Giáo án 11 cơ bản

Ngµy so¹n 18.8.11 TiÕt PPCT 1.2 Vµo phñ chóa TrÞnh (Trích Thượng kinh kí sự) -Lª H÷u Tr¸c- A-Môc tiªu cẦN ĐẠT: 1. Kiến thức: HiÓu râ gi¸ trÞ hiÖn thùc s©u s¾c cña t¸c phÈm còng nh­ th¸i ®é tr­íc hiÖn thùc vµ ngßi bót kÝ sù ch©n thùc ,s¾c s¶o cña Lª H÷u Tr¸c qua ®o¹n trÝch miªu t¶ cuéc sèng vµ cung c¸ch sinh ho¹t n¬i phñ chóa TrÞnh. 2. Kĩ năng: Biết cách cảm thụ và phân tích một tác phẩmm thuộc thể loại kí sự. 3. Thái độ: Thái độ phê phán nghiêm túc lối sống xa hoa nơi phủ chúa Trân trọng lương y, có tâm có đức. B-ChuÈn bÞ ph­¬ng tiÖn: GV: SGK, SGV Ng÷ v¨n 11. Tµi liÖu tham kh¶o vÒ Lª H÷u Tr¸c, ThiÕt kÕ bµi gi¶ng HS: SGK, tài liệu tham khảo C- CÁCH THỨC TIẾN HÀNH: Gv kÕt hîp ph­¬ng ph¸p ®äc s¸ng t¹o, ®èi tho¹i, trao ®æi, nªu vÊn ®Ò, thảo luận D- TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: 1. Ổn định tổ chức lớp: TiÕt 1 2. Kiểm tra bài cũ: không 3. Bài mới: Ho¹t ®éng cña Gv& HS Yªu cÇu cÇn ®¹t Ho¹t ®éng 1 ( H­íng dÉn hs t×m hiÓu tiÓu dÉn ) (?) Nh÷ng hiÓu biÕt cña anh (chÞ) vÒ t¸c gi¶ Lª H÷u Tr¸c vµ t¸c phÈm “Th­îng kinh kÝ sù”? -HS dùa vµo SGK tr×nh bµy ý chÝnh. -GV tæng hîp: Hoạt động 2: Hướng dẫn HS đọc Yªu cÇu HS tãm t¾t ®o¹n trÝch theo s¬ ®å. Ho¹t ®éng 3 ( H­íng dÉn hs t×m hiÓu v¨n b¶n ) -GV yªu cÇu HS ®äc ®o¹n trÝch theo lùa chän cña GV (?) Theo ch©n t¸c gi¶ vµo phñ, h·y t¸i hiÖn l¹i quang c¶nh cña phñ chóa? -Hs t×m nh÷ng chi tiÕt vÒ quang c¶nh phñ chóa. -Gv nhËn xÐt ,tæng hîp. (?) Qua nh÷ng chi tiÕt trªn,anh (chÞ ) cã nhËn xÐt g× vÒ quang c¶nh cña phñ chóa? -Hs nhËn xÐt ,®Ênh gi¸ . - Gv tæng hîp -GV nªu vÊn ®Ò: (?) LÇn ®Çu ®Æt ch©n vµo phñ Chóa ,t¸c gi¶ ®· nhËn xÐt : “cuéc sèng ë ®©y thùc kh¸c ng­êi th­êng” .anh (chÞ) cã nhËn th¸y ®iÒu ®ã qua cung c¸ch simh ho¹t n¬i phñ chóa? - Gv tæ chøc hs ph¸t hiÖn ra nh÷ng chi tiÕt miªu t¶ cung c¸ch sinh ho¹t vµ nhËn xÐt vÒ nh÷ng chi tiÕt ®ã GV chèt tiÕt TiÕt 2 (?) Nhµ nghiªn cøu NguyÔn §¨ng Na cho r»ng : “kÝ chØ thùc sù xuÊt hiÖn khi ng­êi cÇm bót trùc diÖn tr×nh bµy ®èi t­îng ®­îc ph¶n ¸nh b»ng c¶m quan cña chÝnh m×nh”.XÐt ë ph­¬ng diÖn nµy TKKS ®· thùc sù ®­îc coi lµ mét t¸c phÈm kÝ sù ch­a ? H·y ph©n tÝch th¸i ®é cña t¸c gi¶ ? -HS th¶o luËn ,trao ®æi ,®¹i diÖn tr×nh bµy . - GV gîi më : (?) Th¸i ®é cña t¸c gi¶ tr­íc quang c¶nh phñ chóa ? (?)N¬i ë cña Th¸i tö ®­îc miªu t¶ nh­ thÕ nµo? c¶m nhËn cña em? (?)H×nh hµi, d¸ng vãc th¸i tö ®­îc miªu t¶ nh­ thÕ nµo? nhËn xÐt c¸ch miªu t¶ cña t¸c gi¶? (?) Th¸i ®é khi b¾t m¹ch kª ®¬n ? (?) Nh÷ng b¨n kho¨n gi÷a viªc ë vµ ®i ë ®o¹n cuèi nãi lªn ®iÒu g×? - Hs th¶o luËn ,trao ®æi ,cö ®¹i diÖn tr×nh bµy. -Gv nhËn xÐt ,tæng hîp (?) Qua nh÷ng ph©n tÝch trªn , h·y ®¸nh gi¸ chung vÒ t¸c gi¶ ? -Hs suy nghÜ ,tr¶ lêi . -Gv nhËn xÐt ,tæng hîp: (?) Qua ®o¹n trÝch ,Anh (chÞ) cã nhËn xÐt g× vÒ nghÖ thuËt viÕt kÝ sù cña t¸c gi¶ ?H·y ph©n tÝch nh÷ng nÐt ®Æc s¾c ®ã? - HS trao ®æi ,th¶o luËn ,®¹i diÖn tr×nh bµy . - GV tæng hîp : Ho¹t ®éng 4 (Cñng cè vµ luyÖn tËp) (?) Qua ®o¹n trÝch em cã suy nghÜ g× vÒ bøc tranh hiÖn thùc cña x· héi phong kiÕn ®­¬ng thêi ? Tõ ®ã h·y nhËn xÐt vÒ th¸i ®é cña t¸c gi¶ tr­íc hiÖn thùc ®ã ? -HS suy nghÜ ,ph¸t biÓu c¶m xóc cña c¸ nh©n. I) TiÓu dÉn 1) T¸c gi¶ Lª H÷u Tr¸c -HiÖu H¶i Th­îng L·n ¤ng , xuÊt th©n trong mét gia ®×nh cã truyÒn thèng häc hµnh,®ç ®¹t lµm quan. -Ch÷a bÖnh giái ,so¹n s¸ch ,më tr­êng truyÒn b¸ y häc -T¸c phÈm næi tiÕng “H¶i Th­îng y t«ng t©m lÜnh” gåm 60 quyÓn biªn so¹n trong gÇn 40 n¨m 2) T¸c phÈm“Th­îng kinh kÝ sù -QuyÓn cuèi cïng trong bé “ H¶i Th­îng y t«ng t©m lÜnh” -TËp kÝ sù b»ng ch÷ H¸n ,hoµn thµnh n¨m 1783 ,ghi chÐp nh÷nh ®iÒu m¾t thÊy tai nghe II) §äc - hiÓu v¨n b¶n 1. Đọc, tóm tắt văn bản * Tãm t¾t theo s¬ ®å: Th¸nh chØ-> Vµo cung -> NhiÒu lÇn cöa -> V­ên c©y ,hµnh lang -> HËu m· qu©n tóc trùc-> Cöa lín ,®¹i ®­êng ,quyÒn bæng ->g¸c tÝa ,phßng trµ ->HËu m· qu©n tóc trùc -> Qua mÊy lÇn tr­íng gÊm -> HËu cung ->B¾t m¹ch kª d¬n -> VÒ n¬i trä. 2. Hiểu văn bản: 1) Quang c¶nh –cung c¸ch sinh ho¹t sa hoa dÇy quyÒn uy n¬i phñ chóa a) Chi tiÕt quang c¶nh vµ cung c¸ch sinh ho¹t: + RÊt nhiÒu lÇn cöa , n¨m s¸u lÇn tr­íng gÊm. + Lèi ®i quanh co, qua nhiÒu d·y hµnh lang + Canh gi÷ nghiªm ngÆt (lÝnh g¸c , thÎ tr×nh ) + C¶nh trÝ kh¸c l¹ (c©y cèi um tïm, chim kªu rÝu rÝt, danh hoa ®ua th¾m …) + Trong phñ lµ nh÷ng ®¹i ®ång ,quyÒn bæng g¸c tÝa ,kiÖu son ,m©m vµng chÐn b¹c) + Néi cung thÕ tö cã sËp vµng ,ghÕ rång ,nÖm gÊm ,mµn lµ… - NhËn xÐt ,®¸nh gi¸ vÒ quang c¶nh: -> Lµ chèn th©m nghiªm ,kÝn cæng ,cao t­êng -> Chèn xa hoa ,tr¸ng lÖ ,léng lÉy kh«ng ®au s¸nh b»ng -> Cuéc sèng h­ëng l¹c(cung tÇn mÜ n÷ ,cña ngon vËt l¹) -> Kh«ng khÝ ngét ng¹t ,tï ®äng( chØ cã h¬i ng­êi ,phÊn s¸p ,h­¬ng hoa) * Cung c¸ch sinh ho¹t, nghi thøc + ¡n uèng: m©m vµng, chÐn b¹c, ®å ngon vËt l¹ + Vµo phñ ph¶i cã th¸nh chØ ,cã lÝnh ch¹y thÐt ®­êng + Trong phñ cã mét guång m¸y phôc vô ®«ng ®¶o; ng­¬× truyÒn b¸o rén rµng ,ng­êi cã viÖc quan ®i l¹i nh­ m¾c cöi + Lêi lÏ nh¾c ®Õn chóa vµ thÕ tö ph¶i cung kÝnh lÔ phÐp ngang hµng víi vua +ThÕ tö cã tíi 7-8 thÇy thuèc tóc trùc, cã ng­êi hÇu cËn hai bªn…t¸c gi¶ ph¶i l¹y 4 l¹y - §¸nh gi¸ vÒ cung c¸ch sinh ho¹t: ->§ã lµ nh÷ng nghi lÔ khu«n phÐp…cho thÊy sù cao sang quyÒn quÝ ®Ðn tét cïng, lµ cuéc sèng xa hoa h­ëng l¹c ,sù léng hµnh cña phñ chóa, lµ c¸i uy thÕ nghiªng trêi l¸n l­ít c¶ cung vua =>Cho thÊy tµi ghi chÐp trung thùc, tØ mØ ®ú© tù nhiªn cña t¸c gi¶ => B»ng ngßi bót kÝ sù ch©n thùc, ®Æc s¾c, t¸c gi¶ ®· cho thÊy bøc tranh hiÖn thùc n¬i phñ chóa vµ c¸ch ®¸nh gi¸ cña b¶n th©n b) Th¸i ®é t©m tr¹ng cña t¸c gi¶ - T©m tr¹ng khi ®èi diÖn víi c¶nh sèng n¬i phñ chóa + C¸ch miªu t¶ ghi chÐp cô thÓ -> tù ph¬i bµy sù xa hoa ,quyÒn thÕ + C¸ch quan s¸t , nh÷ng lêi nhËn xÐt ,nh÷ng lêi b×nh luËn : “ C¶nh giµu sang cña vua chóa kh¸c h¼n víi ng­êi b×nh th­êng”… “ lÇn ®Çu tiªn míi biÕt caÝ phong vÞ cña nhµ ®¹i gia” + Tá ra thê ¬ döng d­ng víi c¶nh giµu sang n¬i phñ chóa. Kh«ng ®ång t×nh víi cuéc sèng qu¸ no ®ñ ,tiÖn nghi mµ thiÕu sinh khÝ .Lêi v¨n pha chót ch©m biÕm mØa mai . 2) Th¸i tö TrÞnh C¸n vµ t©m tr¹ng t¸c gØa khi kª ®¬n b¾t m¹ch cho thÕ tö a) Th¸i tö TrÞnh C¸n + Lèi vµo tèi om, ®i qua n¨m, s¸u lÇn tr­íng gÊm +N¬i ë: ®Æt sËp vµng, c¾m nÕn to trªn gi¸ ®ång. Ngãt chôc ng­êi ®øng hÇu sau mµn, cung n÷ xóm xÝt, ®Ìn chiÕu s¸ng,mµu phÊn, mµu ¸o ®á, h­¬ng hoa ngµo ng¹t. -> CËu bÐ bÞ bao bäc trong cÝa tæ kÐn vµng son víi bao lôa lµ gÊm vãc.Ng­êi ®«ng, nh­ng tÊt c¶ ®Òu yªn lÆng khiÕn kh«ng khÝ ngét ng¹t, l¹nh lÏo thiÕu sinh khÝ. +MÆc ¸o ®á, ngåi trªn sËp. + BiÕt khen ng­êi gi÷ ®óng phÐp t¾c. +Con ng­êi: tinh khÝ kh«, da mÆt kh«, rèn låi to,g©n thêi xanh,ch©n tay gµy gß ….nghuyªn khÝ ®· hao mßn, th­¬ng tæn qu¸ møc…m¹ch l¹i ttÕ, s¸c…©m d­¬ng ®Òu tæn hai. -> Th¸i tö ®­îc miªu t¶ bëi con m¾t cña vÞ lang y tµi giái b¾t m¹ch, chÈn ®o¸n bÖnh. T¸c gi¶ võa t¶, võa nhËn xÐt kh¸ch quan. b)T©m tr¹ng cña t¸c gi¶ khi kª ®¬n, b¾t m¹ch + LËp luËn vµ lý gi¶i c¨n bÖnh cña thÕ tö lµ do ë chèn mµn the tr­íng gÊm,¨n qu¸ no ,mÆc qu¸ Êm, t¹ng phñ míi yÕu ®i. §ã lµ c¨n bÖnh cã nguån gèc tõ sù xa hoa ,no ®ñ h­ëng l¹c, cho nªn c¸ch ch÷a kh«ng ph¶i lµ c«ng ph¹t gièng nh­ c¸c vÞ l­¬ng y kh¸c. +HiÓu râ c¨n bÖnh cña thÕ tö ,cã kh¶ n¨ng ch÷a khái nh­ng l¹i sî bÞ danh lîi rµng buéc,ph¶i ch÷a bÖnh cÇm chõng ,cho thuèc v« th­ëng v« ph¹t Sî lµm tr¸i y ®øc ,phô lßng cha «ng nªn ®µnh g¹t së thÝch c¸ nh©n ®Ó lµm trßn tr¸ch nhiÖm vµ l­¬ng t©m cña ng­êi thÇy thuèc. D¸m nãi th¼ng ,ch÷a thËt . Kiªn quyÕt b¶o vÖ chÝnh kiÕn ®Õn cïng. => §ã lµ ng­êi thµy thuèc giái ,giµu kinh nghiÖm ,cã l­¬ng t©m ,cã y ®øc, => Mét nh©n c¸ch cao ®Ñp ,khinh th­êng lîi danh,quyÒn quÝ, quan ®iÓm sèng thanh ®¹m ,trong s¹ch. 3) Bót ph¸p kÝ sù ®Æc s¾c cña t¸c phÈm + Kh¶ n¨ng quan s¸t tØ mØ ,ghi chÐp trung thùc ,t¶ c¶nh sinh ®éng + Lèi kÓ khÐo lÐo ,l«i cuèn b»ng nh÷ng sù viÖc chi tiÕt ®Æc s¾c . + Cã sù ®an xen víi t¸c phÈm thi ca lµm t¨ng chÊt tr÷ t×nh cña t¸c phÈm . III) Tæng kÕt chung - Ph¶n ¸nh cuéc sèng xa hoa ,h­ëng l¹c ,sù lÊn l­ít cung vua cña phñ chóa –mÇm mèng dÉn ®Õn c¨n bÖnh thèi n¸t trÇm kha cña XH phong kiÕn ViÖt Nam cuèi thÕ kØ XVIII - Béc lé c¸i t«i c¸ nh©n cña Lª H÷u Tr¸c : mét nhµ nho,mét nhµ th¬ ,mét danh y cã b¶n lÜnh khÝ ph¸ch ,coi th­êng danh lîi. 4 . Củng cố: - Hệ thống kiến thức đã học E Dặn dò: - Häc sinh chuÈn bÞ bµi “Tõ ng«n ng÷ chung ®Õn lêi nãi c¸ nh©n” - Vì sao Lê Hữu Trác lấy tên là Ông già lười ở đất Thượng Hồng ( Hải Thượng Lãn Ông ). F. Rót kinh nghiÖm …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Ngµy gi¶ng: 18/ 08/ 2011 TiÕt PPCT 3: Tõ ng«n ng÷ chung ®Õn lêi nãi c¸ nh©n. A. MỤC TIÊU BÀI HỌC: Gióp häc sinh: 1. Kiến thức: - N¾m ®­îc biÓu hiÖn cña c¸i chung trong ng«n ng÷ cña x· héi vµ c¸i riªng trong lêi nãi c¸ nh©n cïng mèi t­¬ng quan gi÷a chóng. 2. Kĩ năng: - RÌn luyÖn vµ n©ng cao n¨ng lùc s¸ng t¹o c¸ nh©n trong viÖc sö dông ng«n ng÷ TV. 3. Thái độ: - ý thøc t«n träng nh÷ng qui t¾c ng«n ng÷ chung cña x· héi, gãp phÇn vµo viÖc ph¸t triÓn ng«n ng÷ n­íc nhµ. B. Ph­¬ng tiÖn thùc hiÖn: - GV: SGK, SGV, giáo án, tài liệu.. - HS: SGK, tài liệu, vở ghi C. C¸ch thøc tiÕn hµnh - Ph­¬ng ph¸p ®äc hiÓu, ph©n tÝch, thuyÕt tr×nh kÕt hîp trao ®æi th¶o luËn. - TÝch hîp ph©n m«n: Lµm v¨n. TiÕng viÖt. §äc v¨n. D. TiÕn tr×nh d¹y häc 1. Ổn định tổ chức lớp: 11B2 2. Kiểm tra bài cũ: Quang c¶nh –cung c¸ch sinh ho¹t cu¶ phñ chóa? 3. Bài mới: Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Yªu cÇu cÇn ®¹t. Ho¹t ®éng 1. HS ®äc phÇn I SGK vµ tr¶ lêi c©i hái. - Ng«n ng÷ cã vai trß nh­ thÕ nµo trong cuéc sèng x· héi? I. Ng«n ng÷ - tµi s¶n chung cña x· héi. - Ng«n ng÷ lµ tµi s¶n chung cña mét d©n téc, mét céng ®ång x· héi dïng ®Ó giao tiÕp: biÓu hiÖn, lÜnh héi. - Mçi c¸ nh©n ph¶i tÝch lòy vµ biÕt sö dông ng«n ng÷ chung cña céng ®ång x· héi. - §Æc ®iÓm cÊu t¹o ng«n ng÷ ? Häc sinh nªu ý kiÕn, GV chèt ý. Ho¹t ®éng 2. HS ®äc phÇn II vµ tr¶ lêi c©u hái. - Lêi nãi - ng«n ng÷ cã mang dÊu Ên c¸ nh©n kh«ng? T¹i sao? Ho¹t ®éng nhãm. GV tæ chøc mét trß ch¬i gióp HS nhËn diÖn tªn b¹n m×nh qua giäng nãi. - Chia lµm 4 ®éi ch¬i. Mçi ®éi cö mét b¹n nãi mét c©u bÊt kú. C¸c ®éi cßn l¹i nh¾m m¾t nghe vµ ®o¸n ng­êi nãi lµ ai? C¸c nhãm tr×nh chiÕu giÊy trong vµ ph©n tÝch: - T×m mét vÝ dô ( c©u th¬, c©u v¨n ) mµ theo ®éi em cho lµ mang phong c¸ch c¸ nh©n t¸c gi¶, cã tÝnh s¸ng t¹o ®éc ®¸o trong viÖc sö dông tõ ng÷? - HS ®äc phÇn ghi nhí SGK. Ho¹t ®éng 3. GV ®Þnh h­íng HS lµm bµi tËp. Trao ®æi cÆp. Gäi tr×nh bµy . ChÊm ®iÓm. 1.TÝnh chung cña ng«n ng÷. - Bao gåm: + C¸c ©m ( Nguyªn ©m, phô ©m ) + C¸c thanh ( HuyÒn, s¾c, nÆng, hái, ng·, ngang). + C¸c tiÕng (©m tiÕt ). + C¸c ng÷ cè ®Þnh (thµnh ng÷, qu¸n ng÷) 2. Qui t¾c chung, ph­¬ng thøc chung. - Qui t¾c cÊu t¹o c¸c kiÓu c©u: C©u ®¬n, c©u ghÐp, c©u phøc. - Ph­¬ng thøc chuyÓn nghÜa tõ: Tõ nghÜa gèc sang nghÜa bãng. TÊt c¶ ®­îc h×nh thµnh dÇn trong lÞch sö ph¸t triÓn cña ng«n ng÷ vµ cÇn ®­îc mçi c¸ nh©n tiÕp nhËn vµ tu©n theo. II. Lêi nãi - s¶n phÈm riªng cña c¸ nh©n. - Giäng nãi c¸ nh©n: Mçi ng­êi mét vÎ riªng kh«ng ai gièng ai. - Vèn tõ ng÷ c¸ nh©n: Mçi c¸ nh©n ­a chuéng vµ quen dïng mét nh÷ng tõ ng÷ nhÊt ®Þnh - phô thuéc vµo løa tuæi, vèn sèng, c¸ tÝnh, nghÒ nghiÖp, tr×nh ®é, m«i tr­êng ®Þa ph­¬ng … - Sù chuyÓn ®æi, s¸ng t¹o khi sö dông tõ ng÷ quen thuéc: Mçi c¸ nh©n cã sù chuyÓn ®æi, s¸ng t¹o trong nghÜa tõ, trong sù kÕt hîp tõ ng÷… - ViÖc t¹o ra nh÷ng tõ míi. - ViÖc vËn dông linh ho¹t s¸ng t¹o qui t¾c chung, ph­¬ng thøc chung. Phong c¸ch ng«n ng÷ c¸ nh©n. III. Ghi nhí. - SGK IV. LuyÖn tËp. Bµi tËp 1 - Tõ " Th«i " dïng víi nghÜa míi: ChÊm døt, kÕt thóc cuéc ®êi - ®· mÊt - ®· chÕt. - C¸ch nãi gi¶m - nãi tr¸nh - lêi nãi c¸ nh©n NguyÔn KhuyÕn. Bµi tËp 2. - §¶o trËt tù tõ: VÞ ng÷ ®øng tr­íc chñ ng÷, danh tõ trung t©m tr­íc danh tõ chØ lo¹i. - T¹o ©m h­ëng m¹nh vµ t« ®Ëm h×nh t­îng th¬ - c¸ tÝnh nhµ th¬ Hå Xu©n H­¬ng. 4. H­íng dÉn vÒ nhµ. - N¾m néi dung bµi häc. - Lµm bµi tËp cßn l¹i - bµi tËp 3. - So¹n bµi theo ph©n phèi ch­¬ng tr×nh. E. DÆn dß: ¤n tËp chuÈn bÞ kiÓm tra F. Rót kinh nghiÖm …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Ngµy gi¶ng: 18/ 8/ 2011 TiÕt PPCT 4.5 Bµi viÕt sè 1. ( NghÞ luËn x· héi ) A.Mục tiêu bài học. Gióp häc sinh: - Cñng cè kiÕn thøc vÒ v¨n nghÞ luËn ®· häc ë THCS vµ häc k× II líp 10. - VËn dông ®­îc kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng ®· häc vÒ v¨n nghÞ luËn x· héi ®Ó viÕt ®­îc bµi v¨n nghÞ luËn x· héi cã néi dung s¸t víi thùc tÕ cuéc sèng vµ häc tËp cña häc sinh phæ t h«ng. B. Phương tiện dạy học. - SGK, SGV 11 - Gi¸o ¸n - §Ò bµi. C. Cách thức tiến hành. - Häc sinh lµm bµi t¹i líp 45 phót. - GV ®äc vµ chÐp ®Ò lªn b¶ng. - Yªu cÇu c¸c em nghiªm tóc thùc hiÖn néi qui tiÕt häc. D.Tiến trình giờ học. 1. æn ®Þnh tæ chøc. 2. KiÓm tra bµi cò: Kh«ng. 3. Bµi míi. Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Yªu cÇu cÇn ®¹t. GV ®äc vµ chÐp ®Ò lªn b¶ng. §Ò bµi. Bµy tá ý kiÕn cña m×nh vÒ vÊn ®Ò mµ t¸c gi¶ Th©n Nh©n trung ®· nªu trong Bµi kÝ ®Ò danh sÜ khoa Nh©m TuÊt, niªn hiÖu §¹i B¶o thø ba - 1442: " HiÒn tµi lµ nguyªn khÝ cña quèc gia, nguyªn khÝ thÞnh th× thÕ n­íc m¹nh, råi lªn cao, nguyªn khÝ suy th× thÕ n­íc yÕu, råi xuèng thÊp". I. Yªu cÇu vÒ kĩ n¨ng. 1. §äc kÜ ®Ò bµi , x¸c ®Þnh néi dung yªu cÇu. 2. LËp dµn ý ®¹i c­¬ng. 3. BiÕt vËn dông kiÕn thøc ®· häc vµ kü n¨ng viÕt v¨n nghÞ luËn ®Ó lµm bµi cho tèt. 4. V¨n râ rµng, ng¾n gän, trong s¸ng. DiÔn ®¹t l­u lo¸t, c¸c ý l«gÝc. II. Yªu cÇu vÒ kiÕn thøc. - HiÓu vµ gi¶i thÝch ®­îc ý nghÜa c©u nãi. - X¸c ®Þnh ®­îc vÊn ®Ò cÇn nghÞ luËn: Ng­êi tµi ®øc cã vai trß v« cïng quan träng trong sù nghiÖp x©y dùng vµ b¶o vÖ ®Êt n­íc. - Häc sinh cÇn ph¶i phÊn ®Êu trë thµnh ng­êi tµi ®øc ®Ó gãp phÇn x©y dùng ®Êt n­íc. - §Ò ra h­íng phÊn ®Êu b¶n th©n. III. Thang ®iÓm. - §iÓm 9-10: §¸p øng tÊt c¶ c¸c yªu cÇu trªn. Bµi viÕt cßn m¾c mét sè lçi nhá vÒ diÔn ®¹t. - §iÓm 7-8: §¸p øng ®­îc 2/3 c¸c yªu cÇu trªn. Bµi viÕt cßn m¾c mét sè lçi chÝnh t¶, diÔn ®¹t. - §iÓm 5-6: §¸p øng 1/2 yªu cÇu trªn, bµi viÕt cßn m¾c nhiÒu lçi diÔn ®¹t, chÝnh t¶. - §iÓm 3-4: §¸p øng ®­îc 1-2 néi dung yªu cÇu trªn. Bµi m¾c qu¸ nhiÒu lçi chÝnh t¶, diÔn ®¹t. - §iÓm 1-2: Tr×nh bµy thiÕu ý hoÆc cßn s¬ sµi ý, m¾c qu¸ nhiÒu lçi diÔn ®¹t, ng÷ ph¸p, chÝnh t¶. - §iÓm 0: Hoµn toµn l¹c ®Ò. E. DÆn dß: So¹n bµi Tù t×nh ( Hå Xu©n H­¬ng) F. Rót kinh nghiÖm Ngµy so¹n: 20/08/2011 TiÕt 6 Tù t×nh ( Bµi II ). Hå Xu©n H­¬ng . A. MỤC TIÊU BÀI HỌC: Gióp häc sinh: 1. Kiến thức: - C¶m nhËn ®­îc t©m tr¹ng võa buån tñi, võa phÉn uÊt tr­íc t×nh c¶nh Ðo le vµ kh¸t väng sèng, kh¸t väng h¹nh phóc cña Hå Xu©n H­¬ng. - ThÊy ®­îc tµi n¨ng th¬ N«m Hç Xu©n H­¬ng. 2. Kĩ năng: - RÌn kÜ n¨ng ®äc diÔn c¶m vµ ph©n tÝch t©m tr¹ng nh©n vËt tr÷ t×nh. 3. Thái độ: Trân trong, cảm thông với thân phận và khát vọng của người phụ nữ trong xã hội xưa. B. Ph­¬ng tiÖn thùc hiÖn: - GV: SGK, SGV, giáo án, tài liệu.. - HS: SGK, tài liệu, vở ghi C. C¸ch thøc tiÕn hµnh - Ph­¬ng ph¸p ®äc hiÓu, ®äc diÔn c¶m. Ph©n tÝch, b×nh gi¶ng, kÕt hîp so s¸nh, nªu vÊn ®Ò b»ng h×nh thøc trao ®æi, th¶o luËn nhãm. - TÝch hîp ph©n m«n: Lµm v¨n. TiÕng viÖt. §äc v¨n. D. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: 1. æn ®Þnh tæ chøc: 11B2 2. KiÓm tra bµi cò: Kh«ng. 3. Bµi míi. Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Yªu cÇu cÇn ®¹t. Ho¹t ®éng 1. GV gäi HS ®äc tiÓu dÉn vµ tr¶ lêi c©u hái. - PhÇn tiÓu dÉn tr×nh bµy nh÷ng néi dung chÝnh nµo? Ho¹t ®éng 2. GV h­íng dÉn HS c¸ch ®äc v¨n b¶n. Gäi HS ®äc vµ nhËn xÐt. GV ®äc l¹i. Ho¹t ®éng 3. Bµi th¬ ®­îc lµm theo thÓ th¬ nµo? T×m nh÷ng tõ chØ kh«ng gian, thêi gian vµ t©m tr¹ng cña nh©n vËt tr÷ t×nh trong 2 c©u th¬ ®Çu? NhËn xÐt c¸ch dïng tõ vµ ng¾t nhÞp c©u th¬ 2? C¸i hång nhan ≠ kiÕp hång nhan ≠ phËn hång nhan. Tr¬/c¸i hång nhan/víi n­íc non. Nhãm 2. T©m tr¹ng cña nh©n vËt tr÷ t×nh trong hai c©u 3+4? T×m nh÷ng tõ ng÷ biÓu c¶m vµ gi¸ trÞ nghÖ thuËt cã trong 2 c©u th¬ ®ã? - VÇng tr¨ng - xÕ - khuyÕt - ch­a trßn: YÕu tè vi l­îng à ch¼ng bao giê viªn m·n . Ch¹nh nhí KiÒu: Khi tØnh r­îu lóc tµn canh, GiËt m×nh, m×nh l¹i th­¬ng m×nh xãt xa. H×nh t­îng thiªn nhiªn trong hai c©u th¬ 5+6 gãp phÇn diÔn t¶ t©m tr¹ng vµ th¸i ®é cña nh©n vËt tr÷ t×nh tr­íc sè phËn nh­ thÕ nµo? Hai c©u kÕt nãi lªn t©m sù g× cña t¸c gi¶? NghÖ thuËt t¨ng tiÕn ë c©u th¬ cuèi cã ý nghÜa nh­ thÕ nµo? Gi¶i thÝch nghÜa cña hai "xu©n" vµ hai tõ "l¹i" trong c©u th¬ ? + Xu©n ®i: Tuæi xu©n ( t¸c gi¶ ) + Xu©n l¹i:Mïa xu©n ( ®Êt trêi ) + L¹i(1): Thªm lÇn n÷a. + L¹i(2): Trë l¹i. B¶n chÊt cña t×nh yªu lµ kh«ng thÓ san sÎ ( ¨ng ghen). - Liªn hÖ: KÎ ®¾p ch¨n b«ng kÎ l¹nh lïng/ chÐm cha c¸i kiÕp lÊy chång chung/ n¨m th× m­êi häa nªn ch¨ng chí/ mét th¸ng ®«i lÇn cã còng kh«ng/ ….. Ho¹t ®éng 4. HS ®äc ghi nhí SGK. Rót ra néi dung vµ nghÖ thuËt cña bµi th¬. Ho¹t ®éng 5. HD HS luện tập Ho¹t ®éng 6 I. §äc hiÓu tiÓu dÉn. +Cuéc ®êi. - Quª ë lµng Quúnh §«i, Quúnh L­u, NghÖ An - Lµ ng­êi tµi hoa, thÝch giao du gÆp gì b¹n bÌ, ng¾m danh lam th¾ng c¶nh. - Cuéc ®êi gÆp nhiÌu lËn ®Ën vÒ ®­êng chång con. +Sù nghiÖp s¸ng t¸c: ®Ó lai tËp L­u H­¬ng KÝ Th¬ Xu©n H­¬ng mang phong c¸ch riªng ®éc ®¸o võa trõ t×nh, võa trµo phóng, võa mang phong c¸ch d©n gian.Ng«n ng÷ t¸o b¹o mµ tinh tÕ. II. §äc hiÓu v¨n b¶n. 1. §äc. 2. ThÓ lo¹i: Th¬ N«m §­êng luËt 3. T×m hiÓu néi dung vµ nghÖ thuËt. 3.1. Hai c©u ®Ò. §ªm khuya v¨ng v¼ng trèng canh dån, Tr¬ c¸i hång nhan víi n­íc non. à H×nh ¶nh mét con ng­êi c« ®¬n ngåi mét m×nh trong ®ªm khuya, céng vµo ®ã lµ tiÕng trèng canh b¸o hiÖu sù tr«i ch¶y cña thêi gian. à C¸ch dïng tõ: Cô thÓ hãa, ®å vËt hãa, rÎ róng hãa cuéc ®êi cña chÝnh m×nh. à C©u th¬ ng¾t lµm 3 nh­ mét sù ch× chiÕt, bÏ bµng, buån bùc. C¸i hång nhan Êy kh«ng ®­îc qu©n tö yªu th­¬ng mµ l¹i v« duyªn, v« nghÜa, tr¬ l× ra víi n­íc non. àHai c©u th¬ t¹c vµo kh«ng gian, thêi gian h×nh t­îng mét ng­êi ®µn bµ trÇm uÊt, ®ang ®èi diÖn víi chÝnh m×nh. 3.2. Hai c©u thùc. ChÐn r­îu h­¬ng ®­a say l¹i tØnh, VÇng tr¨ng bãng xÕ khuyÕt ch­a trßn. - Uèng r­îu mong gi¶i sÇu nh­ng kh«ng ®­îc, Say l¹i tØnh. tØnh cµng buån h¬n. - H×nh ¶nh ng­êi phô n÷ uèng r­îu mét m×nh gi÷a ®ªm tr¨ng, ®em chÝnh c¸i hång nhan cña m×nh ra lµm thøc nhÊm, ®Ó råi s÷ng sê ph¸t hiÖn ra r»ng trong cuéc ®êi m×nh kh«ng cã c¸i g× lµ viªn m·n c¶, ®Òu dang dë, muén mµng. - Hai c©u ®èi thanh nghÞch ý: Ng­êi say l¹i tØnh >< tr¨ng khuyÕt vÉn khuyÕt à tøc, bëi con ng­êi muèn thay ®æi mµ hoµn c¶nh cø ú ra à v« cïng c« ®¬n, buån vµ tuyÖt väng. 3.3. Hai c©u luËn. Xiªn ngang mÆt ®Êt rªu tõng ®¸m §©m to¹c ch©n m©y ®¸ mÊy hßn. - §éng tõ m¹nh: Xiªn ngang, ®©m to¹c-> T¶ c¶nh thiªn nhiªn k× l¹ phi th­êng, ®Çy søc sèng: Muèn ph¸ ph¸ch, tung hoµnh - c¸ tÝnh Hå Xu©n H­¬ng: M¹nh mÏ, quyÕt liÖt, t×m mäi c¸ch v­ît lªn sè phËn. - PhÐp ®¶o ng÷ vµ nghÖ thuËt ®èi: Sù phÉn uÊt cña th©n phËn rªu ®¸, còng lµ sù phÉn uÊt, ph¶n kh¸ng cña t©m tr¹ng nh©n vËt tr÷ t×nh. 3.4. Hai c©u kÕt. Ng¸n nçi xu©n ®i, xu©n l¹i l¹i, M¶nh t×nh san sÎ tÝ con con. - Hai c©u kÕt khÐp l¹i lêi tù t×nh. àNçi ®au vÒ th©n phËn lÏ män, ng¸n ngÈm vÒ tuæi xu©n qua ®i kh«ng trë l¹i, nh­ng mïa xu©n cña ®Êt trêi vÉn cø tuÇn hoµn. à Nçi ®au cña con ng­êi l©m vµo c¶nh ph¶i chia sÎ c¸i kh«ng thÓ chia sÎ: M¶nh t×nh - san sÎ - tÝ - con con. à C©u th¬ n¸t vôn ra, vËt v· ®Õn nhøc nhèi v× c¸i duyªn t×nh hÈm hiu, lËn ®Ën cña nhµ th¬. Cµng g¾ng g­îng v­¬n lªn cµng r¬i vµo bi kÞch. C©u th¬ diÔn t¶ sù xãt xa ®Õn téi nghiÖp, lµ t©m tr¹ng cña mét ng­êi suèt ®êi mang th©n ®i lµm lÏ, lµ nçi lßng cña ng­êi phô n÷ x­a khi h¹nh phóc ®èi víi hä lµ c¸i ch¨n qu¸ hÑp. III. Ghi nhí. - SGK. IV. Luyện tập: HS làm bài tập 1 tr 20 - Sự giống nhau: + Tác giả tự nói lên nỗi lòng mình với hai tâm trngj vừa buồn tủi, xót xa vừa phẫn uất trước duyên phận. + Tài năng sử dụng TV, đặc biệt là những từ làm định ngữ hoặc bổ ngữ: mõ thảm, chuông sầu, tiếng rền rĩ, duyên mõm mòm, già tom (Tự tình-bài I), xiên ngang, đâm toạc (Tự tình- bài II) + Nghệ thuật tu từ, đẩo ngữ. - Sự khác nhau: Ở Tự tình- bài I, yếu tố phản kháng, thách đố duyên phận mạnh mẽ hơn. Tự tình- bài I viết trước Tự tình-bài II. V. Củng cố: - Nội dung: + Qua lời tự tình, bài thơ nói lên cả bi kịch và khát vọng hạnh phúc của HXH. + Ý nghĩa nhân văn của bài thơ: Trong buồn tỉu, người ohụ nữ vẫn gắng gượng vượt lên trân số phận nhưng cuối cùng vẫn rơi vào bi kịch. - Nghệ thuật: + Sử dụng từ ngữ giản dị mà đặc sắc + H/a giàu sức gợi + Diễn tả tinh tế tâm trạng E. DÆn dß: H­íng dÉn vÒ nhµ. - Häc thuéc lßng vµ diÔn xu«i bµi th¬. - TËp b×nh bµi th¬. - So¹n bµi theo ph©n phèi ch­¬ng tr×nh. Tù t×nh ( Bµi I ) TiÕng gµ v¨ng v¼ng g¸y trªn bom, O¸n hËn tr«ng ra kh¾p mäi chßm. Mâ th¶m kh«ng khua mµ còng cèc, Chu«ng sÇu ch¼ng ®¸nh cí sao om? Tr­íc nghe nh÷ng tiÕng thªm rÇu rÜ, Sau giËn v× duyªn ®Ó mâm mßm. Tµi tö nh©n v¨n ai ®ã t¸? Th©n nµy ®©u ®· chÞu giµ tom! Tù t×nh (Bµi III) ChiÕc b¸ch buån vÒ phËn næi nªnh, Gi÷a dßng ngao ng¸n nçi lªnh ®ªnh. L­ng khoang t×nh nghÜa d­êng lai l¸ng, Nöa m¹n phong ba luèng bÖp bÒnh. CÇm l¸i mÆc ai l¨m ®ç bÕn, Dong lÌo th©y kÎ r¾p xu«i ghÒnh. Êy ai th¨m v¸n cam lßng vËy, Ng¸n nçi «m ®µn nh÷ng tÊp tªnh. F. Rót kinh nghiÖm …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Ngµy so¹n: 21- 08-2011 TiÕt PPCT 7. C©u c¸ mïa thu (Thu ®iÕu). NguyÔn KhuyÕn A. Môc tiªu bµi häc. Gióp häc sinh: - C¶m nhËn ®­îc vÎ ®Ñp cña c¶nh thu ®iÓn h×nh cho mïa thu lµng c¶nh ViÖt Nam vïng ®ång b»ng B¾c Bé. - VÎ ®Ñp t©m hån thi nh©n:TÊm lßng yªu thiªn nhiªn, quª h­¬ng ®Êt n­íc vµ t©m tr¹ng thêi thÕ. - ThÊy ®­îcc tµi n¨ng th¬ N«m NguyÔn KhuyÕn: NghÖ thuËt t¶ c¶nh, t¶ t×nh, gieo vÇn, sö dông tõ ng÷… - RÌn kü n¨ng ®äc diÔn c¶m vµ ph©n tÝch t©m tr¹ng nh©n vËt trong th¬ tr÷ t×nh. B. Ph­¬ng tiÖn thùc hiÖn. - SGK, SGV ng÷ v¨n 11. - Gi¸o ¸n. - M¸y chiÕu. C. C¸ch thøc tiÕn hµnh. - Ph­¬ng ph¸p ®äc hiÓu, ®äc diÔn c¶m. Ph©n tÝch, b×nh gi¶ng, kÕt hîp so s¸nh, nªu vÊn ®Ò b»ng h×nh thøc trao ®æi, th¶o luËn nhãm. - TÝch hîp ph©n m«n: Lµm v¨n. TiÕng viÖt. §äc v¨n. D. TiÕn tr×nh giê häc. 1. æn ®Þnh tæ chøc. 2. KiÓm tra bµi cò: T¹i sao NguyÔn KhuyÕn ®­îc gäi lµ Tam Nguyªn Yªn §æ? Tr×nh bµy tãm t¾t sù ng hiÖp th¬ ca NguyÔn KhuyÕn? 3. Bµi míi. Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Yªu cÇu cÇn ®¹t. Ho¹t ®éng 1. - H­íng dÉn HS ®äc v¨n b¶n vµ t×m hiÓu néi dung, nghÖ thuËt cña bµi th¬. - Em h·y giíi thiÖu ®«i nÐt vÒ chïm ba bµi th¬ thu cña NguyÔn KhuyÕn? Ho¹t ®éng 2 Th¶o luËn nhãm. Nhãm 1. §iÓm nh×m c¶nh thu cña t¸c gi¶ cã g× ®Æc s¾c? Tõ ®iÓm nh×n Êy nhµ th¬ ®· bao qu¸t c¶nh thu nh­ thÕ nµo? Nhãm 2. Nh÷ng tõ ng÷ h×nh ¶nh nµo gîi lªn ®­îc nÐt riªng cña c¶nh s¾c mïa thu? H·y cho biÕt ®ã lµ c¶nh thu ë miÒn quª nµo? Nhãm 3. H·y nhËn xÐt vÒ kh«ng gian thu trong bµi th¬ qua c¸c chuyÓn ®éng, mµu s¾c, h×nh ¶nh, ©m thanh? Nhãm 4. Nhan ®Ò bµi th¬ cã liªn quan g× ®Õn néi dung cña bµi th¬ kh«ng? Kh«ng gian trong bµi th¬ gãp phÇn diÔn t¶ t©m tr¹ng nh­ thÕ nµo? - Em h·y cho biÕt c¸ch gieo vÇn trong bµi th¬ cã g× ®Æc biÖt? c¸ch gieo vÇn Êy cho ta c¶m nhËn vÒ c¶nh thu nh­ thÕ nµo? Ho¹t ®éng 3 HS ®äc phÇn ghi nhí SGK Ho¹t ®éng 4 Cñng cè bµi häc. - §äc diÔn c¶m bµi th¬. - §äc thuéc lßng bµi th¬. - Trao ®æi cÆp: Néi dung vµ nghÖ thuËt cña bµi th¬? I. TiÓu dÉn a. XuÊt xø. - N»m trong chïm ba bµi th¬ thu næi tiÕng cña NguyÔn KhuyÕn: Thu ®iÕu, Thu vÞnh, Thu Èm. b. ThÓ lo¹i. - §©y lµ bµi th¬ N«m viÕt theo thÓ thÊt ng«n b¸t có §­êng luËt. II. §äc hiÓu v¨n b¶n 1. C¶nh thu. - §iÓm nh×n tõ trªn thuyÒn c©u -> nh×n ra mÆt ao nh×n lªn bÇu trêi -> nh×n tíi ngâ v¾ng -> trë vÒ víi ao thu. -> C¶nh thu ®­îc ®ãn nhËn tõ gÇn -> cao xa -> gÇn. C¶nh s¾c thu theo nhiÒu h­íng thËt sinh ®éng. - Mang nÐt riªng cña c¶nh s¾c mïa thu cña lµng quª B¾c bé: Kh«ng khÝ dÞu nhÑ, thanh s¬ cña c¶nh vËt: + Mµu s¾c: Trong veo, sãng biÕc, xanh ng¾t + §­êng nÐt, chuyÓn ®éng: H¬i gîn tÝ, khÏ ®­a vÌo, m©y l¬ löng. -> H×nh ¶nh th¬ b×nh dÞ, th©n thuéc, kh«ng chØ thÓ hiÖn c¸i hån cña c¶nh thu mµ cßn thÓ hiÖn c¸i hån cña cuéc sèng ë n«ng th«n x­a. "C¸i thó vÞ cña bµi Thu ®iÕu ë c¸c ®iÖu xanh, xanh ao, xanh bê, xanh sãng, xanh tróc, xanh trêi, xanh bÌo" ( Xu©n DiÖu ). - Kh«ng gian thu tÜnh lÆng, ph¶ng phÊt buån: + V¾ng teo + Trong veo C¸c h×nh ¶nh ®­îc miªu