Bài giảng Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 78: So sánh

KIỂM TRA BÀI CŨCâu 1: Phó từ là gì? Cho vài ví dụ* Các loại phó từ thường gặpLà những từ đi kèm động từ, tính từ để bổ sungý nghĩa cho động từ, tính từ . Ví dụ : đang học, rất đẹpPhó từ- Chỉ quan hệ thời gian : đã , sẽ , đang - Chỉ mức độ : rất, quá, lắm, hơi..- Chỉ sự tiếp diễn : vẫn, còn , cứ, cũng- Chỉ sự phủ định : không , chưa , chẳng..- Chỉ sự cầu khiến : hãy, đừng , chớ..SO SÁNHTuần 21Tiết 78 a. Trẻ em như búp trên cành Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan. (Hồ Chí Minh) I. So sánh là gì? a. Trẻ em được so sánh như búp trên cành.Non nớt, bụ bẫm, cần được nâng niu chăm sóc.Có nét tương đồng.Thể hiện tình cảm yêu mến, chứa chan hi vọng.Tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.b. [...] Trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận. (Đoàn Giỏi)SO SÁNH1. Ví dụ 1 (Sgk tr 24)Thể hiện lòng yêu mến tự hào về vẻ đẹp hùng vĩ của thiên nhiên Cao, dài, chắc chắn, vững chãi, hùng vĩCó nét tương đồng.Tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.b. Rừng đước được so sánh như hai dãy trường thành vô tận.SO SÁNH I. So sánh là gì? Con mèo vằn vào tranh, to hơn cả con hổ nhưng nét mặt lại vô cùng dễ mến. (Tạ Duy Anh)-> Nét giống nhau: hình dáng đều có vằn, sọc đen, vàng.-> khác nhau: tính nết. Mèo hiền lành, hổ dữ tợn.=> Nêu lên vẻ ngoài giống nhau nhưng tính nết khác nhau để nhấn mạnh sự đáng yêu, hiền lành, dễ thương của chú mèo vằn.2. Ví dụ 2 (Sgk tr 24)SO SÁNH I. So sánh là gì? - So sánh là đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác có nét tương đồng để làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.3. Ghi nhớ Tr 24- SGK)SO SÁNH I. So sánh là gì? 1. Ví dụ 1 2. Ví dụ 2Điền những tập hợp từ chứa hình ảnh so sánh trong các câu đã dẫn ở phần I vào mô hình phép so sánhdưới đây:Vế A (sự vật được so sánh)Phương diện so sánhTừ so sánh Vế B (sự vật dùng để so sánh)Trẻ emnhưbúp trên cànhdựng lên caongấtnhưhai dãy trường thành vô tận=> Phép so sánh (đầy đủ) có 4 phầnRừng đướcSO SÁNH II. Cấu tạo của phép so sánh(Non nớt cần được bảo vệ) 1. Moâ hình caáu taïo ñaày ñuû cuûa moät pheùp so saùnh goàm:  - Veá A (neâu teân söï vaät, söï vieäc ñöôïc so saùnh) - Veá B (neâu teân söï vaät, söï vieäc duøng ñeå so saùnh vôùi söï vaät, sö vieäc noùi ôû veá A) - Töø ngöõ chæ phöông dieän so saùnh - Töø ngöõ chæ yù so saùnh (goïi taét laø töø so saùnh)SO SÁNH II. Cấu tạo của phép so sánh 2. Các từ so sánh: ngoài từ như còn các từ-> là, như là, y, y như, giống như, tựa , tựa như. II. Cấu tạo của phép so sánh 1. Mô hình cấu tạo của phép so sánhSO SÁNH- Quê hương là chùm khế ngọtAnh em như thể tay chân Bao nhiêu tấc đất tấc vàng bấy nhiêulòng mẹCửu Long chí lớn ông chaTrường Sơntre mọc thẳngnhưcon ngườiVế B(sự vật dùng để so sánh)Từ so sánhPhương diện so sánhVế A(sự vật được so sánh)* Chú ý: Trong thực tế mô hình cấu tạo nói trên có thể biến đổi ít nhiều:  - Các từ ngữ chỉ phương diện so sánh và chỉ ý so sánh có thể được lược bớt. - Vế B có thể được đảo lên trước vế A cùng với từ so sánh.không chịu khuất II. Cấu tạo của phép so sánhSO SÁNHbao la sóng trào(Cao, lớn, rộng)3. Các loại so sánhLúc ở nhà, mẹ cũng là cô giáoKhi tới trường, cô giáo như mẹ hiền (Lời bài hát) Từ xa nhìn lại, cây gạo sừng sững như một tháp đèn khổng lồ [] (Vũ Tú Nam)Bà như quả đã chín rồiCàng thêm tuổi tác, càng tươi lòng vàng (Võ Thanh An)Trường Sơn: chí lớn ông chaCửu Long: lòng mẹ bao la sóng trào (Lê Anh Xuân)a. So sánh đồng loại.- So sánh người với người:- So sánh vật với vật:b. So sánh khác loại:- So sánh người với vật:- So sánh cái cụ thể với cái trừu tượng:- So sánh vật với người:Ngôi nhà như trẻ nhỏLớn lên cùng trời xanh. (Đồng Xuân An)SO SÁNHkhoẻ như chậm nhưtrắng nhưnhanh nhưKhoẻ như voiKhoẻ như trâu Khoẻ như lực sĩ Trắng như tuyếtTrắng như ngàTrắng như bôngChậm như rùa Chậm như sên Nhanh như sócNhanh như cắtBài tập 2/ T26- SGKSO SÁNHTHẢO LUẬN NHÓMNhóm 1, Làm bài tập 1 SGK Tr 25Nhóm 2 Tìm những câu văn có sử dụng phép so sánh trong văn bản “Sông nước Cà Mau” (Đoàn Giỏi)? (Bài tập 3/ Tr 25- SGK)Nhóm 2, Tìm những câu văn có sử dụng phép so sánh trong văn bản “Bài học đường đời đầu tiên” (Tô Hoài)? (Bài tập 3/ Tr 25- SGK)III. Luyện tập: Bài tập 1/ T25- SGK.a. So sánh đồng loại.- So sánh người với người:- So sánh vật với vật:b. So sánh khác loại:- So sánh người với vật:So sánh cái cụ thể với cái trừu tượng:Thầy thuốc như mẹ hiền.Những tán lá phượng xòe ra như chiếc dù che mưa, che nắng.Bóng Bác cao lồng lộngẤm hơn ngọn lửa hồng.Công cha như núi ngất trờiNghĩa mẹ như nước ở ngoài Biển Đông.- So sánh vật với người:Cái chàng Dế Choắt, người gầy gò và dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện.SO SÁNH Bài tập 3/ Tr 25- SGK: a) Những câu văn có sử dụng phép so sánh trong văn bản “Bài học đường đời đầu tiên” (Tô Hoài): - Những ngọn cỏ gẫy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. - Hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp như hai lưỡi liềm máy làm việc. - Cái chàng dế Choắt, người gầy gò và dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện. - Đã thanh niên rồi mà cánh chỉ ngắn củn đến giữa lưng, hở cả mạng sườn như người cởi trần mặc áo gi-lê. - Đến khi định thần lại, chị mới trợn tròn mắt, giương cánh lên, như sắp đánh nhau. - Mỏ Cốc như cái dùi sắt, chọc xuyên cả đất. b) Những câu văn có sử dụng phép so sánh trong văn bản “Sông nước Cà Mau” (Đoàn Giỏi): - Càng đổ gần về hướng mũi Cà Mau thì sông ngòi, kênh rạch càng bủa giăng chi chít như mạng nhện. - [...] Ở đó tụ tập không biết cơ man nào là bọ mắt, đen như hạt vừng, chúng cứ bay theo thuyền từng bầy như những đám mây nhỏ [...] - [...] Cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên, hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng. - [...] Trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận. - Những ngôi nhà bè ban đêm ánh đèn măng-sông chiếu rực trên mặt nước như những khu phố nổi. Bài tập 3/ T25- SGK: HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ: Học thuộc khái niệm so sánh, cấu tạo phép so sánh. Làm hoàn thiện các bài tập trang 25, 26 vào vở Soạn bài: Bức tranh của em gái tôi.