Bảng thống kê các tác phẩm văn học trung đại

BẢNG THỐNG KÊ CÁC TÁC PHẨM VĂN HỌC TRUNG ĐẠI THỂ LOẠI TÁC PHẨM TÁC GIẢ PHÂN TÍCH Truyền kỳ: là những truyện thần kỳ với các yếu tố tiên phật, ma quỷ vốn được lưu truyền rộng rãi trong dân gian. Mạn lục: Ghi chép tản mạn. Truyền kỳ còn là một thể loại viết bằng chữ Hán (văn xuôi tự sự) hình thành sớm ở Trung Quốc, được các nhà văn Việt Nam tiếp nhận dựa trên những chuyện có thực về những con người thật, mang đậm giá trị nhân bản, thể hiện ước mơ khát vọng của nhân dân về một xã hội tốt đẹp. 1,Chuyện người con gái Nam Xương kể về cuộc đời và nỗi oan khuất của người phụ nữ Vũ Nương, là một trong số 11 truyện viết về phụ nữ. - Truyện có nguồn gốc từ truyện cổ dân gian “Vợ chàng Trương” tại huyện Nam Xương (Lý Nhân - Hà Nam ngày nay). . Tóm tắt truyện - Vũ Nương là người con gái thuỳ mị nết na, lấy Trương Sinh (người ít học, tính hay đa nghi). - Trương Sinh phải đi lính chống giặc Chiêm. Vũ Nương sinh con, chăm sóc mẹ chồng chu đáo. Mẹ chồng ốm rồi mất. - Trương Sinh trở về, nghe câu nói của con và nghi ngờ vợ. Vũ Nương bị oan nhưng không thể minh oan, đã tự tử ở bến Hoàng Giang, được Linh Phi cứu giúp. - Ở dưới thuỷ cung, Vũ Nương gặp Phan Lang (người cùng làng). Phan Lang được Linh Phi giúp trở về trần gian - gặp Trương Sinh, Vũ Nương được giải oan - nhưng nàng không thể trở về trần gian. 3. Đại ý. Đây là câu chuyện về số phận oan nghiệt của một người phụ nữ có nhan sắc, đức hạnh dưới chế độ phụ quyền phong kiến, chỉ vì một lời nói ngây thơ của con trẻ mà bị nghi ngờ, bị đẩy đến bước đường cùng phải tự kết liễu cuộc đời của mình để chứng tỏ tấm lòng trong sạch. Tác phẩm thể hiện ước mơ ngàn đời của nhân dân: người tốt bao giờ cũng được đền trả xứng đáng, dù chỉ là ở một thế giới huyền bí. - NGUYỄN Dữ khoảng đầu thế kĩ XVI. -Quê: Huyện Trường Tân, nay là huyện Thanh Miện - tỉnh Hải Dương Là thời kì mở đầu cho một chặng dài lịch sử tối tăm của xã hội nước ta thời phong kiến Là con của Nguyễn Tướng Phiên (Tiến sĩ năm Hồng Đức thứ 27, đời vua Lê Thánh Tông 1496). Theo các tài liệu để lại, ông còn là học trò giỏi của Tuyết Giang Phu Tử Nguyễn Bỉnh Khiêm, chịu ảnh hưởng tiết tháo của người thầy, sau khi đỗ hương cống, làm quan được một năm, Nguyễn Dữ lui về ẩn cư ở vùng núi Thanh Hoá. “ - - Truyền kì mạn lục”là tác phẩm duy nhất còn lại của ông. Đây được coi là áng “thiên cổ kì bút” với 20 truyện được viết theo thể truyền kì. 1, Nhân vật Vũ Nương: Cần làm rõ các luận điểm : * Dù ở hoàn cảnh nào, VN đều tỏ rõ là người phụ nữ đẹp người đẹp nết: +Trước khi lấy chồng: Được tiếng là người có “tư dung tốt đẹp” + Từ khi lấy chồng: ** Trong cuộc sống vợ chồng: Trước bản tính hay ghen của chồng, Vũ Nương đã “giữ gìn khuôn phép, không từng để lúc nào vợ chồng phải thất hoà”. ** Khi tiễn chồng ra trận ** Khi xachồng: Khi xa chồng, Vũ Nương là người vợ chung thuỷ, yêu chồng tha thiết, một người mẹ hiền, dâu thảo.->Vụ Nương là người phụ nữ đảm đang, thương yêu chồng hết mực. ** Khi bị chồng nghi oan: Phân trần để chồng hiểu rõ nỗi oan của mình. Những lời nói thể hiện sự đau đớn thất vọng khi không hiểu vì sao bị đối xử bất công. Vũ Nương không có quyền tự bảo vệ. Hạnh phúc gia đình tan vỡ. Thất vọng tột cùng, Vũ Nương tự vẫn. Đó là hành động quyết liệt cuối cùng. - Lời than thống thiết, thể hiện sự bất công đối với người phụ nữ đức hạnh. +Khi sống ở thuỷ cung: Đó là một thế giới đẹp từ y phục, con người đến quang cảnh lâu đài. Nhưng đẹp nhất là mối quan hệ nhân nghĩa. - Cuộc sống dưới thuỷ cung đẹp, có tình người. Tác giả miêu tả cuộc sống dưới thuỷ cung đối lập với cuộc sống bạc bẽo nơi trần thế nhằm mục đích tố cáo hiện thực. - Vũ Nương gặp Phan Lang, yếu tố ly kỳ hoang đường. - Nhớ quê hương, không muốn mang tiếng xấu. Thể hiện ước mơ khát vọng một xã hội công bằng tốt đẹp hơn, phù hợp với tâm lý người đọc, tăng giá trị tố cáo. Thể hiện thái độ dứt khoát từ bỏ cuộc sống đầy oan ức. Điều đó cho thấy cái nhìn nhân đạo của tác giả. =>Vũ Nương là một người phụ nữ xinh đẹp, nết na, hiền thục, đảm đang, tháo vát, hiếu thảo, thuỷ chung vẹn toàn, hết lòng vun đắp cho hạnh phúc gia đình. * Vũ Nương lại là một người phụ nữ bất hạnh, oan trái. * Bởi sự ràng buộc của lễ giáo phong kiến: Người phụ nữ hoàn toàn phụ thuộc vào người đàn ông trong gia đình. Thậm chí không có cả quyền làm chủ số phận của chính bản thân mình. cuộc hôn nhân không xuất phát từ tình yêu. lấy phải người chồng gia trưởng, độc đoán lại hay ghen tuông vô lối. * Cái chết của Vũ Nương thực chất là một sự bức tử: * Xuất phát từ lời nói ngây thơ của con trẻ => khiến cho lòng ghen tuông vô lối, mù quáng của Trương Sinh bùng phát không gì gỡ được.Hành động vũ phu, thái độ độc đoán, gia trưởng, bỏ ngoài tai mọi sự thanh minh của Vũ Nương và những người hàng xóm của Trương Sinh. Một mực nghi oan cho vợ, đánh đập, đuổi đi Vũ Nương rơi vào sự bế tắc hoàn toàn không còn sự lựa chọn nào khác ngoài cái chết. Cái chết của Vũ Nương không chỉ thể hiện sự bế tắc của nàng mà còn có ý nghĩa vô cùng sâu sắc: Số phận mỏng manh của người phụ nữ, chế độ nam quyền bất công dung túng cho hành động của người chồng, chiến tranh phong kiến li gián lứa đôi, khiến cho hạnh phúc của họ phải đến cảnh “ bình rơi trâm gãy”, lòng thương cảm của tác giả cho số phận người phụ nữ... 2, Nhân vật Trương Sinh: Điển hình cho quyền lực và tính cách của người chồng trong chế độ phong kiến nam quyền: Gia trưởng, độc đoán, coi thường nhân phẩm thậm chí coi thường cả mạng sống của vợ. Ngoài ra, Trương Sinh còn là kẻ vô học, ghen tuông mù quáng, vô lối. 3, Lời nói của Đản: “Ô hay! Thế ra ông cũng là cho tôi ư? Ông lại biết nói, chứ không như cha tôi trước kia chỉ nín thin thít… Trước đây, thường có một người đàn ông, đêm nào cũng đến…”. - Câu nói phản ánh đúng ý nghĩ ngây thơ của trẻ em: nín thin thít, đi cũng đi, ngồi cũng ngồi (đúng như sự thực, giống như một câu đố giấu đi lời giải. Người cha nghi ngờ, người đọc cũng không đoán được). - Tài kể chuyện (khéo thắt nút mở nút) khiến câu chuyện đột ngột, căng thẳng, mâu thuẫn xuất hiện. - Trương Sinh giấu không kể lời con nói: khéo léo kể chuyện, cách thắt nút câu chuyện làm phát triển mâu thuẫn. -Ngay trong lời nói của Đản đã có ý mở ra để giải quyết mâu thuẫn: “Người gì mà lạ vậy, chỉ nín thin thít”. *Về nghệ thuật - Kết cấu độc đáo, sáng tạo. - Nhân vật: diễn biến tâm lý nhân vật được khắc hoạ rõ nét. - Xây dựng tình huống truyện đặc sắc kết hợp tự sự + trữ tình + kịch. - Yếu tố truyền kỳ: Kỳ ảo, hoang đường. - Nghệ thuật viết truyện điêu luyện. *. Về nội dung Qua câu chuyện về cuộc đời và cái chết thương tâm của Vũ Nương, Chuyện người con gái Nam Xương thể hiện niềm cảm thương đối với số phận oan nghiệt cua người của người phụ nữ Việt Nam dưới chế độ phong kiến, đồng thời khẳng định vẻ đẹp truyền thống của họ. 1. TËp lµm v¨n Gi¸ trÞ nh©n ®¹o trong “chuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng” cña NguyÔn D÷ I/ T×m hiÓu ®Ò - §Ò yªu cÇu ph©n tÝch mét gi¸ trÞ néi dung cña t¸c phÈm – gi¸ trÞ nh©n ®¹o. Gi¸ trÞ nh©n ®¹o thÓ hiÖn trong t¸c phÈm v¨n ch­¬ng cßn gäi lµ gi¸ trÞ nh©n v¨n. - V¨n häc trung ®¹i ViÖt Nam th­êng biÓu hiÖn tiÕng nãi nh©n v¨n ë sù tr©n träng mäi phÈm gi¸ con ng­êi, ®ång t×h th«ng c¶m víi kh¸t väng cña con ng­êi, ®ång c¶m víi sè phËn bi kÞch cña con ng­êi vµ lªn ¸n nh÷ng thÕ lùc b¹o tµn chµ ®¹p lªn con ng­êi - Dùa vµo nh÷ng ®iÒu c¬ b¶n trªn,ng­êi viÕt soi chiÕu vµ “ChuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng” ®Ó ph©n tÝch nh÷ng biÓu hiÖn cô thÓ vÒ néi dung nh©n v¨n trong t¸c phÈm. Tõ ®ã ®¸nh gi¸ nh÷ng ®ãng gãp cña NguyÔn D÷ vµo tiÕng nãi nh©n v¨n cña v¨n häc thêi ®¹i «ng. - Tuy cÇn dùa vµo sè phËn bi th­¬ng cña nh©n vËt Vò N­¬ng ®Ó khai th¸c vÊn ®Ò, nh­ng néi dung bµi viÕt ph¶i réng h¬n bµi ph©n tÝch nh©n vËt, do ®ã c¸ch tr×nh bµy ph©n tÝch còng kh¸c. II/ Dµn bµi chi tiÕt A- Më bµi: - Tõ thÕ kØ XVI, x· héi phong kiÕn ViÖt Nam b¾t ®Çu khñng ho¶ng, vÊn ®Ò sè phËn cong ng­êi trë thµnh mèi quan t©m cña v¨n ch­¬ng, tiÕng nãi nh©n v¨n trong c¸c t¸c phÈm v¨n ch­¬ngngµy cµng ph¸t triÓn phong phó vµ s©u s¾c. - TruyÒn k× m¹n lôc c¶u NguyÔn D÷ lµ mét trong sè ®ã. Trong 20 thiªn truyÖn cña tËp truyÒn k×, “chuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng” lµ mét trong nh÷ng t¸c phÈm tiªu biÓu cho c¶m høng nh©n v¨n cña NguyÔn D÷. B- Th©n bµi: 1. T¸c gi¶ hÕt lêi ca ngîi vÎ ®Ñp cña con ng­êi qua vÎ ®Ñp cña Vò N­¬ng, mét phô n÷ b×nh d©n - Vò N­¬ng lµ con nhµ nghÌo (“thiÕp vèn con nhµ khã”), ®ã lµ c¸i nh×n ng­êi kh¸ ®Æc biÖt cña t­ t­ëng nh©n v¨n NguyÔn D÷. - Nµng cã ®Çy ®ñ vÎ ®Ñp truyÒn thèng cña ng­êi phô n÷ ViÖt Nam: thuú mÞ, nÕt na. §èi víi chång rÊt mùc dÞu dµng, ®»m th¾m thuû chung; ®èi víi mÑ chång rÊt mùc hiÕu th¶o, hÕt lßng phô d­ìng; ®ãi víi con rÊt mùc yªu th­¬ng. - §Æc biÖt, mét biÓu hiÖn râ nhÊt vÒ c¶m høng nh©n v¨n, nµng lµ nh©n vËt ®Ó t¸c gi¶ thÓ hiÖn kh¸t väng vÒ con ng­êi, vÒ h¹nh phóc gia ®×nh, t×nh yªu ®«i løa: + Nµng lu«n vun vÐn cho h¹nh phóc gia ®×nh. + Khi chia tay chång ®i lÝnh, kh«ng mong chång lËp c«ng hiÓn h¸ch ®Ó ®­îc “Ên phong hÇu”, nµng chØ mong chång b×nh yªn trë vÒ. + Lêi thanh minh víi chång khi bÞ nghi oan còg thÓ hiÖn râ kh¸t väng ®ã: “ThiÕp së dÜ n­¬ng tùa vµ chµng v× cã c¸i thó vui nghi gai nghi thÊt” Tãm l¹i : d­íi ¸nh s¸ng cña t­ t­ëng nh©n v¨n ®· xuÊt hiÖn nhiÒu trong v¨n ch­¬ng, NguyÔn D÷ míi cã thÓ x©y dùng mét nh©n vËt phô n÷ b×nh d©n mang ®Çy ®ñ vÎ ®Ñp cña con ng­êi. Nh©n v¨n lµ ®¹i diÖn cho tiÕng nãi nh©n v¨n cña t¸c gi¶. 2. NguyÔn D÷ tr©n träng vÎ ®Ñp cña Vò N­¬ng bao nhiªu th× cµng ®au ®ín tr­íc bi kÞch cuéc ®êi cña nµng bÊy nhiªu. - §au ®ín v× nµng cã ®Çy ®ñ phÈm chÊt ®¸ng quý vµ lßng tha thiÕt h¹nh phóc gia ®×nh, tËn tuþ vun ®¸p cho h¹nh phóc ®ã l¹i ch¼ng ®­îc h­ëng h¹nh phóc cho xøng víi sù hi sinh cña nµng: + Chê chång ®»ng ®½ng, chång vÒ ch­a mét ngµy vui, sãng giã ®· næi lªn tõ mét nguyªn cí rÊt vu v¬ (Ng­êi chång chØ dùa vµo c©u nãi ng©y th¬ cña ®øa trÎ ®· kh¨ng kh¨ng kÕt téi vî). + Nµng hÕt mùc van xin chµng nãi râ mäi nguyªn cí ®Ó cëi th¸o mäi nghi ngê; hµng xãm râ nçi oan cña nµng nªn kªu xin gióp, tÊt c¶ ®Òu v« Ých. §Õn c¶ lêi than khãc xãt xa tét cïng “Nay ®· b×nh r¬i tr©m g·y,… sen rò trong ao, liÔu tµn tr­íc giã,… c¸i Ðn l×a ®µn,…” mµ ng­êi chång vÉn kh«ng ®éng lßng. + Con ng­êi ttrong tr¾ng bÞ xóc ph¹m nÆng nÒ, bÞ dËp vïi tµn nhÉn, bÞ ®Èy ®Õn c¸i chÕt oan khuÊt à Bi kÞch ®êi nµng lµ tÊn bi kÞch cho c¸i ®Ñp bÞ chµ ®¹p n¸t tan, phò phµng. 3. Nh­ng víi tÊm lßng yªu th­¬ng con ng­êi, t¸c gi¶ kh«ng ®Ó cho con ng­êi trong s¸ng cao ®Ñp nh­ nµng ®· chÕt oan khuÊt. - M­în yÕu tè k× ¶o cña thÓ lo¹i truyÒn k×, diÔn t¶ Vò N­¬ng trë vÒ ®Ó ®­îc röa s¹ch nçi oan gi÷a thanh thiªn b¹ch nhËt, víi vÌ ®Ñp cßn léng lÉy h¬n x­a. - Nh­ng Vò N­¬ng ®­îc t¸i t¹o kh¸c víi c¸c nµng tiªn siªu thùc : nµng vÉn kh¸t väng h¹nh phóc trÇn thÕ (ngËm ngïi, tiÕc nuèi, chua xãt khi nãi lêi vÜnh biÖt “thiÕp ch¼ng thÓ vÒ víi nh©n gian ®­îc n÷a”. - H¹nh phóc vÉn chØ lµ ­íc m¬, hiÖn thùc vÉn qu¸ ®au ®ín (h¹nh phóc gia ®×nh tan vì, kh«ng g× hµn g¾n ®­îc). 4. Víi niÒm xãt th­¬ng s©u s¾c ®ã, t¸c gi¶ lªn ¸n nh÷ng thÕ lkùc tµn ¸c chµ ®¹p lªn kh¸t väng chÝnh ®¸ng cña con ng­êi. - XHPK víi nh÷ng hñ tôc phi lÝ (träng nam khinh n÷, ®¹o tßng phu,…) g©y bao nhiªu bÊt c«ng. HiÖn th©n cña nã lµ nh©n vËt Tr­¬ng Sinh, ng­êi chång ghen tu«ng mï qu¸ng, vò phu. - ThÕ lùc ®åg tiÒn b¹c ¸c (Tr­¬ng Sinh con nhµ hµo phó, mét lóc bá ra 100 l¹ng vµng ®Ó c­íi Vò N­¬ng). Thêi nµy ®¹o lÝ ®· suy vi, ®ång tiÒn ®· lµm ®en b¹c t×nh nghÜa con ng­êi. à NguyÔn D÷ t¸i t¹o truyÖn cæ Vî chµng Tr­¬ng, cho nã m¹ng d¸ng dÊp cña thêi ®¹i «ng, XHPKVN thÕ kØ XVI. C- KÕt bµi: - “ChuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng” lµ mét thiªn truyÒn k× giµu tÝnh nh©n v¨n. TruyÖn tiªu biÓu cho s¸ng t¹o cña NguyÔn D÷ vÒ sè phËn ®Çy tÝnh bi kÞch cña ng­êi phÞ n÷ trong chÕ ®é phong kiÕn. - T¸c gi¶ thÊu hiÓu nçi ®au th­¬ng cña hä vµ cã tµi biÓu hiÖn bi kÞch ®ã kh¸ s©u s¾c. 2. §oan v¨n: a, ChuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng cña NguyÔn D÷ xuÊt hiÖn nhiÒu yÕu tè k× ¶o.H·y chØ ra c¸c yÕu tè k× ¶o Êy vµ cho biÕt t¸c gi¶ muèn thÓ hiÖn ®iÒu g× khi ®­a ra nh÷ng yÕu tè k× ¶o vµo1 c©u chuyÖn quen thuéc ? Gîi ý:* VÒ néi dung :- §Ò bµi yªu cÇu ph©n tÝch mét nÐt ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt cña truyÖn nh»m môc ®Ých lµm râ ý nghÜa chi tiÕt ®ã trong viÖc thÓ hiÖn néi dung t¸c phÈm vµ t­ t­ëng cña t¸c gi¶ - CÇn chØ ra ®­îc c¸c chi tiÕt k× ¶o trong c©u chuyÖn : + Phan Lang n»m méng råi th¶ rïa + Phan Lang gÆp n¹n, l¹c vµo ®éng rïa, gÆp Linh Phi, ®­îc cøu gióp; gÆp l¹i Vò N­¬ng, ®­îc sø gi¶ cña Linh Phi rÏ ®­êng n­íc ®­a vÒ d­¬ng thÕ. + Vò N­¬ng hiÖn vÒ trong lÔ gi¶i oan trªn bÕn Hoµng Giang gi÷a lung linh, huyÒn ¶o råi l¹i biÕn mÊt. - ý nghÜ cña c¸c chi tiÕt huyÒn ¶o: + Lµm hoµn chØnh thªm nÐt ®Ñp vèn cã cña nh©n vËt Vò N­¬ng: nÆng t×nh, nÆng nghÜa, quan t©m ®Õn chång con, khao kh¸t ®­îc phô håi danh dù. + T¹o nªn mét kÕt thóc phÇn nµo cã hËu cho c©u chuyÖn. + thÓ hiÖn ­íc m¬ vÒ lÏ c«ng b»ng ë ®êi cña nh©n d©n + T¨ng thªm ý nghÜa tè c¸o hiÖn thùc cña x· héi. * VÒ h×nh thøc: - C©u tr¶ lêi ng¾n gän, gi¶i thÝch lµm râ yªu cÇu cña ®Ò bµi.- C¸c ý cã sù liªn kÕt chÆt chÏ.- Tr×nh bµy râ rµng, m¹ch l¹c. B, Trong “ChuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng”, chi tiÕt c¸i bãng cã ý nghÜa g× trong c¸ch kÓ chuyÖn. Gîi ý: 1. Yªu cÇu néi dung :- §Ò bµi yªu cÇu ng­êi viÕt lµm râ gi¸ trÞ nghÖ thuËt chi tiÕt nghÖ thuËt trong c©u chuyÖn. - C¸i bãng trong c©u chuyÖn cã ý nghÜa ®Æc biÖt v× ®©y lµ chi tiÕt t¹o nªn c¸ch th¾t nót, më nót hÕt søc bÊt ngê. + C¸i bãng cã ý nghÜa th¾t nót c©u chuyÖn v× : §èi víi Vò N­¬ng: Trong nh÷ng ngµy chång ®i xa, v× th­¬ng nhí chång, v× kh«ng muèn con nhá thiÕu v¾ng bãng ng­êi cha nªn hµng ®ªm, Vò N­¬ng ®· chØ bãng m×nh trªn t­êng, nãi dèi con ®ã lµ cha nã. Lêi nãi dèi cña Vò N­¬ng víi môc ®Ých hoµn toµn tèt ®Ñp. §èi víi bÐ §¶n: Míi 3 tuæi, cßn ng©y th¬, ch­a hiÓu hÕt nh÷ng ®iÒu phøc t¹p nªn ®· tin lµ cã mét ng­êi cha ®ªm nµo còng ®Õn, mÑ ®i còng ®i, mÑ ngåi còng ngåi, nh­ng nÝn thin thÝt vµ kh«ng bao giê bÕ nã. §èi víi Tr­¬ng Sinh: Lêi nãi cña bÐ §¶n vÒ ng­êi cha kh¸c (chÝnh lµ c¸i bãng) ®· lµm n¶y sinh sù nghi ngê vî kh«ng thuû chung, n¶y sinh th¸i ®é ghen tu«ng vµ lÊy ®ã lµm b»ng chøng ®Ó vÒ nhµ m¾ng nhiÕc, ®¸nh ®uæi Vò N­¬ng ®i ®Ó Vò N­¬ng ph¶i t×m ®Õn c¸i chÕt ®Çy oan øc. + C¸i bãng còng lµ chi tiÕt më nót c©u chuyÖn. Chµng Tr­¬ng sau nµy hiÓu ra nçi oan cña vî còng chÝnh lµ nhê c¸i bãng cña chµng trªn t­êng ®­îc bÐ §¶n gäi lµ cha.Bao nhiªu nghi ngê, oan øc cña Vò N­¬ng ®Òu ®­îc ho¸ gi¶i nhê c¸i bãng. - ChÝnh c¸ch th¾t, më nót c©u chuyÖn b»ng chi tiÕt c¸i bãng ®· lµm cho c¸i chÕt cña Vò N­¬ng thªm oan øc, gi¸ trÞ tè c¸o ®èi víi x· héi phong kiÕn nam quyÒn ®Çy bÊt c«ng víi ng­êi phô n÷ cµng thªm s©u s¾c h¬n. b. Yªu cÇu h×nh thøc: - Tr×nh bµy b»ng v¨n b¶n ng¾n. - DÉn d¾t, chuyÓn ý hîp lÝ. - DiÔn ®¹t l­u lo¸t. 3, PhÇn cuèi cña t¸c phÈm “ChuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng” ®­îc t¸c gi¶ x©y dùng b»ng hµng lo¹t nh÷ng chi tiÕt h­ cÊu. H·y ph©n tÝch ý nghÜa cña c¸c chi tiÕt ®ã. Gîi ý : - C¸c chi tiÕt h­ cÊu ë phÇn cuèi truyÖn : Vò N­¬ng gÆp Phan Lang d­íi thuû cung, c¶nh sèng d­íi thuû cung vµ nh÷ng c¶nh Vò N­¬ng hiÖn vÒ trªn bÕn s«ng cïng nh÷ng lêi nãi cña nµng khi kÕt thóc c©u chuyÖn. C¸c chi tiÕt ®ã cã t¸c dông lµm t¨ng yÕu tè li k× vµ lµm hoµn chØnh nÐt ®Ñp cña nh©n vËt Vò N­¬ng, dï chÕt nh­ng nµng vÉn muèn röa oan, b¶o toµn danh dù, nh©n phÈm . - C©u nãi cuãi cïng cña nµng : “§a t¹ t×nh chµng, thiÕp ch¼ng thÓ trë vÒ nh©n gian ®­îc n÷a” lµ lêi nãi cã ý nghÜa tè c¸o s©u s¾c, hiÖn thùc x· héi ®ã kh«ng cã châ cho nµng dung th©n vµ lµm cho c©u chuyÖn t¨ng tÝnh hiÖn thùc n gay trong yÕu tè k× ¶o : ng­êi chÕt kh«ng thÓ sèng l¹i ®­îc. 4, Nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm. NguyÔn D÷ lµ nhµ v¨n tiªu biÓu cña VHVN nöa ®Çu thÕ kØ XVI. §©y lµ thêi k× x· héi phong kiÕn ViÖt Nam cã nhiÒu biÕn ®éng vµ khñng ho¶ng. Nh÷ng gi¸ trÞ chÝnh thèng cña Nho gi¸o bÞ nghi ngê, ®¶o lén. §Æc biÖt chiÕn tranh gi÷a c¸c tËp ®oµn phong kiÕn Lª – TrÞnh – M¹c g©y ra nh÷ng lo¹n l¹c, rèi ren liªn miªn trong ®êi sèng x· héi. Gièng nh­ nhiÒu tri thøc kh¸c cña thêi ®¹i m×nh. NguyÔn D÷ ch¸n n¶n vµ bi phÉn tr­íc thêi cuéc. ChÝnh v× thÕ, sau khi ®ç H­¬ng Cèng, «ng chØ lµm quan mét n¨m råi c¸o quan vÒ ë Èn. TruyÒn k×: lµ thÓ lo¹i v¨n xu«i tù sù cã nguån gèc tõ Trung Quèc, thÞnh hµnh tõ thêi §­êng. TruyÒn k× th­êng dùa vµo nh÷ng cèt truyÖn d©n gian hoÆc d· sö. Trªn c¬ së ®ã, nhµ v¨n h­ cÊu, s¾p xÕp l¹i c¸c t×nh tiÕt, t« ®©m thªm c¸c nh©n vËt… ë truyÒn k×, cã sù ®an xen gi÷a thùc vµ ¶o. §Æc biÖt, c¸c yÕu tè k× ¶o trë thµnh ph­¬ng thøc kh«ng thÓ thiÕu ®Ó ph¶n ¸nh hiÖn thùc vµ kÝ th¸c nh÷ng t©m sù, nh÷ng tr¶i nghiÖm cña nhµ v¨n. “TruyÒn k× m¹n lôc” cña NguyÔn d÷ lµ t¸c phÈm tiªu biÓu cho thÓ lo¹i truyÒn k× ë ViÖt Nam.T¸c phÈm “ChuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng”lµ mét trong 20 t¸c phÈm cña “TruyÒn k× m¹n lôc”. Qua cuéc ®êi cña Vò N­¬ng, NguyÔn D÷ tè c¸o cuéc chiÕn tranh phi nghÜa ®· lµm vì tan h¹nh phóc løa ®«i, ®ång thêi thÓ hiÖn sù c¶m th«ng s©u s¾c víi kh¸t väng h¹nh phóc còng nh­ bi kÞch cña ng­êi phô n÷ trong x· héi x­a. T¸c phÈm còng lµ sù suy ngÉm, day døt tr­íc sù mong manh cña h¹nh phóc trong kiÕp ng­êi ®Çy bÊt tr¾c.T¸c phÈm cho thÊy nghÖ thuËt x©y dùng tÝnh c¸ch nh©n vËt giµ dÆn. Sù ®an xen thùc ¶o mét c¸ch nghÖ thuËt, mang tÝnh thÈm mÜ cao. 5, . Gi¸ trÞ cña t¸c phÈm :ChuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng lµ mét truyÖn ng¾n ®Æc s¾c c¶ vÒ néi dung lÉn nghÖ thuËt trong t¸c phÈm TruyÒn k× m¹n lôc cña NguyÔn D÷. TruyÖn ®· thÓ hiÖn ®­îc sù phèi hîp hµi hoµ gi÷a chÊt hiÖn thùc (c©u chuyÖn ®­îc l­u truyÒn trong d©n gian) víi nh÷ng nÐt nghÖ thuËt ®Æc tr­ng cña thÓ lo¹i truyÒn k× (yÕu tè k× l¹ hoang ®­êng). 1. Gi¸ trÞ cña t¸c phÈm : 1.1Gi¸ trÞ hiÖn thùc : a. T¸c phÈm ®· ®Ò cËp tíi sè phËn bi kÞch cña ng­êi phô n÷ d­íi chÕ ®é phong kiÕn th«ng qua h×nh t­îng nh©n vËt Vò N­¬ng Vèn lµ ng­êi con g¸i xuÊt th©n tõ tÇng líp b×nh d©n thuú mÞ, nÕt na ; t­ dung tèt ®Ñp. Khi chång ®i lÝnh. Vò N­¬ng mét m×nh võa ch¨m sãc, thuèc thang ma chay cho mÑ chång võa nu«i con, ®¶m ®ang, tËn t×nh, chu ®¸o. §Ó råi khi chµng Tr­¬ng trë vÒ, chØ v× c©u nãi ng©y th¬ cña bÐ §¶n mµ tr­¬ng Sinh ®· nghi ngê lßng thuû chung cña vî. Tõ chç nãi bãng giã xa x«i, råi m¾ng chöi, h¾t hñi vµ cuèi cïng lµ ®uæi Vò N­¬ng ra khái nhµ, Tr­¬ng Sinh ®· ®Èy Vò N­¬ng tíi b­íc ®­êng cïng quÉn vµ bÕ t¾c, ph¶i chän c¸i chÕt ®Ó tù minh oan cho m×nh. b. TruyÖn cßn ph¶n ¸nh hiÖn thùc vÒ XHPKN víi nh÷ng biÓu hiÖn bÊt c«ng v« lÝ. §ã lµ mét x· héi dung tóng cho quan niÖm träng nam khinh n÷, ®Ó cho Tr­¬ng Sinh – mét kÎ thÊt häc, vò phu ngang nhiªn chµ ®¹p lªn gi¸ trÞ nh©n phÈm cña ng­êi vî hiÒn thôc nÕt na. - XÐt trong quan hÖ gia ®×nh, th¸i ®é vµ hµnh ®éng cña Tr­¬ng Sinh chØ lµ sù ghen tu«ng mï qu¸ng, thiÕu c¨n cø (chØ dùa vµo c©u nãi v« t×nh cña ®øa trÎ 3 tuæi, bá ngoµi tai mäi lêi thanh minh cña vî vµ lêi can ng¨n cña hµng xãm). - Nh­ng xÐt trong quan hÖ x· héi : hµnh ®éng ghen tu«ng cña Tr­¬ng Sinh kh«ng ph¶i lµ mét tr¹ng th¸i t©m lÝ bét ph¸t trong c¬n nãng giËn bÊt th­êng mµ lµ hÖ qu¶ cña mét lo¹i tÝnh c¸ch – s¶n phÈm cña x· héi ®­¬ng thêi. ? Nguyªn nh©n cña c¸i chÕt Vò N­¬ng NÕu Tr­¬ng Sinh lµ thñ ph¹m trùc tiÕp g©y nªn c¸i chÕt cña Vò N­¬ng th× nguyªn nh©n s©u xa lµ do chÝnh XHPK bÊt c«ng – x· héi mµ ë ®ã ng­êi phô n÷ kh«ng thÓ ®øng ra ®Ó b¶o vÖ cho gi¸ trÞ nh©n phÈm cña m×nh, vµ lêi buéc téi, gì téi cho ng­êi phô n÷ bÊt h¹nh Êy l¹i phô thuéc vµo nh÷ng c©u nãi ng©y th¬ cña ®øa trÎ 3 tuæi (lêi bÐ §¶n). §ã lµ ch­a kÓ tíi mét nguyªn nh©n kh¸c n÷a : do CĐPK – dï kh«ng ®­îc miªu t¶ trùc tiÕp, nh­ng cuéc chia tay Êy ®· t¸c ®éng hoÆc trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp tíi sè phËn tõng nh©n vËt trong t¸c phÈm : + Ng­êi mÑ sÇu nhí con mµ chÕt + VN vµ TS ph¶i sèng c¶nh chia l×a + BÐ §¶n sinh ra ®· thiÕu thèn t×nh c¶m cña ng­êi cha vµ khi cha trë vÒ th× mÊt mÑ §©y lµ mét c©u chuyÖn diÔn ra ®Çu thÕ kØ XV (cuéc chiÕn tranh x¶y ra thêi nhµ Hå) ®­îc truyÒn tông trong d©n gian, nh­ng ph¶i ch¨ng qua ®ã, t¸c phÈm cßn ngÇm phª ph¸n cuéc néi chiÕn ®Ém m¸u trong x· héi ®­¬ng thêi (thÕ kØ XVI). 2. Gi¸ trÞ nh©n ®¹o: Kh¸i niÖm nh©n ®¹o: lßng yªu th­¬ng, sù ngîi ca, t«n träng gi¸ trÞ, phÈm chÊt, vÎ ®Ñp, tµi n¨ng… vµ quyÒn lîi cña con ng­êi. a. Th¸i ®é ngîi ca, t«n träng vÎ ®Ñp cña ng­êi phô n÷ th«ng qua h×nh t­îng nh©n vËt Vò N­¬ng. - XuÊt th©n tõ tÇng líp b×nh d©n nh­ng ë Vò N­¬ng ®· héi tô ®Çy ®ñ nh÷ng phÈm chÊt tèt ®Ñp cña ng­êi PNVN theo quan ®iÓm Nho gi¸o (cã ®ñ tam tßng, tø ®øc). - §Æc biÖt t¸c gi¶ ®· ®Æt nh©n vËt trong c¸c mèi quan hÖ ®Ó lµm to¸t lªn vÎ ®Ñp Êy. + Víi chång: nµng lµ ng­êi vî hiÒn thôc lu«n biÕt “Gi÷ g×n khu«n phÐp, kh«ng tõng ®Ó lóc nµo vî chång ph¶i ®Õn thÊt hoµ”. + Víi con: nµng lµ ng­êi mÑ dÞu dµng, giµu t×nh yªu th­¬ng (chi tiÕt nµng chØ bãng m×nh trªn v¸ch vµ b¶o ®ã lµ cha §¶n còng xuÊt ph¸t tõ tÊm lßng ng­êi mÑ, ®Ó con trai m×nh bít ®i c¶m gi¸c thiÕu v¾ng t×nh c¶m cña ng­êi cha) + Víi mÑ chång: nµng ®· lµm trßn bæn phËn cña mét ng­êi con d©u hiÕu th¶o (thay chång ch¨m sãc mÑ, ®éng viªn khi mÑ buån, thuèc thang khi mÑ èm, lo ma chay chu ®¸o khi mÑ qua ®êi) - Nh÷ng phÈm chÊt tèt ®Ñp cña Vò N­¬ng cßn ®­îc thÓ hiÖn ngay c¶ khi nµng sèng cuéc sèng cña mét cung n÷ d­íi thuû cung. + S½n sµng tha thø cho Tr­¬ng Sinh + Mét mùc th­¬ng nhí chång con nh­ng kh«ng thÓ trë vÒ v× ®· nÆng ¬n nghÜa ®èi víi Linh Phi… Ta thÊy, NguyÔn D÷ ®· dµnh cho nh©n vËt mét th¸i ®é yªu mÕn, tr©n träng qua tõng trang truyÖn, tõ ®ã kh¾c ho¹ thµnh c«ng h×nh t­îng nh©n vËt ng­êi phô n÷ víi ®Çy ®ñ nh÷ng phÈm chÊt ®Ñp. b. C©u chuyÖn cßn ®Ò cao triÕt lÝ nh©n nghÜa ë hiÒn gÆp lµnh qua phÇn kÕt thóc cã hËu gièng nh­ rÊt nhiÒu nh÷ng c©u chuyÖn cæ tÝch ViÖt Nam. - Víi ®Æc tr­ng riªng cña thÓ lo¹i truyÖn truyÒn k×, NguyÔn d÷ ®· s¸ng t¹o thªm phÇn cuèi cña c©u chuyÖn. VN ®· kh«ng chÕt, hay nãi ®óng h¬n, nµng ®­îc sèng kh¸c b×nh yªn vµ tèt ®Ñp h¬n ë chãn thuû cung. Qua ®ã cã thÓ thÊy râ ­íc m¬ cña ng­êi x­a (còng lµ cña t¸c gi¶) vÒ mét x· héi c«ng b»ng, tèt ®Ñp mµ ë ®ã, con ng­êi sèng vµ ®èi xö víi nhau b»ng lßng nh©n ¸i, ë ®ã nh©n phÈm cña con ng­êi ®­îc t«n träng ®óng møc. Oan th× ph¶i ®­îc gi¶i, ng­êi hiÒn lµnh l­¬ng thiÖn nh­ Vò N­¬ng ph¶i ®­îc h­ëng h¹nh phóc. 1.3 Gi¸ trÞ nghÖ thuËt: - §©y lµ mét t¸c phÈm ®­îc viÕt theo lèi truyÖn truyÒn k× tÝnh chÊt truyÒn k× ®­îc thÓ hiÖn qua kÕt cÊu hai phÇn: + Vò n­¬ng ë trÇn gian + Vò N­¬ng ë thuû cung Víi kÕt c©u hai phÇn nµy, t¸c gi¶ ®· kh¾c ho¹ ®­îc mét c¸ch hoµn thiªn vÎ ®Ñp h×nh t­îng nh©n vËt Vò N­¬ng. MÆt kh¸c, còng nh­ kÕt cÊu cña truyÖn cæ tÝch TÊm C¸m KÕt c©u hai phÇn ë “ChuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng” ®· gãp phÇn thÓ hiÖn kh¸t väng vÒ lÏ c«ng b»ng trong cuéc ®êi (ë hiÒn gÆp lµnh). Tuy nhiªn, nÕu c« TÊm sau nh÷ng lÇn ho¸ th©n ®· ®­îc trë vÒ vÞ trÝ hoµng hËu, sèng h¹nh phóc trän ®êi th× Vò n­¬ng l¹i chØ tho¸ng hiÖn vÒ råi vÜnh viÔn biÕn mÊt. - ChÊt hoang ®­êng k× ¶o cuèi truyÖn h×nh nh­ còng lµm t¨ng thªm ý nghÜa phª ph¸n ®èi víi hiÖn thùc: dï oan ®· ®­îc gi¶i nh­ng ng­êi ®· chÕt th× kh«ng thÓ sèng l¹i ®­îc Do ®ã, bµi häc gi¸o dôc ®èi víi nh÷ng kÎ nh­ Tr­¬ng Sinh cµng thªm s©u s¾c h¬n. Ngoµi ra cßn ph¶i kÓ ®Õn nghÖ thuËt t¹o tÝnh kÞch trong c©u chuyÖn mµ yÕu tè th¾t nót vµ gì nót cña tÊn kÞch Êy chØ lµ c©u nãi cña mét ®øa trÎ 3 tuæi (BÐ §¶n). Qua ®ã thÓ hiÖn sù bÊt c«ng v« lÝ ®èi víi ng­êi phô n÷ trong x· héi Êy. THỂ LOẠI TÁC PHẨM TÁC GIẢ PHÂN TÍCH Thể tuỳ bút cổ: + Ghi chép sự việc con người theo cảm hứng chủ quan, không gò bó theo hệ thống kết cấu nhưng vẫn tuân theo một tư tưởng cảm xúc chủ đạo. + Bộc lộ cảm xúc, suy nghĩ, nhận thức đánh giá của tác giả về con người và cuộc sống.- Tïy bót cæ lµ läai bót kÝ gÇn víi kiÓu v¨n b¶n tù sù.Nh­ng cèt truyÖn ®¬n gi¶n, thËm chÝ kh«ng cã cèttruyÖn.KÕt cÊu tù do, t¶ ng­êi, t¶ viÖc vµ tr×nh bµy c¶m xóc, Ên t­îng cña ng­êi viÕt ( Tïy bót trung dai kh«ng hoµn toµn gièng víi tïy bót hiÖn ®¹i : “ C« t«”, “ C©y tre ViÖt Nam”) 1. Tác phẩm- Vũ trung tuỳ bút là một tác phẩm văn xuôi xuất sắc gồm 88 chuyện nhỏ ghi lại một cách sinh động và hấp dẫn hiện thực đen tối của lịch sử nước ta thời đó. - Hoµn c¶nh lÞch sö khi viÕt t¸c phÈm nµy Lóc lªn ng«i ThÞnh V­¬ng TrÞnh S©m ( 1742-1782) lµ mét vÞ chóa næi tiÕng th«ng minh, quyÕt ®o¸n, s¸ng suãt, trÝ tuÖ h¬n ng­êi.Sau khi dÑp yªn phe ph¸i, lËp l¹i kØ c­¬ng th× dÇn dÇn kiªu c¨ng, xa xØn, ¨n ch¬i h­ëng l¹c say mª Đặng ThÞ HuÖ. PhÕ con tr­ëng, lËp con thø g©y nhiÒu biÕn ®éng.C¸c c«ng tö trnha giµnh quyÒn lîi, chÐm giÕt lÉn nhau. Cung cấp những kiến thức về văn hoá truyền thống (nói chữ, cách uống chè, chế độ khoa cử, cuộc bình văn trong nhà Giám,…), về phong tục (lễ đội mũ, hôn lễ, tệ tục, lễ tế giáo, phong tục,…) về địa lý (những danh lam thắng cảnh), về xã hội, lịch sử,… 2. Đại ý Đoạn trích ghi lại cảnh sống xa hoa vô độ của chúa Trịnh và bọn quan lại hầu cận trong phủ chúa. - Phạm Đình Hổ(1768-1839) Hải Dương. Sinh ra trong một gia đình khoa bảng. - Ông sống vào thời chế độ phong kiến khủng hoảng trầm trọng nên có thời gian muốn ẩn cư, sáng tác văn chương, khảo cứu về nhiều lĩnh vực. - Thơ văn của ông chủ yếu là ký thác tâm sự bất đắc chí của một nho sĩ