Đổi mới phương pháp dạy học và đổi mới đánh giá kết quả học tập của học sinh trung học cơ sở môn Địa Lí

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO DỰ ÁN PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC TRUNG HỌC CƠ SỞ - II CỤC GIÁO VIÊN VÀ CÁN BỘ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Sửa ngày 1- 7- 09/ Lần 4- Đức- MP sửa Tài liệu tập huấn giáo viên THCS ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC VÀ ĐỔI MỚI ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ MÔN ĐỊA LÍ (Tài liệu lưu hành nội bộ) Hà nội 6- 2009 Ngày thứ nhất MỞ ĐẦU: GIỚI THIỆU MỤC TIÊU, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP TẬP HUẤN Mục tiêu: Sau bài học, học viên cần : Quan triệt được mục tiêu đợt tập huấn, Biết rõ nội dung, phương pháp tập huấn và chương trình tập huấn Có tâm thế sẵn sàng triển khai tiếp lớp tập huấn ở địa phương. Tài liệu và thiết bị: Giấy A4 Slide 1, 2, 3 trong Phụ lục tài liệu Tiến trình hoạt động Hoạt động 1. Tìm hiểu mục tiêu tập huấn a. Hình thức hoạt động: cá nhân, cả lớp b. Thời gian hoạt động: 15’ c. Nhiệm vụ: Trao đổi để thống nhất về mục tiêu tập huấn d. Tổ chức thực hiện BCV thông báo: - Luật Giáo dục- 2005 yêu cầu: “Phương pháp giáo dục phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy sáng tạo của người học; bồi dưỡng cho người học năng lực tự học, khả năng thực hành, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên”. - Bộ GD ĐT yêu cầu: “Đổi mới KTĐG phải gắn với việc thực hiện cuộc vận động “Nói không với tiêu cực trong thi cử ”; “Phải đảm bảo sự cân đối các yêu cầu kiểm tra về kiến thức, rèn luyện kỹ năng và yêu cầu về thái độ đối với học sinh và hướng dẫn học sinh tự đánh giá kết quả học tập, rèn luyện năng lực tự học và tư duy độc lập” (Thông báo 287/TB-BGD ĐT ngày 5/5/2009 của Bộ GDĐT về đổi mới KTĐG thúc đẩy đổi mới PPDH). - Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức nhiều lớp tập huấn về hai nội dung đổi mới PPDH, KTĐG. Vậy chúng ta còn mong muốn gì trong đợt tập huấn này? - BCV sử dụng PP công não, đề nghị HV trong 5’ suy nghĩ và ghi lại vào vở mong muốn của cá nhân đạt được sau 3 ngày tập huấn hè 2009 này. - BCV đề nghị 1 HV nêu đầy đủ mong muốn của cá nhân, một số HV khác bổ sung - BCV thống nhất mục tiêu lớp tập huấn bằng Slide số 2, 3 Hoạt động 2. Tìm hiểu nội dung, phương pháp tập huấn a. Hình thức hoạt động: cả lớp b. Thời gian hoạt động: 10’ c. Nhiệm vụ: Thống nhất nội dung, phương pháp tập huấn và giới thiệu chương trình tập huấn d. Tổ chức thực hiện: BCV thông báo bằng các Slide từ số 4 đến số 10 IV. Sản phẩm: - Nhận thức của học viên theo mục tiêu của bài mở đầu THÔNG TIN PHẢN HỒI MỤC TIÊU TẬP HUẤN 1. Kiến thức: Sau đợt tập huấn, HV cần: - Phân tích được thực trạng tiến hành đổi mới (ĐM) phương pháp dạy học (PPDH), ĐM kiểm tra, đánh giá (KTĐG) kết quả học tập môn Địa lí của học sinh THCS trong thời gian vừa qua. - Nhận thức được sự cần thiết phải tiếp tục tiến hành đổi mới PPDH và KTĐG kết quả học tập của học sinh. - Trình bày được những định hướng, biện pháp đổi mới PPDH môn Địa lí ở THCS. - Nhận biết và giải thích sự khác biệt của một số PPDH thường được vận dụng trong đổi mới PPDH Địa lí ở THCS. - Trình bày được định hướng cơ bản của đổi mới KT ĐG trong môn Địa lí ở THCS. - Phân tích được ý nghĩa của ma trận đề trong việc ra đề kiểm tra của môn Địa lí. - Nêu được những nội dung và PP tiến hành một khoá tập huấn theo định hướng đổi mới. 2. Kĩ năng - Tiến hành đổi mới PPDH theo định hướng chung và theo đặc trưng bộ môn - Soạn được đề kiểm tra đúng theo định hướng đổi mới KTĐG trong môn Địa lí - Tổ chức tập huấn bồi dưỡng giáo viên (GV) đúng yêu cầu của Bộ 3. Thái độ Tích cực áp dụng đổi mới PPDH và đổi mới KTĐG kết quả học tập môn Địa lí của HS THCS vào thực tiễn dạy học ở địa phương. PHƯƠNG PHÁP VÀ TÀI LIỆU TẬP HUẤN Phương pháp tập huấn Nguyên tắc: học qua “làm” Khổng tử : “Nói cho tôi nghe - Tôi sẽ quên Chỉ cho tôi thấy - Tôi sẽ nhớ Cho tôi tham gia - Tôi sẽ hiểu” Ngạn ngữ Việt Nam cũng có câu: “Trăm nghe không bằng một thấy Trăm thấy không bằng một làm” Ta làm được - Ta sẽ học được Lớp tập huấn sẽ triển khai theo tinh thần quán triệt định hướng đổi mới PPDH nói chung: kết hợp sử dụng những PPDH khác nhau; kết hợp sử dụng những kĩ thuật dạy học khác nhau, tăng cường tổ chức các hoạt động thực hành để có thể kích thích được nhiều mặt khác nhau trong trí tuệ của người học. 2. Tài liệu tập huấn Tài liệu được biên soạn theo phương pháp tiếp cận của GIPO (xem phụ lục phần một về đổi mới PPDH) và có cấu trúc sau: - Phần thứ nhất trình bày các hoạt động với các thành phần: mục tiêu hoạt động, điều kiện đảm bảo thực hiện, chủ yếu đưa ra yêu cầu về nguồn tài liệu và đồ dùng, thiết bị cần thiết; tiếp theo là tiến trình hoạt động, làm rõ những hoạt động của BCV và HV cần thực hiện với các nguồn tài liệu, thiết bị để đạt được mục tiêu. Phần này còn cung cấp các phiếu học tập hoặc gợi ý cách trình bày kết quả làm việc của cá nhân hoặc nhóm. Ở một số hoạt động còn cung cấp thông tin phản hồi giúp GV có câu trả lời đúng. BCV căn cứ vào gợi ý ở từng hoạt động, thông báo cho HV nhiệm vụ và tổ chức cho HV làm việc để có các sản phẩm cụ thể. Trong mỗi nhiệm vụ có gợi ý cách thức tổ chức hoạt động (cá nhân/nhóm), có dự kiến thời gian thực hiện. Tuy nhiên, BCV có thể linh hoạt bố trí việc thực hiện các nhiệm vụ cũng như thời gian cần thiết trong hoạt động. Cuối cùng là sản phẩm cần đạt ở từng hoạt động (của cá nhân hoặc nhóm). - Phần thứ hai là các phụ lục cung cấp những tư liệu được BCV sử dụng và tư liệu mà HV sẽ sử dụng khi thực hiện nhiệm vụ theo gợi ý của từng hoạt động và một số tư liệu liên quan đến vấn đề đổi mới PPDH và KTĐG để HV tham khảo. - Phần thứ ba: Giao nhiệm vụ cho các cốt cán tổ chức tập huấn ở địa phương NỘI DUNG TẬP HUẤN 1.Giới thiệu mục tiêu, nội dung và phương pháp tập huấn 2. Thực trạng, sự cần thiết và định hướng cơ bản của đổi mới PPDH Địa lí ở THCS 3. Thực hành đổi mới PPDH Địa lí theo định hướng đổi mới 4. Thực trạng, sự cần thiết và định hướng đổi mới KTĐG kết quả học tập môn Địa lí ở THCS 5. Thực hành vận dụng quy trình xây dựng đề kiểm tra môn ĐL 6. Tổng kết CHƯƠNG TRÌNH TẬP HUẤN Ngày Buổi Nội dung làm việc Ghi chú 1 Sáng 8h00-9h30 9h30-11h30 - Đón đại biểu- Khai mạc - Báo cáo về “Trường học thân thiện- Học sinh tích cực” - Tổ chức lớp, phát tài liệu - Giới thiệu MT,ND, PP tập huấn - Về đổi mới PPDH môn ĐL ở THCS - Tài liệu của Dự án - PPDH thường được sử dụng trong đổi mới. Chiều 14h00-17h00 - Về đổi mới PPDH môn ĐL ở THCS - Thực hành : Soạn bài theo định hướng ĐM PPDH Địa lí - Đảm bảo đủ loại hình bài và lớp của THCS 2 Sáng 8h00-11h00 11h00-11h30 - Thực hành đổi mới PPDH : trình bày kết quả nhóm, bình luận - Những vấn đề đổi mới PPDH địa lí cần quan tâm - Có thể chọn trích đoạn và vận dụng PP đóng vai Chiều 14h00-14h45 14h45-17h00 - Về đổi mới KTĐG kết quả học tập môn Địa lí ở THCS: thực trạng và lí do ĐM - Định hướng ĐM KTĐG: Đánh giá theo yêu cầu, theo tiêu chí, theo quy trình Sử dụng chuẩn KT- KN xác định nội dung, lập ma trận đề 3 Sáng 8h00- 11h30 Thực hành ĐM KT ĐG: cá nhân và nhóm soạn câu hỏi kiểm tra kỹ năng; soạn đề kiểm tra theo đúng định hướng ĐM KTĐG - Đề có đủ ma trận, đáp án Chiều 14h00-16h00 16h15-16h30 16h30-17h00 - Thực hành ĐM KTĐG : trình bày kết quả nhóm, bình luận - Mối quan hệ giữa ĐM KTĐG và ĐM PPDH trong môn Địa lí THCS - Tổng kết: Nhiệm vụ của cán bộ cốt cán sau tập huấn TW - Phân tích sâu một vài câu hỏi về kỹ năng và đề KT Ngày thứ nhất (tiếp) PHẦN MỘT ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN ĐỊA LÍ Ở THCS NỘI DUNG 1: TÌM HIỂU VỀ QUAN ĐIỂM, ĐỊNH HƯỚNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC ĐỊA LÍ I. Mục tiêu: Sau phần này, HV cần: - Biết được vì sao phải đổi mới PPDH nói chung và đổi mới PPDH Địa lí nói riêng. - Trình bày được quan điểm, định hướng và một số giải pháp đổi mới PPDH Địa lí. - Biết cách xác định mục tiêu và cách thiết kế kế hoạch bài học. II. Tài liệu và phương tiện - Tài liệu “Một số vấn đề đổi mới PPDH môn Địa lí THCS”. - Giấy Ao, giấy trong; bút viết trên giấy Ao và giấy trong; giấy màu (xanh, đỏ và vàng). - Máy chiếu đa năng, máy chiếu qua đầu. III. Tiến trình hoạt động a. Hình thức hoạt động: nhóm b. Thời gian hoạt động: 60’ c. Nhiệm vụ: - Thống nhất về thực trạng và sự cần thiết phải tiếp tục tiến hành đổi mới PPDH bộ môn. - HV làm quen với kĩ thuật dạy học “các mảnh ghép” d. Tổ chức thực hiện: BCV tổ chức cho các nhóm HV trao đổi về đánh giá thực trạng và phân tích sự cần thiết phải tiếp tục tiến hành đổi mới PPDH. Hoạt động 1. BCV nêu câu hỏi thảo luận Câu hỏi thảo luận 1. Vì sao phải đổi mới PPDH? 2. Hiểu đổi mới PPDH là thế nào? 3. Thực trạng về đổi mới PPDH ở địa phương ? - HV thảo luận nhóm và ghi kết quả thảo luận ra giấy Ao/ giấy trong - Đại diện một số nhóm báo cáo kết quả thảo luận. - BCV kết luận (Mục 1- Phụ lục 2, phần PPDH) Hoạt động 2: HV làm quen với kĩ thuật dạy học “các mảnh ghép” - BCV giới thiệu kĩ thuật dạy học “các mảnh ghép” Hướng dẫn thực hiện kĩ thuật dạy học “ các mảnh ghép” Vòng 1: Cả lớp được chia thành 3 nhóm : Đỏ, xanh, vàng. Mỗi nhóm thực hiện 1 nhiệm vụ. Mỗi thành viên trong nhóm đều trả lời được câu hỏi trong nhiệm vụ được giao. Vòng 2: Hình thành nhóm 3 người mới ( 1 người từ nhóm đỏ, 1 người từ nhóm xanh và 1 người từ nhóm vàng). Các câu trả lời và thông tin của vòng 1 được các thành viên nhóm mới chia sẻ đầy đủ với nhau. Nhiệm vụ mới được giao cho nhóm vừa thành lập để giải quyết. - BCV chia nhóm theo màu giấy (3 HV/ nhóm) và giao nhiệm vụ cho các nhóm. Câu hỏi thảo luận của các nhóm Vòng 1 - Nhóm màu đỏ: Quan điểm đổi mới PPDH môn Địa lí THCS? Anh/ chị có thống nhất với quan điểm đổi mới PPDH môn Địa lí THCS? Vì sao? - Nhóm màu xanh: Định hướng đổi mới PPDH môn Địa lí THCS? Anh/ chị có thống nhất với định hướng đổi mới PPDH môn Địa lí THCS? Cần thêm/ bớt gì? - Nhóm màu vàng: Một số giải pháp đổi mới PPDH môn Địa lí THCS? Anh/ chị có thống nhất với một số giải pháp đổi mới PPDH môn Địa lí THCS? Cần thêm/ bớt gì? Vòng 2 - Trình bày khái quát về quan điểm, định hướng và một số giải pháp đổi mới PPDH môn Địa lí THCS. - Những điểm cần bổ sung hoặc lược bớt? - HV thảo luận theo nhóm (Vòng 1 và 2); kết quả thảo luận của các nhóm ở vòng 2 được ghi ra giấy Ao / giấy trong. - Đại diện một số nhóm báo cáo kết quả thảo luận. - BCV trình bày về quan điểm, định hướng và một số giải pháp đổi mới PPDH Địa lí ở THCS. (Mục 2,3,4,5,6 - Phụ lục 2, phần PPDH) IV. Sản phẩm - Quan điểm, định hướng và một số giải pháp đổi mới PPDH Địa lí ở THCS. - Kĩ thuật dạy học “các mảnh ghép” - Phần trình bày của HV trên giấy Ao/ giấy trong. NỘI DUNG 2: TÌM HIỂU VỀ VIỆC VẬN DỤNG CÁC PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC ĐỊA LÍ THEO ĐỊNH HƯỚNG ĐỔI MỚI I. Mục tiêu: Sau phần này, HV cần: - Biết cách cải tiến một số PPDH thường dùng (truyền thống) theo định hướng đổi mới. - Có khả năng áp dụng một số PPDH mới nhằm phát huy tính tích cực học tập của HS. II. Tài liệu và phương tiện - Tài liệu “Một số vấn đề đổi mới PPDH môn Địa lí THCS”. - Giấy Ao, bản trong; bút viết trên giấy Ao và giấy trong. - Máy chiếu đa năng/máy chiếu qua đầu. III. Tiến trình hoạt động a. Hình thức hoạt động: nhóm b. Thời gian hoạt động: 90’ c. Nhiệm vụ: - HV làm quen với kĩ thuật dạy học “khăn trải bàn” - Khái quát về các quan điểm, PP và kĩ thuật dạy học và việc vận dụng chúng trong DH Địa lí ở THCS d. Tổ chức thực hiện: Hoạt động 1: BCV giới thiệu về kĩ thuật “khăn trải bàn” - BCV chia nhóm và giao nhiệm vụ cho các nhóm - Các nhóm số lẻ: Nhiệm vụ 1 Nhiệm vụ 1: - Hãy cho biết một số PPDH Anh / Chị thường sử dụng để giảng dạy Địa lí ở THCS? - Hãy cho ví dụ về một phương pháp dạy học địa lí mà Anh /Chị đã sử dụng có hiệu quả - Các nhóm số chẵn: Nhiệm vụ 2 Nhiệm vụ 2: Đọc phần II (Tài liệu một số vấn để đổi mới PHDH môn Địa lí ở THCS) và chỉ ra những điểm mới trong việc sử dụng một số PPDH + Nhóm 2 và nhóm 4: Những điểm mới trong nhóm phương pháp dùng lời. + Nhóm 6 và nhóm 8 : Những điểm mới trong nhóm phương pháp sử dụng các phương tiện trực quan. - HV thảo luận nhóm và ghi kết quả thảo luận ra giấy Ao (áp dụng kĩ thuật khăn trải bàn) - Đại diện một số nhóm báo cáo kết quả thảo luận. - BCV kết luận. (Mục 1- Phụ lục 3, phần PPDH) Hoạt động 2: - BCV trình bày: a) Khái quát về các quan điểm, PP và kĩ thuật dạy học. -b) Vận dụng một số PPDH truyền thống theo định hướng đổi mới và một số PPDH mới . - PP thuyết trình: Trước và trong khi thuyết trình, cần nêu lên những vấn đề, tình huống hoặc câu hỏi có liên quan đến nội dung thuyết trình, nhằm kích thích tư duy, định hướng hoạt động nhận thức của HS - PP đàm thoại: Cần tăng cường sử dụng PP đàm thoại gợi mở và nâng cao chất lượng của các câu hỏi Lưu ý khi vận dụng một số PPDH theo định hướng đổi mới - PP trực quan: Sử dụng các PTTQ cần theo một quy trình hợp lí để có thể khai thác tối đa kiến thức từ các PTTQ. Cần chuẩn bị câu hỏi/ hệ thống câu hỏi dẫn dắt HS quan sát và tự khai thác kiến thức. - PPDH phát hiện và giải quyết vấn đề: Mấu chốt của PPDH phát hiện và giải quyết vấn đề là tạo ra các tình huống có vấn đề phù hợp với trình độ nhận thức của HS. - PPDH hợp tác theo nhóm nhỏ: Không phải bài học nào cũng thích hợp với việc tổ chức cho HS làm việc theo nhóm. Cần lưu ý trách nhiệm của cá nhân trong nhóm. IV. Sản phẩm HV nhận biết rõ hơn về một số PHDH thường dùng (truyền thống) theo định hướng đổi mới, HV biết kĩ thuật dạy học “khăn trải bàn” Phần trình bày của HV trên giấy Ao. Ngày thứ hai: NỘI DUNG 3 : THỰC HÀNH XÂY DỰNG KẾ HOẠCH BÀI GIẢNG ĐỊA LÍ THEO ĐỊNH HƯỚNG ĐỔI MỚI PPDH I. Mục tiêu: Sau phần này, HV cần: - Xây dựng kế hoạch bài giảng trong SGK Địa lí THCS theo định hướng đổi mới PPDH (soạn một số trích đoạn của bài trong SGK) II. Tài liệu và phương tiện - Tài liệu một số vấn đề đổi mới PPDH môn Địa lí THCS. - Chuẩn kiến thức, kĩ năng môn Địa lí ở THCS - SGK Địa lí các lớp 6, 7, 8 và 9. - Giấy Ao, A4, giấy trong; bút viết trên giấy Ao và giấy trong. - Máy chiếu đa năng/ máy chiếu qua đầu. III. Tiến trình hoạt động a. Hình thức hoạt động: cá nhân, nhóm b. Thời gian hoạt động: 180’ (90’ soạn bài và 90’ trao đổi về bài soạn) c. Nhiệm vụ: - HV soạn bài cá nhân sau đó trao đổi trong nhóm để hoàn tất bài soạn của nhóm. d. Tổ chức thực hiện: Hoạt động 1: BCV chia 8 nhóm, phân công nhóm soạn bài theo SGK Địa lí THCS như bảng sau: Bảng: Phân công nhóm soạn bài Nhóm Lớp Bài số Trích đoạn 1, 2 6 3, 4 7 5, 6 8 7, 8 9 - BCV yêu cầu nhóm trưởng phân công mỗi cá nhân trong nhóm chọn trích đoạn bài trong SGK được giao. Đảm bảo sự đa dạng của các trích đoạn và bài của SGK. - BCV hướng dẫn soạn trích đoạn: + Xác định mục tiêu của nội dung bài trong SGK được trích đoạn (căn cứ vào chuẩn kiến thức, kĩ năng môn Địa lí ở THCS) + Dự kiến phương tiện dạy học + Lựa chọn phương pháp sử dụng để dạy trích đoạn và giải thích sự lựa chọn đó. + Thiết kế các hoạt động của GV và HS Hoạt động 2: - Các nhóm trao đổi, lựa chọn trích đoạn từ kết quả làm việc của thành viên trong nhóm, sao cho trích đoạn thể hiện rõ việc vận dụng quan điểm đổi mới PPDH của nhóm, chú ý sử dụng phương tiện dạy học, tổ chức hoạt động cho HS. - Nhóm cùng sạon bài sau khi đã thống nhất với BCV về trích đoạn được lựa chọn. Hoạt động 3: - HV trình bày các trích đoạn đã soạn trên giấy Ao. - Các HV khác bình luận, trao đổi, góp ý. - BCV tổng kết ý kiến của các HV trong lớp, bổ sung nhận xét của BCV đối với mỗi bài trình bày và đưa ra một số gợi ý về vận dụng phương pháp dạy học trong các trích đoạn. IV. Sản phẩm Bài soạn của cá nhân HV (trích đoạn). Phần trình bày của nhóm HV trên giấy Ao. Nhận xét bài soạn của HV. PHẦN HAI ĐỔI MỚI KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP MÔN ĐỊA LÍ CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ NỘI DUNG 1: THỰC TRẠNG VÀ SỰ CẦN THIẾT PHẢI ĐỔI MỚI KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP MÔN ĐỊA LÍ I. Mục tiêu: Sau bài này, HV cần: - Phân tích thực trạng kiểm tra đánh giá (KTĐG) bộ môn Địa lí ở THCS hiện nay - Hiểu được sự cần thiết phải đổi mới KTĐG - Có tâm thế sẵn sàng thực hiện đổi mới KTĐG II. Tài liệu và phương tiện - Văn bản chỉ đạo thông báo số 287/BGDĐT về đổi mới KTĐG thúc đẩy đổi mới PPDH của Bộ Giáo dục và Đào tạo, các văn bản chỉ đạo của Sở Giáo dục và Đào tạo. - Máy chiếu đa năng, giấy Ao, bút viết lên giấy, kẹp giấy, dây treo. III. Tiến trình hoạt động Hoạt động 1. Tìm hiểu thực trạng KTĐG môn Địa lí ở trường THCS hiện nay và sự cần thiết phải đổi mới KTĐG a. Hình thức hoạt động: Cá nhân, cả lớp b. Thời gian hoạt động: 30’ c. Nhiệm vụ: Nhiệm vụ 1: Đọc phụ lục 3 của phần hai. So sánh thực tế địa phương và bổ sung nhận xét về thực trạng kiểm tra đánh giá bộ môn Địa lí ở THCS hiện nay. Nhiệm vụ 2: Lập luận về sự cần thiết phải đổi mới về KTĐG d. Tổ chức thực hiện: BCV giao nhiệm vụ, học viên nghiên cứu cá nhân, ghi các ý chính vào phiếu học tập dưới đây: (Chú ý: để trống cột giải pháp, dành cho hoạt động 2 tiếp theo) Thực trạng KTĐG trong dạy học địa lí Nguyên nhân Giải pháp Nhận xét chung (Xem phụ lục 3) Nhận xét của cá nhân về thực trạng KTĐG trong dạy học địa lí ở địa phương - BCV đề nghị 2 HV trình bày kết quả làm việc cá nhân về những nhận xét, so sánh với thực trạng ĐM KTĐG ở địa phương mình, các HV khác lắng nghe và bổ sung. - BCV đề nghị HV bình luận về tính tích cực, hạn chế của KTĐG hiện nay và phân tích nguyên nhân để thấy được sự cần thiết phải đổi mới kiểm tra, đánh giá. - BCV chú ý tập hợp ý kiến HV và chốt lại, khẳng định sự cần thiết phải tiến hành đổi mới KTĐG. IV. Sản phẩm Bổ sung được bức tranh thực trạng về KTĐG trong dạy học Địa lí ở nhà trường THCS hiện nay HV hiểu được sự cần thiết phải đổi mới KTĐG NỘI DUNG 2 CÁC GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ I. Mục tiêu:Sau bài này, HV cần: - Phân tích được các giải pháp để thực hiện đổi mới KTĐG. - Lựa chọn các giải pháp đổi mới KTĐG phù hợp để ứng dụng vào cơ sở giáo dục của địa phương mình. II. Tài liệu và phương tiện - Văn bản chỉ đạo về đổi mới KTĐG thông báo số 287/BGDĐT về đổi mới KTĐG thúc đẩy đổi mới PPDH của Bộ Giáo dục và Đào tạo và các văn bản chỉ đạo của Sở Giáo dục và Đào tạo. - Máy chiếu đa năng, giấy Ao, giấy dính nhỏ, bút viết lên giấy, kẹp giấy, dây treo. III. Tiến trình hoạt động Hoạt động: Nghiên cứu đề xuất các giải pháp đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Địa lí a. Hình thức hoạt động: cá nhân, nhóm b. Thời gian hoạt động: 30’ c. Nhiệm vụ: - Cá nhân đề xuất giải pháp đổi mới KTĐG kết quả học tập của HS - Nhóm trao đổi về các ý kiến cá nhân và lựa chọn đưa ra các giải pháp nhằm đổi mới KTĐG kết quả học tập của HS có hiệu quả. d. Tổ chức thực hiện: - BCV yêu cầu cá nhân HV từ nhận xét về thực trạng, ghi tiếp các giải pháp đổi mới KTĐG kết quả học tập của HS, mỗi người ghi ít nhất 3 giải pháp (xem phụ lục 4 của phần II). - BCV chia 6 nhóm, mỗi nhóm nghiên cứu sản phẩm của thành viên trong nhóm, trao đổi và đề xuất 5 giải pháp được cho là tâm đắc nhất, ghi kết quả vào giấy A3. - BCV tổ chức đại diện 1 nhóm báo cáo đầy đủ kết quả làm việc của nhóm, sau đó để các nhóm khác phân tích, bổ sung, cần 1 HV ghi các ý kiến bổ sung vào giấy Ao - Cuối cùng cả lớp thống nhất những giải pháp đổi mới KTĐG kết quả học tập môn địa lí của HS THCS. IV. Sản phẩm Bản ghi các giải pháp đề xuất của cá nhân (phiếu học tập) và nhóm. NỘI DUNG 3 ĐỊNH HƯỚNG ĐỔI MỚI KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP MÔN ĐỊA LÍ Ở TRƯỜNG THCS I. Mục tiêu: Sau bài này HV cần: - Hiểu rõ và vận dụng được những định hướng của việc ĐMKTĐG KQHT môn Địa lí cấp THCS. - Thiết lập được ma trận đề kiểm tra trên cơ sở của chuẩn kiến thức, kĩ năng. - Thấy được vai trò của việc kiểm tra các kĩ năng địa lí (làm việc với Atlat, bản đồ, biểu đồ; khai thác bảng số liệu thống kê...) trong dạy học Địa lí. II. Tài liệu và phương tiện - Tài liệu: + Tài liệu Đổi mới đánh giá kết quả học tập Địa lí của HS THCS + Văn bản yêu cầu, tiêu chí, quy trình ra đề kiểm tra học kì (Cục Khảo thí và KĐCL) + SGK, SGV Địa lí THCS (từ lớp 6 đến lớp 9) + Chuẩn kiến thức, kĩ năng trong chương trình Địa lí THCS + Atlat Địa lí (thế giới, Việt Nam) - Phương tiện: Máy chiếu đa năng; giấy A4, Ao, giấy trong; bút viết (bút dạ); kẹp giấy, dây treo, kéo cắt giấy, băng dính III. Tiến trình hoạt động Hoạt động 1. Trao đổi về định hướng đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập địa lí a. Hình thức hoạt động: Cá nhân, nhóm b. Thời gian hoạt động: 30’ c. Nhiệm vụ: - HV xác định lại định hướng đánh giá kết quả học tập môn Địa lí - HV thảo luận theo nhóm: so sánh định hướng với thực trạng ĐMKTĐG ở địa phương và dự đoán khả năng triển khai đổi mới KTĐG ở địa phương mình. d. Tổ chức thực hiện - BCV giao nhiệm vụ cho các nhóm HV tham khảo tài liệu và trao đổi, xác định lại định hướng đổi mới KTĐG (tham khảo Phụ lục 6 và phụ lục 7 của phần hai) và ghi kết quả làm việc vào giấy Ao theo mẫu dưới đây. Đồng thời các nhóm so sánh giữa thực trạng KTĐG môn địa lí ở địa phương và định hướng để đánh giá khả năng thực hiện đổi mới KTĐG của địa phương. Định hướng đổi mới Khả năng thực hiện của địa phương Đổi mới đánh giá nói chung: Đổi mới ra đề kiểm tra học kì: - Đại diện các nhóm báo cáo trên giấy Ao (hoặc máy chiếu) - Báo cáo viên kết luận/ chốt định hướng cơ bản (sử dụng slide số 38 đến 46) Hoạt động 2: Tiêu chí hoá chuẩn kiến thức, kĩ năng làm căn cứ ra đề kiểm tra a. Hình thức hoạt động: BCV trình bày, HV thảo luận theo nhóm b. Thời gian hoạt động: 45’ c. Nhiệm vụ: - BCV: Phân tích chuẩn KT, KN; cụ thể hoá nội dung của chuẩn - HV phân tích và cụ thể hoá chuẩn KT, KN (mỗi lớp 1 chủ đề) d. Tổ chức thực hiện: (1) BCV phân tích chuẩn KT, KN; cụ thể hoá chuẩn theo 3 bước . - Bước 1: Phân loại các chuẩn kiến thức, kĩ năng theo mức độ nhận thức mà chuẩn yêu cầu (nhắc lại, nhớ lại, phân tích, giải thích, so sánh một sự vật hiện tượng địa lí nào đó), hoặc các chỉ số cần đo. - Bước 2: Chi tiết hoá các nội dung HS cần đạt được (làm căn cứ xét mức độ đạt mục tiêu của HS) Bước 3: Thiết kế câu hỏi, bài tập hoặc lập tình huống thực hành để học sinh thể hiện khả năng thực hiện các hành động, thao tác. (BCV sử dụng slide 50 đến 56) Tiêu chí hóa chuẩn kiến thức Bước 1 Bước 2 Bước 3 Cấp độ nhận thức Hành động, thao tác, chỉ số Câu hỏi, bài tập, thực hành Tiêu chí hóa chuẩn kĩ năng chủ đề Bước 1 Bước 2 Bước 3 Cấp độ nhận thức Hành động, thao tác, chỉ số Câu hỏi, bài tập, thực hành (2) HV thảo luận theo nhóm, BCV chia lớp làm 8 nhóm, đặt tên nhóm (đánh số thứ tự), 2 nhóm thực hiện một nhiệm vụ tiêu chí hoá chuẩn KT, KN của các chủ đề theo phân công sau: Nhóm Lớp Chủ đề Ghi chú 1,2 6 Trái Đất trong hệ Mặt Trời. Hình dạng Trái Đất và cách thể hiện bề mặt Trái Đất trên bản đồ Hai nhãm có thể chän chñ ®Ò kh¸c, song phải chọn cùng 1 chủ đề của lớp được phân công 3,4 7 M«i tr­êng ®íi nãng vµ ho¹t ®éng kinh tÕ cña con ng­êi ®íi nãng 5,6 8 VÞ trÝ ®Þa lÝ, giíi h¹n, h×nh d¹ng l·nh thæ. Vïng biÓn ViÖt Nam 7,8 9 Vïng Trung du vµ miÒn nói B¾c Bé Các nhóm làm việc với chuẩn kiến thức, kỹ năng trong chương trình Địa lí THCS, với SGK, SGV và trình bày kết quả vào giấy Ao theo mẫu phiếu thực hành dưới đây Tiêu chí hóa chuẩn kiến thức Bước 1 Bước 2 Bước 3 Cấp độ nhận thức Hành động, thao tác, chỉ số Câu hỏi, bài tập, tình huống TH Tiêu chí hóa chuẩn kĩ năng chủ đề Bước 1 Bước 2 Bước 3 Cấp độ nhận thức Hành động, thao tác, chỉ số Câu hỏi, bài tập, tình huống TH - Các nhóm treo kết quả làm việc (giấy ô) lên tường để các nhóm khác thăm quan, tìm hiểu. - BCV tổ chức cho cả lớp trao đổi theo phương pháp hỏi chuyên gia (mỗi nhóm cử 1 người đóng vai chuyên gia để trả lời các câu hỏi của các HV khác trong lớp về các tiêu chí trong chủ đề của nhóm mình tham gia). - BCV nhắc lại các bước phân tích, tiêu chí hoá chuẩn kiến thức, kĩ năng. Hoạt động 3: Lập ma trận đề kiểm tra trên cơ sở tiêu chí hoá chuẩn kiến thức, kĩ năng a. Hình thức hoạt động: HV làm việc cá nhân và thảo luận theo nhóm b. Thời gian hoạt động: 35’ c. Nhiệm vụ: HV nêu vai trò của ma trận với việc đánh giá kết quả học tập của HS HV thiết kế một ma trận đề kiểm tra trên cơ sở kết quả làm việc của nhiệm vụ 2 d. Tæ chøc thùc hiÖn BCV yêu cầu 1 HV nêu vai trò của ma trận, HV khác bổ sung. BCV có thể giới thiệu ví dụ minh hoạ ma trận đề kiểm tra (slide 58 đến 62). - BCV đề nghị nhóm HV trao đổi, thảo luận và xây dựng ma trận trên cơ sở tiêu chí hoá chuẩn kiến thức, kĩ năng đã có được ở nhiệm vụ 2 trước đó. Kết quả làm việc được trình bày vào giấy A3 theo mẫu ma trận dưới đây. (giữ nguyên nhóm như nhiệm vụ 2) MA TRẬN ĐỀ KIỂM TRA MÔN ĐỊA LÍ Néi dung BiÕt HiÓu VËn dông Tæng ®iÓm TNKQ TL TNKQ TL TNKQ TL (..c©u, .. ý, .. ®iÓm) (..c©u, .. ý, .. ®iÓm) (..c©u, .. ý, .. ®iÓm) Tæng - Hai nhóm có cùng nội dung trao đổi kết quả làm viêc (tờ A3 ghi ma trận) sau đó trao đổi, góp ý cho nhau - Báo cáo viên giải đáp các thắc (nếu có) Hoạt động 4: Trao đổi về những khó khăn khi KTĐG kĩ năng Địa lí a. Hình thức hoạt động: HV làm việc cá nhân và thảo luận theo nhóm (8-10 HV) b. Thời gian hoạt động: 20’ c. Nhiệm vụ: - HV phát hiện những khó khăn khi xây dựng các câu hỏi, bài tập có liên quan đến kỹ năng địa lí. - Trao đổi