Bài soạn môn Vật lý lớp 9 - Tiết 27: Lực điện từ

Soạn : LỰC ĐIỆN TỪ Mục tiêu : 1.Kiến thức :Mô tả được TN tác dụng của lực điện từ lên đoạn dây dẫn thăûng có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường ;Nắm vững qui tắc bànn tay trái . 2.kĩ năng : Vận dụng được qui tắc bàn tay trái để biểu điễn lực điện từ tacá dụng lên dòng điện thẳng đặt vuông góc với đường sức từ khi biết chiều đường sức từ và chiều của dòng điện 3.Thái độ : Chuẩn bị : 1.Giáo viên : Cho mỗi nhó hs : Một nam châm hình chữ U ;1 nguồn 6V; 1 Đoạn dây AB bằng đồng ;1 công tắc ; 7 đoạn dây dẫn nối bằng đồng có vỏ cách điện trong đó hai đoạn dài 60cm ,năm đoạn dài 30 cm ; 1ampekế GHĐ 1,5 A , ĐCNN 0,1 A ;1 biến trở ; 1 giá TN ; 1 bản phóng to hình 27.2 SGK 2.học sinh : C.Hoạt động dạy học : Hoạt động của trò Trợ lí của GV Hoạt động 1( phút ) kiểm tra bài cũ – gíới thiệu bài mới -Tập trung nghe nội dung yêu cầu của GV -Hai em lần lượt lên bản trả lời -Hs khác tập trung chú ý và nhận xét trả lời của bạn -Nghe nội dung GV đặt vấn đề -Có thể đề xuất phương án giải quyết vấn đề 1.Kiểm tra : HS1: HS2: 2. Giới thiệu bài mới : Hoạt động 2 ( phút ) Nhận thức vấn đề của bài học a)hs mô tả lại thí nghiệm Ơ-xtét để nhớ dòng điện tác dụng lực lên nam châm . b) Dự đoán :Nam châm tác dụng lực lên dòng điện đặt trong từ trường của nó * Tổ chức tình huốn dạy học : Gọi hs mô tả lại thí nghiệm Ơ-xtét và rút ra kết luận sau đó nêu vấn đề dòng đieện tác dụng lực từ lên nam châm , dòng điện có tác dụng lực từ lên nam châm hay không ? các em dự đoán thế nào ? * Ở mức độ cao hơn có thể yêu cầu hs kiểm tra dự đoán và hướng dẫn các em đến một phương án TN Hoạt động3 ( phút ) TN về tác dụng của từ trường lên dây dẫn có dòng điện a) Hoạt động nhóm mắc mạch điện theo sơ dđồ hình 27.1 SGK .Tiến hành làm TN và trả lời C1 àC1 : Khi đóng khoá k thì đoạn dây AB bị hút về phía nam châm -> chứng tỏ có lực tác dụng lên đoạn dây dẫn AB b) Từ TN đã làm mỗi cá nhân rút ra kết luận : àKết luận : Từ trường tác dụng lực lên đoạn dây dặt trong từ trường . Lực đó gọi là lực đó gọi là lực điện từ * Hướng dẫn hs mắc mạch điện theo sơ dđồ hình 27.1 SGK . Đặc biệt chú ý việc treo dây AB nằm sau trong lòng nam châm chữ U và không bị va cạm vào nam châm . *Nêu caâu hỏi : TN cho thấy dự đoán của chúng ta đúng hay sai ? GV thông báo : Lực quan sát như trong TN gọi là lực điện từ . Hoạt động4 ( phút ) Tìm hiểu chiều cảu lực từ qui tắc bàn tay trái a) HS làm việc theo nhóm , làm TN như 27.1 SGK để quan sát chiều chuyển động của dây dẫn khi lần lượt đổi chiều dòng điện và dổi chiều đường sức từ . suy ra chiều của lực từ . b)Trao đổi và rút ra kết luận về sự phụ thuộc của chiều lực điện từ vaào chiều đường sức từ và chiều dòng điện . àKết luận : Chiều của lực điện từ tác dụng lên dây dẫn AB phụ thuộc vào chiều dòng điện chạy trong dây dẫn và chiều của đường sức từ * Nêu vấn đề chiều của lực từ phụ thuộc vào yếu tố nào ?. Tổ chức cho hs trao đổi để dự đoán và tiến hành TN kiểm tra. Hướng dẫn làm TN - yêu cầu hs làm lại thí nghiệm hình như hình 27.1 + lần một mắc mạch điện có chiều như hình vẽ trong SGK -> quan sát chiều chuyển động của đoạn dây AB + lần hai mắc mạch điện có chiều ngược lại so với chiều hình vẽ trong SGK -> quan sát chiều chuyển động của đoạn dây AB + lần ba mắc mạch điện có chiều ngược lại so với chiều hình vẽ trong SGK và đổi cực từ của nam châm -> quan sát chiều chuyển động của đoạn dây AB -Trong khi các nhóm làm TN . GV theo dõi và phát hiện những nhóm làm tốt uốn nắn những nhóm chưa làm tốt . * Tổ chức cho hs trao đổi để rút ra kết luận . Hoạt động 5 ( phút ) Tìm hiểu qui tắc bàn tay trái a)Làm việc cá nhân với SGK để tìm hiểu qui tác bàn tay trái , kết hợp với hình 27.2 SGK để nắm vững qui tắc xác định chiều của lực từ khi biết chiều của dòng điện chạy qua dây dẫn và chiều của đường sức từ . Qui tắc bàn tay trái : Đặt bàn trái sao đường sức từ hướng vào lòng bàn tay ,chiều từ cổ tay đến ngón tay giữa hướng theo chiều của dòng điện thì ngón tay cái choãi ra 900 là chỉ chiều của lực từ b) Luyện cách sử dụng qui tắc bàn tay trái , ướm bàn tay trái vào lòng nam châm dđiện như đã giới thiệu trên hình 27.2 SGK . Vận dụng qui tắc bàn tay trái để đối chiếu với chiều chuyển động của dây dẫn AB trong TN hình 27.1 SGK đã được quan sát . *Nêu vấn đề : Làm thế nào để xác định được chiều lực điện từ khi biết chiều dòng đieện chạy qua dây dẫn và chiều đường sưc từ ? Yêu cầu hs làm việc với SGK để tìm hiểu qui tác bàn tay trái . Nên sử dụng thêm hình 27.2 SGK đã được phóng to treo lên bảng để giúp hs quan sát . * Luyện tập cho hs áp dụng qui tắc bàn tay trái theo các bước như đã nêu trong phần thông tin bổ sung về phương pháp dạy học . * Gọi một vài hs lên bảng baáo cáo việc đối chiếu qui tắc lý thuyết với kết quả thực tế của TN đã làm theo hình 27.1 SGK xem có phù hợp hay không ? Hoạt động 6 ( phút ) Vận dụng củng cố a)Trả lời câu hỏi C2 , C3 , C4 vào vở , phát biểu kết quả trao đổi trên lớp -C2: Biết chiều của đường cảm ứng từ , chiều của lực từ tác dụng lên dây dần , áp dụng qui tác bàn tay trái để xác định chiều của dòng điện như hình vẽ bên C3:Biết chiều của dòng điện , biết chiều của chiều của lực từ tác dụng lên dâydần ,áp dụng qui tác bàn tay trái để xác định cực từ của nam châm như hình vẽ bên C4: * Tổ chứ cho hs trao đổi kết quả làm các bài tập trên lớp như sau : -yêu cầu hs quan sát hình 27.3 SGK và thực hiện lệnh C2 -Hướng dẫn hs áp dụng qui tắc bàn tay trái để xác định chiều của dòng điện -yêu cầu hs quan sát hình 27.4 SGK và thực hiện lệnh C3 - yêu cầu làm C4 -Hướng dẫn hs áp dụng qui tắc bàn tay trái để xác định chiều của dòng điện * Giao bài tập về nhà : Làm bài tập trong SBT E. Rút kinh nghiệm