Bài soạn Vật lý 8 tuần 20: Sự chuyển hoá và bảo toàn cơ năng

Tuần 21 Ngày soạn 07/01/2011 Tiết 20 Ngày dạy Bài:17. SỰ CHUYỂN HOÁ VÀ BẢO TOÀN CƠ NĂNG I. MỤC TIÊU: + Phát biểu được định luật bảo toàn cơ năng ở mức độ đơn giản. + Biết nhận ra và lấy ví dụ về sự chuyển hoá lẫn nhau giữa thế năng và động năng trong thực tế. + Rèn kĩ năng phân tích, tổng hợp, so sánh. + Sử dụng chính xác các thuật ngữ. + Nghiêm túc trong học tập và hứng thú với bộ môn. II. CHUẨN BỊ Con lắc đơn, giá treo Tranh phóng to hình vẽ 17.1, một quả bóng bàn. III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC. Ổn định tổ chức : Kiểm tra sĩ số học sinh Kiểm tra bài cũ (5phút) - Thế năng của một vật so với mặt đất phụ thuộc vào những yếu tố nào? - Động năng của một vật đang chuyển động phụ thuộc vào những yếu tố nào? - Lấy ví dụ minh hoạ một vật vừa có thế năng và có động năng. Bài mới : Hoạt động 1: Tổ chức tình huống học tập. (3phút) Hoạt động của giáo viên. Hoạt động của học sinh. GV: Thông báo : Trong tự nhiên cũng như trong kĩ thuật ta thường quan sát thấy sự chuyển hoá cơ năng từ dạng này sang dạng khác: động năng chuyển hoá thành thế năngvà ngược lại thế năng chuyển hoá thành động năng. Vấy chúng ta cùng nghiên cứu sự chuyển hoá này. HS: Chú ý lắng nghe thông báo của GV. Hoạt động 2: Tiến hành TN nghiên cứu sự chuyển hoá cơ năng trong quá trình cơ học. (22phút) GV: Biểu diễn TN thả quả bóng rơi. Sau đó treo tranh phóng to hình 17. 1 lên bảng. GV: Yêu cầu các nhóm quan sát hình vẽ17.1 và rút ra nhận xét về sự thay đổi độ cao, quãng đường vật chuyển động sau các khoảng thời gian bằng nhau : t1 = t2 = t3 = = t8. GV: Yêu cầu các nhóm thảo luận trả lời câu C1, C2. GV: Tiến hhành lại TN thả quả bóng rơi để HS quan sát để rút ra nhận xét về vận tốc và độ cao. GV: Tổ chức cho HS thảo luận nhóm và trả lời câu C3. GV: Yêu cầu HS của các nhóm thảo luận và trả lời C4 . Trên cơ sở đó rút ra nhận xét. GV: Nêu mục đích TN , tiến hành khảo sát sự chuyển hoá giữa thế năng và động năng. Lưu ý : chọn điểm B làm mốc , khi đó thế năng của vật tại B bằng không. GV: Tổ chức cho các nhóm TN, quan sát , thảo luận để trả lời C5, C6, C7, C8. GV: Tổ chức các nhóm thảo luận qua TN 2 để rút ra kết luận ; I. SỰ CHUYỂN HOÁ CÁC DẠNG CƠ NĂNG 1. Thí nghiệm 1: HS: Quan sát TN và hình vẽ 17.1 đưa ra nhận xét: - Sau khoảng thời gian chuyển động như nhau ta thấy : s1 < s2 < s3 < .. s8. do đó : + Vận tốc : v1 < v2 < v3 < .. v8. động năng tăng dần. + Độ cao : h1 > h2 > h3 > .h8. thế năng giảm dần. HS : Trả lời câu C1, C2; C1: (1) giảm (2) tăng C2: (1)giảm (2) tăng * Nhận xét : Khi quả bóng bàn rơi xuống chạm đất nó nảy lên. Quá trình nảy lên vận tốc của nó giảm dần và độ cao tăng dần. HS: Hoạt động theo nhóm trả lời câu C3: C3: (1) tăng (2) giảm (3) tăng (4) giảm C4: (1) A (2) B (3) B (4) A * Nhận xét : Tại vị trí cao nhất cơ năng bằng thế năng của vật. Khi đó động năng bằng không. - Tại vị trí thấp nhất cơ năng bằng động năng của vật. Thế năng lúc này bằng không. 2. Thí nghiệm 2 : HS: Tổ chức TN theo nhóm quan sát và trả lời C5, C6, C7, C8. C5: a) Vận tốc tăng dần Vận tốc giảm dần C6: a) Khi con lắc chuyển động từ A đến B thế năng chuyển hoá thành động năng. b) Khi con lắc chuyển động từ B đến C động năng chuyển hoá thành thế năng. C7 : Thế năng lớn nhất tại ví trí A và C, động năng lớn nhất ở vị trí B. C8: Ở vị trí A, C con lắc có động năng nhỏ nhất (bằng 0), ở vị trí B thế năng nhỏ nhất. * Kết luận: + Trong chuyển động của con lắc, đã có sự chuyển hoá liên tục giữa thế năng và động năng. + Khi con lắc ở vị trí thấp nhất ( vị trí cân bằng) thế năng đã chuyển hoá hoàn toàn thành động năng. Hoạt động 3: Thông báo định luật bảo toàn cơ năng (5phút) GV: Thông báo nội dung định luật bảo toàn cơ năng và phần chú ý. GDMT: Thế năng của dòng nước từ trên cao chuyển hóa thành động năng làm quay tua bia của các máy phát điện. Việc xây dựng các nhà máy thủy điện có tác dụng điều tiết dòng chảy, han chế lũ lụt, dự trữ nước bảo vệ môi trường -> Viêt Nam là nước có nhiều nhà máy thủy điện có công suất lớn cần có kế hoach xây dựng nhà máy một cách hợp lí để phát triển kinh tế quốc dân. II. BẢO TOÀN CƠ NĂNG. Trong quá trình cơ học: động năng và thế năng có thể chuyển hoá lẫn nhau nhưng cơ năng thì không đổi. Người ta nói cơ năng được bảo toàn. Hoạt động 4: Vận dụng (5phút) GV: Yêu cầu HS hoạt động cá nhân trả lời câu hỏi C9: III. VẬN DỤNG: C9: a) Thế năng của dây cung chuyển hoá thành động năng của mũi tên. Thế năng chuyển hoá thành động năng. Khi ném vật lên cao động năng chuyển hoá thành thế năng. Khi vật rơi xuống thì thế năng chuyển hoá thành động năng. Củng cố : (4phút) + Phát biểu nội dung định luật bảo toàn chuyển hoá năng lượng. Lấy ví dụ minh hoạ về sự chuyển hoá cơ năng. + GV: Yêu cầu HS đọc phần “ Có thể em chưa biết”. Dặn dò (1phút) + Về nhà học thuộc phần ghi nhớ, trả lời lại các C1 đến C9 vào vở. + Làm bài tâp trong SBT vật lý 8. IV. RÚT KINH NGHIỆM. Duyệt của tổ chuyên môn Duyệt của BGH