Cẩm nang ôn thi và lớp 10

Phần thứ nhất: 20 đề văn và hướng dẫn làm bài sơ lược. Phần thứ hai: 35 bài văn tự luận. Để làm tốt một bài văn, các em lưu ý một số điểm sau: Trước hết, các em phải tuân thủ nghiêm túc 4 bước xây dựng văn bản:          a. Tìm hiểu đề - tìm ý.          b. Lập dàn ý.          c. Viết bài          d. Kiểm tra - sửa chữa.           Ít nhất trong bước tìm hiểu đề, tìm hiểu ý, các em phải xác định được những ý lớn mình cần viết và ghi vào giấy nháp. Từ đó các em lập một dàn ý hết sức ngắn gọn, dựa vào đó các em viết bài hoàn chỉnh. Như vậy là chí ít bài làm của các em có ý. Hầu hết các em khi viết bài không tuâ thủ 4 bước này cho nên bài làm Rất sơ sài, không có ý, hoặc có thì trình bày cũng lộn xộn, không gãy gọn.           Thứ hai, trong cách trình bày bài viết, các em phải chú ý trình bày rõ ràng bố cục ba phần: mở bài, thân bài, kết bài, các đoạn văn phải rạch ròi. Không viết tắt trong bài làm. Chú ý viết đúng chính tả, dùng đúng các dấu câu.           Thứ ba, các em phải rèn luyện cách viết mở bài cho bài văn. Như người ta thường nói:"Đầu xuôi thì đuôi lọt". Trong thực tế có rất nhiều bạn mất rất nhiều thời gian cho phần mở bài. Chính vì vậy mà không còn thời gian để giải quyết phần thân bài ( Phần chính của bài văn). Yêu cầu cơ bản của một mở bài là: ngắn, đủ, đúng. Và cuối cùng, các em hãy tự giải đề theo cách hiểu của mình, sau đó hãy đọc các bài tự luận trong tài liệu này, để từ đó các em so sánh, kiểm tra và rút kinh nghiệm cho bài làm của mình! Hi vọng tập tài liệu này sẽ có ích cho các em! Chúc các em thành công! 1.Ph©n tÝch ®o¹n th¬: “Ch©n ph¶i b­íc tíi cha ……………………. Ngµy ®Çu tiªn ®Ñp nhÊt trªn ®êi” Bài làm: Nãi víi con cña Y Ph­¬ng lµ mét trong sè Ýt bµi th¬ viÕt vÒ t×nh cha con. C¶m høng bao trïm cña bµi th¬ lµ t×nh th­¬ng con, lµ niÒm tù hµo víi quª h­¬ng xø së, nh÷ng khao kh¸t b×nh dÞ mµ rÊt ®çi thiªng liªng cña ng­êi cha khi lo con quyªn nguån céi, dÆn dß con h·y lµ con cña quª h­¬ng, ng­êi cña d©n téc m×nh. Bµi th¬ më ®Çu b»ng mét håi øc vÒ tuæi th¬ con vµ tuæi trÎ bè mÑ ®Ó sau ®ã lµ nçi niÒm, lµ tÊm lßng ng­êi cha: Ch©n ph¶i b­íc tíi cha …………….. Ngµy ®Çu tiªn ®Ñp nhÊt trªn ®êi. H·y l¾ng nghe nh÷ng ®iÒu ng­êi cha nãi víi con : ®øa con sinh ra vµ suèt thêi Êu th¬ cña nã b­íc ®i ®Çu tiªn chËp ch÷ng cña con ng­êi lµ nh÷ng b­íc rÊt trang tron gj. LÇn ®Çu tiªn ®øa trÎ ®i b»ng ®«i ch©n cña m×nh trong vßng tay cña cha mÑ. Ch©n ph¶i b­íc tíi cha Ch©n tr¸i b­íc tíi mÑ C©u th¬ thËt ®¬n gi¶n nh­ lêi kÓ lêi t¶ vµ rÊt tr×u mÕn th©n th­¬ng, tÊm lßng cña cha mÑ lµ c¸i ®Ých ®Ó con h­íng tíi.h×nh ¶nh cô thÓ vµ giµu chÊt th¬ nhÊt lµ c¸ch ®o ®Õm chiÒu dµi: Mét b­íc ch¹m tiÕng nãi Hai b­íc tíi tiÕng c­êi C©u th¬ thËt Êm ¸p, rÝu rÝt, ngät ngµo, mét thø ©m vang mµ nh÷ng ng­êi lµm cha lµm mÑ båi håi xao xuyÕn. Tuy vËy, dï tÊm lßng cha mÑ bao dung ®Õn ®©u, ®øa con rÊt cÇn nh­ng vÉn lµ ch­a ®ñ. ë ®©y cã mét bÇu s÷a tinh thÇn thø hai lµ quª h­¬ng Quª h­¬ng hiÖn lªn ë ba yÕu tè: rõng, con ®­êng vµ ng­êi ®ång m×nh: Rõng cho hoa Con ®­êng cho nh÷ng tÊm lßng Ng­êi ®ång m×nh yªu l¾m con ¬i. Rõng vµ con ®­êng tuy lµ vËt v« tri nh­ng ®· ®em l¹i nh÷ng thø mµ ®øa trÎ cÇn ®Ó lín. C¸i ®Ñp cña tù nhiªn kh«ng chØ ë mµu s¾c mµ cßn ë tÊm lßng. Cßn ng­êi ®ång m×nh th× ®¸ng yªu l¾m . §ã chÝnh lµ cèt c¸ch tµi hoa vµ tinh thÇn m­u sèng: ®an lê cµi nan hoa V¸ch nhµ ken c©u h¸t Tãm l¹i, ®o¹n th¬ më ®Çu lµ sù ®an xen quª h­¬ng, gia ®×nh - cha mÑ cïng nu«i ®øa con lín lªn ë chÆng ®­êng ®êi ®Çu tiªn. §©y lµ t©m sù mµ ng­êi cha muèn göi tíi ®øa con yªu quý cña m×nh. Mong con kh«n lín tr­ëng thµnh, sèng xøng ®¸ng víi quª h­¬ng. 2. Ph©n tÝch ®o¹n th¬: “Ngöa mÆt lªn nh×n mÆt ……………………. §ñ cho ta giËt m×nh” Bài làm: Tr¨ng lµ mét ®Ò tµi quen thuéc trong th¬ ca. Tr¨ng nh­ mét biÓu t­îng th¬ méng g¾n víi t©m hån thi sÜ. Nh­ng cã mét nhµ th¬ còng viÕt vÒ tr¨ng, kh«ng chØ t×m thÊy ë ®Êy c¸i th¬ méng, mµ cßn göi g¾m nh÷ng nçi niÒm t©m sù mang tÝnh hµm nghÜa ®éc ®¸o. §ã lµ tr­êng hîp bµi th¬ ¸nh tr¨ng cña NguyÔn Duy. VÇng tr¨ng ®· tõng g¾n bã víi tuæi th¬, víi cuéc ®êi ng­êi lÝnh, ®· trë thµnh ng­êi b¹n tri kØ, ngì kh«ng bao giê quªn. nh­ng hoµn c¶nh sèng ®æi thay, con ng­êi còng thay ®æi, cã lóc còng trë nªn v« t×nh. Sau chiÕn th¾ng trë vÒ thµnh phè, quen ¸nh ®iÖn cöa g­¬ng, khiÕn cho vÇng tr¨ng t×nh nghÜa v« t×nh bÞ l·ng quªn. nh­ng mét t×nh huèng ®êi th­êng x¶y ra lµm cho con ng­êi ph¶i giËt m×nh tØnh ngé, ph¶i ®èi mÆt víi vÇng tr¨ng mµ s¸m hèi: Ngöa mÆt lªn nh×n mÆt Cã cµi g× r­ng r­ng Nh­ lµ ®ång lµ bÓ Nh­ lµ s«ng lµ rõng. R­ng r­ng lµ biÓu hiÖn xóc ®éng, n­íc m¾t ®ang øa ra, s¾p khãc. Giät n­íc m¾t lµm cho lßng ng­êi thanh th¶n l¹i, trong s¸ng l¹i. Bao kØ niÖm ®Ñp ïa vÒ, t©m hån g¾n bã chan hoµ víi thiªn nhiªn, víi vÇng tr¨ng x­a, víi ®ång víi bÓ,víi s«ng víi rõng. CÊu tróc c©u th¬ song hµnh víi c¸c biÖn ph¸p tu tõ so s¸nh, ®iÖp ng÷ cho thÊy ngßi bót NguyÔn Duy thËt tµi hoa. §o¹n th¬ hay ë chÊt th¬ béc b¹ch ch©n thµnh, ë tÝnh biÓu c¶m, ng«n tõ vµ h×nh ¶nh th¬ ®i vµo lßng ng­êi, kh¾c s©u mét c¸ch nhÑ nhµng mµ thÊm thÝa nh÷ng g× nhµ th¬ muèn t©m sù víi chóng ta. Khæ th¬ cuèi mang hµm ý ®éc ®¸o vµ s©u s¾c: Tr¨ng cø trßn vµnh v¹nh KÓ chi ng­êi v« t×nh ¸nh tr¨ng im ph¨ng ph¾c ®ñ cho ta giËt m×nh. Trßn vµnh v¹nh lµ tr¨ng r»m, mét vÎ ®Ñp viªn m·n. Tr¨ng vÉn thuû chung mÆc cho ai thay ®æi, v« t×nh víi tr¨ng. ¸nh tr¨ng im ph¨ng ph¾c, kh«ng mét lêi tr¸ch cø. Tr¨ng bao dung vµ ®é l­îng biÕt bao. TÊm lßng bao dung ®é l­îng Êy khiÕn cho ta ph¶i giËt m×nh. Sù giËt m×nh ®Ó tù lét x¸c, ®Ó trë vÒ. Trë vÒ víi chÝnh m×nh tèt ®Ñp x­a kia. §ã lµ c¸i giËt m×nh ®Ó tù hoµn thiÖn. Tãm l¹i, víi giäng th¬ trÇm tÜnh, s©u l¾ng, ®o¹n th¬ trªn ®· g©y nhiÒu xóc ®éng cho ng­êi ®äc. Nã nh­ lµ lêi t©m sù, lêi tù thó, lêi tù nh¾c ch©n thµnh. Qua ®o¹n th¬, t¸c gi¶ muèn nãi r»ng: ph¶i thuû chung, trän vÑn, ph¶i nghÜa t×nh s¾t son víi nh©n d©n, víi ®Êt n­íc, vµ ngay víi chÝnh b¶n th©n m×nh. 3. Ph©n tÝch bµi Sang thu. Bài làm: H÷u ThØnh sinh n¨m 1942, thuéc líp nhµ th¬ tr­ëng thµnh trong kh¸ng chiÕn chèng MÜ. ¤ng lµ ng­êi viÕt nhiÒu, viÕt hay vÒ quª h­¬ng vµ cuéc sèng con ng­êi, ®Æc biÖt lµ vÒ mïa thu. Víi t©m hån tinh tÕ, nh¹y c¶m, H÷u ThØnh ®· ph¸t hiÖn ra nh÷ng biÕn chuyÓn rÊt nhÑ nhµng cña ®Êt trêi khi sang thu. Víi bµi Sang thu, H÷u ThØnh ®· gãp vµo nÒn th¬ hiÖn ®¹i ViÖt Nam mét bøc tranh thu víi nh÷ng nÐt míi mÎ, s¸ng t¹o. Khæ th¬ thø nhÊt lµ nh÷ng dù c¶m mïa thu ®· vÒ: Bçng nhËn ra h­¬ng æi Ph¶ vµo trong giã se S­¬ng chïng ch×nh qua ngâ H×nh n h­ thu ®· vÒ Trong biÕt bao h­¬ng vÞ th©n thuéc cña lµng quª, H÷u ThØnh giËt m×nh th¶ng thèt khi nhËn ra c¸i lµn h­¬ng ng©y ngÊt ngät ngµo cña tr¸i æi ®Çu mïa. H­¬ng æi th©n th­¬ng qu¸ nh­ chÝnh mïi vÞ cña v­ên, lµng quª n¬i ®ång b»ng B¾c bé. H­¬ng æi lµ tÝn hiÖu ®Æc tr­ng cña mïa thu. Tõ bçng nh­ ®­îc gieo lªn trong sù ngì ngµng, ng¹c nhiªn. tõ bao giê nhØ, thu vÒ? TÊt c¶ ®Õn víi nhµ th¬ nhÑ nhµng mµ ®ét ngét qu¸, thu vÒ víi ®Êt trêi quª h­¬ng víi lßng ng­êi mµ kh«ng b¸o tr­íc. ®Ó råi trong gi©y phót ngì ngµng, nhµ th¬ míi chît nhËn ra h­¬ng æi: ph¶ vµo trong giã se. h­¬ng æi tõ ®ã mµ lan to¶ m·i trong kh«ng gian vµ ®­îc cuèn trong giã se lµ c¬n giã heo may kh« l¹nh ®Çu nïa. Giã se trµn vÌ xua tan ®i bao oi bøc nãng nùc cña mïa hÌ, ®em l¹i cho con ng­êi c¶m gi¸c tho¶i m¸i dÔ chÞu. Trong c¸i d­ vÞ ng©y ngÊt cña tr¸i æi ®Çu mïa, nhµ th¬ nh¹n thÊy: s­¬ng chïng ch×nh qua ngâ H×nh nh­ thu ®· vÒ Mµn s­¬ng qua tõ l¸y chïng ch×nh ®­îc nh©n ho¸ nh­ vÎ duyªn d¸ng cña thiÕu n÷ ®«i m­¬i. Mµn s­¬ng Êy hiÖn ra mê mê ¶o ¶o nh­ s¾c mµu cæ tÝch khiÕn cho c¶nh vËt n¬i lµng quª ngâ xãm trë thµnh mét thÕ giíi thÇn k× tuyÖt diÖu. Vµ c©u th¬ H×nh nh­ thu ®· vÒ ®· khÐp l¹i dßng c¶m xóc bÊt ngê ®ét ngét cña nhµ th¬. TÊt c¶ nh÷ng tÝn hiÖu ë trªn cuèi cïng råi còng ®i ®Õn mét nghi vÊn: thu ®· vÒ? Tõ h×nh nh­ diÔn t¶ sù ngì ngµng th¶ng thèt, thu ®· ®Õn víi ®Êt trêi thËt råi sao? Tõ ®iÓm nh×n cËn c¶nh, cïng sù quan s¸t tinh tÕ, c¶m nhËn dÊu hiÖu thiªn nhiªn b»ng khøu gi¸c( h­¬ng æi), xóc gi¸c( giã se) vµ thÞ gi¸c( s­¬ng), nhµ th¬ ®· chøng tá mét hån th¬ tinh tÕ, nh¹y c¶m khi c¶m nhËn tiÕt giao mïa n¬i lµng quª thanh b×nh. NÕu nh­ khæ th¬ thø nhÊt lµ c¶m xóc ®ét ngét, ngì ngµng khi nhËn ra thu ®ang vÒ víi ®Êt trêi th× ®Õn khæ th¬ thø hai, nhµ th¬ ®· nh×n réng h¬n trong viÖc quan s¸t: S«ng ®­îc lóc dÒnh dµng Chim b¾t ®Çu véi v· Cã ®¸m m©y mïa h¹ V¾t nöa m×nh sang thu. ChÊt liÖu thùc hiÖn ra rÊt râ. C¸i dÒnh dµng cña dßng s«ng lµ phót hiÕm hoi sau lóc gËp ghÒnh leo th¸c nhäc nh»n råi l¹i å ¹t xèi x¶ d­íi nh÷ng c¬n m­a rµo mïa h¹. tõ ®­îc lóc diÔn t¶ c¸i hiÕm hoi th­ thít Êy. Tõ dÒnh dµng chØ sù chuyÓn ®éng chËm ch¹p. ®· l©u l¾m råi con s«ng míi cã dÞp nghØ nh¬i thanh th¶n nh­ thÕ. ®¸m m©y mïa h¹ lµ h×nh ¶nh ®éc ®¸o, thÓ hiÖn trÝ t­ëng t­îng phong phó cña t¸c gi¶. Trong kho¶nh kh¾c giao mïa, ®¸m m©y trªn bÇu trêi cao ®· trë thµnh ranh giíi gi÷a mïa h¹ víi mïa thu. Tõ v¾t mang hiÖu qu¶ diÔn ®¹t rÊt lín. Tõ c¸i phót gi©y giao mïa v« h×mh, trõu t­îng, t¸c gi¶ ®· biÕn thµnh sù vËt h÷u h×nh cô thÓ ®Ó ng­êi ®äc c¶m nhËn râ h¬n vÒ tÝn hiÖu mïa thu. ®Õn khæ th¬ thø ba th× c¶m nhËn vÒ sù giao mïa ®· râ h¬n: VÉn cßn bao nhiªu n¾ng ®· v¬i dÇn c¬n m­a SÊm còng bít bÊt ngê Trªn hµng c©y ®øng tuæi. N¾ng cuèi h¹ vÉn cßn nh­ng ®é nãng, ®é chãi kh«ng cßn gay g¾t. C¬n m­a nhÑ h¹t h¬n so víi trËn m­a rµo xèi x¶ nh÷ng ngµy hÌ ®· qua. TiÕng sÊm còng ®· gi¶m dÇn, kh«ng cßn bÊt ngê trªn nh÷ng hµng c©y cæ thô. Tõ sù quan s¸t thiªn nhiªn, ta cã thÓ ph¸t hiÖn ra ®­îc mét triÕt lÝ mµ nhµ th¬ muèn göi g¾m. n¾ng, m­a, sÊm lµ nh÷ng h×nh ¶nh Èn dô cho sù kh¾c nghiÖt vµ biÕn chuyÓn cña cuéc ®êi. Hµng c©y ®øng tuæi chØ nh÷ng ng­êi tõng tr¶i . C¶ ®o¹n th¬ mang ý nghÜa: con ng­êi tõng tr¶i lu«n v÷ng vµng tr­íc nh÷ng biÕn ®æi cña cuéc ®êi. H×nh ¶nh th¬ ®Ñp , ng«n tõ tinh tÕ , giäng th¬ ªm ®Òm vµ nh÷ng rung ®éng man m¸c ,b©ng khu©ng cña t¸c gi¶ trong buæi giao mïa ®· t¹o nªn mét dÊu Ên kh«ng dÔ phai mê trong lßng bao ®éc gi¶ . Cã lÏ v× vËy mµ sau khi ®äc “Sang thu” cña H÷u ThØnh ta cµng thÊy yªu h¬n mïa thu thiÕt tha, nång hËu cña quª nhµ . 4. C¶m nhËn vÒ bµi th¬ ViÕng l¨ng B¸c Bài làm: B¸c Hå mÊt lµ mét sù kiÖn lín lµm xóc ®éng mu«n triÖu tr¸i tim ViÖt Nam vµ thÕ giíi, lµm c¶m ®éng c¶ ®¸t trêi: “ Trêi tu«n n­íc m¾t, ®êi tu«n m­a”. HÇu nh­ nhµ th¬ nµo còng lµm th¬ khãc B¸c, viÕng B¸c. Trong ®ã cã nhµ th¬ ViÔn Ph­¬ng víi bµi ViÕng l¨ng B¸c. Bµi th¬ ViÕng l¨ng B¸c cña ViÔn Ph­¬ng kh«ng chØ lµ mét bµi th¬ viÕng hay khãc B¸c b×nh th­êng. B¸c mÊt n¨m 1969. Mïa xu©n 1975 ®Êt n­íc míi thèng nhÊt, n¨m 1976 ViÔn Ph­¬ng míi tíi viÕng l¨ng Ng­êi. Nh­ vËy lµ viÕng B¸c, khãc B¸c còng lµ th¨m B¸c. C¶ ba nhËp vµo mét chuyÕn ®i. Mét chuyÕn hµnh h­¬ng mµ ®ång bµo chiÕn sÜ miÒn Nam chê ®îi, mong mái vµ chiÕn ®Êu trong suèt mÊy chôc n¨m tr­êng. Më ®Çu bµi th¬, t¸c gi¶ tù giíi thiÖu: “Con ë miÒn Nam ra th¨m l¨ng B¸c” C¸ch x­ng h« thËt hån nhiªn mµ tha thiÕt. B¸c lµ cha cho nªn míi x­ng con. Nh­ng con ë miÒn Nam l¹i mang mét s¾c th¸i thiªng liªng - ®øa con xa v¾ng mÆt ngµy cha mÊt. MiÒn Nam lµ n¬i ®i tr­íc vÒ sau, n¬i B¸c Hå h»ng mong nhí. “B¸c nhí miÒn Nam nçi nhí nhµ. MiÒn Nam mong B¸c nçi mong cha” Tõ xa, nhµ th¬ võa nh×n thÊy hµng tre ®· xiÕt bao xóc ®éng: §· thÊy trong s­¬ng hµng tre b¸t ng¸t ¤i hµng tre xanh xanh ViÖt Nam B·o t¸p m­a sa ®øng th¼ng hµng Víi tõ con, víi h×nh ¶nh hµng tre, nhµ th¬ d· t¹o nªn mét kh«ng khÝ thËt th©n th­¬ng gÇn gòi vµ thiªng liªng n¬i l¨ng B¸c. Kh«ng gian quanh l¨ng B¸c trë thµnh mét kh«ng gian ®Æc biÖt th­¬ng nhí. Kh«ng gian th­¬ng nhí Êy nh­ lµ bÊt tËn víi thêi gian, ®­îc l¸y ®i l¸y l¹i b»ng ch÷ ngµy ngµy. Dßng thêi gian liªn tôc. Dßng ng­êi còng nh­ kh«ng ngõng nghØ. Ng­êi mang hoa, ng­êi kÕt thµnh hoa d©ng lªn b¶y m­¬i chÝn mïa xu©n, d©ng lªn mét cuéc ®êi chiÕn ®Êu hi sinh v× d©n v× n­íc. T×nh c¶m víi B¸c ®­îc nÐn l¹i ë khæ th¬ ®Çu ®­îc bµy tá kÝn ®¸o qua c¸ch dïng Èn dô: “ ThÊy mét mÆt trêi trong l¨ng rÊt ®á”. B¸c lµ mÆt trêi, B¸c nh­ mÆt trêi. B¸c lµ trêi xanh, m·i m·i lµ trêi xanh. TÊt c¶ ®Òu thÓ hiÖn sù bÊt tö cña ng­êi. Nh­ng ®Õn khæ th¬ thø ba th× t×nh c¶m míi béc lé mét c¸ch trùc tiÕp. §ã lµ t×nh th­¬ng, nçi ®au ®­îc béc ph¸t khi nh×n thÊy B¸c n»m trong l¨ng: “Mµ sao nghe nhãi ë trong tim”. §©y lµ c¸i giËt m×nh th¶ng thèt. TÊt nhiªn, trong nhËn thøc lÝ trÝ nh¾c ta B¸c vÉn cßn sèng m·i. Nh­ng ®©y lµ nçi ®au nhãi lªn tõ ®¸y s©u tr¸i tim. B¸c mÊt thËt råi. B¸c kh«ng thÓ gÆp mÆt nh÷ng ng­êi con miÒn Nam mµ ng­êi h»ng mong nhí. Khæ th¬ cuèi lµ c¶m xóc tr­íc khi ra vÒ: Mai vÒ miÒn Nam th­¬ng trµo n­íc m¾t …………………………………………. Muèn lµm c©y tre trung hiÕu chèn nµy NghÜ ®Õn ngµy mai vÒ miÒn Nam, nçi th­¬ng nhí lµm trµo r¬i n­íc m¾t.Kh«ng ph¶i r­ng r­ng, r¬m rím, mµ lµ trµo. Mét c¶m xóc m·nh liÖt. T×nh th­¬ng xãt nh­ nÐn gi÷a t©m hån lµm n¶y sinh bao ­íc muèn. ¦íc muèn lµm con chim hãt quanh l¨ng b¸c ®Ó l¹i chót vui t­¬i nhÝ nh¶nh bªn mét con ng­êi ®· hi sinh c¶ gia ®×nh t×nh riªng v× ®Êt n­íc. ¦íc muèn lµm ®ãa hoa táa h­¬ng quanh l¨ng. Mét lµn h­¬ng nh­ thùc nh­ h­ ®©u ®©y thoang tho¶ng. ¦íc muèn lµm c©y tre trung hiÕu quanh l¨ng ®Ó canh giÊc ngñ cho ng­êi. TÊt c¶ mäi ­íc muèn ®Ò quy tô vµo mét ®iÓm lµ muèn ®­îc gÇn B¸c m·i m·i, kh«ng rêi xa. Tãm l¹i, víi nh÷ng h×nh ¶nh Èn dô giµu ý nghÜa, víi giäng th¬ nghiªm trang thµnh kÝnh, víi c¶m xóc hÕt søc ch©n thµnh, nhµ th¬ viÔn Ph­¬ng ®· nãi hé cho mäi ng­êi nçi xóc ®éng thiªng liªng, lßng biÕt ¬n v« h¹n ®èi víi B¸c Hå - vÞ cha giµ cña d©n téc. 5. Suy nghÜ cña em vÒ truyện : “Nh÷ng ng«i sao xa x«i ”cña Lª Minh Khuª. Bµi lµm . Lµ c©y bót chuyªn vÒ truyÖn ng¾n, trong chiÕn tranh Lª Minh Khuª viÕt vÒ cuéc sèng chiÕn ®Êu cña tuæi trÎ ë tuyÕn ®­êng Tr­êng S¬n . “Nh÷ng ng«i sao xa x«i” lµ t¸c phÈm ®Çu tay cña bµ, ®­îc viÕt n¨m 1971 gi÷a lóc cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü cña d©n téc ®ang diÔn ra rÊt ¸c liÖt. TruyÖn gióp ta hiÓu h¬n vÒ cuéc sèng cña nh÷ng c« g¸i thanh niªn xung phong trªn mét cao ®iÓm ë tuyÕn ®­êng Tr­êng S¬n . TruyÖn xoay quanh ba nh©n vËt n÷ thanh niªn xung phong trong tæ trinh s¸t mÆt ®­êng . Hä lµ ba ng­êi nh­ng c«ng viÖc g¾n bã hä thµnh mét khèi thèng nhÊt. Hä cïng sèng vµ chiÕn ®Êu tronh hoµn c¶nh v« cïng gian khæ , ¸c liÖt : ë trªn mét cao ®iÓm träng yÕu cña tuyÕn ®­êng Tr­êng S¬n, lµm c«ng viÖc ®Æc biÖt nguy hiÓm: “khi cã bom næ th× ®o khèi l­îng ®Êt lÊp vµo hè bom ,®Õm bom ch­a næ vµ nÕu cÇn th× ph¸ bom” . NghÜa lµ hä ë n¬i tËp trung nhiÒu bom ®¹n , lµm c«ng viÖc lu«n ®èi mÆt víi c¸i chÕt . Hä c¶m nhËn râ rµng : “§Êt bèc khãi , kh«ng khÝ bµng hoµng , m¸y bay ®ang Çm × xa dÇn .ThÇn kinh c¨ng nh­ ch·o , tim ®Ëp bÊt chÊp c¶ nhÞp ®iÖu ,ch©n ch¹y mµ vÉn biÕt r»ng kh¾p chung quanh cã nhiÒu qu¶ bom ch­a næ .” C«ng viÖc th­êng ngµy m¹o hiÓm Êy ®ßi hái hä ph¶i lµ nh÷ng ng­êi dòng c¶m ,gan gãc cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao trong c«ng viÖc ,kh«ng sî gian khæ hy sinh . MÆc dï ph¶i sèng c¸ch biÖt , ë xa ®ång ®éi , lµm c«ng viÖc nguy hiÓm song c¶ ba c« g¸i Êy sèng g¾n bã cïng nhau vµ kh«ng hÒ mÊt ®i nh÷ng nÐt tÝnh c¸ch ®¸ng yªu cña nh÷ng c« g¸i trÎ .Hä lu«n yªu th­¬ng, lo l¾ng ,ch¨m sãc cho nhau , t©m hån hä trong s¸ng , giµu m¬ ­íc , dÔ vui , dÔ buån vµ ®Æc biÖt , hä rÊt thÝch lµm ®Ñp cho cuéc sèng cña m×nh .ChÞ Thao nhiÒu tuæi nhÊt , ch¨m chÐp bµi h¸t , sî m¸u vµ v¾t. Nho thÝch thªu thïa , thÝch ¨n kÑo , c« rÊt ®¸ng yªu “tr¾ng vµ trßn nh­ mét que kem m¸t l¹nh”, cã vÎ dÞu dµng vµ gan gãc . Ng­êi thø 3 næi bËt nhÊt ,tiªu biÓu cho tæ trinh s¸t mÆt ®­êng lµ Ph­¬ng §Þnh . Lµ mét c« g¸i Hµ Néi xinh x¾n “hai bÝm tãc dµy t­¬ng ®èi mÒm ,mét c¸i cæ cao , kiªu h·nh nh­ ®µi hoa loa kÌn”vµ ®«i m¾t ®Ñp:“cã c¸i nh×n sao mµ xa x¨m”.Võa qua thêi häc sinh,cuéc sèng chiÕn tr­êng t«i luyÖn §Þnh thµnh mét chiÕn sü kiªn c­êng , dòng c¶m. Ngµy nµo §Þnh còng ph¸ bom nhiÒu lÇn ,c« cã nghÜ tíi c¸i chÕt nh­ng ®iÒu quan träng h¬n lµ “liÖu m×n cã næ , bom cã næ kh«ng ?kh«ng th× lµm c¸ch nµo ®Ó ch©m m×n lÇn thø hai ?”.T©m tr¹ng Ph­¬ng §Þnh khi ph¸ bom ®­îc miªu t¶ cô thÓ ,tinh tÕ ®Õn tõng c¶m gi¸c .Tõ sù c¶m nhËn kh«ng khÝ ®Çy c¨ng th¼ng ®Õn c¶m gi¸c “c¸c anh cao x¹ ®ang dâi theo tõng cö chØ ,®éng t¸c cña m×nh” vµ lßng dòng c¶m nh­ ®­îc t¨ng lªn bëi sù tù träng : “T«i ®Õn gÇn qu¶ bom …t«i sÏ kh«ng ®i khom, c¸c anh Êy kh«ng thÝch c¸i kiÓu ®i khom khi cã thÓ cø ®µng hoµng mµ b­íc tíi ”.C¶m gi¸c c¨ng th¼ng cña §Þnh khi ë bªn qu¶ bom , kÒ s¸t c¸i chÕt im l×m vµ bÊt ngê ®­îc miªu t¶ tØ mØ ®Õn tõng chi tiÕt : “thØnh tho¶ng l­ìi xÎng ch¹m vµo qu¶ bom .Mét tiÕng ®éng s¾c ®Õn gai ng­êi, cøa vµo da thÞt t«i …Vá qu¶ bom nãng . Mét dÊu hiÖu ch¼ng lµnh .” §ã lµ c«ng viÖc hµng ngµy ®· quen cña §Þnh . C«ng viÖc hiÓm nguy Êy khiÕn ba c« g¸i thanh niªn xung phong trë nªn thËt phi th­êng ,thËt ®¸ng kh©m phôc . Tuy vËy sù ¸c liÖt cña chiÕn tr­êng kh«ng lµm v¬i ®i ®êi sèng t©m hån trong s¸ng, giµu c¶m xóc cña §Þnh. C« hay m¬ méng, thÝch h¸t, thËm chÝ “bÞa lêi ra mµ h¸t ”thÝch d©n ca quan hä, thÝch hµnh khó, thÝch Cachiusa, thÝch d©n ca ý… §Þnh cßn hay ngåi bã gèi m¬ mµng, sèng víi nh÷ng håi t­ëng vÒ gia ®×nh,quª h­¬ng… C« ý thøc vÒ m×nh, tù hµo v× ®­îc nhiÒu ng­êi ®Ó ý nh­ng l¹i tá ra hê h÷ng nh­ lµ kiªu kú. Tuy vËy trong suy nghÜ vµ t×nh c¶m cña c« th× “nh÷ng ng­êi ®Ñp nhÊt, th«ng minh, can ®¶m vµ cao th­îng nhÊt lµ nh÷ng ng­êi mÆc qu©n phôc,cã sao trªn mò”. §Þnh thùc sù lµ c« thiÕu n÷ méng m¬, hån nhiªn, trong s¸ng vµ dòng c¶m. Ng«i kÓ thø nhÊt, c¸ch kÓ chuyÖn tù nhiªn, ng«n ng÷ sinh ®éng, trÎ trung cïng nghÖ thuËt miªu t¶ t©m lý nh©n vËt ®Æc s¾c cña t¸c gi¶ ®· gãp phÇn kh«ng nhá trong viÖc kh¾c ho¹ thµnh c«ng thÕ giíi tinh thÇn phong phó vµ trong s¸ng cña nh÷ng c« g¸i trÎ . Nh÷ng trang cuèi cïng cña truyÖn khÐp l¹i nh­ng d­ ©m cña c©u chuyÖn vÉn cßn ®äng m·i trong em. VÎ ®Ñp t©m hån cña hä, nh÷ng chiÕn c«ng lÆng thÇm cña hä m·i to¶ s¸ng, lung linh, lÊp l¸nh vµ bÝ Èn nh­ nh÷ng ng«i sao xa x«i. 6. H×nh ¶nh anh thanh niªn trong truyÖn “LÆng lÏ Sa pa” cña NguyÔn Thµnh Long Bµi lµm : GÊp l¹i truyÖn ng¾n “LÆng lÏ Sa pa ”cña NguyÔn Thµnh Long lßng ta cø xao xuyÕn vÊn v­¬ng tr­íc vÎ ®Ñp cña nh÷ng con ng­êi, tr­íc nh÷ng t×nh c¶m ch©n thµnh, nång hËu trong mét cuéc sèng ®Çy tin yªu. Dï ®­îc miªu t¶ Ýt hay nhiÒu nh©n vËt nµo cña “LÆng lÏ Sa pa” còng hiÖn lªn víi nÐt cao quÝ ®¸ng kh©m phôc. Trong ®ã anh thanh niªn lµm c«ng t¸c khÝ t­îng kiªm vËt lý ®Þa cÇu ®· ®Ó l¹i cho chóng ta nhiÒu Ên t­îng khã phai mê . Tr­íc tiªn anh thanh niªn nµy ®Ñp ë tÊm lßng yªu ®êi, yªu nghÒ, ë tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao víi c«ng viÖc l¾m gian khæ cña m×nh. Trong lêi giíi thiÖu víi «ng ho¹ sü giµ vµ c« g¸i,b¸c l¸i xe gäi anh lµ “ng­êi c« ®éc nhÊt thÕ gian”. §· mÊy n¨m nay anh “sèng mét m×nh trªn ®Ønh Yªn S¬n cao 2600m bèn bÒ chØ cã cá c©y vµ m©y mï l¹nh lÏo”. C«ng viÖc hµng ngµy cña anh lµ“®o giã,®o m­a, ®o chÊn ®éng mÆt ®Êt”råi ghi chÐp, gäi vµo m¸y bé ®µm b¸o vÒ trung t©m.NhiÒu ®ªm anh ph¶i “®èi chäi víi giã tuyÕt vµ lÆng im ®¸ng sî”. VËy mµ anh rÊt yªu c«ng viÖc cña m×nh.Anh quan niÖm: “khi ta lµm viÖc ta víi c«ng viÖc lµ ®«i, sao gäi lµ mét m×nh ®­îc?”Anh hiÓu râ : “C«ng viÖc cña ch¸u gian khæ thÕ ®Êy, chø cÊt nã ®i,ch¸u buån ®Õn chÕt mÊt”. Sèng mét m×nh nh­ng anh kh«ng ®¬n ®éc bëi “lóc nµo t«i còng cã ng­êi ®Ó trß chuyÖn. NghÜa lµ cã s¸ch Êy mµ ”. Tuy sèng trong ®iÒu kiÖn thiÕu thèn nh­ng ng­êi thanh niªn Êy vÉn ham mª c«ng viÖc, biÕt s¾p xÕp lo toan cuéc sèng riªng ng¨n n¾p, æn ®Þnh. Anh nu«i gµ, trång hoa, ®äc s¸ch,thØnh tho¶ng anh xuèng ®­êng t×m gÆp b¸c l¹i xe cïng hµnh kh¸ch ®Ó trß chuyÖn cho v¬i bít nçi nhí nhµ. Sèng trong hoµn c¶nh nh­ thÕ sÏ cã ng­êi dÇn thu m×nh l¹i trong nçi c« ®¬n. Nh­ng anh thanh niªn nµy thËt ®¸ng yªu ë nçi “ thÌm ng­êi ”, lßng hiÕu kh¸ch ®Õn nång nhiÖt vµ sù quan t©m ®Õn ng­êi kh¸c mét c¸ch chu ®¸o.Ngay tõ nh÷ng phót gÆp gì ban ®Çu ,lßng mÕn kh¸ch, nhiÖt t×nh cña anh ®· g©y ®­îc thiÖn c¶m tù nhiªn ®èi víi ng­êi ho¹ sü giµ vµ c« kü s­ trÎ. NiÒm vui ®­îc ®ãn kh¸ch dµo d¹t trong anh, to¸t lªn qua nÐt mÆt,cö chØ:anh biÕu b¸c l¸i xe cñ tam thÊt, mõng quýnh ®ãn quyÓn s¸ch b¸c mua hé,hå hëi ®ãn mäi ng­êi lªn th¨m “nhµ”, hån nhiªn kÓ vÒ c«ng viÖc, ®ång nghiÖp vµ cuéc sèng cña m×nh n¬i Sa pa lÆng lÏ. Khã ng­êi ®äc nµo cã thÓ quªn, viÖc lµm ®Çu tiªn cña anh khi cã kh¸ch lªn th¨m n¬i ë cña m×nh lµ: h¸i mét bã hoa rùc rì s¾c mµu tÆng ng­êi con g¸i lÇn ®Çu quen biÕt. Bã hoa cho c« g¸i, n­íc chÌ cho «ng ho¹ sü giµ, lµn trøng ¨n ®­êng cho hai b¸c ch¸u…TÊt c¶ kh«ng chØ chøng tá ®ã lµ ng­êi con trai t©m lý mµ cßn lµ kû niÖm cña mét tÊm lßng sèt s¾ng, tËn t×nh ®¸ng quÝ . C«ng viÖc vÊt v¶, cã nh÷ng ®ãng gãp quan träng cho ®Êt n­íc nh­ng ng­êi thanh niªn hiÕu kh¸ch vµ s«i næi Êy l¹i rÊt khiªm tèn. Anh c¶m thÊy ®ãng gãp cña m×nh b×nh th­êng, nhá bÐ so víi bao ngõ¬i kh¸c. Bëi thÕ anh ng­îng ngïng khi «ng ho¹ sü giµ ph¸c th¶o ch©n dung m×nh vµo cuèn sæ tay. Con ng­êi khiªm tèn Êy hµo høng giíi thiÖu cho «ng ho¹ sü nh÷ng ng­êi kh¸c ®¸ng vÏ h¬n m×nh: “Kh«ng,kh«ng, b¸c ®õng mÊt c«ng vÏ ch¸u, ®Ó ch¸u giíi thiÖu cho b¸c nh÷ng ng­êi kh¸c ®¸ng vÏ h¬n.” §ã lµ «ng kü s­ ë v­ên rau v­ît qua bao vÊt v¶ ®Ó t¹o ra cñ su hµo ngon h¬n, to h¬n. §ã lµ “ng­êi c¸n bé nghiªn cøu sÐt, 11 n¨m kh«ng xa c¬ quan lÊy mét ngµy”… Dï cßn trÎ tuæi, anh thÊm thÝa c¸i nghi·, c¸i t×nh cña m¶nh ®Êt Sa pa, thÊm thÝa sù hy sinh lÆng thÇm cña nh÷ng con ng­êi ®ang ngµy ®ªm lµm viÖc vµ lo nghÜ cho ®Êt n­íc . B»ng mét cèt truyÖn kh¸ nhÑ nhµng, nh÷ng chi tiÕt ch©n thùc tinh tÕ, ng«n ng÷ ®èi tho¹i sinh ®éng NguyÔn Thµnh Long ®· kÓ l¹i mét cuéc gÆp gì t×nh cê mµ thó vÞ n¬i Sa pa lÆng lÏ. Ch­a ®Çy 30 phót tiÕp xóc víi anh thanh niªn, khiÕn ng­êi ho¹ sü giµ thªm suy ngÉm vÒ vÎ ®Ñp cuéc ®êi mµ m×nh kh«ng bao giê thÓ hiÖn hÕt ®­îc vµ cßn lµm c« kü s­ trÎ lßng bao c¶m mÕn b©ng khu©ng … Víi truyÖn ng¾n nµy, ph¶i ch¨ng nhµ v¨n muèn kh¼ng ®Þnh: Cuéc sèng cña chóng ta ®­îc lµm nªn tõ bao phÊn ®Êu, hy sinh lín lao vµ thÇm lÆng? Nh÷ng con ng­êi cÇn mÉn, nhiÖt thµnh nh­ anh thanh niªn Êy, khiÕn cuéc sèng nµy thËt ®¸ng tr©n träng, thËt ®¸ng tin yªu. Noi g­¬ng nh÷ng ng­êi nh­ anh thanh niªn, b¶n th©n mçi häc sinh chóng ta cÇn ph¶i phÊn ®Êu häc tËp nhiÒu h¬n n÷a. 7. Suy nghÜ vÒ nh©n vËt «ng Hai trong t¸c phÈm “Lµng ”cña Kim L©n. Bµi lµm : Kim L©n lµ nhµ v¨n cã vèn sèng v« cïng phong phó vµ s©u s¾c vÒ n«ng th«n ViÖt Nam. C¸c s¸ng t¸c cña «ng ®Òu xoay quanh c¶nh ngé vµ sinh ho¹t cña ng­êi n«ng d©n. TruyÖn “Lµng” ®­¬c s¸ng t¸c vµo thêi kú ®Çu cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p, víi nh©n vËt chÝnh lµ «ng Hai, mét l·o n«ng hiÒn lµnh, yªu lµng, yªu n­íc vµ g¾n bã víi kh¸ng chiÕn . ¤ng Hai còng nh­ bao ng­êi n«ng d©n quª tõ x­a lu«n g¾n bã víi lµng quª cña m×nh.¤ng yªu quÝ vµ tù hµo vÒ lµng Chî DÇu vµ hay khoe vÒ nã mét c¸ch nhiÖt t×nh, hµo høng. ë n¬i t¶n c­ «ng lu«n nhí vÒ lµng,theo dâi tin tøc kh¸ng chiÕn vµ hái th¨m vÒ Chî DÇu. T×nh yªu lµng cña «ng cµng ®­îc béc lé mét c¸ch s©u s¾c vµ c¶m ®éng trong hoµn c¶nh thö th¸ch . Kim L©n ®· ®Æt nh©n vËt vµo t×nh huèng gay g¾t ®Ó béc lé chiÒu s©u t×nh c¶m cña nh©n vËt. §ã lµ tin lµng chî DÇu lËp tÒ theo giÆc.Tõ phßng th«ng tin ra, ®ang phÊn chÊn, n¸o nøc v× nh÷ng tin vui cña kh¸ng chiÕn th× gÆp nh÷ng ng­êi t¶n c­, nghe nh¾c ®Õn tªn lµng, «ng Hai quay ph¾t l¹i, l¾p b¾p hái, hy väng ®­îc nghe nh÷ng tin tèt lµnh, nµo ngê biÕt tin d÷: “C¶ lµng ViÖt gian theo T©y ”. Tin bÊt ngê Êy võa lät vµo tai ®· khiÕn «ng bµng hoµng, ®au ®ín : “Cæ «ng l·o nghÑn ¾ng h¼n l¹i, da mÆt tª r©n r©n, «ng l·o lÆng ®i t­ëng nh­ ®Õn kh«ng thë ®­îc, mét lóc l©u «ng míi rÆn Ì Ì nuèt mét c¸i g× v­íng ë cæ. ¤ng cÊt tiÕng hái, giäng l¹c h¼n ®i ”nh»m hy väng ®iÒu võa nghe kh«ng ph¶i lµ sù thËt. Tr­íc lêi kh¼ng ®Þnh ch¾c ch¾n cña nh÷ng ng­êi t¶n c­, «ng t×m c¸ch l¶ng vÒ. TiÕng chöi v¨ng v¼ng cña ng­êi ®µn bµ cho con bó khiÕn «ng tª t¸i : “cha mÑ tiªn s­ nhµ chóng nã, ®ãi khæ ¨n c¾p ¨n trém b¾t ®­îc ng­êi ta cßn th­¬ng,c¸i gièng ViÖt gian b¸n n­íc th× cø cho mçi ®øa mét nh¸t”. VÒ ®Õn nhµ «ng ch¸n ch­êng “n»m vËt ra gi­êng”, nh×n ®µn con n­íc m¾t «ng cø giµn ra “ chóng nã còng lµ trÎ con lµng ViÖt gian ®Êy ­? Chóng nã còng bÞ ng­êi ta rÎ róng h¾t hñi ®Êy ­?”. ¤ng c¨m thï nh÷ng kÎ theo T©y, ph¶n béi lµng, «ng n¾m chÆt hai tay l¹i mµ rÝt lªn: “chóng bay ¨n miÕng c¬m hay miÕng g× vµo måm mµ ®i lµm c¸i gièng ViÖt gian b¸n n­íc ®Ó nhôc nh· thÕ nµy”. NiÒm tin, nçi ngê gi»ng xÐ trong «ng. ¤ng kiÓm ®iÓm l¹i tõng ng­êi trong ãc, thÊy hä ®Òu cã tinh thÇn c¶ “cã ®êi nµo l¹i cam t©m lµm c¸i ®iÒu nhôc nh· Êy”. ¤ng ®au xãt nghÜ ®Õn c¶nh “ng­êi ta ghª tëm, ng­êi ta thï h»n c¸i gièng ViÖt gian b¸n n­íc”. Suèt mÊy ngµy liÒn «ng ch¼ng d¸m ®i ®©u, “chØ ë nhµ nghe ngãng binh t×nh”, lóc nµo còng n¬m níp t­ëng ng­êi ta ®ang ®Ó ý, ®ang bµn t¸n ®Õn c¸i chuyÖn lµng m×nh. Nçi ¸m ¶nh, day døt, nÆng nÒ biÕn thµnh sù sî h·i th­êng xuyªn trong «ng. ¤ng ®au ®ín, tñi hæ nh­ chÝnh «ng lµ ng­êi cã lçi... T×nh thÕ cña «ng cµng trë nªn bÕ t¾c, tuyÖt väng khi bµ chñ nhµ cã ý ®uæi gia ®×nh «ng víi lý do kh«ng chøa ng­êi cña lµng ViÖt gian. Trong lóc t­ëng tuyÖt ®­êng sinh sèng Êy, «ng tho¸ng cã ý nghÜ quay vÒ lµng nh­ng råi l¹i g¹t ph¾t ngay bëi “vÒ lµng tøc lµ bá kh¸ng chiÕn, bá Cô Hå ”, lµ “cam chÞu quay trë l¹i lµm n« lÖ cho th»ng T©y”. T×nh yªu lµng lóc nµy