Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 23+24: Văn bản Hoàng Lê nhất thống chí - Năm học 2020-2021

Văn bảnNGÔ GIA VĂN PHÁIHOÀNG LÊNHẤT THỐNG CHÍTIẾT 23-24: HOÀNG LÊ NHẤT THỐNG CHÍ – HỒI THỨ 14TUẦN 5TÁC GIẢTác giả tập thể thuộc dòng họ “ Ngô Thì” ở Hà Tây. Hai tác giả chính: Ngô Thì Chí – Ngô Thì DuTÁC PHẨM“ HLNTC” là tiểu thuyết lịch sử chữ Hán, ghi lại sự việc từ nửa cuối TK 18 ->nửa đầu TK19NỘI DUNGHình ảnh Quang Trung- Nguyễn HuệHành động xông xáo mạnh mẽ, quả quyếtTrí tuệ sáng suốt, sâu xa, nhạy bén, nhìn xa, trông rộng,Tài dùng binh: có sách lược, chiến thuật chiến lượcHình ảnh quân tướng nhà ThanhTướng bất tài, kiêu căng, tự phụ, chủ quan, khinh địchQuân lính ô hợp, ăn chơi hưởng lạc, thiếu kỷ luật -> thất bại thảm haij.Vua tôi Lê Chiêu Thống mưu cầu lợi ích riêng, bán nước cầu vinh -> thất bại nhục nhã.Thái độ của tác giảTôn trọng sự thật lịch sử và ý thức dân tộcNgưỡng mộ và ca ngợi người anh hùng dân tộcNGHỆ THUẬTThể loại tiểu thuyết chương hồiTrình tự kể theo diễn biến sự việcKhắc họa nhân vật lịch sử, ngôn ngữ kể tả chân thực, sinh động.Giọng điệu trần thuật thể hiện được thái độ của tác giả.Ý NGHĨA VĂN BẢNGhi lại hiện thực lịch sử hào hùng của dân tộc ta và hình ảnh người anh hùng Nguyễn Huệ trong chiến thắng mùa xuân Kỷ Dậu ( 1789)I.GIỚI THIỆU CHUNG :1.Tác giả :-Ngô gia văn phái gồm những tác giả thuộc dòng họ Ngô Thì, quê huyện Thanh Oai, Hà Nội, một dòng họ nổi tiếng về văn học lúc bấy giờ. Hai tác giả chính là : Ngô Thì Chí và Ngô Thì Du.2.Tác phẩm :a)Xuất xứ : -Tác phẩm : Hoàng Lê nhất thống chí(Tiểu thuyết chương hồi ghi lại cuộc thống nhất của triều đại nhà Lê)-Đoạn trích : Hồi thứ XIV.b)Thể loại :-Tiểu thuyết chương hồi.Tác giả tập thể thuộc dòng họ “ Ngô Thì” ở Hà Tây. Hai tác giả chính: Ngô Thì Chí – Ngô Thì Du“ Hoàng Lê nhất thống chí” là tiểu thuyết lịch sử chữ Hán, ghi lại sự việc từ nửa cuối TK 18 đến nửa đầu TK19. Thể loại tiểu thuyết chương hồi.TIẾT 23-24: HOÀNG LÊ NHẤT THỐNG CHÍTUẦN 5TÁC GIẢTác giả tập thể thuộc dòng họ “ Ngô Thì” ở Hà Tây. Hai tác giả chính: Ngô Thì Chí – Ngô Thì DuTÁC PHẨM“ HLNTC” là tiểu thuyết lịch sử chữ Hán, ghi lại sự việc từ nửa cuối TK 18 ->nửa đầu TK19NỘI DUNGHoạt động nhóm ( 5’) Hãy tóm tắt Đoạn trích ( Thực hiện bài tập nhóm trên giấy ) II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN :1.Đọc, giải thích từ khó, tóm tắt văn bản :a)Đọc, giải thích từ khó:b)Tóm tắt : Nghe tin quân Thanh kéo vào Thăng Long, Nguyễn Huệ, đang ở Phú Xuân, liền lên ngôi hoàng đế, lấy hiệu là Quang Trung, tiến quân ra Bắc Hà. Đến Nghệ An, vua cho tuyển mộ lính, ra lời phủ dụ họ. Đến Tam Điệp, 30 Tết, vua cho quân sĩ ăn Tết trước. Đêm mùng 3 tháng giêng đánh thắng Hà Hồi. Mồng 5 đánh Ngọc Hồi, quân Thanh đại bại.Trưa đó Quang Trung tiến binh vào Thăng Long. Tôn Sĩ Nghị trốn chạy, quân giặc tranh nhau qua cầu, cầu gãy, xác giặc làm nghẽn cả khúc sông. Vua tôi nhà Lê trốn chạy theo giặc sang Trung Quốc.2.Tìm hiểu văn bản :a)Bố cục : 3 đoạn -Đ 1: từ đầu đến “ năm Mậu Thân (1788)” Nguyễn Huệ lên ngôi hoàng đế.-Đ 2: tiếp theo “rồi kéo vào thành.” Cuộc hành quân và chiến thắng của Quang Trung.-Đ 3: còn lại Quân Thanh đại bại và số phận vua tôi nhà Lê.b)Phương thức biểu đạt : -Tự sự kết hợp miêu tả, nghị luận.c)Phân tích :c1.Hình ảnh anh hùng Nguyễn Huệ :*Lên ngôi hoàng đế : -Ngày 25 tháng Chạp năm Mậu Thân (1788) -Lấy hiệu Quang TrungTIẾT 23-24: HOÀNG LÊ NHẤT THỐNG CHÍTUẦN 5TÁC GIẢTác giả tập thể thuộc dòng họ “ Ngô Thì” ở Hà Tây. Hai tác giả chính: Ngô Thì Chí – Ngô Thì DuTÁC PHẨM“ HLNTC” là tiểu thuyết lịch sử chữ Hán, ghi lại sự việc từ nửa cuối TK 18 ->nửa đầu TK19NỘI DUNGHình ảnh Quang Trung- Nguyễn HuệNhóm 1-2-3: Tìm ví dụ chứng minh nhận định sau:Nguyễn Huệ là một con người hành động mạnh mẽ, quyết đoán, có trí tuệ sáng suốt, nhạy bén, có ý chí quyết thắng, tầm nhìn xa trông rộng và có tài dùng binh như thần?Nhóm 4-5-6: Phân tích hình ảnh Quang Trung trong trận tiến đánh quân Thanh ở Hạ Hồi, nửa đêm ngày 3 tháng giêng năm Kỷ Dậu?Hoạt động nhóm ( 5’) c1.Hình ảnh anh hùng Nguyễn Huệ :*Tiến quân ra Bắc :-Đến Nghệ An :+Gặp La Sơn Phu Tử Nguyễn Thiếp.+Tuyển mộ quân sĩ.+Duyệt binh, ra lời phủ dụ.-Đến Tam Điệp :+Khen, chê đúng người,đúng việc.+Khao quân(30 tháng Chạp)c1.Hình ảnh anh hùng Nguyễn Huệ :*Chiến thắng năm Kỷ Dậu-Đêm mồng 3 tháng giêng Kỷ Dậu (1789) đánh đồn Hà Hồi.-Mồng 5 tháng giêng đánh đồn Ngọc Hồi.-Trưa mồng 5 :vua Quang Trung vào thànhThăng Long.-> Kể bằng giọng khách quan, miêu tả chi tiết sinh độngHình ảnh vua QuangTrung -Hành động mạnh mẽ, quyết đoán.-Trí tuệ sáng suốt, nhạy bén.Ý chí quyết thắng, có tầm nhìn xa trông rộng.-Có tài dụng binh như thần.Em có nhận xét gì về cách kể và cách miêu tả các chi tiết trong truyện ?Hình ảnh Quang Trung- Nguyễn HuệHành động xông xáo mạnh mẽ, quả quyếtTrí tuệ sáng suốt, sâu xa, nhạy bén, nhìn xa, trông rộng,Tài dùng binh: có sách lược, chiến thuật chiến lượcTIẾT 23-24: HOÀNG LÊ NHẤT THỐNG CHÍTUẦN 5TÁC GIẢTác giả tập thể thuộc dòng họ “ Ngô Thì” ở Hà Tây. Hai tác giả chính: Ngô Thì Chí – Ngô Thì DuTÁC PHẨM“ HLNTC” là tiểu thuyết lịch sử chữ Hán, ghi lại sự việc từ nửa cuối TK 18 ->nửa đầu TK19NỘI DUNGHình ảnh Quang Trung- Nguyễn HuệHành động xông xáo mạnh mẽ, quả quyếtTrí tuệ sáng suốt, sâu xa, nhạy bén, nhìn xa, trông rộng,Tài dùng binh: có sách lược, chiến thuật chiến lượcHình ảnh quân tướng nhà ThanhNhóm 1-2-3: Phân tích hình ảnh quân tướng nhà Thanh?( Khi tiến vào nước ta? Khi quân Tây Sơn đánh ? ) Nhóm 4-5-6: Phân tích hình ảnh vua quan nhà Lê ?( Khi ở thành Thăng Long? Khi tháo chạy theo giặc ? )Hoạt động nhóm ( 5’)c2.Hình ảnh bọn xâm lược :+Khi tiến vào nước ta:-Vào Thăng Long như vào chỗ không người.-Quân lính thoả sức cướp bóc, ức hiếp dân ta.+Khi quân Tây Sơn đánh :-rụng rời sợ hãi, xin hàng.-bỏ chạy tán loạn.-Sầm Nghi Đống thắt cổ chết.-Tôn Sĩ Nghị không kịp mặc giáp, cưỡi ngựa không yên cương chạy trốn.-Tướng: bất tài, kiêu căng, tự phụ, chủ quan khinh địch.- Quân: ô hợp, ăn chơi hưởng lạc, thiếu kỉ luật. .Thất bại thảm hạiTIẾT 23-24: HOÀNG LÊ NHẤT THỐNG CHÍTUẦN 5TÁC GIẢTác giả tập thể thuộc dòng họ “ Ngô Thì” ở Hà Tây. Hai tác giả chính: Ngô Thì Chí – Ngô Thì DuTÁC PHẨM“ HLNTC” là tiểu thuyết lịch sử chữ Hán, ghi lại sự việc từ nửa cuối TK 18 ->nửa đầu TK19NỘI DUNGHình ảnh Quang Trung- Nguyễn HuệHành động xông xáo mạnh mẽ, quả quyếtTrí tuệ sáng suốt, sâu xa, nhạy bén, nhìn xa, trông rộng,Tài dùng binh: có sách lược, chiến thuật chiến lượcHình ảnh quân tướng nhà ThanhTướng bất tài, kiêu căng, tự phụ, chủ quan, khinh địchQuân lính ô hợp, ăn chơi hưởng lạc, thiếu kỷ luật -> thất bại thảm haij.c.3 Hình ảnh vua quan nhà Lê:*Cầu viện quân Thanh:-Thấy quân Thanh không đề phòng , vua Lê rất lo sợ.-Ra vào chầu với giặc.*Khi quân Thanh bỏ chạy :-Vua quan cùng đưa Thái hậu chạy trốn theo.-Nhờ viên thổ hào cho ăn, ở.-Đến cửa ải : nhìn nhau chảy nước mắt- Mưu cầu lợi ích riêng, bán nước cầu vinh . Thất bại nhục nhã .TIẾT 23-24: HOÀNG LÊ NHẤT THỐNG CHÍTUẦN 5TÁC GIẢTác giả tập thể thuộc dòng họ “ Ngô Thì” ở Hà Tây. Hai tác giả chính: Ngô Thì Chí – Ngô Thì DuTÁC PHẨM“ HLNTC” là tiểu thuyết lịch sử chữ Hán, ghi lại sự việc từ nửa cuối TK 18 ->nửa đầu TK19NỘI DUNGHình ảnh Quang Trung- Nguyễn HuệHành động xông xáo mạnh mẽ, quả quyếtTrí tuệ sáng suốt, sâu xa, nhạy bén, nhìn xa, trông rộng,Tài dùng binh: có sách lược, chiến thuật chiến lượcHình ảnh quân tướng nhà ThanhTướng bất tài, kiêu căng, tự phụ, chủ quan, khinh địchQuân lính ô hợp, ăn chơi hưởng lạc, thiếu kỷ luật -> thất bại thảm haij.Vua tôi Lê Chiêu Thống mưu cầu lợi ích riêng, bán nước cầu vinh -> thất bại nhục nhã.Thái độ của tác giảTác giả dòng họ Ngô gia là những trung thần của nhà Lê, có thể nói là đối nghịch với phong trào Tây Sơn, nhưng tại sao họ lại ca ngợi Quang Trung – Nguyễn Huệ ?Đây là sự thật lịch sử không thể không tôn trọng, hơn nữa khi viết về sự kiện lịch sử thì phải có cái nhìn khách quan.Thái độ của tác giảTôn trọng sự thật lịch sử và ý thức dân tộcNgưỡng mộ và ca ngợi người anh hùng dân tộcTIẾT 23-24: HOÀNG LÊ NHẤT THỐNG CHÍTUẦN 5TÁC GIẢTác giả tập thể thuộc dòng họ “ Ngô Thì” ở Hà Tây. Hai tác giả chính: Ngô Thì Chí – Ngô Thì DuTÁC PHẨM“ HLNTC” là tiểu thuyết lịch sử chữ Hán, ghi lại sự việc từ nửa cuối TK 18 ->nửa đầu TK19NỘI DUNGHình ảnh Quang Trung- Nguyễn HuệHành động xông xáo mạnh mẽ, quả quyếtTrí tuệ sáng suốt, sâu xa, nhạy bén, nhìn xa, trông rộng,Tài dùng binh: có sách lược, chiến thuật chiến lượcHình ảnh quân tướng nhà ThanhTướng bất tài, kiêu căng, tự phụ, chủ quan, khinh địchQuân lính ô hợp, ăn chơi hưởng lạc, thiếu kỷ luật -> thất bại thảm haij.Vua tôi Lê Chiêu Thống mưu cầu lợi ích riêng, bán nước cầu vinh -> thất bại nhục nhã.Thái độ của tác giảTôn trọng sự thật lịch sử và ý thức dân tộcNgưỡng mộ và ca ngợi người anh hùng dân tộcNGHỆ THUẬT3.Tổng kết :a) Nghệ thuật :- Thể loại tiểu thuyết chương hồi.- Kể theo trình tự diễn biến các sự kiện lịch sử.- Khắc họa các nhân vật lịch sử chân thật, sinh động.- Giọng điệu trần thuật thể hiện được thái độ của tác giả.TIẾT 23-24: HOÀNG LÊ NHẤT THỐNG CHÍTUẦN 5TÁC GIẢTác giả tập thể thuộc dòng họ “ Ngô Thì” ở Hà Tây. Hai tác giả chính: Ngô Thì Chí – Ngô Thì DuTÁC PHẨM“ HLNTC” là tiểu thuyết lịch sử chữ Hán, ghi lại sự việc từ nửa cuối TK 18 ->nửa đầu TK19NỘI DUNGHình ảnh Quang Trung- Nguyễn HuệHành động xông xáo mạnh mẽ, quả quyếtTrí tuệ sáng suốt, sâu xa, nhạy bén, nhìn xa, trông rộng,Tài dùng binh: có sách lược, chiến thuật chiến lượcHình ảnh quân tướng nhà ThanhTướng bất tài, kiêu căng, tự phụ, chủ quan, khinh địchQuân lính ô hợp, ăn chơi hưởng lạc, thiếu kỷ luật -> thất bại thảm haij.Vua tôi Lê Chiêu Thống mưu cầu lợi ích riêng, bán nước cầu vinh -> thất bại nhục nhã.Thái độ của tác giảTôn trọng sự thật lịch sử và ý thức dân tộcNgưỡng mộ và ca ngợi người anh hùng dân tộcNGHỆ THUẬTThể loại tiểu thuyết chương hồiTrình tự kể theo diễn biến sự việcKhắc họa nhân vật lịch sử, ngôn ngữ kể tả chân thực, sinh động.Giọng điệu trần thuật thể hiện được thái độ của tác giả.Ý NGHĨA VĂN BẢN3.Tổng kết :b)Ý nghĩa :-Văn bản ghi lại hiện thực lịch sử hào hùng của dân tộc ta và hình ảnh người anh hùng Nguyễn Huệ trong chiến thắng mùa xuân năm Kỷ Dậu (1789)TIẾT 23-24: HOÀNG LÊ NHẤT THỐNG CHÍTUẦN 5TÁC GIẢTác giả tập thể thuộc dòng họ “ Ngô Thì” ở Hà Tây. Hai tác giả chính: Ngô Thì Chí – Ngô Thì DuTÁC PHẨM“ HLNTC” là tiểu thuyết lịch sử chữ Hán, ghi lại sự việc từ nửa cuối TK 18 ->nửa đầu TK19NỘI DUNGHình ảnh Quang Trung- Nguyễn HuệHành động xông xáo mạnh mẽ, quả quyếtTrí tuệ sáng suốt, sâu xa, nhạy bén, nhìn xa, trông rộng,Tài dùng binh: có sách lược, chiến thuật chiến lượcHình ảnh quân tướng nhà ThanhTướng bất tài, kiêu căng, tự phụ, chủ quan, khinh địchQuân lính ô hợp, ăn chơi hưởng lạc, thiếu kỷ luật -> thất bại thảm haij.Vua tôi Lê Chiêu Thống mưu cầu lợi ích riêng, bán nước cầu vinh -> thất bại nhục nhã.Thái độ của tác giảTôn trọng sự thật lịch sử và ý thức dân tộcNgưỡng mộ và ca ngợi người anh hùng dân tộcNGHỆ THUẬTThể loại tiểu thuyết chương hồiTrình tự kể theo diễn biến sự việcKhắc họa nhân vật lịch sử, ngôn ngữ kể tả chân thực, sinh động.Giọng điệu trần thuật thể hiện được thái độ của tác giả.Ý NGHĨA VĂN BẢNGhi lại hiện thực lịch sử hào hùng của dân tộc ta và hình ảnh người anh hùng Nguyễn Huệ trong chiến thắng mùa xuân Kỷ Dậu ( 1789)Luyện tập - Củng cố : Câu 1 : Hãy giải thích nghĩa nhan đề “Hoàng Lê nhất thống chí” và tên tác giả Ngô gia văn phái?Câu 2 : Nội dung chính trong “Hồi thứ XIV” là gì?BT 1. - Nhận định nào đúng, đầy đủ về Quang Trung – Nguyễn Huệ A. Mạnh mẽ quyết đoán, sáng suốt nhạy bén. B. Quyết thắng nhìn xa trông rộng, có tài dùng binh C. Oai phong lẫm liệt trong chiến đấu. D. Tất cả các ý trên.BT 2 Có thể gọi “ Hoàng Lê nhất thống chí” là tiểu thuyết lịch sử vì : A. Truyện liên quan đến lịch sử B. Sự thật lịch sử được ghi chép dưới hình thức tiểu thuyết. C. Nhân vật lịch sử nổi lên trong tác phẩm như những hình tượng văn học sinh động. D. Cả 3 ý trên.LỄ HỘI ĐỐNG ĐAIII.HƯỚNG DẪN TỰ HỌC :-Học bài, ghi nhớ (SGK)-Đọc lại truyện.-Giải thích nghĩa các từ Hán Việt.-Cảm nhận được hình ảnh Nguyễn Huệ - Quang Trung.-Soạn : “Truyện Kiều của Nguyễn Du ”TẠM BIỆT QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM