Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 78: Văn bản Khi con tu hú - Năm học 2019-2020 - Trần Thị Giang

GIáO VIÊN : Trõ̀n Thị GiangNgữ VănLớp 8Đoàn kết - Chăm ngoan - Học giỏi -KHI CON TU HÚ- Tụ́ Hữu1Vũ Đình Liên (1913 – 1996)Tế Hanh (1921)Thế Lữ (1907 – 1989)kiểm tra bài cũĐọc kỹ các dữ liệu rồi nhận diện các tác giả đã học? 1. Là một trong những lớp nhà thơ đầu tiên của phong trào thơ mới, thơ ông thường mang nặng niềm hoài cổ.2. Là người có mặt trong phong trào thơ mới ở chặng cuối với những bài thơ mang nặng nỗi buồn về tình yêu quê hương thắm thiết.3. Ông là nhà thơ tiêu biểu của phong trào thơ mới, người đã góp phần quan trọng vào việc đổi mới thơ ca và đem lại chiến thắng cho thơ mới. 2I. Đọc và tìm hiểu chung. 1. Tác giả:Tố Hữu (1920 – 2002 )Tên khai sinh là Nguyễn Kim Thành. Quê ở tỉnh Thừa Thiên- Huế . Cuộc đời cách mạng của ông thống nhất đẹp đẽ với cuộc đời thơ . Là lá cờ đầu của thơ ca cách mạng Việt Nam. Năm 1996, ông được Nhà nước trao tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật. Tố Hữu đảm nhiệm nhiều chức vụ quan trọng trong Đảng và chính quyền Tác phẩm chính: Từ ấy, Gió lộng, Máu và hoa, ...tố hữu (1920- 2002)Tố hữuVăn bản :Khi con tu hú3 Hoàn cảnh sáng tác:- Tháng 7- 1939 trong nhà lao Thừa Phủ (Huế) sau gần 4 tháng Tố Hữu bị thực dân Pháp bắt giam.- In trong tập thơ Từ ấy (1937-1946). 2. Tác phẩmTố Hữu (1920 – 2002 )Tố hữuVăn bản :Khi con tu húI. Đọc và tìm hiểu chung 1. Tác giả:Tố Hữu (1920 – 2002 )* Thể thơ:* Phương thức biểu đạt:Lục bátMiêu tả, biểu cảm? Chọn câu trả lời đúngPhương thức biểu đạt của bài thơ:Miêu tả và biểu cảmBiểu cảm và tự sựBiểu cảm, miêu tả và tự sự4Tố hữuVăn bản :Khi con tu hú* Bố cục :Hai phần.KHổ 1Cảnh vào hè trong tâm tưởng người tù cách mạng Hoàn cảnh sáng tác:- In trong tập thơ Từ ấy (1937-1946). 2. Tác phẩmTố Hữu (1920 – 2002 )I. Đọc và tìm hiểu chung 1. Tác giả:Tố Hữu (1920 – 2002 )* Thể thơ: Lục bátPhương thức biểu đạt: Miêu tả, biểu cảmkhổ 2Tâm trạng của người tù cách mạng Khi con tu huự goùi baày Luựa chieõm ủang chớn, traựi caõy ngoùt daàn Vửụứn raõm daọy tieỏng ve ngaõn Baộp raõy vaứng haùt ủaày saõn naộng ủaứo Trụứi xanh caứng roọng caứng cao ẹoõi con dieàu saựo loọn nhaứo tửứng khoõng... Ta nghe heứ daọy beõn loứng Maứ chaõn muoỏn ủaùp tan phoứng, heứ oõi! Ngoọt laứm sao, cheỏt uaỏt thoõi Con chim tu huự ngoaứi trụứi cửự keõu! Hueỏ, thaựng 7 -1939Toỏ Hửừu, Tửứ aỏy, NXB Vaờn hoùc, Haứ Noọi, 1971)CảnhTìnhK1K25KHI CON TU HúChỉ là một cụm từ, nên chưa trọn ý.(bỏ ngỏ)Mở ra bao nhiêu liên tưởng .Gợi mạch cảm xúc của toàn bài -Thức dậy bức tranh mùa hè. - Khơi dậy bức tranh tâm trạng của người chiến sĩ trẻ trong chốn lao tù. NộI DUNg Của bài thơ.* NHAN đề bài thơTố hữuVăn bản :Khi con tu hú* Bố cục :Hai phần.* Hoàn cảnh sáng tác: 2. Tác phẩmI. Đọc và tìm hiểu chung 1. Tác giả:Tố Hữu (1920 – 2002 )* Thể thơ: Lục bát* Phương thức biểu đạt: Miêu tả, biểu cảm6Tu hú : Loài chim lông màu đen, lớn hơn chim sáo,thường kêu vào đầu mùa hè.Tố hữuVăn bản :Khi con tu húI. Đọc và tìm hiểu chung 1. Tác giả:Tố Hữu (1920 – 2002 ) 2. Tác phẩm 3. Từ khó.7Phòng : Phòng giam.Nhà lao thừa phủ (Huế) nơi giam cầm nhà thơ Tố HữuTố hữuVăn bản :Khi con tu húI. Đọc và tìm hiểu chung 1. Tác giả:Tố Hữu (1920 – 2002 ) 2. Tác phẩm 3. Từ khó.8Diều sáo : là loại diều có thêm ống sáo , khi thả phát ra âm thanh vui tai.DTố hữuVăn bản :Khi con tu húI. Đọc và tìm hiểu chung 1. Tác giả:Tố Hữu (1920 – 2002 ) 2. Tác phẩm 3. Từ khó.91. Cảnh vào hè trong tâm tưởng người tù cách mạng. Khi con tu huự goùi baày Luựa chieõm ủang chớn, traựi caõy ngoùt daàn Vửụứn raõm daọy tieỏng ve ngaõn Baộp raõy vaứng haùt ủaày saõn naộng ủaứo Trụứi xanh caứng roọng caứng cao ẹoõi con dieàu saựo loọn nhaứo tửứng khoõng . . .*Âm thanh:- Tiếng tu hú- Tiếng ve - Tiếng diều sáo Rộn rã, ngân vang.-Tu hú, lúa, trái cây , vườn, ve, bắp, nắng,trời, đôi con diều sáo - Vàng (ngô,lúa) - Xanh (cây lá, bầu trời) - Hồng (nắng, trái chín) - Râm mát (vườn)* Hình ảnh:* Màu sắc:Rực rỡ, tươi sáng.Quen thuộc, sống động. Khi con tu huự goùi baày Luựa chieõm ủang chớn, traựi caõy ngoùt daàn Vửụứn raõm daọy tieỏng ve ngaõn Baộp raõy vaứng haùt ủaày saõn naộng ủaứo Trụứi xanh caứng roọng caứng cao ẹoõi con dieàu saựo loọn nhaứo tửứng khoõng . . .Tố hữuVăn bản :Khi con tu húiI. Đọc và tìm hiểu nội dungI. Đọc và tìm hiểu chung Khi con tu huự goùi baày Luựa chieõm ủang chớn, traựi caõy ngoùt daàn Vửụứn raõm daọy tieỏng ve ngaõn Baộp raõy vaứng haùt ủaày saõn naộng ủaứo Trụứi xanh caứng roọng caứng cao ẹoõi con dieàu saựo loọn nhaứo tửứng khoõng . . . Khi con tu huự goùi baày Luựa chieõm ủang chớn, traựi caõy ngoùt daàn Vửụứn raõm daọy tieỏng ve ngaõn Baộp raõy vaứng haùt ủaày saõn naộng ủaứo Trụứi xanh caứng roọng caứng cao ẹoõi con dieàu saựo loọn nhaứo tửứng khoõng . . .gọi bầyngân10*Âm thanh:- Tiếng tu hú - Tiếng ve- Tiếng diều sáo Rộn rã, ngân vang.-Tu hú, lúa, trái cây, vườn, ve, bắp, nắng,trời, đôi con diều sáo. - Vàng (ngô,lúa) . - Xanh (cây lá, bầu trời) - Hồng (nắng, trái chín) - Râm mát (vườn).* Hình ảnh:* Màu sắc:Rực rỡ, tươi sáng.Quen thuộc, sống động.- Chín (lúa chiêm)- Ngọt (trái cây )* Hương vị:Thơm, ngọt, quyến rũ. Khi con tu huự goùi baày Luựa chieõm ủang chớn, traựi caõy ngoùt daàn Vửụứn raõm daọy tieỏng ve ngaõn Baộp raõy vaứng haùt ủaày saõn naộng ủaứo Trụứi xanh caứng roọng caứng cao ẹoõi con dieàu saựo loọn nhaứo tửứng khoõng . . .Tố hữubản :Khi con tu hú1. Cảnh vào hè trong tâm tưởng người tù cách mạng.iI. Đọc và tìm hiểu nội dungI. Đọc và tìm hiểu chung gọi bầyngân11 Trụứi xanh caứng roọng caứng cao ẹoõi con dieàu saựo loọn nhaứo tửứng khoõng*Nghệ thuật: - Điệp ngữ càng càng - Tính từ :cao, rộng. - Động từ: lộn nhào. - Gieo vần: cao-sáo-nhào. - Lời thơ uyển chuyển,nhịp nhàng. Tố hữuVăn bản :Khi con tu hú*Âm thanh:Tiếng tu hú gọi bầy - Tiếng ve ngân.- Tiếng diều sáo. Rộn rã, ngân vang.-Tu hú, lúa, trái cây, vườn, ve, bắp, nắng,trời, đôi con diều sao. - Vàng (ngô,lúa) . - Xanh (cây lá, bầu trời) - Hồng (nắng, trái chín) - Râm mát (vườn).* Hình ảnh:* Màu sắc:Rực rỡ, tươi sáng.Quen thuộc, sống động.- Chín (lúa chiêm )- Ngọt (trái cây )* Hương vị: Thơm, ngọt, quyến rũ.*Không gian, chuyển động Rộng lớn, khoáng đạt1. Cảnh vào hè trong tâm tưởng người tù cách mạng.iI. Đọc và tìm hiểu nội dungI. Đọc và tìm hiểu chung Trụứi xanh caứng roọng caứng cao ẹoõi con dieàu saựo loọn nhaứo tửứng khoõngTrụứi xanh caứng roọng caứng cao ẹoõi con dieàu saựo loọn nhaứo tửứng khoõngTự do, hạnh phúc, đầy sức sống.12*Không gian, chuyển động Rộng lớn, khoáng đạt, tự do, đầy sức sống.* Cảnh đẹp, tươi vui, sống động,tràn trề nhựa sống.=>Tâm hồn trẻ trung,nhạy cảm ,yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu tự do .Hợp líTRìNH Tự MIÊU Tả Gần XaThấp CaoHẹp RộngTố hữuVăn bản :Khi con tu hú*Nghệ thuật: - Dùng nhiều danh từ,động từ ,tính từ. - Liệt kê,điệp ngữ.*Âm thanh:- Tiếng tu hú.- Tiếng ve ngân.- Tiếng diều sáo. Rộn rã, ngân vang.-Tu hú, lúa, trái, vườn, ve, bắp, nắng,trời, đôi con diều sao. - Vàng (ngô,lúa) . - Xanh (cây lá, bầu trời) - Hồng (nắng, trái chín) - Râm mát (vườn).* Hình ảnh:* Màu sắc:Rực rỡ, tươi sáng.Quen thuộc, sống động.- Chín (lúa chiêm )- Ngọt (trái cây )* Hương vị: Thơm, ngọt, quyến rũ.1. Cảnh vào hè trong tâm tưởng người tù cách mạng.iI. Đọc và tìm hiểu nội dungI. Đọc và tìm hiểu chung 13 2.Tâm trạng người tù cách mạng.. Ta nghe hố dậy bờn lũng Mà chõn muốn đạp tan phũng, hố ụi! Ngột làm sao, chết uất thụi Con chim tu hỳ ngoài trời cứ kờu!Ta nghe /hố dậy /bờn lũng Mà chõn muốn đạp tan phũng, /hố ụi! Ngột làm sao,/ chết uất thụi Con chim tu hỳ /ngoài trời /cứ kờu!Tố hữuVăn bản :Khi con tu hú* Cảnh đẹp, tươi vui, sống động,tràn trề nhựa sống.=>Tâm hồn trẻ trung,nhạy cảm ,yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu tự do .1. Cảnh vào hè trong tâm tưởng người tù cách mạng.*Nghệ thuật: Dùng nhiều động từ ,tính từ. Liệt kê,điệp ngữ.Ta nghe /hố dậy /bờn lũng Mà chõn muốn đạp tan phũng, /hố ụi! Ngột làm sao,/ chết uất thụi Con chim tu hỳ /ngoài trời /cứ kờu!Bài tập trắc nghiệmVì sao người tù lại có tâm trạng ngột ngạt, uất hận?A. Cuộc sống tự do, hấp dẫn bên ngoài bởi tiếng tu húB. Phòng giam quá chật chộiC. Vì mất tự do căm hận nhà tù thực dânTa nghe /hố dậy /bờn lũng Mà chõn muốn đạp tan phũng, /hố ụi! Ngột làm sao,/ chết uất thụi Con chim tu hỳ /ngoài trời /cứ kờu!*Ngột ngạt, uất hận cao độ vì mất tự do iI. Đọc và tìm hiểu nội dungI. Đọc và tìm hiểu chung 142..Tâm trạng người tù cách mạng. .Tố hữuVăn bản :Khi con tu hú* Cảnh đẹp, tươi vui, sống động,tràn trề nhựa sống.=>Tâm hồn trẻ trung,nhạy cảm ,yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu tự do .1. Cảnh vào hè trong tâm tưởng người tù cách mạng.Đập tan phòngĐập tan xiềng xíchĐập tan nhà tùĐập tan chế độ thực dânTrở về với cuộc sống bên ngoàiTrở về với đồng chí, đồng độiTa nghe /hố dậy /bờn lũng Mà chõn muốn đạp tan phũng, /hố ụi! Ngột làm sao,/ chết uất thụi Con chim tu hỳ /ngoài trời /cứ kờu!=>Khát vọng tự do cháy bỏng*Ngột ngạt, uất hận cao độ Ta nghe /hố dậy /bờn lũng Mà chõn muốn đạp tan phũng, /hố ụi! Ngột làm sao,/ chết uất thụi Con chim tu hỳ /ngoài trời /cứ kờu!iI. Đọc và tìm hiểu nội dungI. Đọc và tìm hiểu chung 15Thảo luận nhómKhi con tu hú gọi bầyCon chim tu hú ngoài trời cứ kêuTâm trạng người tù khi nghe tiếng tu hú thể hiện ở đoạn đầu và đoạn cuối khác nhau như thế nào? Vì sao? Suy nghĩTố hữuVăn bản :Khi con tu húMở đầu:Báo hiệu mùa hè đến. -> Tâm trạng rạo rực, mê say cuộc sống Kết thúc:Tiếng chim gợi tâm trạng,u uất, căm hận. -> khao khát tự do. Vì: - Tiếng chim tu hú chính là .tiếng gọi của tự do - Được cảm nhận ở hai thời điểm khác nhau.Đáp án2.Tâm trạng người tù cách mạng.* Cảnh đẹp, tươi vui, sống động,tràn trề nhựa sống.=>Tâm hồn trẻ trung,nhạy cảm ,yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu tự do .1. Cảnh vào hè trong tâm tưởng người tù cách mạng.=>Khát vọng tự do cháy bỏng*Ngột ngạt, uất hận cao độ iI. Đọc và tìm hiểu nội dungI. Đọc và tìm hiểu chung 16Tố hữu-Văn bản :Khi con tu húD? Câu nhận xét không đúng về nghệ thuật của bài thơ.Viết theo thể thơ lục bát, giàu nhạc điệu, mượt mà, uyển chuyển.Lựa chọn lời thơ đầy ấn tượng để biểu lộ cảm xúc thiết tha, khi lại sôi nỏi, mạnh mẽ.Xây dựng hình tượng nghệ thuật có nhiều tầng ý nghĩa.Sử dụng các biện pháp tu từ điệp ngữ, liệt kê, đối lậpXây dựng hình tượng nghệ thuật có nhiều tầng ý nghĩa. 1.Nghệ thuật- Thể thơ lục bát- Biện pháp tu từ điệp ngữ, liệt kê, đối lập... - Lời thơ giàu cảm xúc2. Nội dungiii.Tổng kết2.Tâm trạng người tù cách mạng.* Cảnh đẹp, tươi vui, sống động,tràn trề nhựa sống.=>Tâm hồn trẻ trung,nhạy cảm ,yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu tự do .1. Cảnh vào hè trong tâm tưởng người tù cách mạng.=>Khát vọng tự do cháy bỏng*Ngột ngạt, uất hận cao độ iI. Đọc và tìm hiểu nội dungI. Đọc và tìm hiểu chung ABC17Tố hữuVăn bản :Khi con tu hú? ý nói đúng nhất tâm trạng người tù –chiến sĩ được thể hiện ở 4 câu thơ cuối trong bài là:ADBCNung naỏu yự chớ haứnh ủoọng ủeồ thoaựt khoỷi choỏn nguùc tuứ.Mong ửụực da dieỏt cuoọc soỏng beõn ngoaứi choỏn tuứ nguùc. Buoàn bửùc vỡ chim tu huự ngoaứi trụứi cửự keõu. U uaỏt, ngoọt ngaùt muoỏn ủaùp tan xieàng xớchKhi con tu húThức dậyKhơi gợiBức tranh tâm trạngBức tranh mùa hè- U uất, ngột ngạt, muốn đạp tan xiềng xích. - Rộn rã âm thanh , rực rỡ sắc màu, ngọt ngào hương vị. - Bức tranh đẹp, đầy sức sống, kết đọng hình ảnh tự do.U uaỏt, ngoọt ngaùt muoỏn ủaùp tan xieàng xớch18Tố hữuVăn bản :Khi con tu húKhi con tu húThức dậyKhơi gợiBức tranh tâm trạngBức tranh mùa hè- U uất, ngột ngạt, muốn đạp tan xiềng xích. - Rộn rã âm thanh , rực rỡ sắc màu, ngọt ngào hương vị. - Yêu đời, yêu tự do, gắn bó với cuộc sống, quê hương.- Bức tranh đẹp, đầy sức sống, kết đọng hình ảnh tự do.KHátVỌNGTự dOABCD Caõu noựi ủuựng nhaỏt veà yự nghúa cuỷa baứi thụ laứ:Thể hiện niềm uất hận của tuổi trẻThể hiện tình yêu quê hương của tác giảNói về thời khắc phũ phàng trong tù ngụcThể hiện lòng yêu đời, yêu tự do, có khát vọng tự do mãnh liệt của người chiến sĩ cộng sản trẻ tuổi trong hoàn cảnh tù đày. Thể hiện lòng yêu đời, yêu tự do, có khát vọng tự do mãnh liệt của người chiến sĩ cộng sản trẻ tuổi trong hoàn cảnh tù đày. 19Tố hữuVăn bản :Khi con tu hú - Thể thơ lục bát- Biện pháp tu từ điệp ngữ, liệt kê, đối lập... - Lời thơ giàu cảm xúc2. Nội dung1.Nghệ thuật Bức tranh mùa hè đẹp, rộn rã âm thanh, rực rỡ sắc màu, ngọt ngào hương vị. Tràn đầy sức sống, sức vẫy gọi Tâm trạng người tù cách mạng yêu đời, yêu cuộc sống tự do, u uất, ngột ngạt, muốn phá tan xiềng xíchiV.Luyện tập ?Chỉ ra sự đối lập của hai khổ thơ trên các phương diện sau:Khổ 1Khổ 2CảnhKhông gianTâm trạngGiọng thơKhổ thơiii.Tổng kếtiI. Đọc và tìm hiểu nội dungI. Đọc và tìm hiểu chung 20Tố hữuVăn bản :Khi con tu húKhổ 1 Tưởng tượng Tự do khoáng đạt, tràn đầy ánh sáng Yêu đời, yêu cuộc sống tự doTha thiết bồi hồi Khổ 2 ThựcTù ngục , ngột ngạt, tăm tối Căm ghét cuộc sống tù đày.Uất hận, sục sôiCảnhKhông gianTâm trạngGiọng thơKhổ thơ- Đây là tương phản đối lập gay gắt giữa tưởng tượng và cảnh thực làm nổi rõ cảnh ngộ, thân phận người tù; làm gia tăng hơn cái bức bối, ngột ngạt, khát khao là nguyên nhân dẫn đến tâm trạng, hành động của người tù đạt đến đỉnh điểm.iV.Luyện tập Sự đối lập của hai khổ thơ trên các phương diện sau:21Tố hữuVăn bản :Khi con tu húCâu 4. Bài thơ “Khi con tu hú” đã thể hiện sâu sắc tình yêu cuộc sống tha thiết và niềm khao khát tự do đến cháy bỏng của người chiến sĩ cách mạng trong cảnh tù đày.B. Sai.Câu 2. Bằng khả năng quan sát nhạy bén, Tố Hữu đã vẽ ra một bức tranh thiên nhiên tươi đẹp qua sáu câu thơ đầu của bài thơ “ Khi con tu hú”.A. Đúng.Câu 3. Bài thơ “Khi con tu hú” được khơi nguồn từ tiếng chim tu hú gọi bầy.B. Sai.A. Đúng.B. Sai.A. Đúng.Câu 1. Câu nào nói đúng nhất tâm trạng người tù – chiến sĩ được thể hiện ở bốn câu thơ cuối trong bài thơ “Khi con tu hú “?B. Nung nấu ý chí hành động để thoát khỏi chốn ngục tù.C. Buồn bực vì chim tu hú ngoài trời cứ kêu.D. Mong nhớ da diết cuộc sống ngoài chốn ngục tù.A. Uất ức, bồn chồn , khao khát tự do đến cháy bỏng.Bài tập trắc nghiệm221.Với bài cũ: - Học thuộc bài thơ. Cảm nghĩ của em về bài thơ. - Hệ thống lại kiến thức bài học theo bản đồ tư duy2.Với bài mới: Soạn bài thơ “ Tứ cảnh Bắc Pó”Hưuớng dẫn về nhà23XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN CÁC THẦY Cễ VÀ CÁC EM !24