Bài tập rèn luyện và củng cố kỹ năng làm văn nghị luận

Bµi tËp rÌn luyÖn vµ cñng cè kü n¨ng lµm v¨n nghÞ luËn. A. Kü n¨ng lËp ý vµ lËp dµn ý trong v¨n nghÞ luËn. 1. Cho c¸c ®Ò bµi sau: §Ò 1: Tr¨ng trong th¬ Hå ChÝ Minh. §Ò 2: Ph©n tÝch nh÷ng bµi th¬ tr¨ng tiªu biÓu cña Hå ChÝ Minh. §Ò 3: Dïng hiÓu biÕt ®Ó kh¼ng ®Þnh ý kiÕn: “Trong th¬ Hå ChÝ Minh, tr¨ng lu«n lµ ng­êi b¹n tri ©m, tri kû”. H·y cho biÕt: a. Mçi ®Ò bµi trªn cung cÊp cho em nh÷ng chØ dÉn g× ®Ó lËp ý? b. §Ó lËp ý, cßn cÇn c¨n cø vµo nh÷ng ®iÒu g× n÷a? 2. LËp dµn ý kh¸i qu¸t cho c¸c ®Ò bµi sau: §Ò 1: H·y b×nh luËn c©u tôc ng÷: L¸ lµnh ®ïm l¸ r¸ch. §Ò 2: Ph©n tÝch bµi ca dao sau: Con cß mµ ®i ¨n ®ªm §Ëu ph¶i cµnh mÒm lén cæ xuãng ao ¤ng ¬i «ng vít t«i nao T«i cã lßng nµo «ng h·y x¸o m¨ng Cã x¸o th× x¸o n­íc trong §õng x¸o n­íc ®ôc ®au lßng cß con. §Ò 3: Ph©n tÝch nh©n vËt L·o H¹c trong truyÖn ng¾n cïng tªn cña nhµ v¨n Nam Cao. B. Bµi tËp vÒ lËp luËn trong v¨n nghÞ luËn. 1. §iÒn kh¸i niÖm: luËn ®iÓm, luËn cø, luËn chøng vµo c©u v¨n sau cho chÝnh x¸c: …………… lµ ý kiÕn x¸c ®Þnh cña ng­êi viÕt vÒ vÊn ®Ò ®­îc ®Æt ra. …………… lµ c¸c tµi liÖu dïng lµm c¬ së thuyÕt minh ý kiÕn. …………… lµ sù phèi hîp, tæ chøc c¸c lý lÏ vµ dÉn chøng ®Ó thuyÕt minh. 2. ChØ ra c¸ch luËn chøng trong c¸c ®o¹n v¨n sau: * Gorky nãi: “Khi ®äc T«nxt«i, ta cã c¶m gi¸c lµ c¸c nh©n vËt cã thËt, cã x­¬ng cã thÞt… ta t­ëng nh­ nh×n thÊy hä tr­íc m¾t ta, ta lÊy tay mµ sê vµo hä ®­îc”. Chóng ta ®äc truyÖn KiÒu còng ®Òu cïng cã chung c¶m gi¸c Êy. (Hoµi Thanh) * Trung thµnh víi mét tËp qu¸n ®· thµnh truyÒn thèng, ë Xu©n DiÖu, Huy CËn còng nh­ nhiÒu ng­êi kh¸c, thi sü bao giê còng hiÖn ra nh­ mét ng­êi dÞu dµng, tinh tÕ. §Õn Hµn MÆc Tö th× c¸ch nãi, c¸ch tiÕp cËn ®êi sèng kh¸c h¼n; ng­êi lµm th¬ kh«ng cã th× giê nghÜ vÒ m×nh nªn c¸ch béc lé cã sç sµng, sèng s­îng, thËm chÝ bÖnh ho¹n còng kh«ng qu¶n ng¹i. (V­¬ng TrÝ Nhµn) * V¨n Nguyªn Hång lµ thø v¨n b¸m riÕt lÊy cuéc sèng, quÊn quÝt lÊy cuéc sèng. Mét thø v¨n s«i næi, h¨m hë, trµn ®Çy chÊt th¬ tr÷ t×nh l·ng m¹n. Mét chÊt th¬ kh«ng lÊy c¶m høng tõ m©y giã tr¨ng hoa mµ luyÖn b»ng bïn ®Êt, sái ®¸, b»ng than bôi c¸c nhµ m¸y, c¸c bÕn tµu, trén víi må h«i mÆn ch¸t cña ng­êi lao ®éng, mét chÊt th¬ tõ ®Þa ngôc tèi t¨m cña chÕ ®é thùc d©n vót thn¼g lªn trêi cao léng giã. Kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ v¨n Nguyªn Hång ®Çy ¸nh n¾ng. D­íi ¸nh n¾ng Êy, ®Êt ®ai mµu mì h¬n, c©y cá trë nªn tèt t­¬i h¬n, vµ sinh khÝ trµn tíi c¶ nh÷ng n¬i t­ëng chØ cã h¬i l¹nh vµ bãng tèi. (NguyÔn §¨ng M¹nh) * Nãi ®Õn NguyÔn §×nh ChiÓu tr­íc hÕt lµ nãi ®Õn mét nh©n c¸ch vÜ ®¹i; nãi ®Õn mét con ng­êi mµ toµn bé cuéc ®êi g¾n liÒn víi vËn mÖnh sèng cßn cña d©n téc ë nöa cuèi thÕ kû XIX; nãi ®Õn mét nhµ th¬ mµ sèng hay viÕt ®Òu chØ v× nghÜa lín. Nh­ng nãi ®Õn NguyÔn §×nh ChiÓu cßn ph¶i nãi ®Õn mét con ng­êi mµ c¶nh ngé riªng kh«ng lÊy g× lµm may m¾n, mét ng­êi ®· ph¶i chÞu tiÕp liÒn nh÷ng bi kÞch trong suèt cuéc ®êi m×nh. (NguyÔn HuÖ Chi) * C©u th¬ gióp ta h×nh dung mét con ®­êng xa th¨m th¼m, trªn ®ã mét chinh nh©n ®ang ph¶i ®èi diÖn víi thêi tiÕt nghiÖt ng· (trËn trËn hµn) trong hµnh tr×nh v× ®¹i nghÜa. RÊt tiÕc b¶n dÞch ®· bá bít mÊt ch÷ “trËn” lµm gi¶m nhÑ rÊt nhiÒu tÝnh chÊt khèc liÖt cña thêi tiÕt… Trong khung c¶nh kh«ng gian, thêi gian vµ thêi tiÕt kh¾c nghiÖt Êy hiÖn lªn t­ thÕ chñ ®éng hiªn ngang cña ng­êi chiÕn sü. Côm tõ “nghªnh diÖn” diÔn t¶ mét t­ thÕ ®èi mÆt, ®ãn nhËn mét c¸ch chñ ®éng mµ b×nh tÜnh, kh«ng th¸ch thøc, kh«ng ph« tr­¬ng. “ChÊt thÐp” cña th¬ ë ®©y hiÖn lªn mét c¸ch tù nhiªn, khiªm tèn, kÝn ®¸o, ®óng víi b¶n lÜnh con ng­êi Hå ChÝ Minh. 3. Cho c¸c luËn ®iÓm sau: a. Cã thÓ nãi, chØ mét ch÷ “hång” mµ lµm s¸ng Êm bµi th¬ vµ c¶ t©m hån cña con ng­êi. b. Nh÷ng c©u th¬ ®éc ®¸o cña Quang Dòng ®· lµm sèng dËy kh«ng chØ sù trËp trïng cña nói rõng T©y B¾c mµ cßn t¸i hiÖn trän vÑn c¸i khã kh¨n, kh¾c nghiÖt trong chÆng ®­êng hµnh qu©n gian khæ cña nh÷ng ng­êi lÝnh T©y TiÕn mét thêi. c. “Bªn kia s«ng §uèng” lµ mét nhan ®Ò kh«ng cã dông c«ng mµ l¹i rÊt giµu søc gîi. Chän vµ ph¸t triÓn thµnh mét ®o¹n v¨n nghÞ luËn (6 –8 c©u) theo mét c¸ch tr×nh bµy ý mµ em thÊy lµ thÝch hîp. (Cã thÓ thªm bít mét vµi tõ nÕu thÊy cÇn thiÕt)