Đề cương ôn tập môn học địa lí lớp 9

ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP MÔN ĐỊA LÍ LỚP 9 I. Địa lí dân cư : 1. Dựa vào biểu đồ 2.1 SGK hãy cho biết tình hình dân số nước ta hiện nay ? Dân số tăng nhanh gây ra hậu quả gì ? * Tình hình dân số : - Dân số nước ta năm 1954 : 23,4 triệu người -> 2003 : >80 triệu người năm2009 Gần 86triệu người = >Dân số nước ta đông ( Thứ 3 ĐNÁ, thứ 13 thế giới ). - Bùng nổ dân số diễn ra từ cuối những năm 50 và chấm dứt trong những năm cuối thế kỉ XX. - Hiện nay dân số nước ta đang chuyển sang tỉ suất sinh tương đối thấp.gia tăng tự nhiên 2009 là 1,2% * Hậu quả sự gia tăng dân số : - Kinh tế chậm phát triển . - Khó nâng cao chất lượng cuộc sống . - Bất ổn về xã hội . - Tài nguyên cạn kiệt , ô nhiễm môi trường . 2. Trình bày và giải thích đặc điểm phân bố dân cư nước ta ?Nêu các biện pháp giải quyết sự phân bố dân cư chưa hợp lí ? * Đặc điểm sự phân bố dân cư : - Dân cư phân bố không đều : + Tập trung đông đồng bằng , ven biển ( 600người /km2) + Thưa thớt miền núi và cao nguyên ( 60người /km2 ). + Quá nhiều ở nông thôn ( 74% ) , quá ít ở thành thị ( 26% ). * Giải thích : - Các vùng đồng bằng , ven biển có nhiều điều kiện thuận lợi sinh sống và phát triển kinh tế : Địa hình , đất đai , khí hậu , nguồn nước ... - Dân số thành thị còn ít , chưa thu hút thị dân -> Tỉ lệ đân thành thị thấp, do tập quán sản xuất lâu đời của nhân dân sản xuất nông nghiệp -> Dân số tập trung nhiều ở nông thôn . * Các biện pháp : - Giẩm tỉ lệ gia tăng tự nhiên . - Nâng cao mức sống của người dân . - Phân công , phân bố lao động một cách hợp lí nhằm khai thác thế mạnh của từng vùng . - Cải tạo xây dựng nông thôn mới, thúc đẩy quá trình đo thị hoá nông thôn trên cơ sở phù hợp nhu cầu phát triển KT- XH. 3. Tại sao nói việc làm đang là vấn đề gay gắt ở nước ta ?Để giải quyết vấn đề này cần có các giải pháp nào ? * Việc làm đang là vấn đề gay gắt do : - Đặc điểm mùa vụ của nghành nông nghiệp , sự phát triển nghề nông thôn còn hạn chế -> Tình trạng thiếu việc làm lớn ( 2003: 22,3% ). - Các khu vực thành thị tỉ lệ thât nghiệp tương đối cao . - Đặc biệt số người trong độ tuổi lao động trong những năm gần đây tăng cao trong khi số việc làm tăng không kịp . * Cách giải quyết : - Công nghiệp hoá , hiện đại hoá nông nghiệp và nông thôn . - Tăng vụ , cải tạo giống , chuyên canh các loại cây trồng có năng suất cao . - Thay đổi kết cấu hạ tầng nông thôn . - Mở thêm nhiều xí nghiệp , nhà máy thu hút lao động . - Có chính sách xuất khẩu lao động hợp lí . 4.Cơ cấu dân số nước ta có những thuận lợi và khó khăn gì cho việc phát triển kinh tế xã hội ? Cần có biện pháp gì để khắc phục những khó khăn này ? * Thuận lợi : Theo cơ cấu dân số nước ta số người trong độ tuổi lao động khá cao bảo đảm nguồn lao động dồi dào cho việc phát triển kinh tế của đất nước . Ngoài ra hằng năm dân số nước ta tăng thêm > 1 triệu người tạo thêm nguồn lao động dự trữ lớn . * Khó khăn : Tuy số lao động dồi dào, nguồn dự trữ lao động lớn son trong điều kiện sản xuất còn thấp kém, đất nước vừa thoát khỏi chiến tranh chưa lâu nên mức phát triển kinh tế chưa đáp ứng nhu cầu đời sống của một số dân quá đông . Ngoài ra còn gây nhiều bất ổn về xã hội và bảo vệ môi trường . * Các biện pháp khắc phục khó khăn : - Công nghiệp hoá , hiện đại hoá đất nước , mở mang nhiều khu công nghiệp , nhà máy, kêu gọi đầu tư các doanh nghiệp trong và ngoài nước để giải quyết dư thừa lao động, tạo nhiều việc làm cho người lao động . - Nhà nước có chính sách hợp lí về xuất khẩu lao đống sang các nước công nghiệp tiên tiến vừa giảm bớt sức ép về thất nghiệp vừa tạo điều kiện cho người lao độngtiếp thu học hỏi kĩ thuật , nâng cao tay nghề . II. Địa lí các nghành kinh tế : 1A.Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế của nước ta thể hiện như thế nao? Trả lời: Chuyển dịch cơ cấu kinh tế là một nét đặc trưng của đổi mới, thể hiện ở ba mặt chủ yếu: * Chuyeån dòch cô caáu nghaønh : - Tæ troïng của khu vực noâng, laâm, ngö nghieäp giaûm . chݪm: 20,9% - Tăng tỉ trọng của khu vực công nghiệp- xây dựng. : 41% - Khu vực dịch vụ chiến tỉ trọng cao nhưng xu hướng còn biến động: 38% C¬ cÊu kinh tÕ theo ngµnh chuyÓn dÞch theo h­íng CNH - H§H * Chuyeån dòch cô caáu laõnh thoå : Hình thành 7 vïng kinh tÕ , 3 vïng kinh tÕ träng ®iÓm - B¾c bé 8 tØnh ( 15,3 000 km 2 13 triÖu d©n ) - MiÒn trung 5 tØnh( 27,9 000 km 2 , 6 triÖu d©n) - Nam bé 7 tØnh ( 28 000 km 2 , 12,3 triÖu d©n ) -> Thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña c¸c vïng kinh tÕ phô cËn - Hình thành các vùng chuyên canh trong nông nghiệp, các lãnh thổ tập trung công nghiệp, dịch vụ; tạo nên các vùng kinh tế phát triển năng động. * Chuyeån dòch cô caáu thaønh phaàn kteá: Từ nền kinh tế chủ yếu là khu vực Nhà nước và tập thể sang nền kinh tế nhiều thành phần. B? Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc vµ nh÷ng th¸ch thøc trong c«ng cuéc ®æi míi nÒn kinh tÕ? Thành tựu Sau 20 n¨m thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi nÒn kinh tÕ ®¸t n­íc -NÒn kinh tÕ v­ît qua thêi k× suy gi¶m -Tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao vµ kh¸ v÷ng ch¾c -Tæng GDP trung b×nh t¨ng kh¸ cao -Trong công nghiệp có một số nghành công nghiệp trọng điểm . - C¬ cÊu kinh tÕ chuyÓn dÞch theo h­íng CNH-H§H N«ng –l©m ng­ : 20,9% C«ng nghiÖp- x©y dùng 41% DÞch vô 38% NÒn kinh tÕ ®ang tõng b­íc héi nhËp víi kinh tÕ thÕ giíi ChÝnh thøc trë thµnh thµnh viªn cña WTO ngµy 07/11/2006 Th¸ch thøc Ph©n hãa giµu nghÌo Tµi nguyªn , m«i tr­êng xuèng cÊp Vấn đề việc làm, phát triển văn hoá , giáo dục , ytế ...chưa đáp ứng yêu cầu của xã hội . Sù biÕn ®éng cña thÞ tr­êng , kh¶ n¨ng c¹nh tranh thÊp T¸c ®éng cña c¸c vÊn ®Ò toµn cÇu nh­ khñng ho¶g kinh tÕ, biÕn ®éng cña thÞ tr­êng . Liªn hÖ t×nh h×nh thùc tÕ hiÖn nay 2. KÓ tªn c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn sù ph¸t triÓn vµ ph©n bè cña n«ng nghiÖp ? Nh©n tè nµo gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh ? v× sao ? I . C¸c nh©n tè tù nhiªn 1 - §Êt , 2- KhÝ hËu 3- Tµi nguyªn n­íc 4- Tµi nguyªn sinh vËt: II. C¸c nh©n tè kinh tÕ ,x· héi 1.D©n c­ lao ®éng 2.C¬ së vËt chÊt trong n«ng nghiÖp 3.ChÝnh s¸ch 4.ThÞ tr­êng Nh©n tè quyÕt ®Þnh: ChÝnh s¸ch : - Ph¸t triÓn kinh tÕ hé gia ®×nh - Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i - N«ng nghiÖp h­íng ra xuÊt khÈu - Kh¬i dËy vµ ph¸t huy tiÒm n¨ng trong con ng­êi vµ tµi nguyªn Hoµn thiÖn c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt T¹o m« h×nh n«ng nghiÖp thÝch hîp Më réng vµ æn ®Þnh thÞ tr­êng cho ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn ,t¹o ®Çu ra cho s¶n phÈm 3. Vì sao nói tài nguyên đất, khí hậu ảnh hưởng nhiều đến sản xuất nông nghiệp ? * Tài nguyên đất : - Đất là tư liệu của nghành sản xuát nông nghiệp . Nước ta có 2 nhốm đất cơ bản : - Đất phù sa : Tập trung các đồng bằng châu thổ và các đồng bằng ven biển miền trung . đất phù sa có diện tích 3 triệu ha thích hợp trồng các loại cây lương thực , công nghiệp ngắn ngày. - Đất feralit tập trung chủ yếu miền núi và trung du . các loại đất feralit chiếm diện tích trên 16 triệu ha thích hợp trồng rừng , cây công nghiệp , cây ăng quả , 1số cây hoa màu. * Khí hậu : Sản xuất nông nghiệp chịu ảnh hưởng rất lớn thời tiết và khí hậu : - Khí hậu nhiệt đới gió mùa ẩm : Làm cho cây cối phát triển quanh năm , sinh trưởng nhanh , có thể tiến hành nhiều vụ trong năm . - Khí hậu nước ta phân hoá đa dạng : Có thể trồng nhiều loại cây trồng nhiệt đới , cận nhiệt , ôn đới lmà đa dạng các sản phẩm trong sản xuất nông nghiệp . Tuy nhiên khí hậu nước ta có nhiều mưa bão , lũ lụt , hạn hán , các loại nấm mốc, sâu bệnh có hại dễ phát sinh , phát triển ảnh hưởng đến năng suất chất lượng sản phẩm . 4 .Trình bày và giải thích tình hình phân bố cây lương thực , cây công nghiệp nước ta ? * Cây lương thực : Trồng khắp nơi trên lãnh thổ nhất là các đồng bằng châu thổven sông do đieù kiện đất phù sa màu mỡ , nguồn nước dồi dào , cần nhiều chăm sóc, cã nguån lao ®éng dåi dµo . * Cây công nghiệp : Phân bố chủ yếu miền núi trung du do thích hợp với các loại đất feralit ba zan , đá vôi , khí hậu . 5. Sản xuất nông nghiệp của nước ta hiện nay đã đạt được những thành tựu to lớn nào? Ngaønh troàng troït: - Ngaønh troàng troït ñang phaùt trieån ña daïng,chuyeån maïnh sang troàng caây haøng hoùa, laøm nguyeân lieäu cho CN cheá bieán xuaát khaåu. 1. Caây löông thöïc: - Luaù laø caây löông thöïc chính. - Caùc chæ tieâu veà saûn xuaát luùa ñeàu taêng roõ reät.®¸p øng cho nhu cÇu tronbg n­íc , ®¶m b¶o an ninh l­¬ng thùc.vµ xuÊt khÈu g¹o thø 2 thÕ giíi 2. Caây coâng nghieäp: Caây coâng nghieäp phaân boá haàu heát treân caùc vuøng sinh thaùi noâng nghieäp víi nhiÒu lo¹i n«ng s¶n cã gi¸ trÞ t¹o nguån nguyªn liÖu cho C«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ Xu©t khÈu mang l¹i nguån lîi lín nh­ c©y cape , cao su, che , tiªu , l¹c .....trong ®ã cape lµ mét trong nhiÒu lo¹i s¶n phÈm xuÊt khÈu chñ lùc cña viÖt Nam 3. Caây aên quaû: Nöôùc ta coù nhieàu loaïi caây aên quaû ngon, ñöôïc thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc ­a chuéng.Nh­ : Thanh long , V¶i thiÒu, nh·n , xoµi , mÝt , cam b­ëi ... * Ngaønh chaên nuoâi: Chaên nuoâi coøn chieám tæ troïng thaáp trong noâng nghieäp. 1. Chaên nuoâi traâu boø: ®­îc nu«i nhiÒu ë vïng ®åi nói , ®Æc biÖt lµ vïng TDMN B¾c Bé , B¾c Trung Bé , Nam Trung bé . Cung cÊp søc kÐo , thÞt , s÷a ... 2002 Tr©u 3triÖu con ; bß sã kho¶ng 4triÖu con(2002) 2. Chaên nuoâi lôïn: Cung cÊp thÞt 25 triÖu con(2002) Ñöôïc nuoâi taäp trung ôû hai ñoàng baèng shoàng vaø sCöûu Long. 3. Chaên nuoâi gia caàm: phaùt trieån nhanh ôû ñoàng baèng. ThÞt , trøng:215 triÖu con (2002) 6. Hãy trình bày các ngành công nghiệp trọng điểm của nước ta hiện nay? 1. Coâng nghieäp khai thaùc nhieân lieäu - Nöôùc ta coù nhieàu moû than tröõ löôïng lôùn taäp trung chuû yeáu ôû Quaûng Ninh (90%) tröõ löôïng caû nöôùc. Saûn löôïng taêng nhanh nhöõng naêm gaâ(n ñaây. 2. Coâng nghieäp ñieän: - Ngaønh ñieän löïc ôû nöôùc ta phaùt trieån döïa vaøo nguoàn thuûy naêng doài daøo, taøi nguyeân than phong phuù , gaàn ñaây laø khí ñoát ôû theàm luïc ñòa phía nam - Saûn löôïng ñieän haøng naêm moãi taêng ñaøp öùng nhu caàu saûn xuaát vaø ñôøi soáng. 3.Moät soá ngaønh coâng nghieäp naëng khaùc - Cô khí ñieän töû – TP HCM, HN, ÑN. - Coâng nghieäp hoùa chaát lôùn –TPHCM, BHoøa, VTrì –Laâm Thao 4. Coâng nghieäp cheá bieán löông thöïc thöïc phaåm: -Tæ troïng cao nhaát , phaân boá roäng khaép caû nöôùc. - Coù nhieàu theá maïnh phaùt trieån. Ñaït kim nghaïch xuaát khaåu cao. 5.Coâng nghieäp deät: - Nguoàn lao ñoäng laø theá maïnh, coâng nghieäp may phaùt trieån. - Trung taâm lôùn Haø Noäi, TPHCM, Nam Ñònh 9.Hãy cho biết một số nghành công nghiệp trọng điểm nước ta phát triẻn trên cơ sở nguồn tài nguyên nào ? Các nghành công nghiệp trọng điểm nước ta hiện nay : - Công nghiệp năng lượng : Than , dầu mỏ, khí đốt , sức nước . - Công nghiệp luyện kim : Sắt , đồng , chì , kẽm ,crôm... -Công nghiệp hoá chất : Than , dầu khí , a patit , phốt pho ríc ... - Công nghiệp vật liệu xây dựng : Đất sét , đá vôi ... - Công nghiệp chế biến : Nguồn lợi sinh vật biển , rừng , các sản phẩm nông , lâm ngư nghiệp . 10. Vì sao công nghiệp chế biến lương thực, thực phẩm chiếm tỉ trọng cao trong cơ cấu công nghiệp nước ta ? - Nguồn tài nguyên tự nhiên về nông lâm ngư nghiệp nước ta rất phong phú . - Lực lượng lao động dồi dào , có truyền thống trong các nghành chế biến thực phẩm . - Các sản phẩm chế biến được nhiều người tiêu thụ , các nước trên thế giới ưa chuộng như tôm , cá , trái cây . - Dân số đông tạo ra thị trường tiêu thụ rộng lớn ở trong nước , ngoài ra còn có các thị trường nước ngoài vốn ưa chuộng các sản phẩm nông sản thuỷ sản nước ta . 8. Nghành thuỷ sản nước ta có những thuận lợi và khó khăn gì trong quá trình phát triển ? * Thuận lợi : M¹ng l­íi s«ng ngßi dµy ®Æc Vïng biÓn réng trªn 1 triÖu km Bê biÓn dµi nhiÒu ®Çm ph¸ vòng vÞnh rõng gËp mÆn khÝ hËu thuËn lîi Êm , h¶i s¶n phong phó 4 ng­ tr­êng lín , nhiÒu b·i t«m c¸ D©n cã nhiÒu kinh nghiÖm Cã nguån vèn ®Çu t­ vµ thÞ tr­êng tiªu thô lín ho¹t ®éng nu«i trång cã tiÒm n¨ng lín ë m«i tr­êng n­íc ngät n­íc lî n­íc mÆn Khã kh¨n - ¶nh h­ëng cña giã mïa ®«ng b¾c , b·o tè - M«i tr­êng biÓn bÞ « nhiÔm , nguån lîi thñy s¶n bÞ suy gi¶m ThiÕu vèn , qui ho¹ch kÐm Tr×nh bµy Sù ph¸t triÓn vµ ph©n bè ngµnh thñy s¶n - Khai th¸c :s¶n l­îng t¨ng nhanh - Nu«i trång : ph¸t triÓn nhanh - XuÊt khÈu cã gi¸ trÞ lín N¨m 2002 ®¹t 2014 triÖu USD ( ®øng thø 3 sau dÇu khÝ vµ may mÆc) Ph©n bè : §B s«ng Cöu Long , DH Nam trung Bé ( Kiªn Giang , Cµ Mau , B×nh thuËn – 11. Vai trò ngành dịch vụ đối với sản xuất và đời sống ? - Nhờ có hoạt động các nghành thương mại , vận tải mà các nghành nông ,lâm ,ngư nghiệp và công nghiệp được cung cấp nguyên vật liệu để sản xuất , và đưa đi tiêu thụ các sản phẩm đã sản xuất được. - Tạo ra mối liên hệ giữa các nghành sản xuất trong nước và giữa nước ta với nước ngoài . - Thu hút ngày càng nhiều lao động , tạo nhiều việc làm , góp phần quan trọng trong việc nâng cao đời sống nhân dân , đem lại nguồn thu nhập lớn cho kinh tế nước nhà . 12. Vì sao nói Hà nội , thành phố Hồ Chí Minh là hai trung tâm dịch vụ lớn và đa dạng nhất ở nước ta ? - đây là hai đầu mối giao thông vận tải , viễn thông lớn nhất nước ta . -Ở đây tập trung nhiều trường đại học , các viện nghiên cứu , các bệnh viện chuyên khoa hàng đầu . - Là 2 trung tâm thương mại , tài chính , ngân hàng lớn nhất . - Các dich vụ : Quảng cáo , bảo hiểm , tư vấn , văn hoá , nghệ thuật ...cũng luôn dẫn đầu . 13.Vai trò , vị trí ngành giao thông vận tải nước ta ? - Giao thông vận tải tuy không trực tiếp sản xuất ra của cải vật chất nhưng nó không thể thiếu được trong sản xuất và đời sống của côn người . Việc vận chuyển nguyên vật liệu từ nơi khác về cơ sở sản xuất và đưa snả phẩm từ nơi sản xuất đến nơi tiêu thụ ..đều ccàn đến giao thông vận tải . - Giao thông vận tải chuyên chở hành khách trong nước , quốc tế , tham gia thúc đẩy thương mại với nước ngoài và giữ gìn bảo vệ Tổ Quốc . - Nhờ vào việc phát triển gioa thông vận tải mà nhiều vùng khó khăn nước ta có cơ hội phát triển . 14.Những điều kiện thuận lợi và khó khăn đối với giao thông vận tải nước ta ? * Thuận lợi : - Nước ta nằm trong vùng ĐNÁ và giáp biển thuận lợi giao thông đường biển trong nước và với các nước trên thế giới . - Phần đất liền địa thế kéo dài theo hướng B- N, có dải đồng bằng gần như liên tục ven biển, đường bờ biển dài -> Việc đi lại từ B-N khá thuận lợi . - Nước ta có mạng lưới sông suối dày đặc -> đi lại miền ngược - đến miền xuôi khá thuận lợi . * Khó khăn: - Hình thể nước ta hẹp ở miền trung, có nhiều đồi núi và cao nguyên chạy theo hướng TB- ĐN -> đi lại theo hướng Đ-T khó khăn . - Sông ngòi nước dày đặc , khí hậu nhiều mưa bão , lũ lụt -> Việc đi lại , xây dựng , bảo vệ đường sá , cầu cống đòi hỏi tốn kém . - Cơ sở vật chất kĩ thuật còn thấp, vốn đầu tư ít, phương tiện máy móc phải nhập khẩu từ nước ngoài tốn nhiều ngoại tệ. 15 Vai trß vµ ®Æc ®iÓm ph¸t triÓn cña ngµnh b­u chÝnh viÔn th«ng Vai trß : ®¶m b¶o th«ng tin liªn l¹c gi÷a c¸c vïng c¸c ®Þa ph­¬ng trong n­íc vµ quècc tÕ Cung cÊp kÞp thêi th«ng tin vÒ t×nh h×nh kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n hãa x· héi trong vµ ngoµi n­íc §Èy nhanh tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi T×nh h×nh ; - Ph¸t triÓn nhanh, ®Çu t­ lín cã hiÖu qu¶, ph¸t triÓn réng kh¾p - Sè ng­êi sö dông ®iÖn tho¹i t¨ng nhanh - NhiÒu dÞch vô míi ra ®êi - Hßa m¹ng INTERNET n¨m 1997 sè thuª bao t¨ng nhanh - Ch­¬ng tr×nh truyÒn h×nh ngµy cµng ®a d¹ng 16.Vai trß cña ngµnh du lÞch vµ những điều kiện cần thiết phát triển ngành du lịch ? - Mang l¹i nguån thu nhËp lín - Më réng giao l­u trong n­íc vµ quèc tÕ - N©ng cao ®êi sèng nh©n d©n - TiÒm n¨ng phong phó ®a d¹ng , t¨ng nhanh, ph¸t triÓn réng kh¾p thu hót kh¸ch du lÞch trong vµ ngoµi n­íc -> t«n träng gi÷ g×n vµ b¶o vÖ m«i tr­êng, b¶n s¾c v¨n hãa, di s¶n truyÒn thèng - Phải có tài nguyên du lịch phong phú : Phong c¶nh ®Ñp : VÞnh H¹ Long, Tam cèc- bÝch ®éng Tµi nguyªn du B·i t¾m tèt : Nha Trang, B·i Ch¸y, Cöa lß ... lÞch tù nhiªn KhÝ hËu tèt: B¹ch M·, §µ L¹t, Sa Pa.......... Tµi nguyªn sinh vËt : C¸c v­ên quèc gia........ C«ng tr×nh kiÕn tróc Phè cæ Héi An, th¸nh ®Þa Mü S¬n.. Tµi nguyªn du Di tÝch lÞch sö : Dinh §éc LËp, ®iÖn Biªn Phñ , §Þa ®¹o.. lÞch nh©n v¨n LÔ héi d©n gian : Cång chiªng,Chïa H­¬ng, §Òn Hïng Lµng nghÒ truyÒn thèng Gèm B¸t Trµng... V¨n hãa d©n gian Ca trï, móa rèi .... Di s¶n van hãa thÕ giíi - Cơ sở vật chất vµ nguån lao ®éng đáp ứng nhu cầu . - Phải có nhu cầu về du lịch . C©u 17 KÓ tªn c¸c trung t©m c«ng nghiÖp lín vµ chøc n¨ng chuyªn ngµnh cña tõng trung t©m ? C©u 18 : X¸c ®Þnh trªn c¸c tuyÕn ®­êng, s©n bay nhµ ga ,bÕn c¶ng, cÇu , ®Ìo, cửu khẩu, bãi biển, vườn quốc gia quan träng cña n­íc ta ? Bài tập : - Xem lại các bài tập , bài thực hành về nhận xét , phân tích bảng số liệu , vẽ, nhận xét các dạng biểu đồ trong SGK vµ trong b¶n ®å III. Sự phân hoá lãnh thổ : 1. Vùng trung du và miền núi Bắc Bộ : Vị trí địa lí và lãnh thổ - §¬n vÞ hµnh chÝnh: 15 tỉnh, T©y B¾c 4 tØnh, §«ng B¾c 11 tØnh. - DiÖn tÝch: 100.965 Km2 = 30,7% diÖn tÝch c¶ n­íc. - D©n sè: 11, 5 triÖu ng­êi ( N¨m 2002) = 14,4% d©n sè c¶ n­íc. - TiÕp gi¸p: Trung Quèc, Lµo, BiÓn, Vïng §ång b»ng S«ng Hång, B¾c Trung Bé. - Cã vÞ trÝ chiÕn l­îc quan träng c¶ vÒ kinh tÕ lÉn quèc phßng an ninh. - TiÕp gi¸p víi Trung Quèc, Lµo, §ång b»ng s«ng Hång, BiÓn §«ng, B¾c Trung Bé.Trung du vµ miÒn nói B¾c Bé kh«ng chØ cã phÇn ®Êt liÒn réng lín mµ cßn cã c¶ vïng biÓn giµu tiÒm n¨ng ë phÝa ®«ng nam. §iÒu nµy rÊt thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ vµ giao l­u víi c¸c vïng trong n­íc còng nh­ n­íc ngoµi.(nªu thuËn lîi vµ khã kh¨n g×). - §©y lµ vïng cã diÖn tÝch lín nhÊt so víi c¸c vïng kh¸c (DiÖn tÝch: 100965km2, chiÕm 30,7% diÖn tÝch c¶ n­íc). * C¸c trung t©m kinh tÕ. Qu¶ng Ninh, L¹ng S¬n , Th¸i nguyªn , ViÖt Tr×, .. Câu 1 : Sự khác biệt về tự nhiên và thế mạnh kinh tế của 2 tiểu vùng Đông bắc và Tây bắc a. Vùng Đông bắc : - Địa hình núi trung bình , thấp , các dãy núi cánh cung . khí hậu nhiệt đới ẩm , mùa đông lạnh kéo dài ->Thế mạnh kinh tể : Giàu tài nguyên khoáng sản , có thế mạnh trồng rừng , thuỷ điện , trồng cây công nghiệp, dược liệu , cây ăn quả , tiềm năng kinh tế , du lịchbiển b. Vùng Tây Bắc : - Địa hình núi cao , hiểm trở , khí hậu nhiệt đới ẩm , mùa đông ít lạnh ngắn -> Thế mạnh kinh tế : Phát triển thuỷ điện , trồng rừng , cây công nghiệp , chăn nuôi, du lịch nghỉ mát. 2.Vì sao việc phát triển , nâng cao đời sống các dân tộc phải đi đôi việc bảo vệ môi trường tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên ? - Nguồn tài nguyên của vùng dồi dào , nhưng do khai thác quá mức làm cho nguồn tài nguyên cạn kiệt ( gỗ, rừng , lâm snr , đất nông nghiệp , khoáng sản ...) - Diện tích đất trống đồi trọc ngày một tăng , thiên tai diễn biến phức tạp gây thiệt hại lớn , sự suy giảm chất lượng môi trường sinh thái tác đọng xấu đến nguồn nước ngầm và các dòng sông . Hồ nước các nhà máy thuỷ điện , nguồn nước cung cấp cho đồng bằng sông Hồng bị ảnh hưởng trực tiếp nghiêm trọng . 3. Các nghành sản xuất thế mạnh : a. nghành nông nghiệp ; - Cây công nghiệp lâu năm : Chè ( Mộc châu , Hà gang , Thái nguyên ) - Cây ăn quả cận nhiệt : Mận, mơ ( Cao bằng , lào cai ) , Hồng ( Lạng sơn ) Vải thiều ( Bắc giang ) Do đất trồng tốt , khí hậu thích hợp nên cây chè chiếm tỉ trọng về diện tích và sản lượng lớn của cả nước được thị trường trong và ngoài nước ưa chuộng . - Chăn nuôi phát triển trên những đồng cỏ . Chăn nuôi trâu chiếm tỉ trọng lớn nhất cả nước( 57,3% ), lợn chiếm 22% cả nước. b. Nghành công nghiệp : - Khai thác khoáng sản : Đông bắc có tài nguyên khoáng sản phong phú . - Tây Bắc có nguồn tiềm năng thuỷ điện lớn và phát triển mạnh . Nhà máy thuỷ điện Hoà Bình có ý nghĩa : Sản xuất điện , cung cấp năng lượng , điều tiết lũ , cung cấp nước tưới , khai thác du lịch . Ngoài ra còn có thế mạnh về kinh tế , du lịch biển ( Quảng Ninh ). 4. Ý nghĩa phát triển nghề rừng kết hợp nông - lâm ở trung du và miền núi Bắc Bộ : - Việc phát triển nghề rừng theo hướng nông -lâm kết hợp sẽ khai thác hợp lí hơn diện ti tích đất rừng . Nhờ nghề rừng phát triển mà độ che phủ tăng lên , hạn chế xói mòn . - Sử dụng nguồn lao động nhàn rỗi trong nông nghiệp nhằm tăng thu nhập , cải thiện đời sống người dân 1) Dùa vµo b¶ng 18.1 SGK vÏ biÓu ®å cét vµ nhËn xÐt vÒ gi¸ trÞ s¶n xuÊt CN ë 2 tiÓu vïng §«ng B¾c vµ T©y B¾c? ( cã 3 n¨m, 2 cét/ n¨m) *NhËn xÐt: - Gi¸ trÞ s¶n xuÊt CN ë 2 tiÓu vïng ®Òu t¨ng nhanh qua c¸c n¨m ( §«ng b¾c t¨ng 2,3 lÇn, T©y b¾c t¨ng 2,2 lÇn) - Tuy nhiªn gi¸ trÞ s¶n xuÊt CN ë T©y B¾c cßn qu¸ nhá so víi §«ng B¾c (n¨m 2002: Gi¸ trÞ s¶n xuÊt CN cña §«ng B¾c lín h¬n 20,5 lÇn T©y b¾c....) => §«ng b¾c cã CN ph¸t triÓn m¹nh h¬n T©y b¾c ... - Do §«ng B¾c cã nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n T©y B¾c (®Þa h×nh, tµi nguyªn, nh©n lùc, CSVCKT.... 2. Vùng đồng bằng sông Hồng : 1. Điều kiện tự nhiên của đồng bằng sông Hồng đem lại những thuận lợi khó khăn gì trong việc phát triển kinh tế xã hội ? a. Thuận lợi : + Vị trí địa lí : Thuận lợi giao lưu kinh tế xã hội trực tiếp với các vùng trong nước . + Địa hình: Đồng bằng khá bằng phẳng thuận lợi xây dựng, phát triển gthông . + Khí hậu có mùa đông lạnh phát triển vụ đông. + Về các tài nguyên : - Đất phù sa màu mỡ , khí hậu , thuỷ văn phù hợp thâm canh tăng vụ trong sản xuaats nông nghiệp nhất là trồng lúa . - Khoáng sản có giá trị kinh tế : mỏ đá tràng kênh , sét cao lanh làm nguyên liệu sản xuất xi măng chất lượng cao, than nâu, khí tự nhiên . - Bờ biển Hải phòng , Ninh bình thuận lợi cho việc đánh bắt nuôi trồng thuỷ sản - Phong cảnh du lịch phong phú đa dạng . b. Khó khăn : - Thời tiết thất thường , không ổn định gây thiệt hại mùa màng , đường sá cầu cống , các công trình thuỷ lợi . - Do hệ thống đê chống lũ -> Đồng ruộng trở thành các ô trũng ngập nước trong mùa mưa . 2. Những thành tựu và khó khăn trong sản xuất nông nghiệp của đồng bằng sông Hồng , hướng giải quyết những khó khăn đó ? a. Những thành tựu : - Diện tích và tổng sản lượng lương thực chỉ đứng sau đồng bừng sông Cửu long . - Các loại cây ưa lạnh trong vụ đông đem lại hiệu quả kinh tế cao , có giá trị xuất khẩu ( Ngô đông , khoai tây , cà rốt ) - Đàn lợn có số lượng lớn nhất cả nước ( 27,2%) , Chăn nuôi bò sữa, gia cầm đang phát triển mạnh . b. Khó khăn : - Diện tích canh tác đang bị thu hẹp do mở rộng đát thổ cư, đát chuyên dùng , số laođộng dư thừa . - Sự thất thường của thời tiết : lũ , bão , sương giá , sương muối .. - Nguy cơ ô nhiễm môi trường do sử dụng phân hoá học , thuốc trừ sâu không đúng phương pháp , không đúng liều lượng . c. Hướng giải quyết : - Chuyển dịch cơ cấu kinh tế và cơ cấu lao động theo hướng công nghiệp hoá , hiện đại hoá . - Chuyển một phần lao động nông nghiệp sang các nghành khác hoặc đi lập nghiệp các nơi khác . - Thâm canh tăng vụ , khai thác ưu thế các cây rau vụ đông . - Hạn chế sử dụng phân hoá học , sử dụng phân vi sinh , ,dùng thuốc trừ sâu đúng phương pháp , dúng liều lượng . 3. Đồng bằng sông Hồng có cơ sở hạ tầng hoàn thiện nhất cả nước : - Trong nông nghiệp : Kết cấu hạ tầng hoàn thiện từ lâu đời nhất là hệ thống đe chống lũ . - Trong công nghiệp : Được hình thành vào loại sớm nhất ở nước ta với các nghành tiểu thủ công truyền thống : Gạch Bát tràng , gốm Hải dương và ngày nay vứi các nghành công nghiệp chủ chốt nhưcơ khí , luyện kim , hoá chất . - Các nghành dịch vụ : Thương mại phát triển lâu đời , có các trung tâm thương mại lớn nhất cả nước trong quá khứ và hiện tại như: Hải phòng , Hà nội và các cư sở văn hoá , di tích lịch sử là những nơi du lịch hấp dẫn của khách trong và ngoài nước . 4 Cho biết ở đồng bằng sông Hồng, cây trồng nào là quan trọng nhất. nhờ điều kiện nào mà vùng có thể đưa vụ đông thành vụ chính. Trả lời: Ở đồng bằng song Hồng lúa là cây trồng quan trọng nhất. Vụ đông trở thành vụ chính là do có một mùa đông lạnh. Đầu tư phát triển thủy lợi. 5.Các tỉnh thành phố thuộc vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ Hà Nội, Hưng yên, Hai Dương , Hải Phòng , Quảng ninh , Bắc Ninh , Vĩnh Phúc Vai trò vùng kinh tế trọng điểm : Tạo cơ hội cho sự chuyển dich cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá, sử dụng hợp lí tài nguyên thiên nhiên ,nguồn lao động của cả 2 vùng đồng bằng sông hồng, Trung du miền núi Bắc Bộ 2) Dùa vµo b¶ng 20.2 GSK vÏ biÓu ®å cét thÓ hiÖn b×nh qu©n ®Êt n«ng nghiÖp theo ®Çu ng­êi ë ®ång b»ng s«ng Hång vµ c¶ n­íc ( ha/ng) ? Nªu nhËn xÐt ? a/ TÝnh b×nh qu©n ®Êt n«ng nghiÖp theo ®Çu ng­êi ? §Êt n«ng nghiÖp (ngh×n ha) Sè d©n (triÖu ng­êi) B×nh qu©n (ha/ ng­êi) C¶ n­íc 9406,8 79,8 0,12 §ång b»ng s«ng Hång 855,2 17,5 0,05 b/ BiÓu ®å / NhËn xÐt Vïng ®ång b»ng s«ng Hång cã diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp = 9,1% tæng diÖn tÝch n«ng nghiÖp cña c¶ n­íc nh­ng cã sè d©n = 21,9% d©n sè c¶ n­íc - Lµ vïng cã b×nh qu©n ®Êt n«ng nghiÖp nhá nhÊt c¶ n­íc chØ b»ng gÇn 1/2 møc trung b×nh cña c¶ n­íc 3. Vùng Bắc Trung Bộ : 1. . Kh¸i qu¸t vÒ vÞ trÝ vµ giíi h¹n l·nh thæ+ TiÕp gi¸p víi c¸c vïng: Trung du