Bài soạn Vật lý lớp 10 - Tiết 27 đến tiết 35

Ngày sọan :22/11/2008 Tiết dạy : 27 CÂN BẰNG CỦA MỘT VẬT CHỊU TÁC DỤNG CỦA HAI LỰC VÀ CỦA BA LỰC KHÔNG SONG SONG I. MỤC TIÊU : 1 . Về kiến thức : - Nêu được định nghĩa của vật rắn và giá của lực . - Phát biểu được quy tắc tổng hợp lực có giá động quy . - Phát biểu được điều kiện cân bằng của một vật chịu tác dụng của hai lực và của ba lực không song song . -Nêu được cách xác định trọng tâm của một vật mỏng , phẳng bằng phương pháp thực nghiệm 2 . Về kĩ năng : vận dụng được các điều kiện cân bằng và quy tắc tổng hợp hai lực có giá đồng quy để giải các bài tập trong SgK vàcác bài tập tương tự . 3. Về thái độ : II. CHUẨN BỊ : 1 . Chuẩn bị của giáo viên :các thí nghiem theo hình 17.1,17.3,17.4 SGK. - Các tấm mỏng , phẳng ( bằng bìa nhựa cứng ),hình dạng đối xứng và không đối xứng theo hình 17.5 SGK . 2. Chuẩn bị của học sinh : Ôn lại quy tắc hình bình hành , điều kiện can bằng của một chất điểm III . TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC : - Ổn định lớp: Kiểm tra sỉ số lớp. Hoạt động 1: Định nghĩa vật rắn và giá của lực . tl Hoạt động dạy của GV Hoạt động học của HS Nội dung 5 -giá của lực là gì ? -Vật rắn là gì ? -Các lực tác dụng lên vật rắn có đặc điểm gì khác so với các lực tác dụng vào chất điểm ? -lưu ý : tác dụng của lực đối với vật rắn sẽ không thay đổi nếu ta di chuyển vectơ lực trên giá của nó .Đối với vận rắn thì điểm đặt không bẳng giá của lực . -Giá của lực : là đường thẳng mang vectơ lực . -Vật rắn : là những vật có kích thước đáng kể và hầu như không biến dạng dưới tác dụng của ngoại lực. -Các lực tác dụng vào chất điểm cùng điểm đặt ,các lực tác dụng vào một vật rắn có thể không cùng điểm đặt . Giá của lực : là đường thẳng mang vectơ lực . Vật rắn : là những vật có kích thước đáng kể và hầu như không biến dạng dưới tác dụng của ngoại lực. Hoạt động 2: tìm điều kiện cân bằng của một vật chịu tác dụng của hai lực . tl Hoạt động dạy của GV Hoạt động học của HS Nội dung 20 -Vật phải nhẹ để bỏ qua trọng lực tác dụng lên vật . -Vai trò của dây vừa là truyền lực tác dụng vừa là cụ thể hóa giá của các lực . -Tiến hành thí nghiệm . -Yêu cầu HS trả lời C1 ? -Nhận xét khi vật nằm cân bằng thì trọng lượng P1 và P2 ntn với nhau ? -Nhận xét về đọ lớn của hai lực ( thông qu độ lớn ) -Trên cơ sở đó hãy cho biết với nhau khi vật nằm cân bằng ? à Điều kiện cân bằng của một vật chịu tác dụng của hai lực . -Phương của hai dây trùng nhau . -P1 = P2 -Hai lực tác dụng vào vật có độ lớn bằng nhau . - Cùng giá , cùng độ lớn , ngược chiều . I.Cân bằng của một vật chịu tác dụng của hai lực : 1.Thí nghiệm : Bố trí như hình 17.1 gsk 2.Điều kiện cân bằng : Muốn cho một vật chịu tác dụng của hai lực ở trạng thái cân bằng thì hai lực đó phải cùng giá ,cùng độ lớn và ngược chiều . Hoạt động 3: Tìm cách xác định trọng tâm của một vật mỏng , phẳng ,có trọng lượng bằng thực nghiệm tl Hoạt động dạy của GV Hoạt động học của HS Nội dung 15 -Trọng tâm là điểm đặc của trọng lực của vật . Vậy trọng tâm được xác định như thế nào ? Dựa vào điều kiện cân bằng vừa học ta xác định trọng tâm của một vật mỏng , phẳng . -Hãy trình bày một phương án có thể xác định trọng tâm của vật được nói trên ? - Phát dụng cụ thí nghiệm từng tổ , yêu cầu học sinh làm thí nghiệm như sgk . -sau khi làm thí nghiệm em có nhận xét gì về vị trí trọng tâm của vật có dạng hình học đối xứng ? - Yêu cầu học sinh trả lời C2 ? -Như ta đã biết trọng tâm là điểm đặc của trọng lực , ta tác dụng một lực sao cho vật nằm cân bằng , khi đó giá của hai lực này là trùng nhau ,trọng tâm của vật phải nằm trên giá đó ;Tương tự . Trọng tâm là giao của giá ,. -Nhận xét : đối với cácvật có dạng hình học đối xứng thì trọng tâm nằm ở tâm đối xứng của vật . -Trọng của thước dẹp là giao điểm của hai đường chéo . 3. Cách xác định trọng tâm của một vật mỏng , phẳng ,có trọng lượng bằng phương pháp thực nghiệm : Như ta đã biết trọng tâm là điểm đặc của trọng lực , ta tác dụng một lực sao cho vật nằm cân bằng , khi đó giá của hai lực này là trùng nhau ,trọng tâm của vật phải nằm trên giá đó ;Tương tự . Trọng tâm là giao điểm của giá ,. *Nhận xét : đối với cácvật có dạng hình học đối xứng thì trọng tâm nằm ở tâm đối xứng của vật . IV .CŨNG CỐ VÀ GIAO NHIỆM VỤ VỀ NHÀ: + Trình bày cách xác định trọng tâm của một tấm bìa phẳng ,mỏng .Ap dụng ? + giải bài tập 1,2 ,3 + Bài tập : Một ôtô có trọng lượng 7000N , chuyển động trên một đường thẳng bằng phẳng với vận tốc không đổi .hệ số ma sát bằng 0,036 .Hỏi lực phát động tác dụng vào ôtô là bao nhiêu? V. RÚT KINH NGHIỆM: Ngày sọan : 22/11/2008 Tiết dạy :28 CÂN BẰNG CỦA MỘT VẬT CHỊU TÁC DỤNG CỦA HAI LỰC VÀ CỦA BA LỰC KHÔNG SONG SONG( tiết 2) III . TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC : - Ổn định lớp: Kiểm tra sỉ số lớp. - Kiểm tra bài cũ:5ph 1. Nêu đặc điểm của hệ 2 lực cân bằng , vẽ hình? 2. Cách xác định trọng tâm của tấm bìa phẳng mỏng ? áp dụng hình tam giác vuông cân ? - Nội dung : Hoạt động 1: Tìm điều kiện cân bằng của một vật chịu tác dụng của ba lực không song song . tl Hoạt động dạy của GV Hoạt động học của HS Nội dung 25 -Trong thực tế vật thương tác dụng nhiều hơn hai lực .xét truờng vật chịu ba lực , khi đó các lực phải thõa mãn điều kiện gì dể vật nằm cân bằng ? Xét một vật mỏng phẳng ,có trọng tâm G đã biết và có trọng lượng P . H: Hãy thiết kế phương án thí nghiệm để tìm điều kiện cân bằng của một vật khi chịu tác dụng của ba lực không song song ? -Giới thiệu bộ thí nghiệm . -Bố trí thí nghiệm à lưu ý : + hai lực kế cho biết độ lớn của hai lực đàn hồi ( lực căng ) ,hai dây treo cụ thể hóa giá của hai lực đó. + dây dọi đi qua trọng tâm cụ thể giá của trọng lực . - Tiến hành đo đạc . -Yêu cầu hs trả lời C3? ( dùng một cái bảng để cụ thể hóa giá mặt phẳng và vẽ ba lực lên bảng theo đúng điểm đặt và tỉ lê xích . - Các điểm đặt khác nhau làm thế nào để ta tìm hợp lực ? ( Tác dụng của lực đối với vật rắn sẽ không thay đổi nếu ta di chuyển vec tơ lực trên giá của nó . -Yêu cầu học sinh lên bảng vẽ hợp lực của hai trong ba lực đó ? H: Nêu qui tắc tổng hợp hai lực có giá đồng qui. H: Nhận xét về mối quan hệ giữa hợp lực của hai lực đó với lực còn lại ? - Thảo luận nhóm trả lời câu hỏi -Giá của ba lực nằm trong cùng một mặt phẳng . -Ta trượt các lực trên giá của chúng đến điểm đồng quy rồi tổng hợp theo quy tắc hình bình hành ( hai lần ) Muốn tìm tổng hợp lực của hai lực có giá đồng quy tác dụng lên vật rắn,trước hết ta phải di chuyển điểm đặt của hai lực trên giá của chúng đến điểm đồng quy ,rồi áp dụng quy tắc hình bình hành để tìm hợp lực Hệ ba lực cân bằng có đặc điểm là : + Có giá đồng phẳng và đồng quy + hợp lực của hai lực phải cân bằng với lực thứ ba II.Cân bằng của một vật chịu tác dụng của ba lực không song song: 1.Thí nghiệm : bố trí thí nghiệm như sgk . 2.Quy Tắc tổng hợp hai lực có giá đồng quy: Muốn tìm tổng hợp lực của hai lực có giá đồng quy tác dụng lên vật rắn,trước hết ta phải di chuyển điểm đặt của hai lực trên giá của chúng đến điểm đồng quy ,rồi áp dụng quy tắc hình bình hành để tìm hợp lực 3.Điều kiện cân bằng của một vật chịu dụng của ba lực không song song + Ba lực đó phải có giá đồng phẳng và đồng quy . + Hợp lực của hai lực phải cân bằng với lực thứ ba . Hoạt động 2: Ap dụng để giải bài tập. tl Hoạt động dạy của GV Hoạt động học của HS Nội dung 10 H: Xác định các lực tác dụng lên quả cầu? H: Điều kiện cân bằng mà các lực phải thoả mãn? H: Cách tổng hợp 2 lực có giá đồng qui? H: Tính độ lớn các lực từ hình vẽ. - Phân tích các lực tác dụng lên vật. - Nêu điều kiện cân bằng. - Cách tổng hợp lực. N = P.tan300 = 40. = 23N T = 2N = 46N - Các lực tác dụng lên hình - Quả cầu cân bằng: Mà : - Từ hình vẽ: N = P.tan300 = 40. = 23N T = 2N = 46N IV .CŨNG CỐ VÀ GIAO NHIỆM VỤ VỀ NHÀ: + Củng cố bài giảng : giải bài tập 6 sgk (5phút) + Nhiệm vụ về nhà : giải bài tập còn lại sgk V. RÚT KINH NGHIỆM: Ngaøy soïan :8/12/2007 Tieát daïy :29 CAÂN BAÈNG CUÛA MOÄT VAÄT COÙ TRUÏC QUAY COÁ ÑÒNH . MOÂ MEN LÖÏC I. MUÏC TIEÂU : 1 . Veà kieán thöùc : -Phaùt bieåu ñöïoc ñònh nghóa vaø vieát ñöôïc bieåu thöùc cuûa moâmen löïc . -Phaùt bieåu ñöôïc ñieàu kieän caân baèng cuûa moät vaät coù truïc quay coá ñònh 9 hay quy taéc moâ men löïc ) 2 . Veà kó naêng : -vaân duïng ñöôïc khaùi nieäm moâ men löïc vaø quy taéc mo men löïc ñeå gaûi thích moät soá hieän töôïng vaät lyù thöôøng gaëp trong ñôøi soáng vaø trong kyõ thuaät cuõng nhö ñeå giaûi caùc baøi taäp sgk vaø caùc baøi taäp töông töï . -Vaän duïng ñöôïc phöông phaùp thöïc nghieäm ôû möùc ñoä ñôn giaûn. 3. Veà thaùi ñoä : Giaùo duïc cho hoïc sinh tính thaän troïng khi tính toaùn , laøm thí nghieäm II. CHUẨN BỊ : 1 . Chuẩn bị của giaùo vieân : 2. Chuẩn bị của hoïc sinh : III . TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY HOÏC : - Ổn đñịnh lớp: Kieåm tra sæ soá lôùp. - Kieåm tra baøi cuõ: - Noäi dung : Hoaït ñoäng 1: Xeùt taùc duïng cuûa löï c vôùi vaät coù truïc quay coá ñònh . tl Hoaït ñoäng daïy cuûa GV Hoaït ñoäng hoïc cuûa HS Noäi dung 13 -ÑVÑ: Vieäc tìm kieám ñieàu kieän caân baèng cuûa vaät raén khi coù truïc quay coá ñònh phöùc taïp hôn nhieàu ,noù ñoøi hoûi hình thaønh moät khaùi nieäm môùi ... -GV: ( Duøng moät mieáng goã moûng coù truïc quay , tieán haønh laøm thí nghieäm nhö ôû hình a ; hình b ) Haõy cho bieát vaät chuyeån ñoäng nhö theá naøo khi löïc taùc duïng vaøo vaät coù giaù ñi qua truïc quay vaø khi löïc taùc duïng vaøo vaät coù giaù khoâng ñi qua truïc quay -GV: Coù theå giaûi thích vì sao löïc taùc duïng coù giaù ñi qua truïc quay thì vaät ñöùng yeân ? -GV: Qua nhieàu thí nghieäm ta ñeàu thu ñöôïc keát quaû treân . Vaäy haõy cho bieát ñoái vôùi vaät coù truïc quay coá ñònh khi naøo löïc gaây ra taùc duïng quay , khi naøo löïc laøm cho vaät ñöùng yeân à F1 . d1 = F2 . d2 -Kieåm chöùng laïi moät laàn nöõa baèng caùch thay ñoåi d1 vaø F1 -Coù theå ñoaùn ñöôïc ñaïi löôïng vaät lyù ñaëc tröng cho taùc duïng quay cuûa löïc bieåu thöùc coù daïng theá naøo ? - Khi löïc taùc duïng coù giaù ñi qua truïc quay thì vaät ñöùng yeân , coøn khi löïc taùc duïng coù giaù khoâng ñi qua truïc quay thì vaät quay - Vì phaûn löïc ñaøn hoài cuûa truïc quay caân baèng vôùi löïc taùc duïng . - Löïc chæ gaây ra taùc duïng quay khi giaù cuûa löïc khoâng ñi qua truïc quay . Vaät seõ ñöùng yeân ( caân baèng ) neáu löïc taùc duïng coù giaù ñi qua truïc quay . - Hôïp löïc cuûa chuùng coù giaù ñi qua truïc quay . -HS: Boû F1 giöõ F2 thì F2 laøm vaät quay theo chieàu kim ñoàng hoà . Boû F2 giöõ F1 thì F1 laøm vaät quay theo chieàu ngöôïc laïi . * Taùc duïng cuûa löïc ñoái vôùi vaät coù truïc quay coá ñònh : F F Hình a) Vaät quay hình b)Vaät ñöùng yeân quanh truïc O * Keát luaän : Löïc chæ gaây ra taùc duïng quay khi giaù cuûa löïc khoâng ñi qua truïc quay . Vaät seõ ñöùng yeân ( caân baèng ) neáu löïc taùc duïng coù giaù ñi qua truïc quay . Hoaït ñoäng 3: Xaây döïng khaùi nieäm moâmen löïc tl Hoaït ñoäng daïy cuûa GV Hoaït ñoäng hoïc cuûa HS Noäi dung 20 -GV:(Boá trí thí nghieäm nhö hình veõ SGK ) Haõy cho bieát F1 , F2 cuøng taùc duïng vaøo vaät taïi sao vaät ñöùng yeân ? -GV: Neáu boû F1 giöõ F2 hoaëc ngöôïc laïi thì vaät chuyeån ñoäng theá naøo ? -GV:kieåm chöùng laïi baèng thöïc nghieäm )Coù nhaän xeùt gì veà taùc duïng cuûa F1 vaø F2 trong thí nghieäm naøy ? -GV:Tìm moät ñaïi löôïng ñaëc tröng cho taùc duïng laøm quay cuûa löïc 2 löïc naøy coù giaù trò nhö nhau ñoái vôùi hai löïc F1 vaø F2 . -Cho nhaän xeùt veà ñoä lôùn cuûa F1 vaø F2 ; d1 vaø d2 ? -F1 / F2 = d2 / d1 - Höôùng daãn: Boá trí vaät coù truïc quay coá ñònh caân baèng döôùi taùc duïng cuûa hai löïc roài thay ñoåi caùc yeáu toá cuûa moät löïc (phöông ,chieàu,ñoä lôùn) - Tieán haønh thí nghieäm kieåm tra - Neâu vaø phaân tích khaùi nieäm vaø bieåu thöùc cuûa momen löïc. GV: Cho hoïc sinh xaùc ñònh caùnh tay ñoøn vaø chæ cho hoïc sinh caùch xaùc ñònh caùnh tay ñoøn GV:Töø thí nghieäm cho bieát vaät chòu taùc duïng cuûa nhöõng löïc naøo vaø coù bao nhieâu moâmen löïc taùc duïng vaøo vaät -HS: Baèng nhau vaø ngöôïc chieàu nhau . -F1 gaáp 3 laàn F2 -d2 gaáp 3 laàn d1. - F . d - HS:Quan saùt thí nghieäm, nhaän xeùt veà phöông cuûa hai löïc taùc duïng leân vaät. HS:Neáu khoâng coù löïc thì ñóa quay theo chieàu ngöôïc kim ñoàng hoà. Neáu khoâng coù löïc thì ñóa quay theo chieàu kim ñoàng hoà. - HS:Giaûi thích söï caân baèng cuûa vaät baèng taùc duïng laøm quay cuûa hai löïc.Hay noùi caùch khaùc ñóa caân baèng laø do hai taùc duïng laøm quay cuûa hai löïc , ñaõ caân baèng nhau. - Nhaän xeùt sô boä taùc duïng laøm quay cuûa moät löïc coù theå phuï thuoäc nhöõng yeáu toá naøo? Thaûo luaän phöông aùn thí nghieäm kieåm tra. - Neâu nhöõng yeáu toá aûnh höôûng ñeán taùc duïng laøm quay cuûa moät löïc. HS:F vaø d d O - Neâu ñôn vò cuûa momen löïc. I.Caân baèng cuûa moät vaät coù truïc quay coá ñònh : 1.Thí nghieäm : ( SGK ) d2 d1 sôõ dó vaät ñöùng yeân laø vì taùcduïng laøm quay cuûa löïc caân baèng vôùi taùc duïng laøm quay cuûa löïc . b/ Moâmen löïc : Moâmen löïc laø ñaïi löôïng ñaëc tröng cho taùc duïng laøm quay cuûa löïc vaø ñöôïc ño baèng tích cuûa löïc vôùi tay ñoøn cuûa noù . Kyù hieäu baèng chöõ M . Ta coù M = F . d (N.m) d : ( tay ñoøn cuûa löïc ) laø khoaûng caùch töø truïc quay ñeán giaù cuûa löïc (m). Hoaït ñoäng 2: Tìm hieåu vaø vaän duïng quy taéc momen löïc. tl Hoaït ñoäng hoïc cuûa GV Hoaït ñoäng hoïc cuûa HS Noäi dung 10 - Yeâu caàu HS phaùt bieåu quy taéc Momen löïc döïa vaøo thí nghieäm - Neâu caâu hoûi C1 - Môû roäng caùc tröôøng hôïp coù theå aùp duïng quy taéc. - Nhaän xeùt veà taùc duïng laøm quay cuûa caùc löïc taùc duïng leân vaät trong thí nghieäm 18.1 - Vaän duïng traû lôøi C1 - Laøm baøi taäp 3/69 SGK. +Xaùc ñònh truïc quay. +Xaùc ñònh caùc löïc taùc duïng vaøo vaät raén. +Xaùc ñònh caùnh tay ñoøn cuûa töøng moâmen löïc àXaùc ñònh caùc moâmen löïc taùc duïng vaøo vaät raén II. ÑIEÀU KIEÄN CAÂN BAÈNG CUÛA MOÄT VAÄT RAÉN COÙ TRUÏC QUAY COÁ ÑÒNH (HAY QUY TAÉC MOMEN LÖÏC) 1.Quy taéc. Muoán cho moät vaät raén coù truïc quay coá ñònh ôû traïng thaùi caân baèng ,thì toång caùc momen löïc coù xu höôùng laøm cho vaät quay theo chieàu kim ñoàng hoà phaûi baèng toång caùc moâmen löïc coù xu höôùng laøm cho vaät quay theo chieàu ngöôïc kim ñoàng hoà. 2.Löu yù. *Ñoái vôùi vaät raén coù truïc quay taïm thôøi thì ta vaãn aùp duïng ñöôïc quy taéc moâmen löïc. IV .CUÕNG COÁ VAØ GIAO NHIEÄM VUÏ VEÀ NHAØ: 2ph - Neâu caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. - Yeâu caàu HS chuaån bò baøi sau. V. RUÙT KINH NGHIEÄM: Ngaøy soïan :8/12/2007 Tieát daïy :30 CAÂN BAÈNG CUÛA MOÄT VAÄT CHÒU TAÙC DUÏNG CUÛA BA LÖÏC SONG SONG.QUY TAÉC HÔÏP LÖÏC SONG SONG CUØNG CHIEÀU. I. MUÏC TIEÂU : 1 . Veà kieán thöùc : -Phaùt bieåu ñöôïc quy taéc toång hôïp hai löïc song song cuøng chieàu . -Phaùt bieåu ñöôïc ñieàu kieän caân baèng cuûa moät vaät chòu aùtc duïng cuûa ba löïc song song . 2 . Veà kó naêng : -Vaän duïng ñöôïc caùc quy taéc vaø ñieàu kieän caân baèng trong baøi ñeå giaûi caùc baøi taäp trong sgk vaø aùc baøi taäp töông töï . -Vaän duïng phöông phaùp thöïc nghieäm ôû möùc ñoä ñôn giaûn . 3. Veà thaùi ñoä : II. CHUẨN BỊ : 1 . Chuẩn bị của giaùo vieân : Boä thí nghieäm cöùu taùc duïng laøm quay cuûa löïc nhö ôû hình 18.1 sgk , bao goàm : -01 ñóa moâ men -01 hoäp gia troïng . -Daây chæ toát ( dai , khoâng daõn ) . -02 giaù ñoõ . -buùt daï -thöôùc thaúng . 2. Chuẩn bị của hoïc sinh : Oân laïi kieán thöùc ñoøn baåy . III . TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY HOÏC : - Ổn đñịnh lớp: Kieåm tra sæ soá lôùp. - Kieåm tra baøi cuõ:5ph + Vaät coù truïc quay coá ñònh chuyeån ñoäng nhö theá naøo döôùi taùc duïng cuûa löïc ? + Moâmen löïc laø gì ? Vieát bieåu thöùc + Phaùt bieåu quy taéc moâmen - Noäi dung : Hoaït ñoäng 1: Laøm thí nghieäm veà traïng thaùi caân baèng cuûa moät vaät chòu taùc duïng cuûa ba löïc song song . tl Hoaït ñoäng daïy cuûa GV Hoaït ñoäng hoïc cuûa HS Noäi dung 10 -ÑVÑ: caùc löïc taùc duïng leân vaät raén ñoâi khi coù giaù khoâng ñoàng quy . Vaäy ta khoâng theå aùp duïng qui taéc ñoàng quy ñeå tìm ra hôïp löïc maø ta tìm ra moät quy taéc môùi => quy taéc hôïp löïc song song thoâng qua vieäc nghieân cöùu traïng thaùi caân baèng cuûa moät vaät chòu taùc duïng cuûa ba löïc song song vaø ñieàu kieän caân baèng cuûa vaät . -Yeâu caàu hoïc sinh thieát keá phöông aùn thí nghieäm ñeå ñaït muïc ñích ñeà ra . -Nhaän xeùt phöông aùn cuûa hoïc sinh , sau ñoù giôùi thieäu thí nghieäm sgk (19.1) -Yeâu caàu hoïc sinh traû caâu hoûi C1 ? - F = P1+ P2 P=p1+p2 O2 O1 A B A O B P1 P2 - Thanh naèm caân baèng theo quy taéc moâmen löïc ta coù M1 = M2 à P1 .d1 = P2.d2 à I.Thí nghieäm : (boá trí nhö sgk) a.Thöïc hieän: tay naém löïc keá d2 d1 b.nhaän xeùt : ñaët taïi O cuûa thöôùc laø hôp löïc cuûa hai löïc ñaët taïi hai ñieåm O1 vaø O2 Hoaït ñoäng 2:Tìm hieåu quy taéc hôïp löïc song song cuøng chieàu . tl Hoaït ñoäng daïy cuûa GV Hoaït ñoäng hoïc cuûa HS Noäi dung 20 -Tìm moät löïc thay theá cho hai löïc sao cho löïc thay theá coù taùc duïng nhö hai löïc ñoù .Löïc thay theá naøy ñaët ôû ñaâu vaø coù ñoä lôùn baèng bao nhieâu ? ( aùp duïng ñieàu kieän caân baèng khi moät vaät chòu taùc duïng 3 löïc ) -Laøm thí nghieäm kieåm chöùng - Yeâu caàu hoïc sinh traû caâu hoûi C2? - Thoâng baùo quy taéc hôïp löïc cuûa hai löïc song song ngöôïc chieàu . -Yeâu caàu hoïc sinh ñoïc muïc 2 ñeå hieåu theâm veà troïng taâm cuûa vaät raén . - yeâu caàu hs traû lôøi caâu hoûi C3 -Troïng taâm cuûa chieác nhaãn laïi naèm ngoaøi phaàn vaät chaát cuûa chieác nhaãn do tính chaát ñoái xöùng , hôïp löïc cuûa hai phaàn nhoû xuyeân taâm baát kì ñaët taïi taâm cuûa voøng nhaãn . * Hôïp löïc cuûa hai löïc song song ngöôïc chieàu (môû roäng ) Hôïp löïc cuûa hai löïc song song ngöôïc chieàu laø moät löïc song song cuøng chieàu vôùi löïc lôùn , coù ñoä lôùn baèng hieäu caùc ñoä lôùn vaø coù giaù chia ngoaøi khoaûng caùch giöõa hai giaù cuûa hai löïc thaønh phaàn thaønh nhöõng ñoaïn tæ leä nghòch vôùi hai löïc aáy . F = F1 – F 2 ( F1 > F2 ) d2 F2 O O1 O2 d1 F1 - Töø hình 19.6 sgk ,tìm hôïp löïc cuûa hai löïc ? - coù taùc duïng nhö hai löïc nghóa laø phaûi vaãn giöõ cho thöôùc caân baèng vaø löïc keá vaãn chæ giaù trò F nhö tröôùc . - sau khi thay theá cho hai löïc thì thöôùc seõ chæ coøn chòu taùc duïng cuûa hai löïc vaø .Ñeå thöôùc caân baèng thì hai löïc naøy phaûi cuøng giaù , cuøng ñoä lôùn vaø ngöôïc chieàu . -Vaäy ñaët taïi O vaø coù ñoä lôùn P = F hay P = P1 + P2. - -C3 : söû duïng tính chaát cuûa tam giaùc ñoàng daïng . - Hôïp löïc phaûi caân baèng vôùi löïc , do ñoù hôïp löïc song song vôùi hai löïc thaønh phaàn , coù ñoä lôùn F2 = F3 – F1 , ngöôïc chieàu vôùi F2 nghóa laø cuøng chieàu vôùi löïc lôùn hôn . Hôïp löïc phaûi cuøng giaù vôùi F2 neân giaù cuûa noù chia ngoaøi giaù cuûa caùc löïc thaønh phaàn . II.Quy taéc hôïp löïc hai löïc song song cuøng chieàu : 1.quy taéc : a/Hôïp löïc cuûa hai löïc song song cuøng chieàu laø moät löïc song song cuøng chieàu , coù ñoä lôùn baèng toång caùc ñoä lôùn cuûa hai löïc ñoù . b/Giaù cuûa hôïp chia trong khoaûng caùch giöõa hai giaù cuûa hai löïc song song thaønh nhöõng ñoaïn tæ leä nghòch vôùi ñoä lôùn hai löïc aáy F = F1 + F2 Löu yù : quy taéc treân vaãn ñuùng cho caû tröôøng höïop thanh AB khoâng vuoâng goùc vôùi hai löïc thaønh phaàn 2.Chuù yù : ( sgk ) a/ ( h19.4) b/Khi caàn phaân tích löïc thaønh hai löïc thaønh phaàn song song cuøng chieàu vôùi thì ta laøm ngöôïc vôùi pheùp toång hôïp löïc . Hoaït ñoäng 3: Tìm ñieàu kieän caân baèng cuûa moät vaät chòu taùc duïng cuûa ba löïc song song . tl Hoaït ñoäng daïy cuûa GV Hoaït ñoäng hoïc cuûa HS Noäi dung 7 - quan saùt laïi thí nghieäm 19.1 ruùt ra nhaân xeùt ? - Nhaän xeùt : ñieàu kieän caân baèng cuûa moät vaät chòu taùc duïng cuûa ba löïc song song * Ñieàu kieän caân baèng cuûa moät vaät chòu taùc duïng cuûa ba löïc song song : - Ba löïc ñoàng phaúng - löïc ôû trong ngöôïc chieàu vôùi hai löïc ngoaøi - Hôïp löïc cuûa hai löïc caân baèng vôùi löïc thöù ba . IV .CUÕNG COÁ VAØ GIAO NHIEÄM VUÏ VEÀ NHAØ: 3ph H: Neâu qui taéc hôïp löïc cuûa hai löïc song song cuøg chieàu. H: Ñieàu kieän caân baèng cuûa moät vaät chòu taùc duïng cuûa ba löïc song song. V. RUÙT KINH NGHIEÄM: Ngaøy soïan :15/12/2007 Tieát daïy :31 CAÙC DAÏNG CAÂN BAÈNG. CAÂN BAÈNG CUÛA MOÄT VAÄT COÙ MAËT CHAÂN ÑEÁ . I. MUÏC TIEÂU : 1 . Veà kieán thöùc : Phaân bieät ñöôïc ba daïng caân baèng . Phaùt bieåu ñöôïc ñieàu kieän caân baèng cuûa moät vaät coù maët chaân ñeá . Bieát caùch laøm taêng möùc vöõng vaøng cuûa caân baèng. 2 . Veà kó naêng : -xaùc ñònh ñöôïc caùc daïng caân baèng cuûa vaät -xaùc ñònh maët chaân ñeá cuûa moät vaät ñaët treân maët ñôõ. -vaän duïng ñöôïc ñieàu kieän caân baèng cuûa moät vaät coù maët chaân ñeá ñeå giaæ baøi taäp . 3. Veà thaùi ñoä : ngöôøi giaø ñi choáng gaäy à taêng dieän tích maët chaân ñeá à taêng möùc vöõng vaøng . II. CHUẨN BỊ : 1 . Chuẩn bị của giaùo vieân : 2. Chuẩn bị của hoïc sinh : III . TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY HOÏC : - Ổn đñịnh lớp: Kieåm tra sæ soá lôùp. - Kieåm tra baøi cuõ:5ph Phaùt bieåu quy taéc hôïp löïc cuûa hai löïc song song cuøng chieàu , ngöôïc chieàu , veõ sô ñoà - Noäi dung : Hoaït ñoäng 1: phaân bieät caùc daïng caân baèng . tl Hoaït ñoäng daïy cuûa GV Hoaït ñoäng hoïc cuûa HS Noäi dung 20 ÑVÑ: qua caùc baøi hoïc tröôùc chuùng ta ñaõ bieát moät vaät ôû traïng thaùi caân baèng khi ñieàu kieän caân baèng ñöôïc thoõa maõn .Nhöng lieäu traïng thaùi caân baèng cuûa caùc vaät khaùc nhau coù gioáng nhau khoâng ?Trong baøi naøy ta ñi nghieân cöùu ñeå tìm ra tính chaát khaùc nhau cuûa caùc traïng thí caân baèng hay caùc daïng caân baèng . -Ñeå thöôùc ôû 3 vò trí caân baèng theo caùc hình veõ sau ( veõ hình tröôùc ) : O G G O G O -Taïi sao ôû vò trí naøy thöôùc ñöùng yeân -Taïi sao khi ñöa thöôùc ra khoûi vò trí caân baèng thì noù quay -Sau khi quan saùt em haõy ruùt ra nhaän xeùt veà söï khaùc nhau cuûa ba vò trí caân baèng? - Troïng löïc coù giaù ñi qua truïc quay -Moâ men cuûa troïng löïc laøm thöôùc quay quanh truïc H1.a khi bò leäch ra khoûi vò trí caân baèng vì troïng coù giaù khoâng ñi qua truïc quay gaây ra moâ men löïc laøm cho vaät rôøi xa khoûi vò trí ñoù . H1.b khi bò leäch ra khoûi vò trí caân baèng vì troïng coù giaù khoâng ñi qua truïc quay gaây ra moâ men löïc laøm cho vaät trôû veà vò trí ñoù . H1.c sau khi bò leäch thöôùc ñöùng yeân ôû vò trí môùi vì giaù cuûa troïng löïc luoân ñi qua truïc quay. I.Caùc daïng caân baèng : 1./ Caân baèng khoâng beàn : Laø daïng caân baèng maø moät vaät khi bò leäch ra khoûi vò trí caân baèng moät chuùt maø troïng löïc cuûa vaät coù xu höôùng keùo noù veà vò trí caân baèng rôøi xa khoûi vò trí ñoù . G O P 2./ Caân baèng beàn : Laø daïng caân baèng maø moät vaät khi bò leäch khoûi vò trí caân baèng moät chuùt maø troïng löïc cuûa vaät coù xu höôùng keùo noù vaät quay trôû veà vò trí caân baèng b an ñaàu . G P c./ Caân baèng phieám ñònh : Laø daïng caân baèng maø moät vaät khi bò leäch khoûi vò trí caân baèng ban ñaàu thì vaät laïi tieáp tuïc caân baèng ôû vò trí môùi G P Hoaït ñoäng 2: Ñieàu kieän caân baèng cuûa vaät coù maët chaân ñeá. tl Hoaït ñoäng daïy cuûa GV Hoaït ñoäng hoïc cuûa HS Noäi dung 15 H: Maët chaân ñeá laø gì? H: Haõy xaùc ñònh maët chaân ñeá cuûa caùc khoái hoäp ôû caùc hình hoäp beân. -Haõy so saùnh vò trí troïng taâm khi vaät khi vaät ôû vò trí caân baèng vaø vò trí troïng taâm ôû caùc ñieåm laân caän trong 3 tröôøng hôïp - Treân cô sôû ñoù coù theå tìm ra nguyeân nhaân naøo gaây ra caùc daïng caân baèng ñaõ neâu - Ñoïc sgk tìm ñònh nghóa veà maët chaân ñeá. - ÔÛ traïng thaùi caân baèng khoâng beàn troïng taâm ôû vò trí cao nhaát so vôùi caùc ñieåm laân caän . Trong tröôøng hôïp caân baèng beàn , troïng taâm ôû vò trí thaáp nhaát . Trong tröôøng hôïp caân baèng phieám ñònh , vò trí troïng taâm khoâng thay ñoåi hoaëc ôû moät ñoä cao khoâng ñoåi. - Nguyeân nhaân gaây neân caùc daïng caân baèng khaùc nhau ñoù laø do vò trí troïng taâm cuûa vaät ôû traïng thaùi caân baèng thay ñoåi so vôùi vò trí troïng taâm ôû nhöõng ñieåm laân caän 2. Caân baèng cuûa moät vaät coù maët chaân ñeá: a) Maët chaân ñeá laø gì? Maët chaân ñeá laø hình ña giaùc loài nhoû nhaát bao boïc taát caû caùc dieän tích tieáp xuùc ñoù. b) Ñieàu kieän caân baèng: Ñieàu kieän caân baèng cuûa moät vaät coù maët chaân ñeá laø giaù cuûa troïng löïc phaûi xuyeân qua maët chaân ñeá ( Hay troïng taâm rôi treân maët chaân ñeá) IV .CUÕNG COÁ VAØ GIAO NHIEÄM VUÏ VEÀ NHAØ: 5ph -Nhaän xeùt veà möùc ñoä vöõng vaøng cuûa caùc vò trí caân baèng trong hình 20.6. -Laáy ví duï veà caùch laøm taêng möùc vöõng vaøng cuûa caân baèng. -Ghi caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. -Ghi nhöõng chuaån bò cho baøi sau. V. RUÙT KINH NGHIEÄM: Ngaøy soïan :15/12/2007 Tieát daïy :32,33 C