Bài soạn Vật lý 8 tiết 6: Lực ma sát

Tiết 6 Bài 6. LỰC MA SÁT Ngày soạn: 29 / 9/2008. Ngày dạy : 01/10/2008. A. Mục tiêu * Kiến thức: Nhận biết thêm một loại lực cơ bản nữa là lực ma sát. Bước đầu xuất hiện của các ma sát trượt, ma sát lăn, ma sát nghỉ và đặc điểm của mỗi loại này. Kể và phân tích được một số hiện tượng về ma sát có lợi, có hại trong đời sống và kĩ thuật. Nêu được cách khắc phục tác hại của ma sát và vận dụng ích lợi của lực này. * Kỹ năng: Làm thí nghiệm để phát hiện ma sát. * Thái độ: Trung thực, nghiêm túc trong học tập. B. Chuẩn bị của GV và HS Mỗi nhóm: 1 lực kế, 1 miếng gỗ (có một mặt nhẵn, 1 mặt nhám), 1 quả cân phục vụ cho TN 6.2 SGK D. Tiến trình lên lớp I. Ổn định: (1’) Vắng: ............ II. Kiểm tra bài củ.(5') 1.Hãy nêu đặc điểm của hai lực cân bằng ? Chữa bài tập 5.1, 5.2 2.Quán tính là gì ? Chữa bài tập 5.3 và 5.8 * Đặt vấn đề (1'). Yêu cầu HS đọc tình huống ở SGK. Trục bánh xe bò ngày xưa chỉ có ổ trục và trục bằng gỗ nên kéo xe bò nặng. Vậy trong các ổ trục từ xe bò đến các động cơ máy móc đều có ổ bi, dầu, mỡ. Vậy ổ bi, dầu, mỡ có tác dụng gì ?III. * Bài mới: Hoạt động của thầy và trò Nội dung 11’ Hoạt động 1: Nghiên cứu khi nào có lực ma sát Yêu cầu học sinh quan sát SGK và nhận xét Fms trượt xuất hiện ở đâu ? -Yêu cầu HS trả lời C1. Qua các thí dụ đó em nào có thể chốt lạo lại ma sát trượt xuất hiện khi nào? Yêu cầu HS đọc thông thi ở SGK Fms lăn xuất hiện giữa hòn bi và mặt đất khi nào? lấy ví dụ trong thực tế. Yêu cầu HS phân tích hình 6.1 và trả lời C3 Yêu cầu HS so sánh lực kéo trong trường hợp có ma sát trượt và ma sát lăn. Yêu cầu HS đọc hướng dẫn thí nghiệm. HS tiến hành thí nghiệm Học sinh tiến hành thí nghiệm Fk > 0 ->Vật đứng yên v = 0 không đổi Yêu cầu HS trả lời C4 I. Khi nào có lực ma sát. 1.Lực ma sát trượt Fms trượt xuất hiện ở má phanh ép vào bánh xe ngăn cản chuyển động của vành. Fms trượt xuất hiện ở giữa bánh xe và mặt đường. *Nhận xét: Lực ma sát xuất hiện khi 1 vật chuyển động trượt trên mặt vật khác. 2.Lực ma sát lăn. -Fms lăn xuất hiện khi hòn bi lăn trên mặt sàn. C2: Nhận xét : Lực ma sát lăn xuất hiện khi vật chuyển động lăn trên mặt vật khác. C3: Fms trượt là hình 6.1a Fms lăn là hình 6.1b Nhận xét: Fk vật trong trường hợp có Fms lăn nhỏ hơn trường hợp có Fms trượt ( Fmxlăn < Fms trượt ) 3.Lực ma sát nghỉ: Fk = C4: Vật không thay đổi vận tốc, chứng tỏ vật chịu tác dụng của 2 lực cân bằng Fk = Fmsnghỉ Fms nghỉ xuất hiện khi vật chịu tác dụng của lực mà vật vẫn đứng yên. 10’ Hoạt động 2: Nghiên cứu lực ma sát trong đời sống và kĩ thuật Yêu cầu HS quan sát hình vẽ 6.3 trả lời C6 Yêu cầu học sinh quan sát hình 6.4 và cho biết Fms có tác dụng như thế nào? Biện pháp tăng ma sát như thế nào? II. Lực ma sát trong đời sống và kỉ thuật. 1. Lực ma sát có thể có hại: C6: a.Ma sát trượt làm mòn xích đĩa Khắc phục: tra dầu b.Ma sát trượt làm mòn trục cản trở chuyển động bánh xe: Khắc phục: Lắp ổ bi, tra dầu. c.Cản trở chuyển động thùng: Khắc phục:Lắp bánh xe, con lăn. 2.Lực ma sát có thể có ích. *Ích lợi của ma sát C7: Fms giữa phấn trên bảng. -Fms cho vít và ốc giữ chặt vào nhau -Fms làm nóng chỗ tiếp xúc để đốt diêm -Fms giữ cho ô tô trên mặt đường *Cách làm tăng ma sát -Bề mặt sần sùi, gồ ghề. -Ốc vít có rãnh -Lốp xe, đế dép khía cạnh -Làm bằng chất cao su. 10’ Hoạt động 3: Vận dụng Yêu cầu HS nghiên cứu C8 trả lời C8. HS tự trả lời C8 -Yêu cầu học sinh đọc và trả lời C9. III. Vận dụng C8:-Sàn gỗ, sàn đá hoa khi lau nhẵn -> Fms nghỉ ít -> chân khó bám vào sàn dễ ngã. Ma sát nghỉ có lợi. -Bùn trơn, Fms lăn giữa lốp xe vì đất giảm, bánh xe bị quay trượt trên đất ->Fms có lợi -Ma sát làm đế giày mòn -> Fms có hại Ô tô lớn -> quán tính lớn -. khó thay đổi vận tốc -> Fms nghỉ phải lớn để bánh xe bám vào mặt đường do đó bề mặt lốp xe phải khía rãnh sâu hơn. C9: Biến Fms trượt -> Fms lăn -> giảm Fms -> máy móc chuyển động dể dàng. IV. Củng cố. (5') - Yêu cầu học sinh đọc phần ghi nhớ -Có mấy loại ma sát ? Hãy kể tên ? -Trong trường hợp nào ma sát có lợi và trong trường hợp nào ma sát không có lợi, hãy nêu cách khắc phục. V. Dặn dò.(2') Về nhà các em học thuộc phần ghi nhớ, làm lại C8, C9 và làm bài tập từ 6.1 ->6.5 (SBT). Đọc phần có thể em chưa biết. * Rút kinh nghiệm: –***—