÏ khi nhÑ nhµng, c¸ch nãi méc m¹c cã søc kh¸i qu¸t. ChÝnh con ngưêi ®· dùng x©y quª hư¬ng, t«n thªm vÎ ®Ñp cho quª hư¬ng vµ quª hư¬ng còng lµ ®iÓm tùa tinh thÇn cho con ngưêi * Ngưêi cha mong muèn con biÕt tù hµo vÒ truyÒn thèng quª hư¬ng, h·y sèng xøng ®¸ng víi truyÒn thèng quª hư¬ng n 3) Lêi dÆn dß cña ngêi cha “Con ¬i dÉu th« s¬ da thÞt Lªn ®ưêng. Kh«ng bao giê nhá bÐ ®ưîc nghe con” - Giäng ®iÖu tha thiÕt ©n t×nh thÓ hiÖn mong ưíc cña ngưêi cha víi ngưêi con - Lêi d¨n chÊt ph¸c, ch©n thµnh, ra ®i h·y xøng ®¸ng víi truyÒn thèng quª hư¬ng * Bµi th¬ - Nªu lªn t×nh c¶m yªu thư¬ng, tr×u mÕn, thiÕt tha vµ niÒm tin tưëng cña ngưêi cha qua lêi nãi víi con - §iÒu lín lao nhÊt mµ ngưêi cha muèn truyÒn cho con chÝnh lµ t×nh c¶m gia ®×nh lßng tù hµo vÒ søc sèng m¹nh mÏ, bÒn bØ, vÒ truyÒn thèng cao ®Ñp cña quª hư¬ng vµ niÒm tù tin khi bưíc vµo ®êi. III. Tæng kÕt 1)NghÖ thuËt - Giäng ®iÖu th¬ tha thiÕt ©n t×nh, s©u l¾ng. C¸ch diÔn ®¹t b»ng h×nh ¶nh ®éc ®¸o mang ®Ëm chÊt d©n téc. - NhiÒu biÖn ph¸p nghÖ thuËt nh Èn dô so s¸nh. 2) Néi dung - ThÓ hiÖn t×nh c¶m gia ®×nh ®Çm Êm, ca ngîi truyÒn thèng cña quª hư¬ng, ®ång thêi thÊy søc sèng vµ vÎ ®Ñp t©m hån cña ngưêi d©n téc miÒn nói * Híng dÉn vÒ nhµ - §äc thuéc bµi th¬ bµi th¬ - Lµm bµi tËp (SGK 74) - ChuÈn bÞ : NghÜa têng minh vµ hµm ý