Bài soạn môn Địa lý 10 - Bài 22: Dân số và sự gia tăng dân số

Ngày soạn :26/11/2007 Tuần :13 Ngày giảng : PHẦN HAI Tiết :25 Lớp :10 / Ban : A,B ĐỊA LÍ KINH TẾ – Xà HỘI CHƯƠNG V : ĐỊA LÍ DÂN CƯ BÀI 22 DÂN SỐ VÀ SỰ GIA TĂNG DÂN SỐ I / MỤC TIÊU : 1/ Kiến thức :biết được quy mô dân số, tình hình biến động dân số thế giới và giải thích được nguyên nhân. Hiểu được các thuật ngữ : tỉ suất sinh thô, tử thô và phân biệt được gia tăng tự nhiên và gia tăng cơ giới và gia tăng dân số thực tế. Phân tích được hậu qủa của sự gia tăng dân số không hợp lí. Biết cách tính tỉ suất sinh, tử, tỉ suất gia tăng tự nhiên. 2/ Kĩ năng :rèn luyện kĩ năng nhận xét, phân tích biểu đồ, lược đồ, bảng số liệu về tỉ suất sinh, tử, và tỉ suất gia tăng tự nhiên. Nâng cao kĩ năng thảo luận, hợp tác theo nhóm. 3/ Thái độ :có ý thức và nhận thức đúng đắn về các vấn đề dân số, ủng hộ và tuyên truyền, vận động mọi người thực hiện các biện pháp, chính sách dân số của quốc gia và địa phương. II / CHUẨN BỊ : 1/ Giáo viên :Bản đồ dân cư và đô thị lớn trên thế giới.;Biểu đồ tỉ suất sinh và tử thô.;máy chiếu; 2/ Học sinh : tập bản đồ và các dụng cụ học nhóm. III / HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC : 1/ Ổn định lớp & Kiểm tra bài cũ :Câu 1,2 – sgk – trang 79. 2/ Bài mới : a/ Mở bài :Dân số thế giới ( 1 khu vực nhỏ ) có đứng yên không ? quy mô dân số của các nước, các châu lụccó giống nhau không?....Sự gia tăng dân số không hợp lí có ảnh hưởng như thế nào đối với sự phát triển KT- XH. b/ Tiến trình bài mới : Thời lượng Hoạt động của Giáo viên & Học sinh Kiến thức cơ bản 5 Phút 20 Phút 10 Phút HĐ 1 : Cá nhân : - Hs đọc mục I.1 và rút ra nhận xét về quy mô dân số Tg, cho dẫn chứng chứng minh? Gviên tóm tắt và nhấn mạnh : quy mô dân số chênh lệch giữa 2 nhóm nước ( dẫn chứng ) - Hs dựa vào bảng và nhận xét tình hình phát triển dân số Tg/ Gv gợi ý tính số năm tăng thêm 1 và tăng gấp đôi rồi rút ra nhận xét? HĐ 2 : Nhóm ( 4 nhóm ) ơ Bước 1 : - Nhóm 1: tìm hiểu tỉ suất sinh thô : - Nhóm 2: tìm hiểu tỉ suất tử thô : - Nhóm 3: tìm hiểu tỉ suất gia tăng tự nhiên : - Nhóm 4: tìm hiểu hậu qủa của gia tăng dân số nhanh: ơ Bước 2 : Hs trình bày và Gv chuẩn kiến thức . HĐ 3 : cả lớp : - Gv thuyết trình, giảng giải: + Gia tăng cơ học là gì ? + Nguyên nhân gây nên các luồng di chuyển của dân cư ? + Tỉ suất nhập, xuất cư và tỉ suất gia tăng cơ học? + Aûnh hưởng ? + Cách tính tỉ suất gia tăng dân số thực tế ? I/ Dân số và tình hình phát triển dân số trên thế giới: 1/ Dân số thế giới: - Năm 2001 :6.137 triệu người - Quy mô dân số giữa các nước, nhóm nước rất khác nhau . 2/ Tình hình phát triển dân số trên thế giới: + Thời gian dân số tăng thêm 1 tỉ và tăng gấp đôi càng ngày càng rút ngắn ( 1804-1927 thêm 1 tỉ mất 123 năm ’ 1987-1999 thêm 1 tỉ chỉ mất có 12 năm ; tăng gấp đôi rút ngắn từ 123 năm còn 47 năm ) + Tốc độ gia tăng nhanh, quy mô dân số ngày càng lớn, tốc độ tăng ngày càng nhanh. II/ Gia tăng dân số : 1/ Gia tăng tự nhiên : -Tỉ suất sinh thô - Tỉ suất tử thô : - Tỉ suất gia tăng tự nhiên : - Nhận xét : + Tỉ suất sinh thô có xu hướng giảm mạnh ( nước phát triển giảm nhanh hơn ) + Tỉ suất tử thô có xu hường giảm rõ rệt. + Gia tăng tự nhiên có 4 nhóm khác nhau - Tỉ suất gia tăng tự nhiên được xem là động lực phát triển dân số . - Hậu qủa của sự gia tăng dân số không hợp lí. 2/ Gia tăng cơ học : - Khái niệm : là sự di chuyển của dân cư từ nơi này sang nơi khác’sự biến động cơ học của dân cư. - Tỉ suất gia tăng cơ học được xác định bằng hiệu số giữa tỉ suất nhập cư và tỉ suất xuất cư 3/ Gia tăng dân số : + Tỉ suất gia tăng dân số được xác định bằng tổng số giữa IV / ĐÁNH GÍA : 1/ Trắc nghiệm : 1. D©n sè thÕ giíi ®¹t 6 tØ ng­êi vµo n¨m: a. 1999 b. 2000 c. 2001 d. 2002 2. Trªn thÕ giíi, cã 10 n­íc d©n sè: a. V­ỵt qu¸ 100 triƯu ng­êi. b. ChØ tõ 0,01 - 0,1 triƯu ng­êi. c. ChiÕm 59% d©n sè thÕ giíi. d. a + c ®ĩng 3. Tõ n¨m 1804 ®Õn 2001, d©n sè thÕ giíi kh«ng cã xu h­íng: a. Rĩt ng¾n thêi gian t¨ng thªm 1 tØ ng­êi. b. Rĩt ng¾n thêi gian d©n sè t¨ng gÊp ®«i. c. Gia t¨ng nhanh sè l­ỵng. d. Gi¶m nhanh sù bïng nỉ d©n sè. 4. TØ suÊt sinh th« lµ t­¬ng quan gi÷a: a. Sè trỴ em ®­ỵc sinh ra so víi d©n sè mét n­íc. b. Sè trỴ em ®­ỵc sinh ra trong mét n¨m so víi d©n sè mét n­íc. c. Sè trỴ em ®­ỵc sinh ra trong mét n¨m so víi d©n sè trung b×nh cïng thêi gian ®ã cđa mét n­íc. d. Sè trỴ em ®­ỵc sinh ra so víi d©n sè trung b×nh cđa mét n­íc. 5. TØ sè gi÷a ng­êi chÕt trong mét n¨m so víi sè d©n trung b×nh cïng thêi gian ®ã (tÝnh b»ng 0/00), ®­ỵc gäi lµ: a. TØ suÊt tư. b. TØ suÊt tư th«. c. TØ lƯ tư. d. TØ lƯ tư th«. 6. ý nµo sau ®©y ®ĩng víi t×nh h×nh sinh vµ tư trªn thÕ giíi tõ n¨m 1950 ®Õn 2000: a. TØ suÊt sinh th« gi¶m ë c¸c n­íc ph¸t triĨn, tØ suÊt tư th« t¨ng ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triĨn. b. TØ suÊt sinh th« gi¶m ë c¸c n­íc ph¸t triĨn, tØ suÊt tư th« gi¶m ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triĨn. c. TØ suÊt sinh th« gi¶m ë c¸c n­íc ph¸t triĨn vµ ®ang ph¸t triĨn, tØ suÊt tư th« t¨ng ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triĨn. d. TØ suÊt sinh th« t¨ng ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triĨn, tØ suÊt tư th« gi¶m ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triĨn. 7. TØ suÊt sinh cao, chđ yÕu kh«ng ph¶i do: a. Ỹu tè t©m lÝ x· héi. b. Hoµn c¶nh kinh tÕ. c. ChÝnh s¸ch ph¸t triĨn d©n sè cđa mçi n­íc. d. Kh¶ n¨ng sinh ®Ỵ tù nhiªn. 8. TØ suÊt tư vong trªn toµn thÕ giíi hiƯn nay cã xu h­íng gi¶m ®i râ rƯt so víi thêi gian tr­íc ®©y. §iỊu ®ã kh«ng phơ thuéc vµo: a. TiÕn bé cđa y tÕ vµ khoa häc kü thuËt. b. Sù c¶i thiƯn vỊ thu nhËp vµ ®iỊu kiƯn sèng. c. Sù suy gi¶m c¸c thiªn tai. d. NhËn thøc vỊ y tÕ céng ®ång cđa ng­êi d©n. 9. Chªnh lƯch gi÷a tØ suÊt sinh th« vµ tØ suÊt tư th« ®­ỵc gäi lµ: a. TØ suÊt t¨ng d©n sè tù nhiªn. b. TØ suÊt t¨ng c¬ häc. c. Gia t¨ng d©n sè. d. BiÕn ®éng d©n sè. 10. Kh¸i niƯm ph¶n ¸nh ®Çy ®đ sù biÕn ®éng d©n sè cđa mét quèc gia, mét vïng lµ: a. TØ suÊt t¨ng d©n sè tù nhiªn. b. TØ suÊt t¨ng c¬ häc. c. Gia t¨ng d©n sè. d. TÊt c¶ ®Ịu ®ĩng. V / HOẠT ĐỘNG TIẾP NỐI : - Học sinh làm các câu hỏi và bài tập 1,2,3 – sgk – trang 86. - Chuẩn bị bài 23 ( Hs vẽ biểu đồ 3 kiểu tháp tuổi, 3 biểu đồ cơ cấu lao động theo khu vực : -------------------------&-----------------------------